PAL

Jordanus


Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. lat. fol. 88

Scribe(s) (18*v) Stephanus Gru^eber
Short title Medizinischer Sammelband
Century 15 (14?)
Language German | Italian | Latin
Previous owners Hs. von Sigmund Gotzkirchner (Baier, Student in Wien, Arzt, Leibarzt der Frau des Herzogs Ludwig d. J. von Baiern-Ingolstadt) angelegt; (148v) um 1505 Johannes Finck (ein Baier in Landshut); Die 2. Lage war als erste Lage bei Anglegung des Bandes gezählt, muß also erst nachträglich vorgesetzt sein, so aber zum Bande ursprünglich gehört haben. Sie war wahrscheinlich lose geworden und muß am Anfang dieses Jhs. verlegt gewesen sein, da sie zwischen den Jahren 1825 und dem Jahre d.J. 1827 willkürlich einem Sammelbande (Berlin, Ms. lat. fol. 241) vorgesetzt worden ist, der aus allerlei herumliegenden Stücken damals angelegt wurde. Aus diesem ist sie erst jetzt (Juli 1897) an die richtige Stelle zurückversetzt worden.
Material Chart.
Format f
Height × width 220-200 x 150-160
No. of leaves 18 + 333
Cover Alter Holzband mit L.
No. of hands mehrere
No. of columns 2 (zum Teil), 3 (208r-v)
Printed catalogs V. Rose, Die Hss.-Verzeichnisse d. Kön. Bibl. zu Berlin 2,3 (1905) 1088-98 # 908
Publ. descriptions B. Bischoff, Mittelalterliche Studien 3 (Stuttgart 1981) 137; Kristeller, Iter Italicum 3, S. 473
Source Folkerts (17/18.5.1978) | Rose (1905)
Type of source cat.
Source’s source insp.
Work 1Title (standard) Tabelle von Mondphasen für 1446-62
Language Latin
Folio no. 1*
Blank leaves 1*v
Work 2Title (standard) Rota
Language Latin
Additional remarks Rota für die incensiones lunae nach der elementarischen Bedeutung der Tagesviertel
Folio no. 2*
Work 3Author standard Johannes de Gmunden
Title (standard) Kalender mit Coniunctiones et oppositiones
Incipit (14*v) Si vis scire aureum numerum alicuius anni tunc ab annis incompletis dni. subtrahe 1438 annos
Language Latin
Publ. descriptions Karl Falkenstein, Geschichte der Buchdruckerkunst (Leipzig 1840) 53f; zu Joh. von Gmunden: Aschbach, Geschichte der Wiener Universität I (1865) 455-67
Folio no. 3*-18*v
Colophon Et hec de canonibus exposicionum ac declaracionum huius kalendarii sufficiant etc. (rot) Finit kalendarium Reverendi magistri Iohannis de Gmunden Bone memorie etc. Stephanus Grueber vester totus.
Other passages (18*v, am unteren Rand) Istud kalendarium durabit adhuc ad minus 70 annis ab anno etc. 1447 (!); weitere Vermerke deuten auf einen Aufenthalt in Nürnberg (6), bomberge, in monasterio montis
Glosses etc. mit Glossen
Additional copies Cod. lat. qu. 374 (der Cartäuser von Buxheim)
Work 4Title (standard) Tabula ad sciendum regnum septem planetarum quolibet die et qualibet hora
Contents Tabula nebst kurzem Canon und (2) Virtutes planetarum
Language Italian | Latin
Additional remarks fol. 1 (eigentlich 19v)
Folio no. 1
Other passages (2v) Veneciis venditur isto Anno sic illa Infrascripta 1459. Electuarium Hameckh etc.; Lanczhuette (Landshut) ego Emi taliter circa festum Sci. Bartholomei in der Meß 1455 etc; emi de silhelm Scha^rschacher
Additional texts (2v) Vermerke über Preise von Arzneien, z.T. italienisch
Work 5Title (standard) Preisverzeichnis
Incipit Simplicia Transmarina secundum modum Alphabeti que habentur in Appothecka Modo Wiennensium
Language Latin
Additional remarks Preisverzeichnis von Ambra grisii bis Zedoarie
Folio no. 3
Colophon Expliciunt simplicia transmarina que aput nos sunt communia
Work 6Title (standard) Preisverzeichnis
Contents für Electuaria, Trocisci, Pillule, Syrupi, Olea, Emplastra, Unguenta, Axungia, Succi; (7vb) Vina, Cerae, Simplicia, Semina
Incipit Primo Species Electuarii de gemmis 3. 1. pro 10 d. wiennen.
