PAL

Jordanus

Città del Vaticano, Codices Palatini Latini, Pal. Lat. 1373

Short title Astronomisch-astrologische Sammelhandschrift
Century 15 in.
Precise date c. 1412
Method of Dating d
Place of origin South West Germany
Language Latin
Subject 1 Astronomy, Astrology
Owner’s notes Kloster Kirschgarten O. S. A. E. (Hortus cerasorum)
Material Chart.
Height × width c. 300 x 210
No. of leaves 146
Numbering ff. (s.17) 1-146
Gatherings (42v, 52v) Lagenreklamanten
Binding leaves (1-2) ist alter beschriebener Vorsatz
No. of hands mehrere Hände
Type of writing Cursiva libraria
Width of columns Textraum: (Tabellen) 220 x 150, (Texte) 190 x 115
Initials etc. Lombarden, Rubrizierung
Decorations astronomische Zeichnungen in ausgesparte Räume nicht eingesetzt; (2v, 108v) Rotae
Marginal annotations gleichzeitige und wenig jüngere Glossen; (27r) deutsche Glosse
Printed catalogs Pal. lat. 1940, 3r (Palatina Ottheinrichs 1556); Pal. lat. 1939, 77v (Heilig-Geist-Kirche, Palatina von 1581)
Publ. descriptions (Kloster Kirschgarten) Wetzer-Welte, KL 12, 1769
Other notes Die Handschrift wurde beim Untergang des Klosters im Bauernkrieg gerettet (Eintrag 1v)
Source Ludwig Schuba
Type of source ts. cat.
Source’s source insp.
Work 1Title (standard) Astrologische Merkverse
Contents De domibus caeli. Vitam querentis est prima tibi racionis (12 Verse); Proprietates planetarum. Frigens saturnus siccus distemperat ecce (7 Verse)
Incipit De domibus planetarum. Est tibi saturne domus egloterontis et urne (6 Verse)
Publ. descriptions (1. Text) Walther, Carm. 5865
Folio no. 1ra
Work 2Title (standard) Glossarium arabico-latinum
Incipit Almutem i. e. auctor et significator vite
Additional remarks 9 termini
Folio no. 1ra
Rubric Nota exposiciones vocabulorum aliquorum
Work 3Title (standard) De aspectibus
Incipit Sextili medius trino fit plenus amicus / In quarto medius transuerse publicus hostis
Folio no. 1rb
Rubric De aspectibus
Additional texts Ar(ies) can(cer) lib(ra) cap(ricornus) mo(bilia) sunt ...; (Cisioianussilben) Gre at ser ...; Est leo sic aries calidus siccusque sagitta
Work 4Title (standard) Multiplikationsquadrat 1-9
Folio no. 1rb
Work 5Title (standard) Inhaltsverzeichnis
Incipit In isto libro subscripta contientur. De astrolabii constructione. Canones tabularum Alfonsi regis. Item de composicione astrolabii alius tractatus
Folio no. 1v
Initial lines (Besitzvermerk) Liber iste est fratrum canonicorum regularium in Kirsgarten prope muros Wormacienses.; (Kaufprotokoll) Ego Jodocus Börtell canonicus ecclesie Sancti Andree Wormaciensis vidi paruulum forte XII annorum hunc libellum gestantem cum aliis quibusdam libris, quesiui 'Vnde affers librum?' respondit 'Ex Kirßgarten' (tunc enim exspoliabatur Kirßgarten). Ego aperui librum et videns in eo contenta, dixi iuueni 'Da michi illum librum!' et quia nolebat michi dare libere, ego dedi eidem puero XII denarios pro libro hoc. Actum 2^a post Cantate apud turrim Sancti Andree quindecima maii anno 1525, presentibus custode Bernhardo Johanne Drucker et Jacobo Gundelmann vicariis dicte ecclesie sancti Andree.
Work 6Title (standard) Tabula radicum et augium
Incipit Anno domini 1412 completo radices omnium planetarum singulorum
Folio no. 2r
Math. drawings (2v) Rota signorum et planetarum
Work 7Title (standard) Regulae prognosticationum de pluviis, gelu et grandine, tonitruo, terrae motu (inc.)
Incipit Prima coniunctio de pluuia que sunt regule tales. Luna infra radices saturni siue in coniunctione siue quocumque aspectu
Folio no. 3r-4v
Blank leaves 5r-v
T & K TK 836.4-5
Work 8Title (standard) De proprietatibus lunae in signis
Incipit Cum luna fuerit in ariete bonum est mutare de loco in locum
Folio no. 6r
Explicit nouam vestem induere omnia sunt bona.
