PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Liber de Analemmate (tr. William of Moerbeke)

Vatican, BAV, Ott. lat. 1850 · 63v

Facsimile

penes L. Producatur autem et que MN recta super HT determinans HN HN] seq. del. S V portionem semicirculi super terram ab ea que sub terra, et accepta ipsa NX periferia datarum horarum ducatur ab X perpendicularis super HM que XO, et per O producantur perpendiculares super AE quidem que POR, super GE autem que SOC. Quoniam igitur data est ZL ZL] HZK conjectured H meridiani periferia, residue autem in semicirculum subtenditur dupla ipsius ET recte, data erit proportio ipsius HTK et proportio ipsius ET ad diametrum meridiani. Similiter, quoniam data est que AZ periferia elevationis, datus erit et ipsius MET trigoni rectanguli angulus qui sub MET. Quare data erit proportio ipsius ET ad utramque ipsarum EM et MT et adhuc proportio ipsius EK EK] HK conjectured H diametri ad unamquamque ipsarum. Sed ipsius MT recte dupla subtenditur duple ipsius LN periferie. Quare et que LN periferia data erit et residua in quartam partem que NXH. Data est autem et que NX, data ergo erit et que LX et que XH. Subtenditur autem duple quidem ipsius NX NX] HX conjectured H periferie dupla ipsius XO recte, duple autem ipsius XA XA] XL conjectured H periferie dupla ipsius HT HT] OT conjectured H recte, quare data erit ipsarum XO et OT proportio ad diametrum HK, propter hoc autem et ad eam que meridiani. Quoniam autem et ipsius TM data est proportio, data erit et proportio ipsius MO, et est, ut que EM ad MO, ita que TM ad MP et que ET ad OP; equiangula enim sunt trigona EMT et OPM. Data ergo erit et ipsarum MP et OP proportio ad diamatrum meridiani, propter hoc autem et proportio ipsius ES et proportio ipsius EMP totius, hoc est ipsius OS. Hiis igitur demonstratis sumatur centro O et distantia OX signum in meridiano scilicet G, G] Y conjectured H et absumantur rursum ipsi OX equales que PQ et que que] seq. del. S V SF, et copulentur que EY et ER et EC et XM et adhuc que EO et EFΨ et EQΩ. Quoniam igitur in precedentibus angulus qui sub EOY demonstratus est esse rectus, data est autem et que EY subtensa existens ex centro meridiani et que OY existens equalis ipsi OX, data erit et angulus qui sub EYO continens eum qui circuli ektimori. Similiter autem, quoniam et rectanguli XMO data est que XO et que OM, data erit et que MX subtensa et angulus qui sub MXO faciens eum qui in plano equinoctialis. Rursum, quoniam ipsius EPR rectanguli date sunt que EP et PR, data erit et que ER subtensa et angulus qui sub PER et que GR GR] AR conjectured H periferia. Rursum, quoniam ipsius ESC rectanguli date sunt que ES et que EC subtensa, data erit et angulus qui sub CES et que CG CG] GS in Greco i. m. V periferia descensivi. Consequenter autem, quoniam et ipsius EOP rectanguli date sunt que OP et que EP, data erit et que EO subtensa et angulus qui sub OEP faciens meridiani periferiam. Rursum, quoniam ipsius SFE rectanguli date sunt que ES et que SF, data erit et que EF subtensa et adhuc angulus qui sub SEF et que GΨ periferia eius qui secundum verticem. Restat autem, quoniam et ipsius EPQ rectanguli date sunt que EP et que PQ, data erit et que EQ subtensa et et] seq. del. ah V adhuc angulus qui sub EPQ, EPQ] EQP conjectured H hoc est qui sub QEG et et] seq. del. perif V que GΩ periferia orizontis.