Language Latin
Folio no. 5ra-9v
Rubric Sequuntur Species pro Electuariis Confortativis pro Appoteka
Other passages (5ra, am Rand) Tyboldus de ferraria et est ille Tyboldus qui fecit Specula Erea pro Imperatore friderico pro una Capella Illa idem dixit magistro Iohanni hartlieb quod pro 1 lb. reubarbari Veneciis darentur duo ducati et ... Anno dni. 1454. ... Anno 1474... Ipse idem Tybaldus vendidit Norlinge 1474.
Additional texts (9v) Item Nota de aquis und Hic nota de Lapidibus s. smaragdi etc.
Blank leaves 10
Work 7Author standard Rogerus de Baron
Title (standard) Summa
Contents 1. Buch, (39) 2. Buch; (46-51rb) 3. Buch
Incipit Ut dicit constantinus si dolor capitis fiat cum reumate. Regula est secundum ipsum quod non debet fieri aliquod fomentum
Language Latin
Printed copies gedr. in der Sammlung alter Chirurgen hinter Guido Cualiaco (Ven. 1498) 211-231
Additional remarks ohne Prolog; der Anfang des 1. Kap. ist als Auszug verändert. Überall Schalbl. in Quartformat für Zusätze eingeschaltet.
Folio no. 11
Rubric Incipit practica rogeri
Explicit Si ex fluxu inferiori recurras ad superiores curas. et hec de sinthomatibus dicta sufficiant
Other passages (43rb u. 44rb) Zuschriften, letzte: Dux albertus Senior de Bavaria... 1452.
Additional texts (51v)Rezepte, Vermerkedes Sammlers
Work 8Title (standard) Praktische Medizin und Heilmittel (exc.)
Contents De urina; (55-59va) Liste der Signa; (60-61vb) Liste von Arzneiwirkungen tierischer Teile; (62ra) Experimentator etc; (62rb) Rezepte; (62va) Impliciunt emplastra diversarum passionum; (64ra) Liste von Pulveres; (64v-65) Varia; (66-68ra) Krankheitsmittel, alphabetisch; 68v-71va) Gegen Fieber und andere Krankheiten; (72-75) Rezepte; (75vb) De saporibus; (76ra) De mulsa; (76ab) Modus pillularum; (77) Hec sunt res que inveniuntur in Apotecis = Namensverzeichnis; (78) Verzeichnis von Electuaria; (89v) Pulveres; (81-85v) Unguenta; (86-87a) Emplastra; (94-96r) Aurea alexandrina = Exc. aus dem Antidotarium des Nicolaus; (96va) Nachträge; (97ra) Flebotomia; (97va) de flebotomia secundum magistrum pet^mm (!); (97vb) de flebotomia;
Incipit Urina alba in colore tenuis in substancia. secundum omnes sui regiones sine resolucionibus. cooruptionem digestionis significat. Urina alba
Language Latin
Subject 1 Medizin
Folio no. 52-100
Work 9Author standard Galeacius
Title (standard) Practica
Incipit Cum teste galieno VII^o terapeutice
Language Latin
Subject 1 Medizin
Publ. descriptions Aschbach, Geschichte der Wiener Universität I, 312. 322. 324. 413f
Additional remarks G. war Lehrer an der Wiener Universität
Folio no. 101
Rubric Practica Magistri Galeacii de Sancta Sophya. De febribus
Explicit Sed devenio ad terciam intencionem
Other passages späterer Sammler Joh. Finck doctor; Joh. baptista Bedellus nostre facultatis (d.i. Wien); Mathias Salernitanus pandecktarum opifex (= M. Silvaticus); Petrus Paduanus; Petrus de Abanohec de M. Iohannes Hessus Canonicus Ratisponensis 1451;
Glosses etc. Überall Inhaltsverweisungen, Vermerke und Beiträge, teilweise von späteren Sammlern, darunter Joh. finck doctor.
