PAL

Jordanus


Città del Vaticano, Codices Palatini Latini, Pal. Lat. 1341

Old shelfmarks Alacci-Regist. 1r C. 107/451; Katalog der Palatina (1581): lat.1938, 70v; lat.1939, 81r
Short title Mathematischer Sammelband
Century 9/II-10
Place of origin Lorsch
Language Latin
Owner’s notes (1r) Ad Laurissam; (62r) Mathias K<emnatensis>; (107ra) Lauresham
Previous owners Matthias Kemnatensis, Hofkaplan Friedrichs I. von der Pfalz
Composite ms. 2 parts
Material Membr.
No. of leaves 109
Numbering ff. ant. (s.17) 1-109
Cover Einband siehe Schunke II(2), 876
Publ. descriptions A. Reifferscheid, "Die römischen Bibliotheken - 6. Vat. Bibl. - a) Bibliotheca Palatina", SB Wien 56 (1867), 441-536 (490 f.); W. Wattenbach, "Aus Handschriften", Neues Archiv 4 (1879), 409 ff.; G. Becker, Catalogi bibliothecarum antiqui (Bonn 1885 <1973>), 82-125; Th. Gottlieb, Über mittelalterliche Bibliotheken (Leipzig 1890), 336; F. Falk, "Beiträge zur Rekonstruktion der alten Bibliotheca Fuldensis und Bibliotheca Laureshamensis", Zentralblatt für Bibliothekswesen, Beiheft 18 (Leipzig 1897), 68; E. M. Bannister, Monumenti Vaticani di Paleografia musicale latina (Leipzig 1913), 9, 17; W. M. Lindsay, "The (early) Lorsch Scriptorium", Paleographia Latina 3 (1924), 20; P. Salmon, Les mss. liturgiques latins de la Bibliothèque Vaticane IV (1971), # 287; B. Bischoff, Lorsch im Spiegel seiner Handschriften (München 1974), 116; Die Reichsabtei Lorsch, Feschrift hg. von F. Knöpp, II (1977)
Other notes Über Matthias Widmann von Kemnat s. Toepke III, 521 (Reg.); Verfasserlex. 3 (1937), 299-303; 5 (Nachtrag 1955), 671; ähnliche Einträge in anderen Lorscher Hss. s. B. Bischoff, Lorsch 62 f.
Source Ludwig Schuba
Type of source ts. cat.
Source’s source insp.
Work 1Century 9/II
No. of ms. part I (1-60)
No. of hands mehrere Hände
Type of writing Minuskel; Titel in Auszeichnungsschrift (Rustica, Uncialis)
Lineation 28 lines
Initials etc. Rubrizierung; Titel in Auszeichnungsschrift (Rustica, Uncialis); Großbuchstaben bei Textanfängen vom Textraum abgesetzt
Decorations arithmetische Schemata im Text
Marginal annotations Interlinear- u. Marginalglossen; gelegentlich Textergänzungen bzw. -korrekturen; (2r, 7r, 55r) unlinierte Neumen (Randgl.)
Work 2Author standard Theotrochus Diaconus
Title (standard) Epistola (inc.)
Incipit Venerando in XPO Ootberto presbitero Theotrochus diaconus optat in XPO aeternam salutem.
Incipit 2 Quoniam in multis locis non solum in monasteriis
Subject 1 Theology
Printed copies A. Mau & W. Wattenbach, Neues Archiv 4 (1879), 409-412
Folio no. 1rv
Rubric Incipit epistola qualiter officium missae agatur in monasterio Fulda.
Work 3Title (standard) De arithmetica
Contents I: De vocabulo arithmetice disciplinae, II: De auctoribus arithmetice, III: Quid sit numerus, IIII: Unde numeri dicti, V: Quid prestent numeri, VI: De prima divisione parium et imparium, VII: De secunda divisione totius numeri, VIII: Tertia divisione totius numeri, VIIII: De differentia arithmethicae et geometricae et musicae artis, X: Quot numeri infiniti existunt.