Blank leaves 6v
T & K TK 315.2-3
Work 9Title (standard) De astrolabii constructione
Incipit Astrolabium ita construitur. Recipe tabulas de auricalco factas ad hoc aptas
Folio no. 7r-11v
Explicit in utraque predictarum diuisione et sic est finis composicionis astrolabii.
T & K TK 155.8
Work 10Title (standard) Capitulum de nominibus instrumentorum astrolabii secundum Messahalla
Folio no. 11v-12r
Rubric Exposicio nominum
Additional copies Pal. lat. 1353, 76rb
Work 11Author (ms.) Messahalach
Author standard Messahala
Title (standard) Tractatus astrolabii pars tertia
Incipit Cum volueris scire gradum solis pone regularem super diem mensis presentis
Printed catalogs Carmody 24 (mit Hinweis auf Drucke u. Handschriften)
Publ. descriptions Sarton I, 531 (mit Hinweis auf Druck)
Printed copies G. Reisch, Margareta philosophica (Freiburg 1503)
Folio no. 12r-18r
Rubric Canones astrolabii
Explicit talis est comparacio stature tue ad planiciem et sic finitur operacio Messahalach astrolabii.
Additional copies Pal. lat. 1384, 58r-60r (mit Umstellungen und Erweiterungen)
T & K TK 356.3
Work 12Author (ms.) Johannes de Danckow
Author standard Johannes de Saxonia
Additional names Alfonsus X
Title (standard) Canones super tabulas Alfonsi
Incipit Tempus est mensura motus
Folio no. 18r-32v
Rubric Canones tabularum Alphoncij
Colophon et sic est finis canonis Johannis de Danckow.
Glosses etc. (27r) deutsche Glosse
Additional copies Pal. lat. 1354, 109ra ff.
Work 13Title (standard) Ad inveniendum longitudinem meridiani circuli
Incipit Ad inveniendum distanciam siue longitudinem meridiani circuli alicuius regionis vel ciuitatis a meridiano Taletano
Folio no. 32v-33r
Explicit in terra vero 296 miliaria teutonicalia et sic est finis.
Work 14Author standard Prosdocimo de' Beldemandis
Title (standard) Compositio et operatio astrolabii
Incipit Quamuis (de) astrolabii composicione tam modernorum quam veterum dicta habentur pulcherrima
Publ. descriptions C. Vasoli, Artikel "Beldemandis (Beldomandi ...), Prosdocimo de'", Dizionario biographico degli Italiani 7, 551-4, bes. 554a #10
Folio no. 33v-53r
Explicit ut superius ostensum est et sic est finis huius operis.
Additional copies Pal. lat. 1384, 70r-83r
T & K TK 1164.1
Work 15Author standard Johannes de Lineriis
Title (standard) Canonum super tabulas primi mobilis liber secundus
Incipit Cuiuslibet arcus propositi (sinum) rectum inuenire. Synus rectus est medietas porcionis arcus duplati
Publ. descriptions P. Duhem, Système IV, 64 f. (Titel, Incipit und Explicit); L. Thorndike, Hist. III, 254-7
Folio no. 53r-61v
Colophon finiunt (?) canones octaue spere ordinate per Johannem de Lineriis anno domini (1322).
Additional copies Pal. lat. 1376, 170va-172vb
T & K TK 276.8, 753.1, 276.9, 1595.12, 812.3
Work 16Title (standard) Canones tabularum quarundam de motibus planetarum
Incipit Si quo (Rand: signi) gradu stella aliqua prenota sit et quantum distat ab ecliptica linea
Publ. descriptions L. Thorndike, The sphere of Sacrobosco, 10-14
Folio no. 61v-67r
Explicit que habentur in fine spere episcopi Linconiensis.
Other passages (67r) kurze Beschreibung: Episcopus Linconiensis i. e. Robertus Grosseteste, De sphaera
Math. drawings Sequitur illius figura (Figur nicht vorhanden)
Work 17Author standard Profatius Judaeus
Title (standard) Compositio novi quadrantis
Incipit Compositurus nouum quadrantem accipe tabulam planam
Additional remarks folgender Text (Pal. lat. 1373, 70r-74r) ist eventuell Teil 2
Folio no. 67r-70r
Explicit et sic finiunt composiciones quadrantis et incipiunt utilitates.