Blank leaves 202-7
Additional copies Wien, 5298. 5398
Work 10Title (standard) 20 Consilia medica
Contents zuerst Verzeichnis: Consilium de mala disposicionie cerebri etc.; dann Text
Incipit (209r) Utrum aliquis vomitus sit denominandus naturalis quod non quilibet vomitus fit ab agente extraneo
Language Latin
Subject 1 Medizin
Additional remarks Sammlung von verschiedenen Verfassern
Folio no. 208-240
Other passages (215, 216) Explicit consilium M. Io. de cpitaneis de vicedomino artium et medicine doctoris; (230v) Pro uxore Massimi boni de laude in fluxu menstrorum; pro domino nostro rege et si dominus noster etc. anno dni. M^CCCCXXVII; (210v) pro duce Sigismundo (von Baiern-München); (211r) pro laurencio schrenckh; Per Has Medicinas supra scriptas Reverendus Magr. petrus vel sic; Reverendus Magr. petrus de leuching ... actus legis gracia 1455... Per dominum Magistrum Sigismundum Goczchircher medicine Doctorem etc.
Glosses etc. (222, 231v, 235) Notizen vom Schreiber St. Grueber; und anderswo
Work 11Author standard Michael de Savonnarola
Title (standard) Cautelae
Incipit Cautele circa urinas quibus possumus cavere nobis a decepcione
Language Latin
Folio no. 241-242rb
Rubric Incipiunt Cautele M. Michaelis de Savannorola
Explicit et illa est prima. Et sic est finis cautelarum circa Urinas etc.
Work 12Author standard Galenus
Title (standard) De signis mortalibus
Incipit Ut valitudines hec nullum habeant remedium et nullum querant actorem medicine cum hec signa viderint
Language Latin
Subject 1 Medizin
Folio no. 242va
Additional texts (242vb) Item pronostica omnium infirmatum und Item pronostica et signa mortis
Glosses etc. (242va, unten) Ista signa Galieni debent stare Incontinenti post secreta Galieni A Magistro Gerhardo Cremonensi translata de Arabico in Latinum In Toleto (d.h. 291v)
Work 13Title (standard) Liber de inventione artis medicinae
Incipit Invencionem seu exordium artis medicine temporibus noe phisici asserunt fuisse Nam post diluvium demones ceperunt
Language Latin
Subject 1 Medizin
Publ. descriptions Aschbach, I, 607
Folio no. 243
Rubric Incipit Liber de Invencione artis Medicine Quomodo fuit inventa ars medicine in tempore Noe.
Other passages (243r, in den Beischriften) vita philosophorum; Magister Iohannes fiechtmayr; (243v) scripta de Termis Castine vel Castinie .i. Chastein (=Gastein!)
Glosses etc. Beischriften des Sammlers
Work 14Additional names Galenus
Title (standard) Quid pro quo
Incipit Quid pro quo
Language Latin
Subject 1 Medizin
Additional remarks auf Grund der bekannten sog. Antebalumina d.h. Antiballomena Galieni
Folio no. 244
Additional texts Zusätze
Work 15Title (standard) Tractatus de pestilentia
Contents Über Ursachen, 2 Quaestionen, Vorsorge, Behandlung
Incipit Ad honorem scte. trinitatis et ad utilitatem rei publice
Language Latin
Subject 1 Medizin
Printed copies ed. Ioh. Staffelde, Extract dieser Schrift (vgl. Rose # 825, 20)
Folio no. 245
Rubric Incipit tractatus de pestilencia
Other passages secundum nobilem avicennam
Glosses etc. Anmerkungen des Sammlers
Additional copies Ampl. qu. 217 (M. Iohannes Iacobi zugeschrieben)
Work 16Title (standard) Tractatus generalis generalis de Balneis secundum Gentilem
Incipit Intendo modernos docere medicos quam brevius potero de naturis balneorum nos circumstancium
Language Latin
Subject 1 Medizin
Publ. descriptions Hain 4884
Folio no. 247v
Other passages (249vb) Item pro principe duce Alberto Magister henricus (wohl der von Pholspeunt) fecit fieri Balneum de aqua salsa ... et hoc in menczing 1448; Namen berühmter Bäswe Ista sunt in Alemania Castina Wienne paden Markgraff paden, Chalben, Herzog pagen ultra Constanciam per IIII^o^r. Magister Hermanus (!) Schedel; In Italia Padue in monte rotunde A monte grotto et sla. helena A Sandquirico et philipo Alla porretta <Bononie> A luca. In Buda multa sunt prope Tanubium sub civitate.