Incipit Arithmetica est disciplina numerorum. Greci enim numerum rithmon dicunt
Subject 1 Arithmetic
Folio no. 2r-6v
Rubric Praefatio de quatuor sequentibus disciplinis mathematicae
Prolog Mathematica latine dicitur doctrinalis scientia, quae abstractam considerat quantitatem
Explicit et omnes infiniti sunt.
Math. drawings (5v-) Figuren im Text
Musical notation (2r) unlinierte Neumen
T & K TK 851.10 (as Alcuinus), 140.8 (Verweis auf Migne, PL 90, 641-648: Beda, De arithmetica - aber nicht mit vorliegendem Text übereinstimmend)
Work 4Author (ms.) Boetius
Author standard Boethius
Title (standard) De arithmetica
Incipit (8r) Inter omnes priscae auctoritatis uiros qui Pithagora duce puriore mentis ratione uiguerunt
Subject 1 Arithmetic
Publ. descriptions Sarton I, 494 ff.
Printed copies Migne, PL 63, 1079 ff.; Friedlein, Opera (1867)
Folio no. 6v-60v
Rubric Domino suo Patricio Symmacho Boetius
Prolog In dandis accipiendisque muneribus
Explicit huius discriptionis subter exemplar subiciemus.
Math. drawings (16r, 17r, 29r ff.) Figuren (arithmetische Schemata) im Text
Musical notation (7r, 55r) unlinierte Neumen
Blank leaves 61
T & K TK 669.14, 768.8
Work 5Century 10
No. of ms. part II (62-109)
No. of hands mehrere Hände
Type of writing Minuskel
Lineation 42-43 lines
Initials etc. Rubrizierung; Titel in Auszeichnungsschrift (Rustica, Uncialis); Großbuchstaben bei Textanfängen vom Textraum abgesetzt
Decorations Zeichnungen im Text
Marginal annotations Interlinear- u. Marginalglossen; (62r) unlinierte Neumen mit Text
Work 6Scribe(s) spätere Hand
Additional names Ambrosius | Augustinus | Gregorius | Hieronymus
Title (standard) Alleluia inter tabor et ermon
Century 11
Additional remarks Übersetzung von Alle-lu-ja nach Augustinus, Hieronymus, Gregorius u. Ambrosius
Folio no. 62r
Additional texts 1465 Glosa super somnio Scipionis. Libellus calculatorie artis Helbrici.
Work 7Scribe(s) spätere Hand
Title (standard) Messgesang: Kyrie mit reichem Melisma
Century 11
Publ. descriptions Bannister 17, # 48
Additional remarks unlinierte Neumen
Folio no. 62r
Work 8Scribe(s) spätere Hand
Title (standard) Versus de elementis
Incipit Concipiens mundum ratio diuina secundum / Conceptum mentis tribuit formas elementis
Century 13
Publ. descriptions Walther, Carm. 3097
Additional remarks 40 Verses
Folio no. 62r
Rubric Versus de elementis
Explicit Explicit.
Work 9Author (ms.) Macrobius
Author standard Macrobius
Additional names Cicero
Title (standard) Commentum in somnium Scipionis
Incipit Inter Platonis et Ciceronis libros, quos de re publica uterque constituit
Subject 1 Astronomy
Publ. descriptions Sarton I, 385 ff.
Printed copies F. Eyssenhardt (1868, 2.1893)
Folio no. 62v-93r
Rubric Macrobii Ambrosii Theodosii viri consularis et inlustris commenta ex Cicerone in somnium Scipionis.
Explicit philosophiae continetur integritas.
Colophon Macrobii Ambrosii ... commenta in somnium Scipionis expliciunt feliciter.
Line drawings Zeichnungen im Text mit Erdkarte 86v (wie Eyssenhardt, Faltblatt)
T & K TK 769.8
Work 10Author standard Cicero
Title (standard) Somnium Scipionis
Incipit Cum in Africam venissem
Subject 1 Astronomy
Publ. descriptions Sarton I, 385 ff.
Printed copies F. Eyssenhardt (1868, 2.1893) 642 ff.; C.F.W. Müller, M.T. Ciceronis librorum de re publica sex quae supersunt (Lipsiae 1889), 370-378
Folio no. 93v-94v
Rubric Somnium Scipionis M. T. Ciceronis excerptum ex libro VI de re publica.
