PAL

Jordanus

Avranches, Bibliothèque Municipale, 235

Century 12 | 12 ex.
Place of origin Anglonormannisch
Language Latin
Previous owners Abbaye du Mont-Saint-Michel
Material Membr.
Format 4
Height × width 252 x 145
No. of leaves 79
Cover Veau noir
No. of hands Mehrere anglonormannische Hände; (76v-77r) 2 Hände
No. of columns (76v-77r) 1 col. | partim 2 col.
Lineation (76v-77r) 51 lines
Printed catalogs Catalogue général des Manuscrits des Bibliothèques Publiques de France. Départements (Octavo series) Bd.10 (1889), 112-4 | Catalogue Général des Manuscrits des Bibliothèques Publiques des Départements (Quarto series) Bd.4 (1872), 545-7
Publ. descriptions Bergmann, W.: Innovationen im Quadrivium des 10. und 11. Jahrhunderts, (= Sudhoffs Archiv Beiheft 26) (1985), 228-31 | Bethmann: in: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde zur Beförderung einer Gesamtausgabe der Quellenschriften deutscher Geschichte des Mittelalters 8 (1843), 382-3 (Nr. 145) | Borst, Arno: Das mittelalterliche Zahlenkampfspiel (Heidelberg 1986), 287-8 | Britt, Frances Nan Long: A critical edition of Tractatus quadrantis (Diss. Emory University 1972), 61 | Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), XVII, XIX, XCVII-XCVIII, CV-CVI, CVII. 111-47 (Ed.), 115 A., 139 A. | Hannyngton, Hope: Notes on a twelfth century mathematical manuscript from Circencester, in: Transactions of the Woolhope Naturalists' Field Club (Herford 1955), 63 | Millás Vallicrosa, J.: La introducción del cuadrante con cursor en Europa, in: Isis 17 (1932), 236- | Peiper, R.: Fortolfi Rythmimachia, in: Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik 3 (Leipzig 1880), 213 | Ravaisson, M.: Rapports 129 | Richards, John F.: A new manuscript of a rithmomachia, in: Scripta Mathematica 9 (1943), 89, 170 | Wappler, E.: Bemerkungen zur Rythmomachie, in: Zeitschrift für Mathematik und Physik 37, hist. lit. Abtheilung (1892), 2 A.
Source Bergmann (1985) | Borst (1986) | Cat. Gén. 4º Bd.4 | Cat. gén. 8º Bd.10 | Sesiano
Type of source cat. | descr. | ts. pvt. notes
Work 1Title (standard) Canones Ptolomaei
Incipit Incipit preceptum canonis Ptolomei
Incipit 2 Intellectus clymatum polis episeme (sic!) requires, si inveneris platos civitatis tibi date
Folio no. 1r- | 1r-26r
Initial lines (Av) grobes Inhaltsverzeichnis, in einer älteren Hand | (Av) Table incomplète des ouvrages contenus dans le volume
Explicit (16r) In apogion vero quod intuleris et non inveneris requires superiorem et inferiorem et addes aut deduces.
Tables (17r-26r) Tafeln
Math. drawings (26r) eingeschriebenes Quadrat, daneben Name: Johannis, und Verse: "Ista rotunda quadrata triangula forma | Uno quadrato bis quina triangula complet | (...) | Sunt bis bina triens est quadrans ipsius unum."
Blank leaves 16v
Work 2Title (ms.) De nominibus laborum laboratorum in astrolapsu
Title (standard) De nominibus laborum laboratorum in astrolapsu
Incipit Incipit de nominibus laborum laboratorum in astrolapsu
Incipit 2 In primis almucantarat, id sunt circuli et arcus iacentes insculpti in ipsa tabula
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 276-9
Additional remarks (26v-38v) Kompilation aus dem Corpus der älteren Astrolabtraktate und der geometria incerti auctoris über den Gebrauch des Astrolabs als Zeitmeßinstrument und Vermessungsgerät | Ce morceau rattache peut-être au traité qui se trouve plus bas au folio (54r)
Folio no. 26v | 26v- | 26v-27v
Explicit dum ea scierit quanta sit utilitas illorum probare poterit.
Work 3Title (ms.) De astronomia
Title (standard) De astronomia
Incipit Artium septem ultima sede posteriori collocata a suis inventoribus astronomia est nominata
Folio no. 27v | 27v- | 27v-28r
Rubric De astronomia, quare sit ultima artium.
Explicit ac plus aliquid de instrumento explicemus. | super quam eum iacere non dubitatur.