Additional texts (250) Generacio autem virtutis etc. Quare de modo operacionis istarum virtutum .s. generative et informative (aus Avicenna; gehört oben vor f. 91 hin)
Work 17Author standard M. Michael Savonnarola
Title (standard) Nota hic secuntur aliqui Canones (exc.)
Contents Über Rezepte; (252rb) Incipit de pulsibus. Pulsus est motus cordis etc.
Incipit Cum medicinam dare volueris
Language Latin
Additional remarks i.d. Regule de modo componendi Receptas
Folio no. 251
Explicit et significat defectum caloris naturalis et spiritus extinctionem et hoc de pulsibus dicta sufficiant
Work 18Title (standard) Signa aller Fieber-Arten
Incipit Signa terciane pure Ut Terciane pure Cura artificialiter habeatur premittenda sunt signa. Deinde cura. Primum signum est caliditas acuta, et mordicativa
Language Latin
Folio no. 254vb-258v
Colophon Et sic est finis signorum febrium M. Michaelis de Savonnarola. Civis Paduan. et in medicinis peritissimi professoris.
Work 19Author standard Avicenna
Title (standard) De Urinis
Language Latin
Subject 1 Medizin
Printed copies Avicenna Canon I, 3, cap. 1-12
Additional remarks Avicenna, De significationibus disposicionum urine Non oportet credere etc.
Folio no. 259
Rubric Incipit Tractatus Avicenne De Urinis
Other passages (261v) Urteil über den Harn des Dominus Osbaldus Torring(er); (265v, längs des Randes, von Hand des Schreibers) Iohannes dei gratia episcopus olomuczensis
Glosses etc. (270) Anmerkung des Sammlers
Work 20Author standard Avicenna
Title (standard) De Urinis
Language Latin
Subject 1 Medizin
Printed copies Avicenna Canon I, 3, cap. 13
Additional remarks Avicenna, Egestio plerumque declaratur etc.
Folio no. 270v
Rubric Tractatus Avicenne In Re Egestionis
Other passages (270v, Anm. des Sammlers) aus Guido de Cauliaco und Fulgenaus d.h. Gentilis (272) aus Cermesonus; (293rb) Hec M. A. Cermesonus; (272, am Rand) I.M.H. (Ioh. Hessus) und Magister Iohannes dyem
Additional texts (272) Medicinalverse Alea vina fumus faba ventus et ignis ...; Ista nocent sed vigilare magis ...; Rezepte von unguenta
Glosses etc. (am Rand) Rezepte des Sammlers, bezieht sich auf M.I.H. (Ioh. Hessus) und auf Magister Iohannes dyem
Work 21Author standard Egidius Corboliensis
Title (standard) Regulae de contentis Urinae (com., exc.)
Incipit Notande sunt alique regule de contentis urine et primo de circulo
Language Latin
Subject 1 Medizin
Additional remarks noch im 14./15. Jh. bei Vorlesungen gebrauchter Commentar, der in Stücken zusammengestellt mit der Selbsterklärung des Egidius Corboliensis sich in so zahlreichen Hss. erhalten hat, gewöhnlich als Egidius cum duplici commento (sc. ipsius Egidii et Gilberti)
Folio no. 273-275
Rubric Regule de contentis Urine
Colophon Et sic finite sunt regule de contentis urinarum extracte ex commento versuum egidii per gilbertum commentizatum etc. et sic est finis.