Additional copies Pal. lat. 1340, 1ra-15va (andere Textform der Übers. des Armengaud Blasii)
T & K TK 241.8
Work 18Title (standard) Utilitates quadrantis novi
Incipit Utilitates quadrantis noui breuiter colligere vtile michi visum est
Incipit 2 Si vis altitudinem solis i. e. que sit eius eleuacio super circulum emisperium
Printed catalogs Zinner # 6800
Additional remarks vorhergehender Text (Pal. lat. 1373, 67r-70r) ist eventuell Teil 1
Folio no. 70r-74r
Explicit que per 23 primi equales esse probamur. Hoc potest haberi ex Jordano (?) huius similiter
Additional copies ErfA Q. 386, 102v-105v, 115v-121r (ähnliches Incipit "De utilitate quadrantis von Johannes Eligerus de Gondersleuen; Schum 646)
Work 19Title (standard) Cylindrus sive horologium viatorum
Incipit In composicione chilindris (!) qui vocatur horologium viatorum accipe lignum durum scilicet bixum
Folio no. 74v-75v
Explicit et est finis vtilitatis et composicionis chilindri et vocatur horalogium viatorum.
Blank leaves 76r
Additional copies Pal. lat. 1340, 15vb f.
T & K TK 667.11, 20.12
Work 20Author (ms.) Alphoncius rex
Author standard Alfonsus X
Title (standard) Tabulae Alphonsinae
Incipit Incipiunt tabule Alphoncii illustatissimi regis et primo tabula differenciarum
Folio no. 76v-97r
Explicit (97r) Tabula equacionum mercurii tercia et vltima
Other passages Radices etc. reducte ad Pragam (81r ff.); Paris und Magdeburg (84v ff.)
Additional copies Pal. lat. 1367, 1r-26v
Work 21Title (standard) Tabula equationis dierum cum suis noctibus
Folio no. 97v
Rubric Tabula equacionis dierum cum suis noctibus
Work 22Title (standard) Tabula latitudinis quinque planetarum
Folio no. 98r
Rubric Tabula latitudinis quinque planetarum secundum Ptolomeum
Work 23Title (standard) Tabula ascensionis signorum in circulo recto
Folio no. 98v-
Rubric Tabula ascensionis signorum in circulo recto
Additional copies Pal. lat. 1374, 35v ff. (Johannes de Lineriis)
Work 24Title (standard) Tabula latitudinis lunae
Folio no. 102v
Rubric Tabula latitudinis lune
Work 25Title (standard) Tabula proportionis
Folio no. 103r
Rubric Tabula proporcionis
Work 26Title (standard) Tabula diversitatis aspectus lunae
Folio no. 104r
Rubric Tabula diuersitatis aspectus lune extra septem climata ad latitudinem 51 graduum
Work 27Title (standard) Tabulae eclipsium solis et lunae
Folio no. 104v-107r
Rubric Tabulae eclipsium solis et lune
Additional copies Pal. lat. 1374, 31r ff.
Work 28Title (standard) Canon de eclipsibus solis et lunae
Incipit Nota si scire volueris utrum eclipsis siue solis uel lune
Folio no. 107r
Work 29Title (standard) Tabulae ad usum astrologorum aptae
Contents Tabula retrogradacionis planetarum; (Canon) Nota planeta non dicitur habere hec tria accidencia videlicet retrogradacionem directionem stacionem; Nota aries leo sagittarius sunt signa prime triplicitatis; (Canon) Si scire volueris utrum aliquis istorum planetarum possit apparere
Folio no. 107v-111r
Math. drawings (108v) Rota aspectuum. in zodiaco: Aspectus planetarum sunt quinque videlicet sextilis
Work 30Title (standard) Tabula graduum longitudinum et latitudinum stellarum fixarum
Publ. descriptions Kunitzsch, Typen 65 (Typ aX^2)
Folio no. 110v
Work 31Title (standard) Tabula experimenti 28 mansionum lunae
Contents Tabula graduum augmentantes fortunam
Folio no. 111r
Rubric Tabula experimenti 28 mansionum lune
Work 32Title (standard) Cyclus lunae perfectus
Additional remarks vier Lunarzyklen (4 x 19 Jahre mit den Lunarbuchstaben jeweils g-t. a-f)
Folio no. 111v-122r
Rubric (Tabula) Ciculus (!) perfectus (76 annorum)
Additional texts (112r) Kalendarium der Neumonde der vier Lunarzyklen: Januarius (mit Datum, Sonntagsbuchstaben un Cisioianus); (118v) Nota in anno bisextili debes addere motum vnius;
Tables (118r) Tabula periciens solem; Tabula argumenti in horis; (118v) Tabula radicis medii motus lunae (Canones); (122v) Tabula longitudinum et latitudinum regionum. Jerusalem (long.) 66° 30' (lat.) 31° 50' ... Erfordia 37.0 51.0; (123r) Tabula diuersorum motuum planetarum vna die
Work 33Title (standard) Capitula de practica astronomiae
Contents (124r) De ascensionibus duodecim domorum; (124v) Dixit Alhasen filius Zael melior electio pro incipiendo iter est
Incipit latitudinem saturni iouis et martis inuenire
Folio no. 123v-124v
Work 34Title (standard) Mansiones lunae
Incipit (125ra) Alnach est caput arietis et rubicundi coloris
Folio no. 124v-125r
Explicit (124va <!>) ... Algarfalam
Math. drawings Zeichnungen der Sterne jedes Bildes; (124v unten) die 16 geomantischen Figuren
T & K TK 84.2-4, 1093.9-11
Work 35Author standard Arnaldus de Villanova
Title (standard) De iudiciis particularibus
Incipit Notandum ad perfectum iudicium oportet scire rem de qua queritur
Folio no. 125v-126v
Colophon Explicit parua introductio ad iudicia astronomie quantum pertinet ad medicos ... magistri Arnoldi de villa noua.