T & K TK 149
Work 4Title (ms.) De ratione instrumenti
Title (standard) De ratione instrumenti
Incipit Nunc vero huius artis instrumento precipue quod astrolabium nominant
Folio no. 28r | 28r-29r
Explicit eaque noctis hora esse dicatur super quam eum iacere non dubitatur.
Other passages (Untertitel:) "De diei horis", "De horis noctis"
Work 5Title (standard) De diei horis
Folio no. 28v
Work 6Title (standard) De horis noctis
Folio no. 28v-29r
Work 7Author standard Isidorus Hispalensis
Title (standard) Etymologiae III (exc.)
Incipit Astronomie modus multifarie consistit
Folio no. 28v-
Rubric De his que prestat astronomia.
Work 8Title (ms.) De his que prestat astronomia
Title (standard) De his que prestat astronomia
Incipit Astronomie modus multifarie consistit. Diffinit enim quid sit mundus, quid celum, quid spere situs et cursus, quid axis celi et poli, que sint climata celi, quid cursus solis et lune atque astrorum, et cetera
Folio no. 29r-v
Rubric De his que prestat astronomia
Work 9Title (ms.) De latitudine climatum
Title (standard) De latitudine climatum
Incipit Alaclim aleuniul
Language Arabic | Latin
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 290-2
Additional remarks Arabisch/lateinische Klimatafel
Folio no. 29v
Work 10Title (ms.) De zonis celi
Title (standard) De zonis celi
Folio no. 29v-30r
Work 11Title (ms.) De designatione spere
Title (standard) De designatione spere
Folio no. 30r
Math. drawings Für die Abbildung wird auf (39v) verwiesen
Work 12Title (ms.) Quomodo planetam cognoscas
Title (standard) Quomodo planetam cognoscas
Incipit Si per astrolapsum planetas cognoscere cupis
Folio no. 30r
Work 13Title (ms.) De inveniendis solstitiis et equinoctiis
Title (standard) De inveniendis solstitiis et equinoctiis
Incipit Si per astrolapsum queris solstitia
Folio no. 30r-v
Work 14Title (ms.) Ut scias horas rectas diei et noctis
Title (standard) De horis rectis diei et noctis
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 284-5
Folio no. 30v
Work 15Title (ms.) Quomodo turnas horas rectas ad horas tortas
Title (standard) Quomodo turnas horas rectas ad horas tortas
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 285
Folio no. 30v-31r
Work 16Title (ms.) Ut de horis tortis rectas facias
Title (standard) Ut de horis tortis rectas facias
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 285
Folio no. 31r
Work 17Title (ms.) Quomodo per astrolapsum horas tortas facias rectas
Title (standard) Quomodo per astrolapsum horas tortas facias rectas
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 285
Folio no. 31r
Work 18Title (ms.) Quomodo rectas facias tortas
Title (standard) Quomodo rectas facias tortas
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 285-6
Folio no. 31r
Work 19Title (ms.) Ut scias que casa vel stella oriatur in die
Title (standard) Ut scias que casa vel stella oriatur in die
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 286
Folio no. 31r-v
Work 20Title (ms.) Ut scias quot gradus unumquodque signum et in quis gradus quot intervalla habeat | Ut scias quot gradus unumquodque signum et quivis gradus quot intervalla habet
Title (standard) Ut scias quot gradus unumquodque signum habet etc.
Folio no. 31v
Work 21Title (ms.) In qua parte climatis cuiuslibet quisque sit
Title (standard) In qua parte climatis cuiuslibet quisque sit
Folio no. 31v
Work 22Title (ms.) Quomodo per astrolapsum altitudo solis inquiritur vel ipsum soli opponas
Title (standard) Quomodo per astrolapsum altitudo solis inquiritur vel ipsum soli opponas
Folio no. 31v-32r
Work 23Title (ms.) Quota pars hore transierit vel quota restet
Title (standard) Quota pars hore transierit vel quota restet
Folio no. 32r
Work 24Title (ms.) In quibus signis sint stelle horarum
Title (standard) In quibus signis sint stelle horarum
Folio no. 32r
Work 25Title (ms.) Ad altitudinem per astrolapsum metiendam
Title (standard) Ad altitudinem per astrolapsum metiendam
Incipit Si quantum sit quodlibet altum in loco
Folio no. 32r-v
Work 26Title (ms.) Ad altum cum sagittis et filo metiendum
Title (standard) Ad altum cum sagittis et filo metiendum
Incipit Si cuiuslibet rei altitudinem investigare volueris, huius modi militari ingeniolo invenstigare poteris. Sume arcum cum sagitta et filo
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 334-5
Folio no. 32v
Explicit erit remanens IX, cuius tetragonale latus III invenitur, quia ternarius in se auctus in IX cumulatur. Trium igitur pedum erit altitudo AB. Sed quia potest accidere quod remanens tetragonale latus interdum integris numeris nequit inveniri, subtilitas minutiarum debet necessario adhiberi. De quibus quia longum est disserere pretermittantur, et figura cum numeris et notis supponantur.