Additional texts (Darunter) Auszüge über Urin-Zeichen bei Frauen
Additional copies Ampl., fol. 276 (!)
Work 22Title (standard) Regulae de urina
Incipit Sequitur de colorum differencia et primo de colore albo sequente digestionem
Language Latin
Folio no. 276
Rubric Sequitur colorum differentia
Other passages (276v, Anm. des Sammlers) Magistri galiacii de scta. sophia
Work 23Title (standard) Register zu den Aphorismen
Incipit De purgacionibus libro primo ampho. 2^o In perturbacionibus ventris et vomitibus
Language Latin
Subject 1 Medizin
Additional remarks Register zu den Aphorismen nach den behandelten Krankheiten
Folio no. 277-278r
Colophon Et sic est finis istius registri
Work 24Title (standard) Urin-Zeichen
Incipit Urina in terciana Crocea aut Rubea aut quasi sanguinea satis apparet
Language Latin
Subject 1 Medizin
Folio no. 278v
Work 25Author standard Galenus
Title (standard) Secreta
Incipit Rogasti me amice frater unotee (!) ut describerem tibi
Language Latin
Subject 1 Medizin
Publ. descriptions Wüstenfeld, S. 69
Folio no. 279-291v
Rubric Incipiunt Secreta Galieni A Magistro Gerhardo etc.
Explicit Et scribam omnia per ordinem et super quolibet ponum numerum ut concordet cum illis que retro scripta sunt.
Colophon Expliciunt gloriosissima secreta galieni
Work 26Title (standard) Sinonima et interpretationes herbarum
Incipit Arthemisia .i. matricaria
Language Latin
Folio no. 291v-293ra
Rubric Sinonima Infra scriptarum herbarum et rerum et interpretaciones earum
Explicit Yzucozara .i. flos agni casti vel salicis marine etc.
Work 27Title (standard) Sinonima extracta de circa instans
Language Latin
Folio no. 293rb
Rubric Sinonima extracta de circa instans que loquitur de simplicibus medicinis
Work 28Title (standard) Nomina ponderum et nomina mensurarum scripturarum antiquarum
Incipit Calculus .i. quarta pars obuli
Language Latin
Folio no. 293vb
Rubric Ista sunt nomina ponderum et nomina mensurarum scripturarum antiquarum
Explicit Aureus est pondus V talentorum etc.
Glosses etc. mit Beischriften
Work 29Title (standard) In acutis morbis
Incipit In acutis morbis
Language Latin
Subject 1 Medizin
Folio no. 294r
Colophon Explicit liber amforismorum ypocratia
Work 30Author standard Dinus de Garbo
Title (standard) Rememoracio quarundam medicinarum
Incipit Repercussiva sunt illa que a parte paciente repellunt
Language Latin
Subject 1 Medizin
Additional remarks Der im Explicit genannte ist Dinus de Garbo, gest. 1327.
Folio no. 294v-304v
Rubric Rememoracio quarundam medicinarum que sunt apte cirogie secundum sentenciam G(alienum) in libro de simplicibus particula quanita et ultima dicti libri. et secundum avicennam in secundo et primo dicamus de repercusivis medicinis
Colophon Expliciunt unguenta magistri dini de florencia. Deo gracias amen.
Additional copies Wien 5306; Berlin lat. qu. 500
Work 31Title (standard) Arzneimittel
Language Latin
Subject 1 Medizin
Additional remarks durchgestrichen, da 1. Blatt einer neuen Lage
Folio no. 305r-v
Additional texts (305r, von des Sammlers Hand) 4 Verse über den Inhalt der 7 partes der Amphorismi (Zahl 369); (305v) von demselben) Pro Sepulcro Sancto. Regimen volencium Iter ad Sepulchrum Sanctum. Primo videlicet Coopertura longa et lata Capitis cum Cruce de Serico (11 Zeilen)
Glosses etc. (Aufschrift des Sammlers) Ista infrascripta sunt portanda per mare, Aut in Galeris
Work 32Title (standard) Recollectae receptae
Language Latin
Subject 1 Medizin
Folio no. 306-310v
Rubric Iste sunt recollecte recepte sub reverendo doctore Magistro benedicto de sarçana super terciam quarti avicenne et que recepte omnes experte fuerunt per ipsum magistrum bn. (benedictum).
