PAL

Jordanus


Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 2º Cod. 211

Scribe(s) Behaim, Laurentius (?)
Century 15
Language Hebrew | Latin
Owner’s notes (Vorne) Andreas Beham der Elter Anno domini 1595
Previous owners Andreas Behaim d.Ä. (a.1595); durch das Behaimsche Vermächtnis an die Bibliothek des St. Anna-Kollegs | Andreas Beham d.Ä. (a.1595)
Composite ms. 6 parts
Material Chart.
Height × width 210 x 145
No. of leaves 274
Numbering ff. | ff. mod. 1-28, 28-29, 29, 29-60, 60, 60, 60-109, 109, 109, 109-187, 187, 187, 187-192, 192, 192, 192, 192-194, 194, 194, 194, 194, 194-207, 207-211, 211, 211-217, 217-227, 227, 227-247
Gatherings <I>^4 <II>^18 <III-V>^12 <VI>^8 <VII-VIII>^12 <IX>^6 <X>^10 <XI>^12 <XII>^14 <XIII>^10 <XIV>^12 <XV>^8 <XVI-XVIII>^10 <XIX-XX>^6 <XXI>^10 <XXII>^12 <XXIII>^14(-1) <XXIV>^14 <XXV>^12(-1) <XXVI>^10
Cover Pergamentumschlag, Einbandstreifen aus einem Brevier (s.16 1/2), sowie aus einem juristischen Text (Textualis s.14); Titelaufschrift
Condition Buchblock beschnitten, mitunter Textverlust, wiederholt jedoch beschriebene Ränder beim Beschneiden ausgespart und nach innen gefaltet
No. of hands 7
Type of writing Bastarda, Bastarda cursiva, Humanistica cursiva und Kurrentschrift
No. of columns 1 & 2 (2r-4v) cols.
Width of columns 165-205 x 70-125 mm.
Lineation 25-48 Zeilen
Initials etc. Rubrizierung
Marginal annotations In allen Teilen der Handschrift Marginalien und Ergänzungen von der Hand aus Teil V (= f.85-227')
Printed catalogs Kaunzner, Wolfgang: Über die mittelalterlichen mathematischen Handschriften der Staats- und Stadtbibliothek Augsburg (München 1983), 3, 15-6 | Spilling, Herrad: Handschriftenkataloge der Staats- und Stadtbibliothek Augsburg Bd.3. Die Handschriften 2º Cod 101-250 (Wiesbaden 1984), 218-20
Source Kaunzner (1983) | Spilling (1984)
Type of source cat.
Source’s source insp.
Work 1Century 15 4/4
Precise date 1482
Place of origin Italien (?)
Language Latin
No. of ms. part I (1-4)
Work 2Title (standard) Tabelle zur Geomantie
Language Latin
Additional remarks Mit Bezugnahme auf die Sternbilder
Folio no. 1v
Work 3Author (ms.) Plato Tiburana
Author standard Alfudinus filius Abiczero | Alpharinus Abizarch | Plato Tiburtinus
Title (standard) Liber arenalis scientiae
Incipit In lineis continenciam vim prophetarum a creatore transmissam ab antiquis ostenditur (sic!)
Language Latin
Subject 1 Geomantie
Folio no. 1v-4v | 2r-4v
Rubric (2ra) Liber arenalis scientie ab Alfudinono (?) folio Abiczero editus et a Platone Tiburana de arabico in latinum translatus Incipit. | Liber arenalis scientiae ab alfudino (?) filio abiczero editus.
Dedication In nomine dei misericordis et pii.
Explicit (4ra) et illud totum significat amissionem eius quod est aput eum et salutem corporis eius vel spes (sic!) eius.
Tables (4r-v et passim) Tabulae
Blank leaves 1r
T & K sim. TK 690
Additional information Sarton, G.: Introduction to the History of Science Bd. 2 (1931), 178 (Nr. 10)
Work 4Century 15 4/4
Precise date 1482
Place of origin Rom (?)
Language Latin
Owner’s notes (7r) Johannes Rennpart lutinista dedit mihi Rome 1482
No. of ms. part II (5-22)
Watermarks Nixe (Typ Briquet 13891)
Work 5Title (standard) Geomantia
Incipit Geomancia est ars iudicandi per terram ("per terram" vom Korrektor ergänzt). Omnes figure sunt 16 | Geomancia est ars iudicandi per terram. Eius figure sunt 16 lini, prime, que matres nuncupantur, quatuor filie
Language Latin
Folio no. 7r-21v
Explicit et studia utriusque partis ut res perficiatur.
Colophon 1501 Decembris. (von der Hand des Laurentius Behaim ?)