Line drawings 1. Messung einer Höhe mit Hilfe des Schattenquadrats des Astrolabs; 2. Auffinden des Himmelspols mit der fistula (nebst Erläuterung: "Sequens figura docet ...")
Work 27Title (ms.) Ad inveniendum altitudinem in planu sive astrolapsu
Title (standard) Ad inveniendum altitudinem in planu sive astrolapsu
Incipit Si sine astrolapsu vis scire cuiuslibet rei altitudinem in loco plano et accessibili, te supinum prostine et vide ut equaliter a capite usque ad pedes ad terram iaceas retro ad caput posita re cuius queris altitudinem scire
Folio no. 32v-33r
Work 28Title (ms.) Ad altitudinem ob fluvium vel vallem inaccessibilem cum horoscopo probandam
Title (standard) Ob altitudinem cum horoscopo probandam
Incipit Sit altitudo quelibet, ut est AB; sit fluvii vel vallis impeditio, ut est BC. Sume horoscopum stans in ripa C, et per utrumque foramen mediclinii summitatem A diligenter inspice. Considera numerum graduum in mensure quadrato quod verbi causa notatur quaternario numero
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 318-9
Folio no. 33r-34r | 33v
Rubric Ad altitudinem ob fluvium vel vallem inaccessibilem cum horoscopo probandam, nobis stantibus in plano
Explicit et est CLX totum BD, et est CXX BC.
Work 29Title (standard) Cuiuslibet quantitatis quadratum construe in modum ABCD
Incipit Cuiuslibet quantitatis de ligno vel ere quadratum construe in modum ABCD, cuius quantitas quanto maior est, tanto melior est, et pone ligna equalia cuiuslibet longitudinis
Folio no. 34r
Work 30Title (ms.) Item ad planiciem
Title (standard) Item ad planiciem
Incipit Sumamus unius cubiti vel maioris vel minoris longitudinis lignum cui tria alia pari dimensione equalia
Folio no. 34r-v
Explicit Tota planicies AH dicatur et CG, GB equales constituantur et AB, BH equales non dubitantur.
Work 31Author standard Euclides
Title (ms.) Ad altitudinem speculo vel aqua probandam
Title (standard) Optica (part.)
Incipit Posito in speculo centro vel in media scutella plena aque, constituantur in plano aruo, et tam diu a geometro huc illucque diligenter trahatur donec per medium centrum unius supradictorum cacumen rei metiende aspiciatur
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 323
Additional remarks Prop. 19
Folio no. 34v
Explicit usque ad radicem altitudinis rei metiende.
Work 32Title (ms.) Item ad altitudinem cum astrolapsu in plano
Title (standard) Item ad altitudinem cum astrolapsu in plano
Incipit Si altitudo fuerit in equo, tali poterit mensurari inspectione. Sumatur ab altimetra astrolabium
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 317-8
Folio no. 34v-35r
Explicit talis erit inter planiciem et altitudinem mensurandam statura mensoris adiuncta.
Work 33Title (ms.) De eodem aliud
Title (standard) De eodem aliud
Incipit Est etiam aliud estimande altitudinis ortogonium quod ab inventore denominative nuncupatur phytagoricum
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 328
Folio no. 35r
Explicit etiam istud ortogonium subterius depingitur.
Work 34Title (ms.) Item ad altum
Title (standard) Item ad altum
Incipit Componitur a geomatra ortogonium basi cathetoque eiusdem numeri compositum, hypotenuse vero proportio pretermittatur
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 327-8
Folio no. 35r
Other passages (...) Compositum autem tam diu per planum a mensore trahatur donec oculo humi apposito per catheti summitatem summitas altitudinis investigande cernatur (...)
