PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Almagesti (tr. Gerard of Cremona)

Venice, Petrus Liechtenstein, 1515 · 37r

Facsimile

tium si oportuerit ut sint continentia tempus reversionis diversitatis Lune. Sed oportet nos eligere tempus significans multas reversiones diversitatis, cum non fuerit continens omnes reversiones diversitatis. Per quod scilicet intelligi volumus: cum fuerint eorum principia non a motibus diversis tantum, sed a motibus multis diversis, aut in magnitudine aut in potentia. In magnitudine vero sicut si fuerit principium cursus eius in una duarum longitudinum a loco cursus minoris et non pervenerit ad locum cursus maioris, aut in longitudine altera, ubi fuerit principium cursus eius a loco cursus maioris et non pervenerit ad locum cursus minoris. Superfluitas enim in longitudine tunc erit multa, quoniam ex revolutionibus diversitatis Lune non complentur revolutiones integre. Quoniam cum fuerit superfluitas que est diversitatis unius quarta una aut tres quarte, tunc erunt due longitudines duarum diversarum quantitatum cum diversitatibus duabus. In potentia vero, cum fuerit principium cursus eius in unaquaque duarum longitudinum a loco cursus medii, et non ab uno mediorum duorum tantum, sed cum fuerit in una duarum longitudinum et fuerit eius principium ab eo in quo est augmentum, et cum fuerit in longitudine altera et fuerit eius principium ab eo in quo est diminutio, tunc erit maior diversitas que est inter duas longitudines in longitudine, scilicet ex superfluitate que est unius earum super alteram. Et etiam cum fuerit superfluitas que est diversitatis unius quarta una aut tres quarte, tunc diversitas erit due diversitates. Et cum fuerit superfluitas que est diversitatis unius medietas circuli, tunc diversitas que est inter duas longitudines erit quattuor diversitates. Quapropter vidimus quod Abrachis operatus est in inquisitione harum longitudinum et temporum assumptorum cum electione eius ad ea consideratione subtilissima secundum plurimum, et estimavit mittendam Lunam in suo opere in illo cum fuerit in una duarum longitudinum, quando incipit a cursu suo maiore et non pervenit ad cursum suum minorem et cum incipit a longitudine sua altera a cursu suo minore et non pervenit ad cursum suum maiorem, et equavit diversitatem que est propter diversitatem Solis, quamvis sit parva, propter hoc quod diminutio reversionis Solis a revolutione integra non est nisi quarta unius duodecim signorum fere, et non est ita signi unius ut non sit alterius, sed est quarta signi quod est in unaquaque duarum longitudinum cuius diversitas est equalis diversitati alterius. Et nos non dicimus ea que prediximus ut per ea vituperemus ea quibus comprehenduntur reversiones harum revolutionum, sed ut declaremus quod cum fuerit inquisitio cum eo quod convenit ex scientia et secundum quod sequitur in sententia, erit possibile equare illud et verificare. Si enim pretermiserimus parvum aliquod horum accidentium que prediximus, mentietur nobis inventio, cuius inquiritur comprehensio, omnino. Et si tentare voluerimus similes istis considerationibus et complere totum quod oportet esse in eis secundum certitudinem, aggravabitur eius inventio apud subtiles in eius inquisitionibus. Eorum vero que posuit Abrachis de reversionibus revolubilibus quas reperit suis cogitationibus, scilicet que posuit de mensibus, quemadmodum prediximus, in pluribus que conveniunt et sunt vera, non apparet quod sint contraria veritati secundum aliquod sensibile. Reversionum vero diversitatis et latitudinis error apparens est et manifestus. Et propter hoc fit apud nos aggregatum inventum per capitula que sumuntur ad cognoscendum hoc et eius simile planiori intellectu et modo, que declarabuntur nunc cum declaratione nostra que erit de quantitate diversitatis Lune. Et premittam primum ad explanandum quod sequitur particularitates motuum mediorum qui sunt in longitudine et latitudine et diversitate secundum ea que consequuntur hec tempora que sunt reversionum motuum revolutionum et que aggregantur ex eis que declarabuntur ex equationibus eorum.

⟨IV.3⟩ Capitulum tertium: De particularibus motibus mediis

Cum nos multiplicaverimus quod iam ostensum est ex motu Solis medio unius diei, qui est 59 minuta et 8 secunda et 17 tertia et 13 quarta et 12 quinta et 31 sexta, in numerum dierum mensis unius, qui est 29 dies et 31 minuta et 50 secunda et 8 tertia et 9 quarta et 20 quinta, deinde addiderimus supra illud quod aggregatur numerum partium revolutionis unius, scilicet 360 partes, erit illud partes quas percurrit Luna per motum suum medium in longitudine in mense, que sunt 389 partes et 6 minuta et 23 secunda et tertium unum et 24 quarta et duo quinta et 30 sexta et 50 septima fere. Cum ergo diviserimus illud per numerum dierum mensis lunaris positi, erit portio medii cursus Lune diei in longitudine 13 partes et 10 minuta et 34 secunda et 58 tertia et 33 quarta et 30 quinta et 30 sexta fere. Et cum multiplicaverimus 269 revolutiones que sunt diversitatis Lune in 360 que sunt revolutionis unius, erit illud nonagintasex milia et octingenta et quadraginta. Et cum diviserimus illud per numerum dierum mensium 251, qui sunt 7412 dies et 10 minuta et 44 secunda et 51 tertia et 40 quarta, erit illud portio cursus diversitatis Lune medii unius diei, que est 13 partes et 3 minuta et 53 secunda et 56 tertia et 17 quarta et 51 quinta et 59 sexta. Et similiter cum multiplicaverimus quinque milia et nongenta et vigintitria, que sunt reversiones latitudinis in 360 que sunt revolutio una, proveniet illud duo mille milia et