Scribbles (5r) Gleicher aber beschädigter Schenkungsvermerk wie auf (7r)
Blank leaves 5v-6v, 22r-v
Work 6Century 15 4/4
Precise date 1482
Place of origin Italien (?)
Language Latin
No. of ms. part III (23-60''')
Watermarks Pferdekopf (nicht nachweisbar)
Work 7Title (standard) Titel und Initien geomantischer Schriften
Incipit Certi libri in Geomantia hic infra scripti (sic!) vidi Rome apud Raphaelem Judeum. Zacharia Albusarith, Betheylay (?) translatus a Salamone ex hebraico in latinum
Language Latin
Folio no. 23r
Dedication Domino Laurentio Boehem fautori predilecto.
Explicit Compendium Geomantie doctoris Magistri Martini post compositionem aliorum operis translatus (sic!) ex hyspano. Compendium astrologie Pytagorice.
Blank leaves 23v
Work 8Author standard Martinus Hispanus
Title (standard) Geomantia
Incipit Geomantia dicitur a geos grece quod latine interpretatur terra
Language Latin
Folio no. 24r-57v
Explicit meliore ostendit mutationes et curvationes omnium predictarum etc.
Additional texts (59v-60r) Tabula
Blank leaves 58r-59r, 60v-60'''v
Additional copies München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 392, 91r-147v
Work 9Century 16 in.
Place of origin Italien (?)
Language Latin
No. of ms. part IV (61-84)
Watermarks Blüte (Typ Briquet 6443), Nixe (Typ Briquet 13891)
Work 10Author standard Bartholomeus de Parma
Title (standard) Geomantia cum exemplis
Contents (61r) Capitulatio; (61v-83v) Text
Incipit Prima domus est querentis et habet significare de statu corporis
Language Latin
Additional remarks Mit Zusätzen (von der Hand des Laurentius Behaim ?)
Folio no. 61r-83v
Rubric (61v) De virtutibus domorum.
Explicit tamen laudabilis sit archana.
Blank leaves 84r-85v
Work 11Century 16 in.
Precise date 1503
Place of origin Italien (?)
Language Hebrew | Latin
No. of ms. part V (85-227')
Watermarks Kreis (Typ Briquet 3055), Adler (Typ Briquet 203), Nixe (Typ Briquet 13891), Blüte (Typ Briquet 6443)
Work 12Title (standard) Varia geomantica cum tabulis
Contents Verschiedene lateinische geomantische Traktate; (203r-204r) am Rand hebräische Übersetzung der im Text enthaltenen lateinischen Anweisungen
Language Hebrew | Latin
Folio no. 86r-227r
Rubric Ex tractatu Magistri Jude filii Harizi Hyspani.
Other passages (...) | (89r) Jo. Zampulini (?) De intencione (...) | (91r) Significationes XII domorum (...) (103v) Finis 1503 Junii 15. (...) | (111r) Dixit Samuel Slamonis (...) (153r) 1503 Junii 14 In Vigilia corporis Christi. (...) | (195r) Hali filius d{octoris} Mahmal Alaithini: Capitulum generale concludens res iudiciales (...) | (212r) Ex libro d{octoris} Gamotti Qui erat ducis Urbini (...)
Blank leaves Zahlreiche nicht einzeln vermerkte Blätter, 227v-227''v
Work 13Century 15 ex.
Precise date 1492-1495
Place of origin Italien (?)
Language Latin
No. of ms. part VI (227''-247)
Watermarks Waage (Typ Piccard V 56)
Work 14Title (standard) Mantica varia
Contents (228r-) Text; (235r-) Beispiele
Incipit Puncta omnia sola superia (sic!) et inferiora omnium figurarum collige in unum
Language Latin
Folio no. 228r-243r
Rubric De intentione alicuius. Item figura geomantie: ut intentionem scias querentis.
Additional texts (anschließend) Zahlenmantik
Work 15Title (standard) De intentione alicuius
Language Latin
Additional remarks Zahlenmystik (?)
Folio no. 228r
Rubric De Intentione alicuius.
Work 16Title (standard) Capitulum de nomine inveniendo
Contents Enthält die 16 geomantischen Figuren mit Bezug auf die Planeten
Language Latin
Folio no. 228v
Rubric Capitulum de nomine Inveniendo.
Work 17Title (standard) Capitulum litterarum
Contents Mit Hilfe der Astrologie werden einzelne Buchstaben für die Namen der Sieger in einem Kampf bestimmt.
Language Latin
Folio no. 229r
Rubric Capitulum litterarum.
