PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Vienna, Österreichische Nationalbibliothek, 5311

s. XIV2 (at least partly copied in 1356, cf. 100rb: ‘Explicit in Dei nomine hic liber finitus anno domini 1356o ydus Septembris, scilicet 13 die, in locis multis incorrectus’).

Or.:

Rhineland (Lindberg), Austria? (Unterkircher).

Prov.:

perhaps Philipp Eduard Fugger (1546-1618).

Paper, 138 f., one main hand (Pedersen, several hands acc. Unterkircher).

Astronomy, astrology, arithmetic and optics: drawings of astrolabe (1r-4v); comm. on Pseudo-Thebit Bencora’s De motu octave spere ‘Vis motus et maxime corporum celestium…’ (5ra-13vb, with end of text repeated f. 17ra); Thebit Bencora, De recta imaginatione spere et circulorum eius diversorum (18ra-18vb); Ptolemaica (18vb-21ra); Thebit Bencora (?), De quantitate stellarum et planetarum et proportione terre (21ra-22ra); Peter Peregrinus of Maricourt, Nova compositio astrolabii particularis ‘Incipit tractatus astrolabii particularis. Nostra presens intentio est artem dicere…’ (22rb-33ra); Ptolemaica (33ra-34vb); Azarchel, Saphea, tr. Johannes Brixiensis and Prophatius Judeus, second part and incomplete (34vb-35ra); Azareus, De lapidibus, attr. Ptolemy ‘Incipit liber Ptolomei de lapidibus pretiosis et sigillis eorum…’ (35rb-35vb); lapidary ‘Inquit liber continens veterum narrationes: Omnis creatura in peccato primi hominis…’ (35vb-37ra); Hermes, Liber de quindecim stellis (37ra-40va); Hermes/Enoch, Liber imaginum signorum, attr. Arnold of Villanova (40va-41vb); John of Seville (?), Sigillum Leonis (41vb); Guillelmus Anglicus, Astrologia (42ra-52v); comm. on the canons of Toledan tables (53ra-61rb); Peter Peregrinus of Maricourt, De magnete (61va-63vb); ‘Incipit tractatus in compositionem et utilitates instrumenti directionis. Accipe tabulam planam super cuius extremitatem…’ (63vb-65rb); Franco de Polonia, Tractatus de turketo (65va-66vb); ‘Ex quatuor disciplinis universaliter consistit…’ (67ra-72vb); ‘Ut certius operemur in qualibet specie algorismi…’ (72vb-73va); ‘Incipit algorismus de minutiis… Cum minor quantitas aliquotiens sumpta…’ (73va-80va); Campanus of Novara, Theorica planetarum (81ra-100rb); Roger Bacon, De multiplicatione specierum, excerpts (101ra-105vb); excerpts of optics from Roger Bacon and Alhazen ‘Nota quod secundum Rogerum Bacon in naturali philosophia…’ (105vb-107rb); Roger Bacon, De speculis comburentibus (108ra-113vb); Johannes Peckham, Tractatus de perspectiva (114ra-123va); astronomical figures of planetary models and Campanus’s instruments (123vb-127r); excerpts on fixed stars from Almagest with comparison with Geber ‘Memoriale considerationum quas fecerunt antiqui de locis stellarum et equalitatum et conversionum et augium in temporibus diversis prout ex Almagesti collectionem seu excerptum est. Consideratio tropici estivi diversis temporibus…’ (128ra-129rb); five star tables (129v-131r), with added notes giving the precessional increment for 1428 (130r and 131r); two tables of coordinates of cities, with canon (131v-132r); table of eras, with canon (132v-133va); notes on astronomical tables (133va-136vb), including on finding the great conjunctions with mention of the year 1344 (135bisv); astronomical observations for 1305-1306 in Bologna, Montpellier and Genoa mentioning ‘magister Iohannes de Luna Theutonicus’ (137ra-137rb); ‘Incipiamus cum Dei auxilio de hiis tractare que fieri possunt Sole existente in quolibet signo…’ (137va-138va); ‘Notandum secundum intentionem magistri Thome Anglici in impressione figurarum 12 signorum…’ (138va); table of contents of the MS, 15th c. (138vb). Blank: 14 and 16 (f. 15 is missing), 17v, 100v, 107v, 127v.

Bibl. Tabulae codicum manu scriptorum praeter Graecos et Orientales in Bibliotheca Palatina Vindobonensi asservatorum, IV: Cod. 5001-6500, Wien, 1870, 98-99; F. Unterkircher, Inventar der illuminierten Handschriften, Inkunabeln und Frühdrucke der Österreichischen Nationalbibliothek, I: Die abendländischen Handschriften, Wien, 1957, 105; Katalog der datierten Handschriften in lateinischer Schrift in Österreich, I: F. Unterkircher, Die datierten Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek von zum Jahre 1400, I, Wien, 1969, 77; F. S. Benjamin, G. J. Toomer, Campanus of Novara and Medieval Planetary Theory, Theorica planetarum, Madison-London, 1971, 98; D. C. Lindberg, Roger Bacon’s Philosophy of Nature. A Critical Edition, with English Translation, Introduction, and Notes of De multiplicatione specierum and De speculis comburentibus, Oxford, 1983, lxxviii and lxxix; M. Franz, ‘Die Handschriften aus dem Besitz des Philipp Eduard Fugger mit Berücksichtigung der Handschriften des Johannes Schöner in der Österreichischen Nationalbibliothek’, Codices Manuscripti 14 (1988), 61-133: 106; F. S. Pedersen, The Toledan Tables. A Review of the Manuscripts and the Textual Versions with an Edition, København, 2002, I, 184-185.

18vb–⁠21ra

‘Incipit liber introductionum Thebit in Almagesti Ptolomei et dicitur liber diffinitionum. Equator diei est circulus maior qui describitur super duos polos orbis — propinqui oppositioni erunt retrogradi. Explicit liber introdu/21ra/ctionum Thebit Benthorach in Almagesti Ptolomei qui liber diffinitionum dicitur.’

33ra–⁠34vb

‘Incipit liber de compositione astrolabii universalis qui dicitur Ptolomei, quod vix credo. Quoniam in mundi spera est motus perfectus et inperfectus — quia una eademque utrique convenit dicemus ad plenum. Explicit tractatus Ptolomei de compositione astrolabii universalis translatus a Roberto Castrensi in civitate London<ie> ex Arabico in Latinum, era Mo185o.’

= Pseudo-Ptolemy, Liber de compositione universalis astrolabii (B.2)

, opening with the last paragraph of the preface. No glosses.