PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Almagesti (tr. Sicily c. 1150)

Vatican, BAV, Vat. lat. 2056 · 84v

Facsimile

malie eosdem ad proximum fieri ad centrum zodyaci considerati. considerati] consideratis F1 Quoniam ergo in Saturni stella, qualium est recta GA medii apostimatis lx, talium demonstravimus AD que ex centro epicicli vi dimidii, quare DE DE] DG F1 quidem totam fieri lxvi xxx, reliquam vero GI eorumdem liii xxx, sub ipsis vero contentum orthogonium iiidlvii xlv, equale vero est quod sub DG et GI contentum orthogonium sub EG, GZ contento, habebimus et quod sub EG, GZ eorumdem iiidlvii xlv. Rursum quoniam mediis progressionibus consequenter, qualis est unius celeritas epicicli, hoc est TZ recta, talium est xxviii xxv xlvi ad proximum celeritas stelle, hoc est ZG recta, quare et EG quidem totam colligi xxx xxv xlvi, sub EG vero et GZ contentum orthogonium eorumdem dccclxv v xxxii. Si comparavimus nos eorum que sunt dccclxv v xxxii ea que sunt iiidlvii xlv et ex paraboli factorum iiii vi xlv, latus sumentes ii i xl multiplicaverimus seorsum et in eius que est TZ unius numerum et in eum qui xxviii xxv xlvi eius que est ZG, habebimus et TZ quidem talium ii i xl, qualium est quod sub EG GZ orthogonium iiidlvii xlv, eam vero que est ZG eorumdem lvii xxxviii lv. Quoniam ergo, copulata AZ, qualium quidem est vi xxx recta AZ, talium est ZT recta ii i xl, qualium vero cxx, talium xxxvii xxvi ix, erit utique et que quidem TZ periferia talium xxxvi xxv xv, qualium est qui circa ATZ orthogonium circulus ccclx, angulus autem ZAT, qualium quidem sunt ii recti ccclx, talium xxxvi xxi xv, qualium vero iiii recti ccclx, talium xviii x xxxviii ad proximum.

Rursum quoniam, qualium est lx GIA ypothenusa, talium colligitur et GZT tota lix xl xxxv, qualium vero cxx, talium cxix xxi xv, erit utique et que quidem super GT periferia talium clxviii v xxxix, qualium qui circa AGT orthogonium circulus ccclx, angulus autem GAT, qualium quidem sunt ii recti ccclx, talium clxviii v xxxix, qualium vero iiii recti ccclx, talium lxxxiiii ii l ad proximum. Propter hoc autem et AGT angulum habebimus reliquorum in unum rectum v lvii x, at vero ZAI eorum que sunt post ZAT angulum lxv lii xii. Quoniam ergo secundum primam quidem stationem in GZ apparet stella, at vero secundum acronicton in GI, manifestum quoniam, si quidem nichil movebatur in consequentia centrum epicicli, illi qui ZI periferie ipsius gradus lxv lii xii optinebant periguiseos eos qui AGZ anguli gradus v lvii x. Quoniam vero secundum expositam proportionem velocitatis epicicli ad velocitatem stelle pertinent preiacentibus anomalie portionibus lxv lii xii, longitudinis vero ii xix ad proximum, eam quidem que ab altera stationum in acronicton precessionem habebimus reliquorum graduum iii xxxviii x et dierum lxix, in quantis ad proximum ii xix gradibus periodice longitudinis stella movetur, totam vero precessionem graduum vii xvi xx et dierum cxxxviii.

Deinceps vero eas que secundum maximum apostima quantitates investigabimus per eadem, hoc est quando media quidem stationum acronictos secundum ipsum apoguiotaton excentrici punctum centrum facit epicicli, stationum autem utrumque manifestum quoniam circa eam que prope ad mediam proportionem demonstratos gradus ii xix ab acronicto, hoc est ab apoguio discrete longitudinis distantiam, secundum quam portionem AG quidem recta eius que tunc distantie differens ab ea que maxime per preexposita nobis theoremata deprehenditur, uni vero gradui longitudinis pertinens prostaferesis sexagesimorum vi xxx ad proximum. Quare discreta longitudo ad discretam animaliam, hoc est apparens tunc velocitas epicicli ad apparentem velocitatem stelle, proportionem habet quam o liii xxx ad xxviii xxxii xi.

