Work 1 | Additional names |
Arnaud de Bruxelles |
Title (standard) |
Table de la première partie (1-147) du manuscrit |
Contents |
Donnant, outre les titres, les incipits et les renvois aux fol. |
Additional remarks |
Par Arnaud de Bruxelles |
Folio no. |
Ir |
Blank leaves |
Iv |
Work 2 | Title (standard) |
De compositionibus instrumentorum astronomicorum |
T & K |
TK 402, 1163, 1469 |
Work 3 | Title (standard) |
Compositio et utilitates quadrantis veteris |
Incipit |
Quadrantis noticiam habere affectantes, breviter in tribus sint contenti videlicet in eius compositione materiali et eius divisione generali et ex ipsius practica manuali |
Folio no. |
1r-3r |
Rubric |
De formatione quadrantis ad sciendum cum eodem horas diei et plures alias utilitates. |
Explicit |
multiplica igitur latitudinem per puncta abscisa et productum divide per 12, etc. |
Tables |
Avec tables |
Math. drawings |
Avec figures |
T & K |
TK 539 (?) |
Work 4 | Title (standard) |
Rota astrologica |
Incipit |
Pro confectione instrumenti ad fleubotomiam valentis, in quo verus locus solis et medius motus lune |
Folio no. |
3v-4r |
Rubric |
Ad conficiendum speram seu tabulam in qua quis poterit videre qualitates signorum pro medicinis sumendis et pro fleubotomia, gradum solis in signis zodiaci et diem mensis ac locum seu medium motum lune. |
Explicit |
qui menses ordinantur sub gradibus signorum prout in tabula infrascripta describuntur. |
Math. drawings |
Avec figure |
Blank leaves |
4v-5v |
Work 5 | Title (standard) |
De compositione astrolabii |
Incipit |
Cum astrolabium componere velis, accipe tabulam spericam in omni parte bene planatam |
Folio no. |
6r-8r |
Rubric |
De compositione astrolabii. |
Explicit |
et ubi abscindit diametrum aec fac punctum f super quo fac pedem dyametri. |
Blank leaves |
8r-10r, 10'r-v, 11r-v |
Work 6 | Author standard |
Andalo di Negro |
Title (standard) |
Planispherium |
Incipit |
Astrolabium est pars spere depresse et in forma rotunda in plano extensa |
Folio no. |
12r-18r |
Rubric |
Incipit tractatus de compositione astrolabii, et primo quid sit astrolabium, deinde ymaginationes et considerationes quas habuerunt compositores, postea vero quomodo et qualiter debeat componi. |
Explicit |
si in astrolabio descripti sunt almucantarath 90. |
Math. drawings |
Avec figure; (18v, 19r) Figures d'astrolabe ébauchées |
Work 7 | Author standard |
Andalo di Negro |
Title (standard) |
De compositione astrolabii |
Incipit |
Si astrolabium facere volueris, primo et ante omnia fac tabulam illius magnitudinis |
Printed copies |
Ferrara 1475 (Klebs, 63) |
Folio no. |
19v-28v |
Rubric |
Qualiter astrolabium componi debeat. |
Explicit |
cadit in dicta linea, ille est locus ubi debet poni stella illa. |
Tables |
Avec tables |
Math. drawings |
Avec figures |
Work 8 | Author standard |
Andalo di Negro |
Title (standard) |
De utilitatibus astrolabii |
Contents |
(29r-36r) Usages astronomiques; (36r-39v) Usages géométriques |
Incipit |
Nomina instrumentorum astrolabii sunt hec, primo est anulus sive armilla suspensoria ad capiendas altitudines |
Printed copies |
Ferrara 1475 |
Folio no. |
29r-44v |
Rubric |
Incipit practica astrolabii, et primo de nominibus partium instrumenti. |
Explicit |
(39v) et quod exierit divide per rimam et exibit altitudo reo mensurande. |
Other passages |
(...) (36r) radiatio opposita et aspectus oppositus sunt idem. | De operationibus scale altimetre quadrantis in astrolabio descripti. Ad sciendum opera scale quadrantis qui in dorso astrolabii describitur (...) |
Additional texts |
