PAL

Jordanus


Dessau, Stadtbibliothek, GB^ 866.8^o / Georg Hs. 866

Additional shelfmarks Sammelband: Drucke, Hss.
Short title Druck und Hs.: Komputistische Sammelhs. | Komputistische Sammelhs.
Century 15 | 15 II
Place of origin Leipzig ?
Previous owners Diese Hs. befindet sich zur Zeit in der Berliner Staatsbibliothek. | über die Geschichte der Hs. ist nichts weiter bekannt
Composite ms. Sammelband: Drucke, Hss.
Material Chart.
Height × width 200 x 145
Gatherings X + III + V + VII + V + (V+1) + V + IX + 1 + II | X + III + V + VII + V + (V+1)^230 + V + IX + 1 + II
Cover Halbledereinband. Vom vorderen Holzdeckel ein Drittel abgebrochen. Ursprünglich eine Schließe: vorn Pergamentstücke, hinten Papier
Condition Handschrift angebunden Bl. 158-263.
No. of hands Häufiger Wechsel der Schreiberhände
Type of writing Bastarda und Bastarda currens, zuweilen Textura als Auszeichnungsschrift
Width of columns Schriftraum ständig wechselnd
Lineation Zeilenzahl ständig wechselnd
Decorations Zahlreiche Tabellen und Schemata
Exlibris (Auf dem Rücken Signaturschild:) 866 Georgs-B.; (Bl. 1r) Stempel Georgs-B., Landesbibliothek Dessau; (Bl. 1v) Anhaltische Landesbücherei Dessau
Printed catalogs Beschreibung Berlin (masch.) (1985) | Jutta Fliege, Die lateinischen Hss. der Stadtbibliothek Dessau. Bestandsverzeichnis aus dem Zentralinventar mittelalterlicher Hss (ZIH). Deutsche Staatsbibliothek Hss.inventare Hrsg. von H.-E. Teitge Bd. 10 (Berlin 1986), S. 102-105 | Kartei der Handschriften der Georgsbibliothek (hs.) (fälschlich mit " Behördenbibliothek, Hss.Kartei" bezeichnet) und danach Kartei (masch.) | Kartei Dessau (masch.) | Katalog der Herzoglichen Anhaltischen Behörden-Bibliothek zu Dessau (Dessau 1896)
Publ. descriptions Information DSB Berlin (9.4.1985)
Source Beschreibung Berlin (masch.) (1985) | Fliege (1986) | Folkerts (4.4.1985. und 21.10.1985 in der DSB Berlin) | Kartei Dessau | Kartei Georgsbibliothek Dessau | Katalog Dessau (1896)
Type of source cat.
Source’s source insp.
Work 1Title (standard) Drucke
No. of ms. part I
Work 2Author standard Lazarus Behaim | Lazarus Behan
Title (ms.) Handbüchlein der Chronologie, Astronomie und Astrologie
Format 4^o
Publ. descriptions GW 3766
Printed copies (Köln, um 1476) Nikolaus Götz; | Köln, um 1476
Additional remarks Druck
Item no. 1
Folio no. 1-71 | 72 Blatt
Blank leaves 72
Work 3Title (ms.) Deutscher Kalender
Language German
Format 4^o
Publ. descriptions Hain 9732 | Klebs 569.1
Printed copies Augsburg 1481 | Augsburg 1481 bei Johann Blaubirer
Additional remarks Druck
Item no. 2
Folio no. 73-150 | 80 Blatt
Blank leaves 151
Work 4Title (ms.) Algorithmus | Trienter Algorithmus
Language German
Format 4^o
Publ. descriptions GW 1279
Printed copies Trient um 1475 bei Albrecht Kunne
Additional remarks Druck
Item no. 3
Folio no. 152-157v
Work 5Title (standard) Hss.
No. of ms. part II
Work 6Title (ms.) Astronomie
Additional remarks Diese Hs. befindet sich zur Zeit in der Berliner Staatsbibliothek.
Work 7Author standard Johannes de Sacrobosco
Title (ms.) Algorismus | Mathematik
Contents (f. 160v, Schluß eines Prooemiums:) Sed causa efficiens secundaria fuit johannes de sacrobusco qui hanc scientiam in breuem ac vtilem compilavit ac composuit ... Omnia que a primeva. Iste liber de cuius subiecto dictum est diuiditur in duas partes ... Komm. nur am Anfang. außer 159r-v, 160r alles Sacrobosco-Text, von 160v-178v ist der Text unterbrochen von Versen, Zahlenrätsel u.ä. s.u. genaueres
Incipit OMnia que a primeva rerum origine processerunt ratione numeri vel numerorum
Incipit 2 (Randkommentar:) Circa materiam praesentis libri queritur primo de quo habetur in hoc libro, 2^o queritur quid sit arismetica
Publ. descriptions Rose Nr. 960
Item no. 1 | 4
Folio no. 158r-178v | ca. 150-
Explicit ter tria et sunt nouem summa tocius processionis. Et sic est finis. | ter tria sunt nouem summa tocius processionis.