Work 35Title (ms.) Item de alto cum umbra metiendo
Title (standard) Item de alto cum umbra metiendo
Incipit In summitate umbre cuiuslibet altitudinis ponatur virga alicuius mensure. Et huius posite virgae umbra sibimet, id est eidem virge, comparetur
Folio no. 35r
Work 36Title (ms.) Item ad altum
Title (standard) Item ad altum
Incipit Constituimus arundinem talem ut duplari (?) comparatione proportionetur cum mensoris longitudine, cuius medio altera arundo ortogonaliter constituatur, que stature mensoris equalis cui coniungitur subdupla habeatur
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 324
Folio no. 35r
Work 37Title (ms.) Ad planiciem cum arundine mensurandam
Title (standard) Ad planiciem cum arundine mensurandam
Incipit Stans mensor in meta planiciei mensurande componat arundinem minorem sua statura, que tam diversis in locis planiciei ante se infigatur donec per summitatem ipsius altera extremitas planiciei ex opposito cernatur
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 326-7
Folio no. 35r
Work 38Title (ms.) Item ad altum cum arundine mensurandum
Title (standard) Item ad altum cum arundine mensurandum
Incipit Si quis supposite figure utilitatem qua planiciem mensuramus subtiliter inspexerit, isitius quoque figure vis qua altitudinem metimur cum prorsus latere non poterit. Parum enim hec distat ab inferiore figura, excepto quod inferior in planicie hec operatur in altitudine mensuranda.
Incipit 2 Sit altitudo mensuranda AB
Folio no. 35v
Work 39Title (ms.) De profunditate maris vel fluminis probanda | De profunditate maris vel fluvii probanda
Title (standard) De profunditate maris vel fluminis probanda | De profunditate maris vel fluvii probanda
Incipit Si vis scire profunditatem alicuius pelagi vel stagni sive fluminis, construe tibi de eramine aut plumbo in modo subter scriptum, undique rotundum et tenuem quantum potest fieri. Hoc facto, construe etiam aliam formulam ex ferro secundum quod infra scriptum est
Folio no. 36r
Other passages (...) Quo facto, cum altum cuiuslibet fluvii scire volueris, immitte globum cum ferro in aquam, et in hora immersionis perspice in astrolabio que hora sit (...)
Work 40Title (ms.) Ad planiciem
Title (standard) Ad planiciem
Incipit Si vis cum horoscopo quanlibet metiri planiciem, dirige intuitum per utrumque mediclinii foramen donec terminetur intuitus in metiende quantitatis limitem. Post hoc, in quanto gradu quadrati mediclinium steterit inspiciatur
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 320
Folio no. 36r-v
Work 41Title (ms.) Ad metiendum cum horoscopo puteum
Title (standard) Ad metiendum cum horoscopo puteum
Incipit Primo a geometra diligenter perpendatur quatinus circulatio putei perpendiculo perpensa equalis habeatur. Deinde cuius quantitatis sit eius dyametrum inquiratur
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 320-1
Folio no. 36v
Work 42Title (ms.) Item ad puteum cum arundine mensurandum
Title (standard) Item ad puteum cum arundine mensurandum
Incipit Vel in superiori figura putei dictum est: primo a geometra diligenter perpendatur quatinus circumductio putei circularis habeatur, deinde cuius quantitatis sit dyametrum inquiratur. Quo invento
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 327
Folio no. 36v-37r
Work 43Title (ms.) Ad altitudinem inaccessibiliem rei | Ad altitudinem inaccessibilis rei
Title (standard) Ad altitudinem inaccessibiliem rei | Ad altitudinem inaccessibilis rei
Incipit Ad rem inaccessibilem nobis altioribus ut metiatur quanvis laboriose huius modi figuram facimus. Sit quantitas rei AB
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 328-30
Folio no. 37r-38r | 37r-v
Explicit Et ut brevius quod superius diffuse dictum est comprehendatur compendium quo phylosophia gaudet ponatur: Qualis fuerit ZV ad HV, talis erit GD ad BA. Sit ZV duplum HV. Erit GD duplum BA.
Work 44Title (standard) Stabiliatur arundo equiperata metienti in termino visus epyphanie
Incipit Stabiliatur arundo equiperata metienti in termino visus epyphanie cui altera coniungatur cuiuslibet quantitatis ortogonali ratione
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 324-5
Folio no. 38r
Work 45Title (ms.) Ad altum inaccessibile cum horoscopo probandum
Title (standard) Ad altum inaccessibile cum horoscopo probandum
Incipit Si quid eminens inaccessibile fuerit estimandum cum horoscopo, stet altimensor in metiendi eminentis artificio, inspiciatque per utrunque mediclinii foramen quousque intueatur altitudinis mensurande cacumen. Quo inspecto
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 319-20
Folio no. 38r-v
Work 46Title (standard) De mensura astrolapsus | Über die Herstellung des Astrolabs
Incipit Phylosophi qui sua sapientia motus siderum cunctaque officia firmamenti invenerunt et inventa luculenter scribentes posteris tradiderunt, quandam similitudinem ex Araminibus construxerunt per quam facilior esset intelligentia, et eam astrolapsum vocaverunt
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 293-5
Folio no. 38v-39r | 38v-39v
Work 47Author standard Martianus Capella
Title (standard) De nuptiis Philologiae et Mercurii Liber VIII (part.)