Work 18Title (standard) Capitulum de praecedentibus et subsequentibus litteris
Contents Gematrische Zuordnungstabellen für die Ersetzung von Buchstaben durch Zahlen, jeweils "secundum hebraicorum veritatem" und "secundum Latinos". Dabei werden Reste modulo 7 bzw. modulo 28 gebildet. Wenn u.a. der Buchstabe "C" durch 90 ersetzt wird, was bedeutet, daß man ihn als griechisches Schlußsigma und dann als hebräisches Sade liest, zeigt, daß die verwendeten Zahlenalphabete in dieser Form wohl nicht weiter als bis ins 12. Jh. zurückreichen.
Language Latin
Folio no. 230r
Rubric Capitulum de praecedentibus et subsequentibus litteris.
Work 19Title (standard) Philosophisch-theologische Begründung der Gematrie
Contents Anhand von 10 Grundsätzen (G.1 (231r), G.2-3 (232r), G.4 (232v), G.5-7 (233r), G.8 (233v), G.9-10 (234r)) unter Zitierung folgender Quellen: Aristoteles (u.a. De generatione et corruptione), Boethius (De cons. philos. III,9,63-4), Epikur, Eusebius (Praeparatio evangelica VII, II), Lukrez, Ovid (Metam. I, 5-7 u. 9-14), Platon ("Timaios", bezieht sich aber auf Politeia 617 b 4-6), Priscianus, Pythagoras, Seneca, Servius, Sueton, Trismegistos, Vergil (Aeneis I, 94-96, Ecloge VI, 27-28 u.31-34), Bibel (Genesis 17,5 u. 32,29; Moses; Proverbia 8,24-31; Matth. 1,21; Luc.1,13 u.31; Joh.)
Incipit Quidquid fecit deus, Numero, pondere et mensura fecit
Language Latin
Folio no. 231r-234r
Other passages (...) (232r) | omnia inferiora subiacent mutationi atque alterationj (...) | tales mutationes atque alterationes diverse faciunt ac subsequuntur pro diversa componentium qualitate atque dispositione (...) (232v) | deus ita ut supra dictum est fieri voluit et omnia sic moderari (...) (233r) | cum omnia inferiora et sua potentia ad esse substantiale possunt stare cum non esse in omnibus illis materia eorum potest esse cum privatione forme substantialis (...) | Unum quodque per quascumque causas solvitur (!), per easdem et dissovlitur (...) | omnia que recipiunt denominationem secundum suas proprietates aut substantiales aut accidentales sunt denominata (...) (233v) | cognitis cuiusque rei causis atque principijs facilis ipsarum rerum proprietas et exitus atque effectus est nobis cognitio (...) (234r) | omnium cognitio habebitur a nomine proprio atque cognomine (...) | numeros litterarum quibus unumquodque quod nominatur inscribi potest et debet divine prudentie gratia adinvenit (...)
Work 20Title (standard) Buchstabenklassifikation
Incipit Naturales dicuntur .A.B.C.D.E.F.G.H.I.
Language Latin
Folio no. 234r
Explicit Casuales sunt .C.D.M.E.
Work 21Title (standard) 2 Zahlenalphabete
Language Latin
Additional remarks Im 1. fehlt "Z 3", im 2. steht "L 6" statt "L 3". Das 2. - "cum radice" - entsteht aus dem ersten - "sine radice" - durch Reduktion modulo 9 oder Bildung der Quersumme
Folio no. 234v
Work 22Title (standard) Beispiele der Gematrie
Contents Zum Verständnis werden Jahreszahlen in Worten ausgeschrieben und dann gematrisch in Zahlen übersetzt; etwa mit bereits korrigierten Zahlwerten
Language Latin
Folio no. 235r-237v
Work 23Title (standard) Victoria Numerorum
Language Latin
Additional remarks Rechnung zur Ermittlung des Siegers in einem Kampf mittels des Vergleiches der Quersummen aus den Namen der Kontrahenten
Folio no. 238v
Rubric Victoria Numerorum.
Work 24Title (standard) De naturalibus rerum proprietatibus cognoscendis
Contents In tabellarischer Form werden den Grundzahlen 1-9 Eigenschaften zugeordnet, wobei dieselbe Zahl bei verschiedenen Eigenschaften steht.
Language Latin
Folio no. 241r
Rubric De naturalibus rerum proprietatibus cognoscendis.
Work 25Title (standard) De moribus hominum
Contents Eine tabellarische Zuordnung von Zahlen und menschlichen Eigenschaften bzw. Verhaltensweisen
Language Latin
Subject 1 Varia
Folio no. 242r
Rubric De moribus hominum.
Blank leaves 243v-247v