Additional copies vgl. ds. Glosse in DSB Berlin, z.Zt. SB Stiftung Preußischer Kulturbesitz Berlin Lat. qu. 46, Bl. 141r ff. | vgl. ds. Glosse in SBPK, lat. qu. 46, fol. 141r ff.
T & K TK 991
Work 8Title (ms.) Zehner von 10 bis 9 000 000 000
Additional remarks ein angeklebtes Blatt
Item no. 2 | 5
Folio no. 159r
Work 9Title (ms.) Zahlenfolge und Verse. De numero teutunicali | Zahlenfolgen und Verse. De numero teutunicali
Contents 6 Verse
Incipit I Monos V quinus X decem dupla vigenus
Publ. descriptions vgl. Walther Nr. 8629 (De multiplicatione)
Folio no. 159v
Work 10Title (standard) Merkverse zu den Ziffernformen
Contents 7 Verse
Incipit Digitus est omnis numerus superior decem et quomodo ille habet scribi potest in hiis metris:
Incipit 2 Vnum dat finger kropel duo
Language German
Publ. descriptions vgl. Walther Nr. 19670 m. Dr. | Walther Nr. 19670 m. Dr.
Folio no. 160r
Work 11Title (ms.) über Zahlen
Contents z.B. über zusammengesetzte Zahlen und Zahlenfiguren/-folgen.
Folio no. 160r
Work 12Title (ms.) Nota quod haec tabula est ex computo norborgensi
Folio no. 174r
Work 13Title (ms.) Zahlenbeispiele aus der Bibel
Folio no. 174v
Work 14Title (ms.) Verse
Contents 5 Verse
Incipit Quinque oedes passum faciunt passus quoque centum
Publ. descriptions Walther Nr. 16033a
Folio no. 175r
Work 15Title (ms.) komputistische Verse
Contents u.a. Kalender- und Laxierverse: Sunt hominum dentes triginta duo comedentes (3 Verse); Si pluit in festo proces(!) et martiniani (1 Distichon); Othmar franciscus allexius et benedictus/ hii confessores sed numquam presbyteri fuere; Sunt tria quae vere que non possunt revocare/ virginitas tempus manet irrevocabile verbum (2 Verse); In luna plena non ledatur tua vena (9 Verse)
Incipit X super L duo et superaddas milia quinque (2 Verse)
Publ. descriptions Walther Nr. 20894; Nr. 18830 und 18833; Nr. 17853;
Folio no. 175v
Work 16Title (ms.) Verse
Contents weitere Verse: Est arbor quedam retinens ramos duodenas/ (4 Verse)
Incipit Sex ad martini Sex ad natalia cristi
Publ. descriptions Walther Nr. 17598; Nr. 5596
Folio no. 178v
Work 17Additional names Johannes de Sacrobosco
Title (ms.) Commentarius in Johannem de Sacrobosco: Algorismus
Contents Iste liber de cuius subiecto visum est parvuli divisione dividitur in duas partes
Incipit (179va, text) Omnia que a primeva | (Comm.) Ex quo dicit philosophus primo phisicorum quod omnis natura cognicio procedit
Item no. 3 | 6
Folio no. 179ra-205v
Explicit et superfluitates ad vicia inclinantes quibus in nobis mortificatis poterimus esse eterne lucis quod nobis concedat omnipotens deus qui sine fine vivit et regnat. Amen. | quibus in nobis mortificatis poterimus esse filii eterne lucis quod nobis concedat omnipotens deus qui sine fine vivit et regnat. Amen.
Work 18Title (ms.) Versus, Notabilia, Tabulae etc.
Contents (205v:) Concurrentes ebdomadarum; (f. 206r-v:) Item si vis invenire festa mobilia secundum istas ferias tunc respicias litteram dominicalem; (f. 207r:) Nota signorum duodecim. Signum arietis pro eo quod abraham obtulit arietem; (f. 208r-227r:) komputistische Texte und Tabellen: Notandum quod sol in toto anno semel pertransit omnia signa. Et moratur in quolibet signo Tercio dies luna vero... darin (f. 207v) Jahreszeitenuhr. (f. 208v:) Tabula e radice. De incensione. ; Verse: (f. 209r:) Post crux post cineris post spiritus atque lucie/ quarta sequens ... (2 Verse) | Alles Computus außer fol. 217v
Publ. descriptions Walther Nr. 14312a, Sprichwörter 21984;
Item no. 4 | 7
Folio no. 205v-230v
Work 19Title (standard) Merkverse zu den Ziffernwerten
Contents (24 Verse)
Incipit Possidet a numero quingentos ordine vero | Possidet a numero quingentos ordine vero 400 (aus 500) atque tercenta b per se dabitur retinere CCC
Publ. descriptions Walther Nr. 14298
Folio no. 217v
Work 20Title (ms.) De planetis
Contents weitere Vers daraus: Alt kalt hessig unde unezn
Incipit Si quis nascatur cum saturnus dominatur/ Audax urbanus malus antiquus fur et avarus
Language German | Latin
Publ. descriptions Walther Nr. 17938 etc.