Contents Über die 4 Elemente
Incipit Mundus igitur ex quatuor elementis
Printed copies Dick: 430-469
Folio no. (7 Blätter) | 40r- | 40r-46v | 40r-51v
Explicit qui eas percutiens aut sublime tollit, aut in profundum deprimit, aut in latitudinem declinare aut retrogradari facit.
Additional copies Avranches, Bibliothèque Municipale 226, f.83-90
Work 48Title (standard) Komputistisch-kalendarisches | Table des signes du Zodiaque
Incipit Equinoctio vernali quod est XII kal. Aprilis, hora VI, est altitudo solis
Folio no. 47r
Tables Table des signes du Zodiaque
Work 49Title (ms.) De mensura cerae et metallorum fusilis operis
Title (standard) De mensura cerae et metallorum fusilis operis
Incipit In fundendis operibus cuiusque ponderis metallorum
Folio no. (1/2 Seite) | 47v
Explicit qui sunt uncie III et denarii XVI.
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403; Avranches, Bibliothèque Municipale 235, f.78v
Work 50Title (ms.) De fistulis organicis
Title (standard) De fistulis organicis
Incipit Cuprum purissimum tundendo ad summam tenuitatem extenditur
Folio no. (etwas mehr als 1/2 Seite) | 47v- | 47v-48r
Explicit iucundior ipsis. | non multum ad delectationem iocundior istis.
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403; Avranches, Bibliothèque Municipale 235, f.78v
Work 51Title (standard) Traktat über Farben
Incipit Colorum alii sunt albi, alii nigri, alii medii
Folio no. 48r- | 48r-v
Explicit si mutaverit viciatum est.
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403
Work 52Title (ms.) De temperamentis colorum
Title (standard) De temperamentis colorum
Incipit Colores omnis calcis ad mixtionem corrumpuntur
Folio no. 48v-49v
Explicit ultro miscentes inficiunt indici colorem.
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403
Work 53Title (ms.) Quanta sui parte aurum sit densius argento
Title (standard) Quanta sui parte aurum sit densius argento
Incipit Omne aurum purum cuiuslibet ponderis
Folio no. 49v
Explicit in prima lectionis huius fronte prefixum est.
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403
Work 54Title (ms.) De cedenda materia lignorum
Title (standard) De cedenda materia lignorum
Incipit Cesio arborum que ad utilitatem
Folio no. 49v- | 49v-50r
Explicit ex parte autem septentrionali proceriores, scilicet cito, viciantur.
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403
Work 55Additional names Erathostenes
Title (ms.) De ventis
Title (standard) De ventis
Incipit Eratostenes phylosophus mathematicis rationibus et geometricis methodis
Folio no. 50r- | 50r-v
Explicit et septentrione fieri ordinabis.
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403
Work 56Title (ms.) De multiplicationibus per abacum
Title (standard) De multiplicationibus per abacum
Incipit Si multiplicaveris singularem numerum per decenum , dabis unicuique digito X
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899)
Folio no. 50v | 50v-
Explicit Si decenum per millenum, dabis digito X et articulo C.
Work 57Title (standard) Psilotrum ad noxios humores
Incipit Psilotrum ad noxios quosque humores extrinsecus dissicandos et pilos qui disciplinent extirpandos. Calcem arefactam in pulverem redactam
Folio no. 51r | 51r-
Explicit pro desiccandis humoribus curant accipere potionem
Additional copies Laon, Bibliothèque de la Ville 403, f.166rb
Work 58Title (standard) Über Maße und Gewichte | Vers sur les mesures et sur l'abacus
Contents (52r) De mensuris; (52v) De ponderibus
Incipit Libra vel as ex unciolis constat duodenis
Additional remarks Verse
Folio no. 52r- | 52ra
Explicit Ultimus est calcus ordei tria granula pensans.
Other passages (52v) De ponderibus, quantum contineant. As habet uncias XII, scripulos CCLXXXVIII
T & K TK 824
Work 59Title (ms.) De caracteribus abaci
Title (standard) De caracteribus abaci
Contents Aufzählung und Erläuterung der Ghubar-Ziffern und ihrer Bezeichnungen sowie Exzerpte über Brüche
Incipit Ordine primigeno iam nomen possidet Ygin
Additional remarks Verse
Folio no. 52r-53v | 52ra | 52v-
Explicit Terque notat ternum Zelentis nomine rithmum.