Quoniam ergo, eadem descriptione exposita, qualium est DA que ex centro epicicli vi xxx, talium est GA indifferens a maximo apostimate lxiii xxv. Propter hoc autem et DG quidem tota colligitur lxix lv, GI vero reliqua lvi lv, quod autem sub ipsis, hoc est sub EG et GZ contentum orthogonium iiidcccclxxix xxv xxv. Est autem et qualium ZT quidem subiacet velocitatis epicicli o liii xxx, talium GZ celeritatis stelle xxviii xxxii xvi, EG vero recta tota xxx xix xvi, quod autem sub EG GZ talium dccclxv xvii l. Comparantes vero rursum iiidcccclxxix xxv xxv penes dccclxv xvii v et ex comparatione factorum iiii xxxv lvi iii, latus ii viii xl multiplicantes seorsum et in TZ recte o liii xxx et in ZG similiter recte xxviii xxxii xvi, TZ quidem habebimus talium i liiii xli, qualium AZ quidem est vi xxx, AG vero similiter lxiii xxv, GZ autem eorumdem lxi xi lii, GT vero totam lxiii vi xxxvi. Et qualium quidem est ergo AZ ypothenusa cxx, talium TZ erit xxxv xviii ix, qualium vero GA ypothenusa cxx, talium GT recta cxix xxv xi. Propter hoc autem et que quidem super TZ periferia talium erit xxxiiii xiii iiii, qualium qui circa AZT orthogonium circulus ccclx. Que vero super GT talium clxviii xliii xxxviii, qualium qui circa AGT orthogonium circulus ccclx, et qualium quidem ergo sunt ii recti ccclx, talium et ZAT quidem angulus erit xxxiiii xiii iiii, GAT vero similiter clxviii xliii xxxviii, qualium vero iiii recti ccclx, talium ZAG ZAG] ZAT F1 quidem angulus xvii vi xxxii, GAT vero similiter lxxxiiii xxi xlix. Quare et reliquum quidem AGT angulum eius quod ab altera stationum in acronicton, si nullo epiciclus relinquebatur precessionis, portionum habebimus v xxxviii xi, reliquum vero et ZAI angulum secundum eandem distantiam apparentis in epiciclo progressionis portionum lxvii xv xvii, quibus quoniam quidem secundum eas que in apoguio velocitatum proportiones pertinent discrete longitudinis gradus ii vi via, medietatem quidem totius precessionis habebimus reliquorum iii xxxxii v graduum et dierum lxx iii, in quantis stella ad proximum movetur pertinentes preiacentibus discrete longitudinis gradibus ii vi via periodicos gradus ii xxi xxv, totam vero precessionem graduum vii iiii x et dierum cxliii.

Rursum et eas que circiter minimum apostima quantitates considerabimus per simillia in eadem descriptione, quando media quidem stationum acronictos secundum ipsum periguiotaton excentrici fit, stationum vero utraque circa expositam ab acronicto, hoc est a periguio, secundum longitudinem distantiam, secundum quam positionem AG quidem recta eius quod tunc apostimatis indifferens similiter ab ea que minimi deprehenditur, uni vero gradui longitudinis pertinens prostaferesis sexagesimorum vii xx ad proximum, quare et hic apparens velocitas epicicli ad apparentem stelle velocitatem proportionem habere quam i vii xx ad xxviii xviii xxvi. Et propter hoc, qualium est IZ recta i vii xx, talium GZ quidem fieri xxviii xviii xxvi, EZ EZ] EG F1 vero totam talium xxxiii vi. Sub EG vero et GZ contentum orthogonium dccclxiii dccclxiii] dccclxiiii F1 xlix lviii. Quoniam ergo et qualium est DA que ex centro epicicli vi xxx, talium est recta AG indifferens minimi apostimatis lvi xxxv. Propter hoc autem et DG quidem tota eorumdem lxiii v, GI vero reliqua l et sexagesimorum v. Sub ipsis vero, hoc est sub EG GZ contentum orthogonium iiiclix xxv xxv. Si similiter comparaverimus iiiclix xxv xxv penes dccclxiiii xlix lviii et ex comparatione factorum iii xxxix xii latus sumentes i liiii xlix multiplicaverimus seorsum et in ea que est TZ recte i vii xx et in ea que ZG recte similiter xxviii xviii xxvi, TZ quidem habebimus talium ii viii xliii, qualium AZ quidem que ex centro epicicli est vi xxx, AG vero eius que tunc apostimatis lvi xxxv, GZ autem eorumdem liiii vi xxii, atque GT totam similiter lvi xv v. Itaque et qualium quidem est AZ ypothenusa cxx, talium TZ recta erit xxxix xxxvi xviii, qualium vero et GA ypothenusa cxx GT similiter cxix xvii xlvi. Propter hoc autem et que quidem super ZT periferia talium xxxviii xxxii xxxiiii, qualium qui circa AZT orthogonium circulus ccclx, que vero super GT talium clxvii xxxiiii liiii, qualium qui circa AGT orthogonium circulus ccclx. Quare et qualium quidem sunt ii recti ccclx, talium ZAT angulus erit xxxviii xxxii xxxiiii, angulus autem GAT similiter clxlvii xxxiiii liiii, qualium vero iiii recti ccclx, talium ZAT quidem angulus xix xvi xvii, angulus autem GAT similiter lxxxiii xlvii xxvii. Et reliquum ergo AGT angulum eius que ab altera stationum in acronicton penes stelle velocitatem precessionis portionum habebimus vi xii xxxiii, reliquum vero et ZAI angulum eius que secundum eamdem differentiam apparentis in epiciclo progressionis portionum lxiiii xxxi x, quibus quoniam quidem secundum eam que in periguio celeritatum proportionem pertinetur pertinetur] pertinent F1 discrete longitudinis gradus ii xxxiii xxviii, medietatem quidem totius precessionis habebimus graduum iii xxxix v et dierum lxviii, in quantis stella ad proximum movetur medie pertinentes preiacentibus discrete longitudinis gradibus ii xxxiii xxviii periodicos gradus ii xvi xlv, totam vero precessionem graduum vii xviii x et dierum cxxxvi.

⟨XII.3⟩ Demonstratio precessionum Iovis