Work 33Title (standard) Tractatus de calculo
Contents Vorrede über den Inhalt, (315 und 317) Verzeichnis der Kapp. des 1. Teils (# 1-47), des 2. (# 1-22) und des 3. Teils (# 1-97); Text aus kurzen Kapiteln mit Angabe der Quelle
Incipit Libellus iste dividitur in tres partes In prima agitur de signis ... in secundum agitur de dieta ... In tercia agitur de remediis
Incipit 2 Incipit libellus de capitulis compilatus ex pluribus libris et scriptis editis a magistris et diversis auctoribus physice.
Language Latin
Folio no. 311
Rubric Incipit tractatus de Calculo
Other passages Quellen angegeben vor jedem Kapitel: u.a. (320r) Aaron abbas (= Aron); David, (312vb) Aantilius, (317rb, 318vb, 320va) primo libro de calculo (= Entilius); (320ra) Tyadoc; Ahmed in viatico;;= Haly in pantegni; (322rb, 323rb) Johannes in prospero; Alexander in minori und in maiori volumine; Hauptquelle Razi (haraçi) und Avicenna
Glosses etc. (Zusatz des Sammlers zum Titel) quem composuit magister Gentilis de fulgineo ex diversis auctoribus
Work 34Title (standard) Tractatus de discrasia cutis capitis
Language Latin
Subject 1 Medizin
Folio no. 324rb
Rubric De pulte ad discrasiam capitis | Incipit tractatus de discrasia cutis capitis
Work 35Title (standard) Cura in fractura cranei et panniculorum cerebri
Language Latin
Folio no. 324va
Rubric Quedam specialis cura dni. hugonis de luca in fractura cranei et panniculorum cerebri
Work 36Title (standard) Capitulum de scabie et suis speciebus
Language Latin
Folio no. 325rb
Work 37Title (standard) Über Beurteilung des Blutes in den Aderlässen, von den Drüsen u.a.
Language German
Subject 1 Medizin
Folio no. 325v-326r
Rubric Item
Work 38Title (standard) Vorschrift gegen Gries und Stein
Incipit Nym krenburcz und schneid die clain
Language German
Folio no. 326r, unten
Work 39Title (standard) Wundsegen
Incipit In nomine domini nostri Iesu x^i Tres boni fratres ambulant perviam unam et occurrit eis
Language Latin
Folio no. 326v
Explicit Ad honorem 5^e vulnerum domini nostri.
Work 40Author standard Arnaldus de Villanova
Title (standard) Tabula
Incipit Cum ypocras more sapientis In primo Can. primo Affor. premittat omnia illa sine quibus artis effectum laudabilem attingere non possunt
Language Latin
Subject 1 Medizin
Folio no. 327-332v
Rubric Incipit Tabula Arnoldi de Villa Nova in qua dirigit medicum qualiter se habeat circa Infirmum etc.
Explicit quod fuit male qualitatis. etc.
Colophon Explicit dei In nomine Tabula Arnoldi de Villa Nova In qua dirigit Medicum qualiter se habeat circa Infirmum, et est tabulacio .Ga. In libris suis de Morbo et Accidente. etc. 1441.
Work 41Scribe(s) von der Hand des Sammlers
Title (standard) Preise von Arzneimitteln
Language Latin
Subject 1 Medizin
No. of columns 3
Folio no. 333
Other passages (333vb) Georius Temlinger (Name des Verkäufers ?); Anweisungen von Ortspreisen: Auguste, Norlig. Padue, Bononie; (später angesetzt) Ypolitus Anno 1464; Item Wilhelmus gunther potuit habere unam libram Reubarbari pro .x. florenis renensibus 1443, sed nonerat finum. Appoteckarius vendit unam dragmam pro XL d. 1446