T & K TK 1019
Work 60Title (standard) Definitionen über die Meßgrößen
Incipit Assis qui et as XII unciis constat
Folio no. 52rb
Work 61Title (ms.) De ponderibus
Title (standard) De ponderibus
Contents (53v) Quem in unoquoque decuplo unaqueque minutiarum numerum faciat; (53v) Regula secundum uncias; (53v) Regula secundum scripulos; (53v) {Regula} secundum siliquas vel calcos
Incipit As habet uncias XII, scripulos CCLXXXVIII, calcos IICCCVIII
Folio no. 52v-53v
Rubric De ponderibus, quantum contineant
Explicit usque ad X generent compendiose calculator adbreviatum inveniet.
Other passages (...) in XXXVI partes partiri posse, quarum ultimam scripulum scripuli accipimus que ob brevitate sui inter minutias nomine caret. | Ad scripulum SS (...) As in assem X. | Quem in unoquoque decuplo unaqueque minutiarum numerum faciat. Non ab re videtur de minutiarum decuplatione pauca inserere (...). | Regula secundum uncias. Si queratur quid sit quecumque uncia in se (...). | Regula secundum scripulos. Si vis scire quid sit quelibet minutia in se vel in aliam ducta, multiplica in se vel inter se numerum scripulorum eius (...). | {Regula} secundum siliquas vel calcos. Item quascumque minutias in se ducere (?) vel in alias (...)
Work 62Author standard Hermannus Contractus
Title (ms.) Compositio astrolabii secundum Hermannum
Title (standard) De mensura astrolabii
Incipit Cum a pluribus sepe amicis rogarer ut mensuram astrolabii
Printed copies Drecker: Hermannus Contractus, Über das Astrolab, in: Isis 16 (1931), 203-12 | Migne, J.P.: PL CXLIII, 381-90
Folio no. 54r- | 54r-58r
Dedication H{ermannus} Christi pauperum peripsima, et phylosophie tyronum, asello, immo limace, tardior assecla, B. suo iugem in Domino salutem.
Explicit et ingenium in huius modi rerum usu exercitanti, alias debet notificari.
Work 63Author standard Hermannus Contractus
Additional names Ptolemaeus
Title (ms.) Capitula Ptolomei de astrolabio
Title (standard) De utilitatibus astrolabii
Incipit (58r) Regule Ptolomei super astrolabium. I. De utilitatibus astrolabii.
Incipit 2 Quicunque astronomice peritiam discipline et celestium sperarum geometricaliumque mensurarum (58r)
Printed copies Bubnov, Nicolaus: Gerberti postea Silvestri II papae Opera Mathematica (972-1003) (Berlin 1899), 114-47 | Migne, J.P.: PL CLXIII, 389-401 | Pez
Folio no. 58r- | 58r-66r
Initial lines (58r) Capitula Ptolomei de astrolabio. I. De utilitatibus astrolabii. II. Descriptio eius perigrafarum. ... XX. De inveniendis in dorso astrolabii horis.
Explicit walzachoram, id est planam speram diversa poteris fabricare horologia.
Colophon Finit.
Work 64Title (ms.) De horologio secundum Alkoran
Title (standard) De horologio secundum Alkoran | Traité de l'horloge
Contents 11 Kapitel: I. Incipit de horologio secundum Alkoran, id est spera rotunda; II. De altitudine cuiusque terrae; III. De altitudine cuiuslibet stellae; IV. De arcu diei (...)
Incipit Incipit de horologio secundum Alkoran, id est speram rotundam.
Incipit 2 Quando vis scire de horis diei, pone gradum solis
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 288-90
Folio no. 66r-67r | 66r-67v
Prolog Janus et Apollo dum sibi invicem pariter reperti fuerint certas discriminant horas. Nanque Jani facies bifrontica ab Apolline verberata reverberat Apollinem, sicque alterna reverberatione vel habitus mutatione horas eiusque partes incunctanter assignat.
Explicit atque tanta illius terre, latitudo esse pronuncietur quantus numerus ab ea parte notata usque ad XC computatus habetur.