⟨11⟩

Que quidem igitur per lineas acceptiones angulorum et subtensarum ipsis periferiarum sic utique nobis ad manum fient. In hiis autem que negotiantur ex ipso ⟨…⟩, ⟨…⟩] ἀναλήμμ ... i. m. V maxime utique facile acquisibilis fiet expositionum unaqueque hoc modo. Predemonstratur quidem igitur quoniam eorum que inscribuntur in ⟨…⟩ ⟨…⟩] ἀναλήμμ ... i. m. V hec quidem in omni climate servantur eadem, alia autem variantur. In hiis quidem igitur, que servantur, contenti erimus meridiano circulo et diametro equinoctialis et alteris solis mensilium parallelorum cum circumscriptis ipsorum semicirculis, ipsam tamen tropicorum et eam que mensilis post equinoctialem ordinantes ut ad eundem polum, eam autem que eius qui post tropicum tropicum] corr. ex tropicos and cum tropicis i. m. V ut ad oppositum polum, ne existens existens] seq. del. post V tropicum prope confundat eas que in ipsis ea … ipsis] i. m. V notas semicirculorum ipsis circumscriptorum. Propter quod et utemur tympanoydali plano suscepturo descriptionem, ad hoc quod verso tympano dicte mensilium diametri cum semicirculis possint adaptari et positionibus eorum que ex opposito vel secundum diametrum. In hiis autem, que secundum unumquodque clima ordinantur, rursum contenti erimus solis duabus diametris, ea videlicet que secundum communem sectionem meridiani et orizontis et ea que secundum gnomonem, utemur autem et quodam lato subtili valde et examinate rectangulo non habente eas que circa rectum latus minores quam ea que ex centro meridiani gratia sumendi alia signa et perpendiculares per ipsum de facili, facili] corr. ex facile V altera quidem earum que circa rectum latus adaptata recte ad quam perpendicularis, altera autem adducta ad signum per quod perpendicularis. Et totaliter autem faciemus acceptiones earum que in meridiano periferiarum per solum Cancrum et per latum illud rectangulum nusquam conscribentes conscribentes] προσπαραγράφοντ ... i. m. V alteram rectam predictarum, sed nudam servantes descriptionem ad facilitatem acceptionis eorum que deinceps primis ⟨…⟩ ⟨…⟩] ὑποκείρα i. m. V secundum modum, quem diximus in expositione, translatis. Exponantur enim ipsius ostensionis gratia planum tympanoydale circa diametrum AB et centrum G, et ipsius AG tertia parte proxime versus A accepta ut penes D centro G, distantia autem GD describatur describatur] seq. del. circulum equalis meridiano quarta pars V qui de ⟨…⟩ ⟨…⟩] ἀναλήμματ … i. m. V meridianus circulus ipsa DGE diametro secundum eam que equinoctialis intellecta. Deinde et ipsius GD tertia parte proxime versus G accepta ut penes Z centro Z distantia autem GD describatur circuli equalis meridiano quarta pars secta in duo equa ab AG que HTK et dividatur in 90 portiones equales diligenter.

In Greco hic erat iste semicirculus et non non] sup. lin. V ex alia parte. In Greco… parte] note in the diagram referring to the semicircle RS

Nichil autem prohibet et super alias partes diametri idem facere gratia conversionis tympani. Similiter autem et centro G distantia autem ea que a G ad sectionem in duo proxime ipsius AT circulum describimus ut eum qui per quartas L M N X, quarum unam dividentes similiter in 90 portiones et excipientes in ipsa eas que secundum unumquodque clima distantias partium elevationis asscribemus equales et in reliquis tribus quartis incipientes quidem a sectionibus L M N X, educentes autem ut ad dextram eorum qui ad orientem semicirculorum, qui qui] seq. del. sub V supponuntur semper descripti esse ad nos. Continet autem elevatio poli, ubi quidem maxima dies et nox est horarum 13, partes proxime 16 tertiam et duodecimam. Ubi autem est horarum 13 et ½, partes 23 dimidiam et tertiam. Ubi autem horarum 14, partes 36. Ubi vero est horarum 14 et dimidie, partes 43 et quartam. At ubi est horarum 15, partes ⟨…⟩. Ubi autem est horarum 15 et dimidie, partes 45. Ubi vero est horarum 16, partes 48 et dimidiam et decimam. Copulabimus autem et diametros dictorum mensilium accipientes proprias ipsorum