PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Almagesti (tr. Sicily c. 1150)

Vatican, BAV, Vat. lat. 2056 · 29r

Facsimile

Deinceps autem existentem existentem] existente F1 et apparentem anomaliam Solis demonstrare, prelibandum universaliter quoniam et planomenorum in consequentia celi transitiones, ut et in precedentia latio universorum, equales quidem sunt omnes et circulares natura, hoc est intellecte circumducere recte vel etiam circulos ipsarum in omnibus simpliciter in equalibus temporibus equales angulos suscipiunt ad centra uniuscuiusque periferiarum. Apparentes autem circa ipsas anomalie penes portiones et ordines eorum qui in speris ipsorum circulorum per quos faciunt motus perfitiuntur et nichil alienum ab ipsarum sempiternitate circa subintellectam apparentium inordinatione vere aptum est contingere. Causam autem anomalie fantasie secundum duas maxime primas et universales ypotheses contingit fieri. Motu enim ipsarum considerato ad et omocentricum mundo et in eppipedo eius qui per media animalia intellectum, intellectum] add. circulum V2 quasi non differre ad centrum eius nostrum visum, ipsas vel non secundum omocentricos mundo circulos equales suspicandum facere motus, vel secundum omocentricos quidem, non simpliciter autem in ipsis, sed in aliis super ipsis delatis vocatisque epiciclis. Secundum utrumque enim istarum ypothesium contingens apparebit in equis ipsos temporibus inequales videri visibus nostris transgredientes eius qui per media animalia circuli omocentrici mundo periferias. Si enim in ea que secundum ecentrotica ypothesium intellexerimus excentricum quidem, in quo plane stella movetur, ABGD circa centrum E et diametrum AED, punctum vero Z in ipsa nostrum visum, quare et A quidem apogiotaton fieri punctum, B B] D V2vero periguiotaton, assumentesque equales periferias AB et GD copulaverimus BE et BZ et GE et GZ. Inde manifestum erit quoniam AB et GD periferias utrumque in tempore equali progrediens stella inequales videbitur scripti circa Z centrum circuli pertransire periferias, propter, equali existente BEA angulo angulo GED, minorem quidem fieri BZA utroque ipsorum, maiorem vero eum qui est GZD.

Et si in ea que secundum epiciclum ypothesi intellexerimus omocentricum quidem ei qui per media animalia circulum ABGD circa centrum E et diametrum AEG, in ipso vero delatum epiciclum, in quo movetur stella, ZITR circa centrum A, manifestum et ita inde erit quoniam, epiciclo plane pertranseunte ABGD circulum, ut ab A verbi causa in B, et stella epiciclum quando quidem secundum Z et T fit, stella indifferenter apparebit A centro epicicli, quando vero secundum alia, nequaquam. Sed secundum I quidem, ut ita dicatur, facta maiorem videbitur fecisse motum equali AI periferia, secundum R vero minorem similiter AR periferia. In huiusmodi ergo secundum excentrotica ypothesi semper contingit minimum quidem motum secundum apoguiotaton subsequi, maximum vero secundum periguiotaton, quoniam et semper AZB angulus minor est eo qui est DZG. In ea vero que secundum epiciclum ambo contingere possunt. Epiciclo enim in consequentia celi transitum faciente, ut verbi gratia ab A in B, siquidem stella ita in epiciclo faciat motum, quare ab apoguio transitionem in consequentia rursum perfici, hic est ab Z velut in I, secundum apoguion maximum transitum fieri continget propter in eadem et epiciclum tunc et stellam moveri. Si autem qui ab apoguio stelle motus in precedentia epicicli fiat, hoc est ab Z velut in R, R] K V2F1 secundum apoguion e contrario minimus transitus perfitietur, propter in contrariam contrariam] contraria V2F1 transitus epicicli stellam tunc moveri.

His autem ita se habentibus, deinceps et illa prelibandum et quoniam in duplices quidem facientibus anomalias ambas ypotheses istas contingit complicari, ut in eis que de ipsis demonstrabimus. In una ergo et eadem utentibus anomalia et una expositarum ypothesium sufficiet. Et quoniam omnia apparentia secundum utrumque earum immutabiliter perficientur, eisdem proporcionibus in utrisque contentis, hoc est quando, quam habet proportionem ea que inter centra in secundum ecentrotica ypothesi et visus et ecentrici circuli ad eam que ex centro excentrici, eam habet proportionem in secundum epiciclum ypothesi ea que ex centro centro] add. epicicli ad eam que ex centro V2 ferentis ipsum circuli, et adhuc in quanto tempore ecentricum circulum stella in consequentia faciens motum ametaptoton existentem perambulat, in tanto et epiciclus quidem omocentricum visui circulum pertransit, rursum ut in consequentia motus, stella vero epiciclum equali celeritate, ut tamen eo qui secundum apoguion transitu in antecedentia facto.

Quoniam ergo, his ita subiacentibus, eadem circa utramque ypothesium apparentia contingunt, breviter docebimus et per proportiones ipsas et post hec et per expositos in ipsis in Solis anomalie numeros. Dico ergo primum quoniam secundum utraque ipsarum maxima differentia fit plane motionis ad apparentem anomaliam, secundum quam et medius transitus stellarum intelligitur, quando apparens distantia ab apoguio tetartimorium recipit, et quoniam quod ab apoguiotato usque dictum medium medium] add. transitum V2 tempus maius est eo quod a medio in periguiotaton. Unde contingit secundum ecentricorum quidem ypothesim semper, secundum eam vero que epiciclorum, quando apoguis apoguis] ab apoguiis V2F1 ipsarum transitus in antecedentia fuerit, quod a minimo motu in medium tempus maius fieri eo quod a medio in maximum, propter secundum apoguium in utraque minimum motum perfici, at vero secundum in consequentia epicicli ab apoguio facientem circumductiones stellarum e contrario quod a maxima motione in mediam, tempus maius fieri eo quod a media in minimam, propter et hic secundum apoguion maximum transitum perfici. Esto ergo primum excentricus stelle circulus ABGD circa centrum E et diametrum AEG, in qua sumatur centrum zodiaci, hoc est secundum visum et sit Z, et per Z ad rectos angulos ei que est AEG protracta BZD subiaceat stella in B et D punctis, ut manifestum quoniam tetartimorio utrimque apparens distantia distat ab A apoquio; demonstrandum quoniam ad B et D puncta maxima fit distantia plani motus ad anomalon. Copulentur enim EB et ED. Quoniam ergo quam habet proportionem EBZ angulus ad quatuor rectos, eam habet proportionem eius que penes anomaliam differentie periferia ad totum circulum, inde fit manifestum: quoniam quidem AEB angulus plani motus subtendit periferiam, AZB vero apparentis anomali, superhabundatia vero ipsorum ipsorum] add. est V2 EBZ angulus. Dico ergo quoniam istorum utroque alius angulus maior non constituetur ad ABGD circuli periferiam super EZ rectam. Constituantur enim anguli ad T et R puncta ETZ et EKZ et coniungan