(39v-44v) Quelques chapitres d'usages, dont certains figurent dans l'édition de 1475, avec la partie des usages astronomiques; à propos de l'un d'eux, tables des coordonées géographiques de 58 villes |
Work 9 | Title (standard) |
Utilitates astrolabii spherici |
Incipit |
Licet Costabenluce in suo tractatu de spera pluribus utilitatibus docuit uti quam Johannes Hispalensis in tractatu de astrolabio |
Folio no. |
45r-49v |
Explicit |
et sic spera habet locum pro universo mundo sine addito, quod dictum fuit in principio. |
Work 10 | Title (standard) |
Constructio equatorii (inc.) |
Incipit |
Cum delectabile sit homini plurimumque perutile corporum supracelestium habitudines |
Folio no. |
50r-51r |
Rubric |
De faciendis intrumentis (!) necessariis astrologo ad mensurandum. |
Explicit |
una cum regula ita quod rotela et hec armilla sint cum (...) |
Blank leaves |
51v-52v |
Work 11 | Author standard |
Profatius Judaeus |
Title (standard) |
Quadrans novus |
Incipit |
Cum stellarum scientia sine congruis instrumentis minime compleatur, ideo professores eius addiderunt |
Date & place |
1301 |
Printed copies |
Boffito, G./Melzi d'Eril, C.: Il quadrante d'Israele di Jacob ben Machir ben Tibbon (Firenze 1922) |
Folio no. |
53r-63r |
Rubric |
Incipit tractatus quadrantis novi compositus a magistro Prefatio (sic!) Hebreo anno dominice incarnationis 1288 et correctus ab eodem anno Domini 1301. Deo gratias. |
Explicit |
(62r) in profundo cognitio proportionis ad putei totius quantitatem diffinita est. |
Colophon |
Explicit tractatus utilitatum novi quadrantis compositus per magistrum Profatium principem Judeorum apud Montepessulanum correctus anno Domini 1301. |
Additional texts |
(62r-63r) Capitulum ultimum in titulum compositionis novi quadrantis. Describamus circulum abcd super centrum e et eum dividemus (...) ultimo firma volvellam in centro gracili a cameris; et faca erit compositio. |
Blank leaves |
63v |
Work 12 | Author standard |
Johannes Simon de Zelandia |
Title (standard) |
Speculum planetarum |
Incipit |
Ad utilitatem communem studentium in astrologia et specialiter medicorum quibus astrologie scientia quam plurimum est necessaria |
Folio no. |
64r-69v |
Rubric |
Incipit speculum planetarum editum ab egregio artium doctore Johanne Symonis de Zelandia per quod loca planetarum faciliter sciuntur. In nomine Dei misericordis, amen. |
Explicit |
unde patet ipsum hoc modo perpetuam habere veritatem, de qua laudetur veritas eterna. |
Colophon |
Et in hoc finitur speculum planetarum editum a subtilissimo artium doctore magistro Johanne Symonis de Zelandia de Alemania. Scripta Neapoli die 18 februarii 1470 incompleto per Arnaldum de Bruxella. |
Work 13 | Title (standard) |
Quadrati geometrici compositio et ultilitates |
Incipit |
Si quadratum geometricum componere velis, accipe instrumentum ligneum vel eneum |
Folio no. |
69v-72v |
Explicit |
(72r) quia quinque ad quatuor est proportio sesquiquarta. |
Tables |
(72r-v) Tables; (73r) Deux tables pour la construction de cadrans solaires, l'une pour la latitude de 41° 40', l'autre pour celle de Nuremberg |
Math. drawings |
Figures |
T & K |
TK 584, 1457 |
Work 14 | Title (standard) |
Anulum horarium |
Incipit |
Accipe primo tabulam cupream vel argenteam aut auream equaliter |
Folio no. |
73v-74r |
Rubric |
Ad faciendum anulum cum quo singulis diebus et horis possis videre cum radiis solis altitudinem eius et horas diei tam ante quam post meridiem. |
Explicit |
aliter fiat ut superior linea quia alias falleret, item latitudo anuli erit 22 gr. |
Blank leaves |
74v-75r |