Explicit ego somno solutus.
Colophon Explicit somnium Scipionis ...
Work 11Title (standard) Genitura mundi
Additional remarks Figura (schematische Zeichnung): die vier Elemente u. ihre Mischungsverhältnisse
Folio no. 94v
Work 12Author (ms.) Helbricus
Author standard Helpericus
Title (standard) Computus
Contents (100v) c.XXIII (Qualiter inueniantur anni ab incarnatione domini iuxta ciclum Dionisii) ... et fiunt DCCCCXLVI. isti sunt anni ab incarnatione domini ...
Incipit Incipit libellus calculatorie artis Helbrici.
Incipit 2 Annus solaris ut maiorum constat sollertia
Subject 1 Computus
Publ. descriptions Bulletin Du Cange 17 (1943), 62-63 (this ms.)
Printed copies Migne, PL 137, 17-48; L. Traube, "Computus Helperici", Neues Archiv 18 (1893), 73-105; Vorlesungen u. Abhandlungen III (1920), 128-151
Folio no. 95r-104v
Rubric Incipit praefatio domni Helbrici.
Prolog Cum fratribus nostris adolescentioribus
Explicit deinceps facilius adsequantur.
T & K TK 299.3, 106.8
Work 13Title (standard) Tabulae computi
Contents Concurrentes, epactae, embolismi, regulares, de mensibus Kalendarii romani
Folio no. 104v
Work 14Title (standard) Termini quadragesimales
Incipit XVIII kl. martii. Octene martis coepit lex quinque librorum
Publ. descriptions Schaller-Könsgen 11155
Printed copies Migne, PL 90, 714
Additional remarks 19 Verses
Folio no. 105r
Rubric Termini quadragesimales lunam secundam semper contenentes.
Work 15Title (standard) Tabula angelica
Incipit Nonae aprilis. None aprilis norunt quinos
Publ. descriptions B. Bischoff, Mittelalterliche Studien II, 192 ff.; Schaller-Könsgen 10525
Additional remarks 19 Verses
Folio no. 105r
Rubric Termini paschales XIIII lunam semper ostendentes
Math. drawings Figura proportionum: "epitritus - emolius" (vgl. Macrobius 81v)
Work 16Title (standard) Kalendarium Laureshamense
Contents Römischer Kalender mit den Neumonden des Lunarzyklus, Sonntagsbuchstaben, Claves terminorum und Tierkreiszeichen in der Hauptspalte; Länge der Monate im Sonnen- u. Mondjahr, Tages- u. Nachtstunden, Heiligenkalender mit Lorscher Eintrag zum 11. Juli (107ra)
Incipit (Monatsverse) Principium iani sancit tropicus capricornus
Incipit 2 (Dies aegyptiaci) jani prima dies et septima fine timetur
Publ. descriptions Walther, Carm. 14721 (Monatsverse); Walther 9771; Schaller-Könsgen 7597 (Dies aegyptiaci)
Additional remarks nicht eindeutig Lorscher Tradition: Hinweise auf Trier u. Paris
Folio no. 105va-108rb
Other passages (107ra) (Julius) V Idus Translatio sci Benedicti abb. et aduentus sci Nazarii in Lauresham.
T & K TK 1126.9 (Monatsverse), 651.13 (Dies aegyptiaci)
Work 17Title (standard) Distinktionsschemata
Contents Erklärung besonders der griechischen Begriffe
Incipit Sapientia(m) quam ueteres philosophiam vocabant hoc modo diuidebant
Folio no. 108v
Work 18Title (standard) Wort- und Sacherklärungen
Incipit Xenodochium locus uenerabilis in quo pauperes suscipiuntur
Publ. descriptions (Versus) Walther, Carm. 310; Schaller-Könsgen 151
Folio no. 109r
Explicit Laodicea tribus amabilis domino.
Additional texts (Metrum de imaginibus et signis stellarum) Ad boree partes arcti vertuntur et anguis ... (12 Versus)
Blank leaves 109v
T & K (Versus) TK 30.11