T & K TK 1171
Work 65Title (ms.) Quando qualibet stella fixa sit cum sole
Title (standard) Quando qualibet stella fixa sit cum sole
Incipit Si fuerit nobis propositum invenire
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 324
Folio no. 67r
Work 66Title (ms.) De horis diei
Title (standard) De horis diei
Incipit Si vis cum astrolabio lucente sole horas diei invenire
Printed copies Millàs Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 324
Folio no. 67r-v
Work 67Title (ms.) Compositio horologii
Title (standard) Compositio horologii
Incipit Componitur horologium cum astrolabii quarta parte que XC gradibus dinoscitur insignita
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 304-5
Folio no. 67v
T & K TK 240
Work 68Title (ms.) De latitudine clymatis
Title (standard) De latitudine clymatis
Incipit Sumpta astrolabii quarta parte dum lucidus sol condescenderit
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 307-8
Folio no. 67v-68r
Work 69Title (ms.) De altitudine clymatis percipienda
Title (standard) De altitudine clymatis percipienda
Incipit Sumpto astrolabii in meridie, quo sol primum gradum Arietis intraverit | Sumpto astrolapsu in meridie quo sol primum gradum Arietis intraverit
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 308
Folio no. 68r
Work 70Title (ms.) De altitudine et latitudine alicuius rei
Title (standard) De altitudine et latitudine alicuius rei
Incipit Si vis cum quadra astrolabii latitudinem invenire, dimitte perpendiculum
Printed copies Millás, Vallicrosa J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 308
Folio no. 68r
Explicit et quot pedum ipsum spacium fuerit, tot pedum etiam et altitudo rei metiende erit.
Work 71Author (ms.) Ptolomeus
Author standard Ptolemaeus
Title (ms.) Compositio astrolapsus
Title (standard) De compositione astrolabii
Incipit Incipit compositio astrolapsus secundum Ptolomeum.
Incipit 2 Iubet rex Ptolomeus bene politam fieri tabulam, circulis coluris ex utraque parte in bis binas divisiones partitam
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 322-4
Folio no. 68r- | 68r-69v
Explicit et, ut reor, nil habetur relictum, vos et lectum relegite, et relectum iterate.
T & K TK 801
Work 72Title (ms.) Item alia compositio
Title (standard) De mensura astrolabii
Incipit Phylosophi quorum sagaci studio visibilium perceptio invisibilium sit argumentum
Printed copies Millás Vallicrosa, J.M.: Assaig d'historia de les idees físiques i matemàtiques a la Catalunya medieval (Barcelona 1931), 296-300
Folio no. 69v- | 69v-71v
Explicit A qua linea extensa quecunque hanc dividit, eandem porrectionis limite concludatur.
Other passages (...) Nos autem summatim mensuram dicere volentes rationem non ad eo persequimur divisionis, sed ad propositum revertamur. | Sit circulus cuiusque magnitudinis in plana superficie descriptus (...)
Additional texts Alramech certum (?) XXIIII eiusdem libre.
T & K TK 1041
Work 73Author standard Ascelinus
Title (ms.) Item alio modo quomodo fiat astrolabium
Title (standard) Astrolabtraktat
Incipit Componas circulum equinoctialem ad arbitrium; hunc divide in partes IIII e quibus unam ad te versam
Folio no. 71v- | 71v-72v | 71v-73v
Explicit in huius modi compositione nunquam te fallet ratio, qua duce difficilem vix possis carpere callem.
Glosses etc. (71v, in marg.) Compositio Ascelini
Work 74Title (standard) Tabulae astronomicae cum commentario
Incipit (Com.) Stellas in predicto volvello inscriptas sic mensurandas accipe. Alrameth XºXIIII gradu libre locum sortiatur
Folio no. 73r-v
Tables (73r med.-73v med.) Latitudo, altitudo, signa, stelle
Work 75Author standard Hermannus Contractus
Title (ms.) De componendo viatorum horologio
Title (standard) Darlegung über die Säulchensonnenuhr | De horologio viatorum | De utilitatibus astrolabii
Incipit Componitur quoddam simplex et parvulum viatoribus horologium
Printed copies Migne, J.P.: PL CLXIII, 405-8
Additional remarks Buch II
Folio no. 73v- | 73v-74v | 73v-75v | 73v-76r
Explicit limitans hipotemisse (sic!, corr. in marg.1^a ut vid. man.: hipotenusse) vicem dinoscitur habere.
Work 76Additional names Eratosthenes
Title (ms.) De horologio
Title (standard) Darlegung über die Säulchensonnenuhr
Additional remarks Mit Zitaten aus Eratosthenes
Folio no. 74v-
Work 77Title (standard) De climatibus
Incipit Primo clymate equinoctii die gnomon VII pedum umbram IIII pedum longam reddit
Folio no. 76r
Explicit Ideo illi V dies in estivo hemisperio iure collocantur; et hoc fit in fine Augusti.