Work 15 | Title (standard) |
Instrumentum azimuth sive quadrans gnomonicus |
Incipit |
Paretur igitur linea lapdea aut erea vel de quacumque materia |
Folio no. |
75v-76r |
Rubric |
Ad faciendum quoddam instrumentum cum quo linea meridyana invenitur que alio nomine cenith meridyanum nuncupatur. |
Explicit |
unde figuretur in preseneti facie subsequenter. |
Math. drawings |
Avec figures |
Work 16 | Title (standard) |
Quadrans simplex |
Incipit |
Quoddam ligneum ereum aut ferreum instrumentum quod valet multum |
Additional remarks |
Ad capiendas altitudines |
Folio no. |
76v |
Rubric |
Aliud instrumentum ad capiendum solis altitudinem et stellarum fixarum in nocte et ad observacciones faciendas eorundem quotiens volueris stellato noctis coelo. |
Explicit |
et hic prenominati quadrati talis demonstretur et figuretur in plano. |
Math. drawings |
Avec figures; (77r) figures ébauchées d'instruments astronomiques, non identifiables |
Blank leaves |
77v-78v |
Work 17 | Title (standard) |
Constructio zodiaci in rethe astrolabii |
Contents |
Résumé du chapitre sur la construction de l'araignée du traité d'Andalo di Negro (cf. même manuscrit, f.26v-28r), qui emploie la même méthode de graduation |
Incipit |
Cum volueris facere rethe astrolabii fac circulum qui tangat circulum cancri |
Folio no. |
79r-v |
Explicit |
et accipe ascensiones correspondentes cuilibet gradui zodiaci et illas quere in limbo, etc. |
Work 18 | Title (standard) |
Tractatus geometrie practice |
Incipit |
Quamvis altimetrie tres sint partes, una de mensuratione altitudinum |
Additional remarks |
L'instrument utilisé dans cette géométrie pratique est l'astrolabe et non, comme il est usuel, le quadrant |
Folio no. |
80r-89v |
Rubric |
Altimetre scale terminos declarare. |
Explicit |
et similiter de vegete et de omnibus ut patet in figura e; super quadrante veo magis particulariter de mensuris loquar. |
Colophon |
Laus Deo. Explicit. 1464 mensis novembris, 1 hora, 17 sabbato. Therami, 28 decembris ante diem 1467. |
Blank leaves |
90r-91v |
Work 19 | Author standard |
Hermannus Contractus |
Title (standard) |
De mensura astrolabii |
Incipit |
Hermannus Cristi pauperum piisime (sic!) et philosophie (sic!) tironum asello |
Printed copies |
Drecker, J.: Hermannus Contractus über das Astrolab, in: Isis 16 (1931), 203-12 |
Folio no. |
92r-97v |
Rubric |
Abbreviatio astrolabii. |
Work 20 | Title (standard) |
De utilitatibus astrolabii |
Incipit |
Igitur perfectis omnibus que ad compositionem astrolapsi pertinent, nunc ad ea pro quibus comprehendendis per intellectum factus est verba vertamus |
Folio no. |
98r-102v |
Explicit |
minue altitudinem arietis de 90 et quod remanserit erit latitudo regionis, et hec latitudo loci in quo fueris de linea equinoctiali. Expeditum est. |
Blank leaves |
100v-101r |
Work 21 | Title (standard) |
Brevissima compositio astrolabii (inc.) |
Incipit |
Fac tabulam quadrilateram trium palmorum saltem |
Folio no. |
103r |
Explicit |
in sequenti versus sinistram scribe 10 et procedas (...) |
Work 22 | Author standard |
Raimundus Massiliensis |
Title (standard) |
Tractatus de compositione et utilitatibus astrolabii |
Contents |
(104r-113v) De compositione astrolabii; (113v-120v) De utilitatibus astrolabii |
Incipit |
Vita presentis indutias silentio preterire nullum extimans fore consilium, presertim cum plerosque aliquid |
Publ. descriptions |
Poulle, E.: L'astrolabe médiéval d'après les manuscrits de la Bibliothèque nationale, in: Bibliothèque de l'École des Chartes 112 (1955), 88-9 |
Folio no. |
104r-120v |
Rubric |
