PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Almagesti (tr. Sicily c. 1150)

Vatican, BAV, Vat. lat. 2056 · 38v

Facsimile

circulus ccclx, ipsa vero EI recta talium unius et xvii et xxx, qualium est DE ypothenusa cxx. Similiter quoniam BAG periferia graduum est cl et xxvi, erit utique et BEG angulus ad periferiam existens talium cl et xxvi, qualium sunt duo recti ccclx. Eorumdem vero erat et BDG angulus unius et xiiii. Et reliquus ergo EGD eorumdem est cxlix et xii. Quare et que quidem super EI periferia talium est cxlix et xii, qualium que circa GEI orthogonium circulus ccclx, ipsa vero EI recta talium cxv et xli et xxi, qualium est GE ypothenusa cxx, et qualium ergo est EI quidem recta unius et xvii et xxxviii et DE cxx, talium est GE recta unius et xx et xxiii, eorumdem vero ostensa est et EA recta xvii et lv et xxxii.

Rursum quoniam AG periferia graduum ostensa est xcvi et li, erit utique et AEG angulus ad periferiam existens talium xcvi et li, qualium sunt duo recti ccclx. Quare et que quidem super GT periferia talium est xcvi et li, qualium qui circa GET trigonum circulus ccclx et que super ET periferia reliquorum in semicirculum lxxxiii et ix. Subtendentes ergo ipsas recte erit GT quidem talium lxxxix et xlvi et xiiii, qualium est GE ypothenusa cxx, et ET eorumdem lxxix et xxxvii et lv, et qualium ergo est GE recta unius et xx et xxiii, talium erit et GT quidem recta unius o et viii, ET vero similiter o liii et xxi. Eorumdem vero erat EA tota xvii et lv et xxxii, et reliqua ergo TA talium est xvii et ii et xi, qualium GT ostensa est unius o viii et est, quod quidem ab AT tetragonum ccxc et xiiii et xix, quod vero ad GT similiter unius o et xviii, que coniuncta faciunt quod ab AG tetragonum ccxcii et xiiii et xxxvi. Longitudine ergo est AG talium xvii iii et lvii, qualium est DE quidem recta recta] add. cxx GE vero eorumdem i et xx et xxiii. Est autem et qualium epicicli diametros cxx, talium AG recta V2 lxxxix et xlvi et xiiii. Subtendit enim AG periferiam existentem xcvi et li, et qualium ergo est AG quidem recta lxxxix et xlvi et xiiii atque epicicli diametros cxxi, cxxi] cxx V2 talium erit et DE recta dcxxxi et xiii et xlviii atque GE eorumdem vii et ii et l. Quare et que quidem super eam periferiam GE talium vi et xliiii et unius, qualium est epiciclus ccclx. Eorumdem vero subiacet et BAG periferia cl et xxvi et tota ergo BGE periferia graduum est clvii et x i, que vero sub ipsa recta BE talium cxvii et xxxvii et xxxii, qualium est epicicli diametros cxx, ED autem recta dcxxxi et xiii et xlviii. Si ergo BE recta equalis erat invente diametro epicicli, in ipsa utique continget manifestum quoniam centrum eius, et inde utique apparet diametros proportio. Quoniam vero minor est ipsa, minor vero et BGT BGT] BGE V2F1 periferia semicirculo manifestum quoniam centrum epicicli cadet extra BAGE proportionem. Subiaceat ergo K punctum et copuletur a D centro eius qui per media animalia circuli per K recta DMKL, quare L punctum fieri apoguiotaton epicicli, M vero periguiotaton. Quoniam ergo sub DB et DE contentum orthogonium equale est sub LD et DM contento orthogonio, ostensum autem nobis quoniam qualium est epicicli diametros, hoc est LKM recta, cxx, talium est BE recta cxvii et xxxvii et xxxii, CD CD] ED V2F1 vero eorumdem dcxxxi et xiii et xlviii. Tota vero BD manifestum quoniam dccxlviii et li et xxiii fit quod sub BD et DE, hoc est quod sub DL et DM contentum orthogonium cccclxxiidcc et sesagessimorum v et xxxii.

Rursum quoniam et quod sub LD et DM cum eo quod ab KM facit quod ab DK tetragonum, KM autem e centro existens epicicli eorumdem est lx, si iiidc eius quod ab ipsa tetragoni apposuerimus que cccclxxiidcc v xxxii, habebimus quod ab DK tetragonum eorumdem viccc v xxxii et longitudine erit ergo DK e centro existens ferens epiciclum omocentrici eius qui per media animalia circuli talium dcxc et sexagesimorum viii xlii, qualium est KM e centro existens epicicli lx. Quare et qualium est que e centro ferentis epiciclum omocentrici in sui in sui] visui V2 circuli lx, talium erit et que e centro epicicli v et xiii ad proximum.

