PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Berlin, Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, Hdschr. 95

s. XV2 (1470 for f. 8-15, cf. f. 14v, and probably for the whole MS).

Or.:

copied by Michael Foresius (cf. colophons f. 14v: ‘Explicit Centiloquium Ptolo<me>i per me M. Foresium, 1470, 17 Octobri infra inicium’, f. 20v: ‘Michael Foresii transcripsit’ and f. 28r: ‘Laus glorioso Deo Foresius’).

Prov.:

Christianus de Hamburgo, who purchased the MS in Mainz after Michael Foresius’s death, probably in 1513 (Heydeck, 151); later in the 16th c., the MS belonged to the physician ‘Hermanus Agris (?)’. See note on the inner front cover: ‘Libellus Hermani Agris (?) phisici. Emptus Maguntie [Mainz] per eundem ex testamento M. Foresii phisici anno 1512o’, where the section ‘Hermani Agris (?) phisici’ was added over another, erased name, which Heydeck read with the help of an ultraviolet lamp: ‘Christiani de Hamburgo’.

Paper (with a few parchment leaves), 183 f., a single neat hand, decorated initials.

Astrology: table of contents (inner front cover); astrological tables and notes, dealing with essential dignities of the planets, degrees, signs and parts (1r-6v); Ptolemaica (8r-15r); Hermes, Centiloquium (16r-20v); Capitula Almansoris (21r-28r); Zael, Quinquaginta precepta (29r-33v); ‘Obsessus dicitur planeta cura fuerit inter duos malos…’ (33v); ‘Significationes VII planetarum per domos. Collectio verborum in iudiciis secundo Ahabuelo. Aspice unamquamque domorum et que fortunarum et que infortunarum sit… Explicit compendium Albumasar’ (34r-39r); ‘Nota: Sole et Luna existentibus in signis masculinis nati erunt viriles viri…’ (39r); Pseudo-John of Seville, Epitome totius astrologie, Book II, second part attr. Zael ‘Zahel in revolutionibus nativitatum. In revolutione anni multa habemus considerare que sunt partes Ptholomei in annis vite et partes Persidorum…’ (40r-46v); Messahallah, Liber interpretationum, c. 3-7 (47r-49r); Pseudo-John of Seville, Epitome totius astrologie, Book II, first part attr. Zael ‘Zahel de nativitatibus. Firdaria Solis X annorum a Sole est exordium…’ (58r-74v); Albumasar, Flores (75r-99r); Messahallah, Epistola de rebus eclipsium (100r-104v); ‘Tractatus de ymbribus. Sol in emisperio australi et Venus sub radiis…’ (105r-112r); Messahallah, Liber receptionis (113r-131v); ‘Notabilia utilia multum ex interrogationibus. Esse et detrimentum rerum habet fieri tribus modis…’ (132r-141r); Hermann of Carinthia, De occultis, incomplete (141v-147v); ‘Saturnus: interiora auris, splenem ac stomachum…’ (147v); Ptolemaica (147v and 148r-150r); Arnold of Villanova (?), De iudiciis particularibus pertinentibus ad medicinam, beginning only (162r-162v); Guillelmus Anglicus, De urina non visa (169r-175v); ‘De intentione querentis. Aspice duodecimam (?) gradus ascendentis super quod signum ceciderit…’ (176r-177r); ‘Circa fleubothomiam. Considerando Lunam secundum quadras immutationes…’ (178r-180v); Ptolemaica (181r); ‘Nota periodos interpellatarum febrium…’ (181v); notes of astrological medicine (182r). Blank: 6v-7v, 15v, 28v, 39v, 49v-57v, 112v, 150v-161v, 163-168, 177v, 182v-183v.

Bibl. K. Heydeck, Die Handschriften der Signaturenreihe Hdschr. der Staatsbibliothek zu Berlin Preussischer Kulturbesitz, I: Hdschr. 1-150, Wiesbaden, 2013, 151-156.

8r–⁠15r

‘Centiloquium Ptholomei de preceptis astrologie incipit. [1] Scientia astrorum ex te et illis est. Ne convenit peritum illorum propherare secundum formam effectuum singularum quemadmodum… [2] Quando elector eligit melius non est differentia inter ipsum et naturalem — (14v) veniet proditor de longe, si fuerit immobilis erit ex eadem regione. Deo gracias. Explicit Centiloquium Ptolo<me>i per me M. Foresium, 1470, 17 Octobri infra inicium’ (followed by a subject index on f. 15r).

= Abuiafar Hamet filii Joseph, 〈Commentum in Centiloquium〉 (‘Iam premisi’ version) (C.3.1.4)

, without the commentary. Gloss by another (?) hand on f. 10r, giving an ‘alia translatio’ for v. 34, i.e. the translation of George of Trebizond, on which see f. 148r-150r below. A few marginal notes on f. 9r, 10r and 10v, perhaps by Foresius, refer to ‘Almans<or>’ and ‘Herm<es>’, i.e. the Capitula Almansoris and Hermes’s Centiloquium respectively.

147v

‘Ex Ptholomei Quadripartito [title in the margin]. Saturnus: Auditum dextrum, splenem, vesicam, fleuma. Iupiter: pulmonem, costas, latera arterias, sperma. Mars: auditum sinistrum, inguinem, venas, testiculos. Sol: visum, cor, cerebrum, nervos, membra dextre partis. Venus: odoratum, epar, carnem. Mercurius: locutionem, deliberationem, memoriam, linguam, fel, nates. Luna: gustum, deglutium, stomacum, ventris, vulnam et omnia sinistre partis membra’

= Haly Abenrudian, Glosa super Quadripartito Tholomei (C.2.2)

, excerpt from III.13, slightly rewritten. No glosses.

148r–⁠150r

‘Ex Trapesuntina translatione Centiloquii. VI. Amphor<ismus> sextus: Tunc dierum atque horarum electio confert quando tempus nativitatis convenit — diminuitur omnino vis nocendi ac evanescit.’

= George of Trebizond, Commentarii et expositiones in aphorismis Libri fructus Ptolomei (C.3.11)

, excerpts from v. 6-7, 12-13, 16-18 and 23-24, with or without George of Trebizond’s commentary and with variants and additions to the text. See also note to f. 8r-15r above. No glosses.

181r

‘Nota quod quadre de quibus in 56 verbo Centiloquii fit mentio quibus humiditates moventur non intelliguntur de quartis ecentrici Lune sed de quadris diei naturalis — vel ab angulo terre mors advenit festine.’