PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Vienna, Österreichische Nationalbibliothek, 5303

s. XVin (f. 291-359 copied in 1519-1520, cf. f. 307v, 351v and 359v).

Or.:

Vienna, f. 130r-279r are almost entirely copied from MS Vienna, ÖNB, 5418 (see), including the colophons bearing the dates 1433 and 1434 (f. 271v and 228r = Vienna 5418, f. 204v and 110r respectively).

Prov.:

Philipp Eduard Fugger (1546-1618).

Paper, II+365 f., several contemporary hands.

Mathematics, optics and astronomy: table of contents, contemporary with the MS (Iv); Gerard of Brussels, Liber de motu (1r-10v); Johannes de Tinemue, De curvis superficiebus (11r-18v); ‘De quadratura circuli. Si circulo inscribatur quadratum…’ (18v-19r); Archimedes, De mensura circuli (19r-21r); ‘Demonstratio Ioannis de Chinemue [Johannes de Tinemue] de quadratura circuli. Sit circulus AC (?) quadrato inscriptus…’ (21v); Richard of Wallingford, Quadripartitum, beginning only and in a reworked version ‘Cognito sinu recto alicuius porcionis…’ (27r-31r); ‘Preparatio speculi in quo videas alterius imaginem et non tuam. Sic AB paries supra superficiem…’ (31r-31v); Euclid, De visu, ed. Witelo (?) (32r-41v); Blasius of Parma, Demonstrationes in theorica planetarum (51r-83v); Jordanus de Nemore, De numeris datis (87r-98r); ‘Nota de numero stadiorum uni gradui circuli maioris correspondentium. Eratosthenes attribuit uni gradui in circulo maiori 700 stadia…’ (98v); Peurbach, Fabrica et usus instrumenti pro veris coniunctionibus et oppositionibus Solis et Lune ‘Cum animadvertissem quoddam instrumentum…’ (99r-99v); ‘Compositio instrumenti lineae meridionalis. Instrumentum ad lineam meridianam…’ (100r-100v); Ibn Muʿādh, De crepusculis (101r-106v); comm. on Peurbach’s Theoricae novae planetarum ‘Commentaria in theoricas planetarum a Georgio Peurbachio editas. De Sole primo ideo dicendum est…’ (107r-127v); John of Gmunden, Compositio quadrantis novi seu magni cum eius practica, attr. Prophatius Judeus (130r-168v); ‘Quoniam tota doctrina data in quadrante…’ (168v-177r); Prophatius Judeus, Quadrans novus (177v-198v); G. Marchio or Marchionis, Tractatus super planitorbium, last part (199r-223r); solar tables, mainly for Vienna, but also for Nürnberg, Prague, Venice and Rome (223v-227r); John of Gmunden, Tractatus de compositione chilindri (228r-242r); ‘Horologium concavum in dimidia spera…’ (242r-245v); ‘Habito vase interius rotundato…’ (246r-246v); Georgium of Neuburg, Tabula linearum pro horis inequalibus (247r); ‘Incipit alia compositio chilindri. Investigantibus chilindri dispositionem quod dicitur horologium viatorum…’ (247v-250v); ‘Confectio horologii contra murum…’ (251r-253r); ‘Incipit compositio organi Ptolomei. Organum Ptolomei ita fit: Fiat in lamina circulus ABCD …’ (253v-255v); Ptolemaica (256r-259r); ‘Compositio instrumenti linee meridionalis. Instrumentum ad lineam meridianam…’ (259r-260v); ‘Sequitur compositio alterius instrumenti. Instrumentum ad capiendum altitudinem Solis et stellarum…’ (260v-261v); ‘Regule magne Ptolomei. Instrumentum ad capiendum altitudinem Solis et stellarum…’ (261v-263r); ‘Ad faciendum horologium horarum inequalium…’ (263v-268v); ‘Incipit compositio chilindri m<agistri> Jo<hannis> Schindel [Johannes Andree Schindel]. Chilindrum, quod est horologium viatorum dicitur…’ (269r-271v); ‘Hoc instrumento sic uteris dum altitudinem Solis…’ (271v-272v); drawings of an ‘horologium murale’ (273r-273v); Liber theoreumacie, Book IV ‘Horologium achab collocare sicut in Almagesti primi libri capitulo primo Ptolomeus testatur…’, incomplete (274r-276v); ‘Sequitur de quadrato geometrico componendo…’ (276v-279r); ‘Compositio directorii. Accipe tabulam planam super cuius extremitatem fac circulus…’ (279v-283v); ‘Horologium murale ad meridiem. Si volueris facere horologium murale…’ (283v-285v); ‘Horologium horizontale. Si volueris facere horologium horizontale…’ (285v-286r); drawings of two quadrants (288r and 289r); Richard of Wallingford, Tractatus Albionis (291r-359v). Blank: Ir, II, 22-26, 42-50, 84-86, 128-129, 227v, 286v-287v, 288v and 289v (except for unfinished drawings), 290, 360-365.

Bibl. Tabulae codicum manu scriptorum praeter Graecos et Orientales in Bibliotheca Palatina Vindobonensi asservatorum, IV: Cod. 5001-6500, Wien, 1870, 93-94; F. Unterkircher, Inventar der illuminierten Handschriften, Inkunabeln und Frühdrucke der Österreichischen Nationalbibliothek, I: Die abendländischen Handschriften, Wien, 1957, 105; M. Clagett, Archimedes in the Middles Ages, I, Madison, 1964, xxii; J. D. North, Richard of Wallingford: An Edition of His Writings with Introduction, English Translation and Commentary, Oxford, 1976, II, 32 and 39; Katalog der datierten Handschriften in lateinischer Schrift in Österreich, IV: F. Unterkircher, Die datierten Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek von 1501 bis 1600, I, Wien, 1976, 52; B. B. Hughes, Jordanus de Nemore: De numeris datis, Berkeley-Los Angeles-London, 1981, 36-38; M. Clagett, Archimedes in the Middles Ages, V, Philadelphia, 1984, 62; M. Franz, ‘Die Handschriften aus dem Besitz des Philipp Eduard Fugger mit Berücksichtigung der Handschriften des Johannes Schöner in der Österreichischen Nationalbibliothek’, Codices Manuscripti 14 (1988), 61-133: 82-83; C. Eagleton, Monks, Manuscripts and Sundials. The Navicula in Medieval England, Leiden-Boston, 2010, 265-266; H. Zepeda, The First Latin Treatise on Ptolemy’s Astronomy: The Almagesti minor (c. 1200), Turnhout, 2018, 74.

256r–⁠259r

‘Maxima<m> declinationem per instrumenti artificium et considerationem reperire. Paratur itaque lamina quadrate forme — (257v) et magis visui quam auditui credendum. (258r) Locum stelle secundum longitudinem et latitudinem artificio instrumenti deprehendere. Queruntur primum due armille — vicinior vero est consideracio. Explicit compositio et utilitates armillarum.’

= Almagesti minor (C.1.4)

, I.15 and V.1. No glosses.