PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Rastatt 36

s. XVex (c. 1493, cf. f. 114r: ‘Et finis huius tractatus anno domini 1493 tercia feria post Palmarum in alma universitate Crac<oviensis> per me Bernhardum Manlechen de Selmua’. The date 1493 is also given on f. 137v (‘Amen. 1493’) and matches the syzygy and eclipse tables f. 51r-55v and 64r-66v; the table of contents on the inner front cover is dated 1499).

Or.:

copied by ‘Bernhardus Manlechen de Selmua’ (see above, also f. 38v: ‘Finis huius tractaculi astronomie per B. M. in alma universitatis Crac<oviensis>’) or Bernhardus Conradi Mahvlehel de Selmuha from the diocese of Constance, who matriculated at the University of Cracow on 26 February 1491 (Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, II.1, Kraków, 1892, 6; also Birkenmajer, 98 n. 2). Most if not all of the MS was copied at Cracow.

Prov.:

Achilles Pirmin Gasser in 1530, cf. ‘Sum Achillis P<irminii> Gassaeri‘, Maii 2 die 1530… Lindauii [Lindau]’ f. 1r and further notes by him throughout, including astronomical adjustments for 1530 in Lindau f. 27r-31r and 51r; Rastatt, library of the margraves of Baden-Baden, then, in 1771, of the margraves of Baden-Durlach in Durlach.

Paper, [18]+232 f., one main hand.

Astronomy, arithmetic and astrology: table of contents dated 1499, incomplete (inner front cover); Computus Nurembergensis, printed text from ed. Leipzig 1499 (17 f., unnumbered); Johannes de Glogovia, comm. on Sacrobosco’s De sphera (1r-10v); ‘Regula falsi. Prima pars regule falsi est quando duo numeri…’ (11r-14v); Johannes de Glogovia, Canones Tabularum resolutarum (15r-26r); Petrus Gaszowiec, Tabule auree (27r-34v), with canons (35r-38v); Hermann of Carinthia, Liber imbrium, attr. Aomar (39r-43v); notes of astrometeorology, with mention of the great conjunction of 1484 (43v-44r); ‘De planetarum aspectibus et eorum effectibus erga se invicem et primo propter suis inferioribus. Cum igitur Saturnus applicat Iovem…’ (44v-45r); ‘Colores eclipsium antequam eveniant cognoscere, considera latitudinem Lune…’ with table (45v-46r); star table with canons (46v-47r); table ‘Tabula per quam scitur meridies omni die…’ (47v-48r); syzygy tables 1493-1552 (51r-55v); astronomical calendar (56r-61v); eclipse tables 1495-1551 (64r-66v); other astronomical tables and diagrams (67r-68v); four chapters on nativities (75r-76r): ‘Ad inveniendum gradum ascendentem tempore nativitatis…’ (75r), Ptolemaica (75r-75v), ‘Generalis modus inveniendo partem proportionalem, hoc est quartum numerum proportionalem ignotum…’ (75v-76r) and ‘Pro tempore revolutorio inveniendo…’ (76r); treatise on nativities ‘Cum celum istorum inferiorum generationis corruptionisque causa ab Aristotile summo philosophorum principe…’ (77r-83r); Tractatus de scientia nativitatum ‘Canon primus ostendens invenire gradum ascendentem alicuius nativitatis humane…’ (85r-102r), including Ptolemaica (85r-85v) as opening chapter; Johannes de Lübeck, Pronosticum super Antechristi adventu Iudeorumque Messie (102v-108r); ‘Si quis aliquando fugit ab aliquo sicut aliquando fugit servus vel multa vel forte…’ (109r-114r); four horoscopes for Frederick III, Maximilian I, Casimir IV and Vladislaus II (114r); Johannes de Glogovia, Summa astrologie, Book II (114v-137v); astrological chapters ‘De infortunis et impedimentis planetarum hoc sit multis modis…’ (137v-139v); astronomical diagrams related to Peurbach’s Theoricae novae planetarum (142r-154v); Albertus de Brudzewo, Commentariolum super Theoricas novas Georgii Purbachii (155r-189r); ‘Compositurus horalogium noctis fac circulum in tabula…’ (191r-192v); Cristannus de Prachaticz, Compositio astrolabii (193r-206v); Cristannus de Prachaticz, Usus astrolabii (207r-220v); ‘Canon pulcher pertinens ad canonem 12 ad inveniendum ortum Solis…’ (220v-221r); ‘Epitoma super corruptione spere materialis brevissima…’ (221v); Robertus Anglicus, Quadrans vetus (222r-229r); geometrical diagrams (229v). Blank: 26v, 48v-50v (except unfinished drawing of an astronomical instrument f. 50r), 62-63, 69-74, 76v, 83v-84v, 108v, 140-141, 189v-190v, 230-232.

Bibl. L. A. Birkenmajer, Stromata Copernicana. Studia, poszukiwania i materjały biograficzne, Kraków, 1924, 98-99; Die Handschriften der Badischen Landesbibliothek in Karlsruhe, III: A. Holder, Die Durlacher und Rastatter Handschriften. Neudruck mit bibliographischen Nachträgen, Wiesbaden, 1970, 124-127 and 214; G. Rosińska, Scientific Writings and Astronomical Tables in Cracow. A Census of Manuscript Sources (xivth-xvith Centuries), Wrocław-Warszawa, 1984, 552 (index); M. Markowski, Astronomica et astrologica Cracoviensia ante annum 1550, Firenze, 1990, 291; S. Heilen, Konjunktionsprognostik in der Frühen Neuzeit, I: Die Antichrist-Prognose des Johannes von Lübeck (1474) zur Saturn-Jupiter-Konjunktion von 1504 und ihre frühneuzeitliche Rezeption, Baden-Baden, 2020, 204-206; M. Malpangotto, Theoricae novae planetarum Georgii Peurbachii dans l’histoire de l’astronomie, Paris, 2020, 656 and 665-666.

75r–⁠75v

‘Ad inveniendum gradum ascendentem tempore nativitatis qui potest invenire per animoda (!)… Circulum pro exitu geniture ab utero iuxta verbum Pto<lomei> 51 rectificare. Sit tempus datum — illum tota figura rectificanda est in tempore.’

85r–⁠85v

‘Canon primus ostendens invenire gradum ascendentem alicuius nativitatis humane… Circulum pro exitu genitrice ab utero iuxta verbum Ptolomei quinquagesimum primum rectificare. Sit tempus datum — iuxta illum tota figura rectificanda est in tempore.’

= Albertus de Brudzewo (?), Circulum pro exitu geniture ab utero iuxta verbum Ptolomei 51 rectificare (C.3.17)

, as the first canon of the Tractatus de scientia nativitatum. No glosses.