T & K TK 56.11
Work 36Author standard Zael
Title (standard) De interrogationibus (exc.)
Incipit Nota interrogacio erit vtilis cum interrogauerit vir de semetipso
Folio no. 126v-128r
Rubric De interrogacione
Additional copies Pal. lat. 1372, 17rb-30vb
Work 37Title (standard) De coniunctionibus planetarum
Incipit Nota de coniunctionibus planetarum. Coniunctio enim trium superiorum est triplex scilicet minor maior et media
Folio no. 128rv
Rubric De coniunctionibus planetarum quid significent
Explicit quia frequenter habent vertatem.
Additional copies Pal. lat. 1340, 203ra-204vb
T & K TK 928.2
Work 38Title (standard) Capitula de ventis, pluviis, de apertione portarum etc.
Contents (129r) Nota Alkabicius et Hispalensis suus commentator; (129v) De quantitate aëris in quolibet mense. Ptholomeus et hali suus commentator dicunt; (130r) Dixit Alkindus
Incipit Item nota quod iupiter et mercurius maximum dominium habent super ventos
Folio no. 128v-130v
Rubric De ventis
Explicit (130v) et si hec omnia bene prospexeris invenies quod queris cum deo.
Additional copies Pal. lat. 1340, 203vb
Work 39Title (standard) Tabula: Proprietates signorum
Incipit Mobile orientale siccum calidum, diurnum masculinum
Folio no. 131ra-c
Rubric Aries signum primum
T & K TK 132.12
Work 40Title (standard) Mansiones lunae
Incipit ... prima mansio est a 13º gradu arietis vsque ad 25 gradum eiusdem
Folio no. 131va-b
Rubric Nota 28 mansiones lune
Additional texts (unter dem zweispaltigen Text Notizen:) De aspectibus. Regula in atazir, horae masculinae - femininae, horae combustae. Nota secundum Hispalensem sol a principio leonis
Work 41Title (standard) Tabula: Proprietates planetarum
Incipit Saturnus primus: masculinus diurnus frigidus siccus, infortunatus. Gaudet in 12º domo
Folio no. 132ra-b
Additional texts (132rc) Nota de planetis ... planeta in omnibus directus combustus stacionarius; (132va) Notata e. g. Orbes siue radii planetarum ... Dicit Dorochius Vuellius ... sed Ptholomeus et Hermes dicunt
Work 42Title (standard) Tabula stellarum fixarum
Contents (letzte Spalte der Tabelle) complexio: (zu Boetes) Saturnus, mercurius.
Incipit Nomina stellarum fixarum et earum longitudo et latitudo: Boetes que super caput est
Folio no. 132vb
Work 43Title (standard) Passiones planetarum
Incipit Nota translacio est quando planeta velocioris motus separauerit se a planeta tardioris motus et in separando se ab eo iungatur alteri ... receptio, pulsacio, redditus luminis etc.
Folio no. 133r-134r
Explicit et hoc propter motum eius velociorem seu reuolucionem diurnam existens in auge uel in longitudine.
Work 44Title (standard) Figurae caeli per anni circulum
Additional remarks 240 Horoskopschemata, je 30 für jedes Zeichen des Tierkreises
Folio no. 134v-146r