Qualiter astrolabium componi debeat, quod necessarium ad faciliorem introductionem eorum que necessaria sunt circa iudicia futurorum eventuum. |
Explicit |
quod si pauciores fuerint longitudinis cubiti aut plures, da eis quod competens videtur secundum premissa. |
Other passages |
(...) (113v) quod nobis supervacaneum per omnia fore videtur, presertim cum intrinsecus necessario fieri debeant. De hiis que per astrolabium fiant dicturi, quoniam ipsorum eorum que per astronomicam doctrinam fieri (...) |
Math. drawings |
La place a été prévue pour les figures, qui n'ont pas été exécutées |
Blank leaves |
121r-125v |
Work 23 | Author standard |
Johannes Hispalensis | Messahala |
Title (standard) |
Compositio et utilitates astrolabii |
Contents |
(126r-138r) Compositio astrolabii; (139r-147r) Usus astrolabii |
Incipit |
Scito quod astrolabium est nomen grecum |
Printed copies |
Gunther, R.T.: Chaucer and Messahalta on the astrolabe (= Early science in Oxford Bd. 5) (Oxford 1929), 195-211, 217-31 |
Folio no. |
126r-147r |
Rubric |
Sequitur alio compositio astrolabii bona que est Messalahat ("que est Messalahat" a été ajouté ultérieurement par Arnaud de Bruxelles). |
Explicit |
fuerit comparatio punctorum ad 12 talis est comparatio stature tue ad totam planiciem. |
Other passages |
(...) (138r) hoc modo facies ceteras latitudines regionis eiusdem tabule si Deus voluerit. | (139r) Sequitur usus astrolabii utilis valde. Et cum volueris scire gradum solis (...) |
Math. drawings |
La place a été prévue pour les figures, qui n'ont pas été exécutées |
Blank leaves |
138v, 147v |
Work 24 | Author standard |
Jordanus Nemorarius |
Title (standard) |
Planispherium |
Incipit |
Speram in plano describere est singula puncta eius in plano quolibet ordinare |
Printed copies |
Ziegler, J.: Sphaerae atque astrorum coelestium ratio, natura et motus (Basel 1536), 275-94 |
Folio no. |
133*r-141*r |
Rubric |
De compositione seu descriptione spere in plano secundum egregium mathematicum Jordanum et dicitur planispherium. |
Explicit |
ergo punctum m opponitur puncto v per dyametrum in spera. |
Colophon |
Explicit planispherium Jordani. 4 idus januarii 1479. |
Additional texts |
(141*r) Note sur la projection stéréographique d'un type voisin de celle de la saphea, inc.: "Supponimus in compositione astrolabii (...)" |
Math. drawings |
Avec figures |
Work 25 | Title (standard) |
Constructio stellarum in rethe astrolabii |
Incipit |
Sit circulus abcd divisus in 360 partes equales, in quo sint dyametri ac, bd secantes se |
Additional remarks |
Il n'est pas certain que cette note fasse partie, telle qu'elle, d'un traité d'astrolabe: sa rédaction introduit en effet des questions, qui, dans un traité de construction de l'astrolabe, ont ailleurs leur solution. |
Folio no. |
141*v-143*r |
Rubric |
Modus seu canon per quem omnes ymagines celi, stelle fixe et signa zodiaci in plano constituti seu describi possunt in una vel in duabus figuris seu superficiebus rotundis et planis. |
Explicit |
isto etiam modo poteris scire locum cuiuslibet planete, cognita longitudine et latitudine eius. |
Colophon |
Finis. |
Math. drawings |
Avec une figure |
Blank leaves |
143*v-144*v |
Work 26 | Author standard |
Bonetus de Latis |
Title (standard) |
Anulus astronomicus |
Incipit |
Non est gloria sicut gloria noticiam habentis |
Printed copies |
Paris 1500 (Klebs, 874.29) | Roma 1493 (Klebs, 197) |
Folio no. |
144*^1r-144*^12r |
Rubric |
Boneti de Latis hebrei medici provenzalis anuli per eum compositi super astrologiam utilitates incipiunt. |
Explicit |