Other passages octavo {clymate} longius dies horarum XVI. | Inter septentrionalem et solsticialem circulum tantum interest quantum inter VIII et VI. Inter solsticialem et equinoctialem tantum quantum inter VI et IIII. | Cancer oritur duabus horis et XII^a parte hore. Occidit una hora deunce unius hore (...) At Gemini oriuntur hora et deunce. Occidit duabus horis et XII^a parte hore. | In spera que formam tenet firmamenti 100 sunt circuli, quorum alii zonas dividunt, et continet unus signa. Sed quinque dicuntur paralelli (...)
Work 78Author standard Asilo | Odo von Tournai
Title (ms.) Ramachia | Ritmarchia
Title (standard) Kommentar zur Rhytmomachie | Rithmarchia Wirceburgensis anonyma
Incipit Quinque genera inequalitatis ex equalitate procedere manifestum est | Quinque genera inequalitatis procedere manifestum
Printed copies Borst, Arno: Das mittelalterliche Zahlenkampfspiel (Heidelberg 1986), 344-55 (Haupttext), 356-62, 371, 374-5 (Anhänge) | Wappler: in: Zeitschr. f. Math. und Phys. hist.-lit. Abt. Nr. 37, 14-17
Folio no. 76v | 76v-77r | 76v-77v
Initial lines (von Hand s. 14) Ritmarchia. | (von späterer Hand) Ritmarchia
Explicit Hic omnes medietates reperiuntur. Et hoc est maxima armonia que constat ex his tribus medietatibus. | Item IX et XVI armonici sunt LXXII.
Other passages (...) (77r) Si ternarium, triplicet; si quaternarium, quadruplicet (= Wappler, 17, 9); et ita de aliis. Binarius ab hostibus circumventus captivatur (=Wappler, 11, 2) (...) superseptipartiens decies XIX.C.XC. Deciesnonies XIX.CCCLXI CCC.LXI ad CXC supernonipartiens (vgl. Wappler, 11, 8). Si quilibet numerus sic adverse partis numeris obsessus fuerit, ut omnis ei rectus tactus denegetur tollatur (...) Pyramis est corpus surgens a triangula vel quadrangula vel a pentagona basi sive a multis angulis. | Maxima armonia que constat ex arychmetica medietate et geometrica et armonica. Arychmetica medietas est ubi sunt (...)
Additional texts (77r-v) Verschieden Anhänge zum Rhytmomachiekommentar Odos (Texte Va, Vd, Vg cap. 1-3, Vb, Vg cap. 4-5 der Edition von A. Borst) | Laut Inhaltsverzeichnis auf f.Av müßte im Anschluß an diesen Text der Text "Astronomicorum praestigiorum Thebidis secundum Ptolomeum et Hermetem per Adelardum Bathoniensem ex arabico translatus" folgen
Line drawings (77v) Spieltafel | (77v) Spieltafel, fehlerhaft und lückenhaft wiedergegeben (= Anhang "HALL" (=Vb) der Edition von A. Borst)
Work 79Author standard Adelardus Bathoniensis | Albumasar
Title (ms.) Ysagoga minor
Title (standard) Isagoga minor Japharis mathematici in astronomia (aceph.) | Traité du zodiaque
Folio no. 78r
Explicit Aquarii VII^us, XVII^us, XXVII^us. Piscium duodecimus XX^us. Hec sunt loca excessuum cum quibus finem institutionis faciemus.
Colophon Explicit ysagoga minor per Adelardum Bathoniensem ex Arabico sumpta.
Work 80Title (ms.) De mensura cere et metallorum fusilis operis
Title (standard) De mensura cere et metallorum fusilis operis
Incipit In fundendis operibus cuiusque ponderis
Folio no. 78v
Explicit octodenarii qui sunt uncie III et denarii XVI.
Additional copies Avranches, Bibliothèque Municipale 235, 47v
Work 81Title (ms.) De fistulis organicis
Title (standard) De fistulis organicis
Incipit Cuprum purissimum tundendo ad summam tenuitatem extenditur
Additional remarks Commencement de l'opuscule indiqué au (47v)
Folio no. 78v
Explicit Si quid si dyatonicum sit genus quo maxime decurrunt.
Additional copies Avranches, Bibliothèque Municipale 235, 47v
Work 82Title (standard) Fragment d'une glose sur les Psaumes
Folio no. 79r-v