Trahatur ergo in sensibili sensibili] simili V2F1 descriptione e centro K cathetus in BE, sitque KUX KUX] KNX V2F1, copuleturque BK. Quoniam ergo qualium est DK dcxc portionum viii minutorum et xlii, talium erat et DE recta dcxxxi et xiii et xlviii et NE dimidia existens eius que est BE eorumdem lviii et xlviii et xlvi, et quare et totam DEN eorumdem fieri dcxc et sexagesimorum ii et xxxiiii, et qualium ergo DK ypothenusa est cxx, talium et DN erit cxix et lviii et lvii et que supra eam periferia talium clxxviii et ii ad proximum, qualium est qui circa DNK orthogonium circulus ccclx, qualium vero iiiior recti ccclx, talium lxxxix et unius et XM ergo epicicli periferia graduum est lxxxix et unius, at vero LBX reliquorum in semicirculum xc et lix. Eordumdem vero est XB periferia dimidia existens eius que est BXE graduum lxxviii et xxxv, quoniam quidem BE tota demonstrata est graduum clvii et x ad proximum, et reliqua ergo LB epicicli periferia, quam abstabat Luna ab apoguiotato secundum expositum medium tempus secunde eclipseos, graduum est xii et xxiiii.

Similiter autem quoniam DKN angulus ostensus est talium lxxxix et uinus, qualium sunt iiiior recti ccclx, et reliquus erunt erunt] erit V2F1 KDN angulus, qui subtendit ablatam secundum longitudinem progressionis periferiam ex ea que est penes LB epicicli facta anomalia, reliquorum in unum rectum graduum o lix, et secundum longitudinem ergo medie obtinebat Luna secundum medium tempus secunde eclipseos Virginis graduum graduum] gradus V2 xiiii et xliiii, quoniam quidem examinate obtinebat gradus xiii et xlv, quot et Sol in Piscibus.

Rursum earum quas sumpsimus trium eclipsium ex curiosissime nobis in Alexandria observatis, prima quidem facta fuit xviio anno Adriani secundum Egiptios autem Payui Payui] Payni V2F1 xxa xxa] add. in xxi V2F1. Medium vero tempus diligenter ratiocinati sumus fieri ante medietatem et quartam unius hore equinoctialis a mesonictio et defecit tota, secundum quam horam examinate defecit defecit] obtinebat V2F1 Sol Tauri gradus xiii et iiii ad proximum. Secunda vero facta fuit xixo anno Adriani secundum Egiptios Chiach iia in iiia. Medium vero tempus ratiocinati sumus fieri ante unam horam aequinoctialem a mesonictio et defecit ab arctis dimidio et iiia diametri, secundum quam horam Sol optinebat examinate Chelarum gradus xxv et viam ad proximum. Tertia vero eclipsium facta fuit xxo anno Adriani secundum Egiptios Pharmothi Pharmothi] Pharmoythi V2F1 xixa in xxa. Medium vero tempus ratiotinati sumus fieri post iiiior horas equinoctiales a mesonictio, et defecit medietate diametri ab arctis. Optinebat autem et secundum illam horam Sol Piscium gradus xiiii et xii ad proximum. Manifestum ergo quoniam et hic mota est Luna post omnes circulos a medio quidem tempore prime eclipseos in medium tempus secunde eclipseos, quot et Sol, gradus clxi et lv, ab eo vero quod secunde in illud quod tertie, gradus cxxxviii et lv. Est autem et quod in medio tempus prime quidem distantie anni Egiptiaci unius et dierum clxvi et horarum equinoctialium simpliciter quidem xxiii et dimidii et viii, secunde vero distantie anni rursus Egiptiaci unius et dierum cxxxvii et horarum equinoctialium simpliciter quidem v, examinate autem v et dimidii. Movetur autem Luna medie post omnes circulos in uno quidem anno et diebus clxvi et horis equinoctialibus xxiii et dimidio et viiia, anomalie quidem gradus cx et xxi, longitudinis vero gradus clxix et xxxvii ad proximum; in uno autem anno et diebus cxxxvii et horis equinoctialibus v et dimidia, anomalie quidem gradus lxxxi et xxxvi, longitudinis autem gradus cxxxvii et xxxiiii ad proximum. Manifestum ergo quoniam et prime quidem distantie epicicli gradus cx et xxi dempserunt ab eo qui secundum longitudinem medio progressu gradus vii xlii, secunde autem distantie gradus lxxxi et xxxvi apposuerimus apposuerimus] apposuerunt V2F1 ei qui secundum longitudinem medio progressui gradus i et xxi.

Istis ergo subiacentibus, esto rursus epiciclus Lune ABG, et A quidem punctus subiaceat secundum quem erat Luna in medio tempore prime eclipsis, B vero qui secunde eclipsis, G autem qui tertie. Intelligatur autem similiter transitus Lune ut ab per A G factus, quare AB quidem periferiam graduum existentem cx et xxi auffere, ut diximus, ab eo qui secundum longitudinem medio progressu gradus vii et xvii, BG vero graduum existentem lxxxi et xxxvi apponere longitudini gradus