que sunt errata latino, lex hebrea michi est, lingua latina minus. |
Colophon |
1494, 10 julii, Neapoli, copiata ex impressa Rome. |
Work 27 | Title (standard) |
Utilitates Jacob baculi ad geometriam practicam pertinentes |
Incipit |
Si vis baculum Jacob artificialem conficere, accipe virgam longitudinis duarum ulmarum vel unius |
Folio no. |
144*^12v-144*^15r |
Explicit |
debemus computare tot quartalia quot habemus scopas in profunditate. |
Colophon |
Finis. |
Blank leaves |
144*^15v-144*^16v |
Work 28 | Author standard |
Accursius de Parma | Johannes de Harlebeke |
Title (standard) |
Astrolabii spherici compositio et utilitates |
Contents |
(145*r-153*v) Compositio instrumenti; (153*v-163*r) Utilitates instrumenti |
Incipit |
Totius astrologie speculationis radix et fundamentum eius etiam prolixitatis immensitas |
Date & place |
1303 |
Folio no. |
145*r-163*r |
Rubric |
In nomine domini nostri Jesu Christi. Incipit tractatus de spera solida sive astrolabio sperico compositus anno Domini 1303. |
Explicit |
et quoniam de mensuris tractare non est presentis intentionis hic sub laude Dei hunc tractatum fieniemus. |
Colophon |
Finis. |
Other passages |
(...) (153*v) et per hanc armillam suspendetur cum necesse fuerit; eritque in hoc compositio ipsius instrumenti completa. Explicit compositio instrumenti. Incipit 2^a pars huius libelli videlicet de utilitatibus generalibus huius instrumenti. Capitulum primum. Et postquam auxiliante Deo scripsimus ea que ad compositionem huius instrumenti (...) |
T & K |
TK 140, 498, 723 |
Work 29 | Title (standard) |
Algorismus minutiarum physicarum |
Incipit |
Cum multos de numeris tractatus vidisses nec in illis opus numeri vel operis materiam |
Publ. descriptions |
Saxl, F.: Catalogue, 390 |
Folio no. |
163*v-166*r |
Explicit |
omnis etenim numerus eius numeri radix est, qui toto se distat ab ipso quoto loco ipse distat ab unitate sicut binarius quaternarii. |
T & K |
TK 148 |
Work 30 | Author standard |
Robertus Anglicus |
Title (standard) |
Tractatus quadrantis (frag.) |
Incipit |
Si igitur vis scire altitudinem alicuius rei |
Printed copies |
Tannery, P.: Le traité de quadrant de maitre Robert Anglès, in: Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque nationale 35.2 (1897), 593-632 (auch in: Mémoires scientifiques 5, 149-89) |
Additional remarks |
Paragraphes 49-85, 87 de l'édition de Tannery |
Folio no. |
166*v-170*r |
Rubric |
De altimetria et primo de altitudine inaccessibili. Dicendum est de mensurationibus et primo de mensuratione rerum altitudinum. |
Blank leaves |
170*v |
Work 31 | Title (standard) |
Commentarius tractatus astronomie (frag.) |
Incipit |
In Isahac est cum noctibus suis iste vero exposuit dicens que est inter diem jomin et noctem eius, etc. Per diem intelligit tempus quod est ab ortu solis |
Folio no. |
171*r-176*r |
Rubric |
Capitulum decimum de cognitione diversitatis dierum. |
Explicit |
et considerabimus quot tempora equationis, quibus celum mediatur id est que considerantur in circulo directo id est meridionali sint coram ipsis etc. Totum vero quod sequitur usque ad finem capituli planum est. |
Colophon |
Finitus II kalendas januarii 1486. |
Additional texts |
(176*r) Répertoire de constantes astronomiques, inc.: "Distancia ecentrici solis a centro terre, 2° 15' (...)" | (176*v) Bref canon, inc.: "Divisio sinus secundi maxime declinationis per sinum primum cuiuslibet gradus quarte circuli erit prima (...)" | (176*v) Bref canon, inc.: "Equationem dierum quolibet die sine tabula invenire; minue medium motum solis (...)" |
Blank leaves |
177*r-179*v |