Folio no. 218v-219v
Additional copies vgl. Bl. 257v
Work 21Title (standard) Merkverse (Intervalle ?)
Incipit Sex ad martini Sex ad natalia Christi/ Sex ad pueri bis Sex usque ad philippi/
Publ. descriptions Walther Nr. 17598
Item no. 221r
Additional copies vgl. Bl. 221v
Work 22Title (ms.) Wetterregeln
Incipit Alsus larthe vnsre her ihsus Christus den propheten efron wii guthen schoff erkenne dii wandelunge der iare Vnde sprach | Unde dii guthen schoff sterben sere in dem iare etc.
Language German
Folio no. 221v-223v
Work 23Title (ms.) Juniperi grana sunt omni tempore sana
Publ. descriptions Walther Nr. 9944
Folio no. 224r
Additional texts (dazu gehören die folgenden Verse?:) Calganum calidum et siccum quoque dicitur esse/ Calganum capiti prodest de mane comestum ... Dat lactandi lac mulieri vtique sumptum
Work 24Title (ms.) Sternbilder
Incipit Aries: brachia tunc minuas sic balneum tucius intra
Folio no. 224v
Explicit (piscis) Carpe viam tutus sit pocius sumpta solubria
Blank leaves 225v, 226v, 228r-230v; 226r und 227v nicht ausgefüllt
Work 25Title (ms.) Computus Chiropraxis cum commentario (inc.)
Contents (232r:) Est triplex ciclus solaris sit tibi primus...,
Incipit Cumputus scolasticum gradum dignitatis concernit | Cvmputus scolasticum gradum dignitatis concernit altissimum scilicet gradum sacerdocii
Incipit 2 (comm.:) Iste libellus Ciropraxis hoc est manualis operacio parvulorum intitulacio cuius subiectum est distinctio
No. of columns ab Bl. 231v einspaltig
Publ. descriptions Walther Nr. 5873
Item no. 8
Folio no. 231r-235v | 231ra-235v
Explicit Hic non habetur finem Sed defectus est ...
Blank leaves 231ra u. 231rb jeweils ein Teil der Spalte leer (Textverlust?)
Work 26Title (ms.) Computus Nurembergensis
Contents Cum enim sol sit lumen et candela celi... Atque dies 4 decas sic opponitur tibi luna
Incipit Omnia cum inferiora motibus corporum supernorum
Item no. 6 | 9
Folio no. 236r-245v
Explicit ad apparitionem venit quadram 2^a etc. Amen.
Additional texts Der Text enthält zahlreiche Verse
T & K TK 989
Work 27Author standard Magister de Erfordia
Title (ms.) Computus chirometralis
Contents Est autem sol oculus mundi splendor firmamenti ... (225r) Isti versus reliquorum mensium per horas et minuta praeter primum
Incipit Cognicio veritatis de pausis temporum circa motum orbium solis et lune et aliorum planetarum
Item no. 10 | 7
Folio no. 246r-255v
Explicit Si decem et octo tunc certam occasum solis et hoc interdicis. Et sic est finis. Radices 1461
T & K TK 231
Work 28Title (ms.) Versus, Notabilia, Tabulae etc.
Contents Astronomie, Computus | Tafel mit christlich-römiscen und jüdischem Jahr. Verse: Bis senos menses tenet annus nomina quorum/ Officia que simul declarat littera praesens ... (9 Verse: De mensibus Walther Nr. 2191);
Publ. descriptions Walther Nr. 2191
Item no. 11 | 8
Folio no. 256r-259v
Work 29Title (ms.) Tabula residuorum
Folio no. 256v
Work 30Title (ms.) Tabula de ortu et occisu solis per totum annum
Contents Unde in festo odolphi tunc sol oritur .... Sequitur de prolongacionibus dierum. Unde in festo damasii ... cetera parcium tocius anni. Et sic est finis. Versus: Saturnus. Si quis nascatur saturnus dum dominetur/ Audax urbanus malus antiquus fur et avarus...
Publ. descriptions Walther Nr. 17938 und 17949 (De nativitate) (vgl. auch Bl. 218v)
Folio no. 257r-v
Work 31Title (ms.) Komputistische Tabellen und Verse
Contents (258v) clara dies apuli pro nugis maximiniani ... (4 Verse) und Sprichwörter. Post salvo miseri habetur ieiunium banni ... (1 Vers). Bremenses azini cataverunt resurrexi ... (2 Verse). (259r) Notabilia über Temperamente und Sternbilder. Versus: Muto mugit natos octograda perdo puellam ... (De signis coeli) (Walther Nr. 11540)
Publ. descriptions Walther Nr. 28525 und Nr. 2788 (Sprichwörter); Walther Nr. 11540
Folio no. 258r
Work 32Title (ms.) Mathematische Berechnungen
Contents Entfernungen, Zeitberechnungen
Folio no. 259v
Work 33Author standard Nicolaus V. papa
Additional names Friedrich III
Title (ms.) Bulla Nuper siquidem
Item no. 12 | 9
Folio no. 260r-263v
Other passages Bulla vom 16.4.1447