PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Vienna, Österreichische Nationalbibliothek, 5258

s. XV2 (c. 1457 for sections copied by Regiomontanus acc. Zinner), except for some parts copied in the first half of the 16th c., including the second Ptolemaic section (f. 156v-158r).

Or.:

University of Vienna, Regiomontanus copied f. 1v, 27r-38v, and 51r-71v and annotated several parts of the MS; table for Vienna f. 12v, 13r and 133v. The 16th-c. additions (including the second Ptolemaic section) were probably made in Nürnberg (see Prov.).

Prov.:

Willibald Pirckheimer, who sold the MS to Johannes Schöner in 1522 (ex-libris on inner front cover; table of contents in his hand f. 1r; note in his hand on inner back cover: ‘Emi hunc codicem pro 1 floreno a Bilibaldo Pyrckhemero anno 1522’); Philipp Eduard Fugger (1546-1618).

Paper, 177 f., several hands, one of which copied f. 2r-24v and 75r-88v.

Astronomy, mainly texts on instruments: table of contents (1r); notes ‘Si in horologio orizontali (1v); ‘De horologiis solaribus. Sciendum ut habetur ex spera materiali pluras ymaginantur…’ with tables for Vienna (2r-15r); ‘Turcheti compositio et usus. Si volueris componere turchetum, accipe laminam…’ (16r-18r); Franco de Polonia, Tractatus de turketo (18r-21v); three short chapters ‘De inventione longitudinis inter duas regiones… De introitu Solis in puncta equinoctialis… De quantitate anni invenienda…’ (22r-23r); list of constellations with note (23v-24v); Regiomontanus, reworking of Alhazen’s Speculi almukefi compositio (27r-35r, ed. Clagett, IV, 203-221); notes ‘Si ponitur totum latus erectum…’ (35v-38v); Alhazen, De speculis comburentibus (39r-46v); Apollonius, Liber de pyramidibus (47r-48v); Johannes Simon de Zelandia, Speculum planetarum (51r-53r); ‘Semicirculus horarius ita construi potest…’ (53r-53v); ‘Instrumentum directorium quomodo fabricatur. Directorium instrumentum compositurus super tabulam planam sit circulus super centro…’ (54r-55r); ‘Zaphee fabrica. Dubitavi cogitando et experientia me…’ (55v-61r); ‘De astrolabio. In astrolabio pro equatore Solis…’ (61v-65r); ‘Supplementum zaphee. In zaphea precedenti circuli…’ (65v-71v); Ptolemaica (75r-77r); ‘Speculum planetarum quomodo fieri…’ (77r-80r); ‘Organum Ptholomei. Quadratum horarium pro multis regionibus diversorum latitudinum, facies hoc modo…’ (80r-81v); ‘Astrolabii confectio. Pro compositione astrolabii accipe primo laminam…’ (82r-84r); ‘De virga visoria. Duarum regionum longitudinem…’ (84v-85r); astrology ‘Quidam nomine Conradus de Stollo…’ (85r-85v); notes of astronomy and arithmetic (86r-86v); ‘Instrumenta coniunctionis et oppositionis Solis et Lune fabrica. Ad constituendum figuram pro vera coniunctione…’ (87r-88r); astronomical tables (88v-96v); ‘Ad faciendum horologium murale…’ (97r-98v); ‘Verum tempus et locus et quantitas tam solaris quam lunaris…’ (100r-108r); John of Gmunden, reworking of Campanus of Novara’s Theorica planetarum (113r-128r); ‘De proportionibus rationabilibus. Nota de proportionibus rationabilibus…’ (129r-133r); solar table for Vienna (133v); table: ‘Tabula gnomonis’ (134r), with diagram (134v); Bernard of Verdun, Tractatus super totam astrologiam, excerpt on the turquetum ‘Sic facies instrumentum ad modum turqueti…’ (135r-135v); notes (136r); Alfonsine star catalogue (137r-155r); star table (155v-156r); Ptolemaica (156v-158r); ‘Cosmographia est designatio totius orbis…’ (161r-175r); ‘Quoniam omnia fere horologia…’ (175v-176v). Blank: 15v, 25-26, 49-50, 72-74, 99, 108v-112, 128v (except note and unfinished diagram); 136v, 158v-160, 177.

Bibl. Tabulae codicum manu scriptorum praeter Graecos et Orientales in Bibliotheca Palatina Vindobonensi asservatorum, IV: Cod. 5001-6500, Wien, 1870, 77-78; F. Unterkircher, Inventar der illuminierten Handschriften, Inkunabeln und Frühdrucke der Österreichischen Nationalbibliothek, I: Die abendländischen Handschriften, Wien, 1957, 104; M. Clagett, Archimedes in the Middles Ages, IV, Philadelphia, 1980, 113; M. Franz, ‘Die Handschriften aus dem Besitz des Philipp Eduard Fugger mit Berücksichtigung der Handschriften des Johannes Schöner in der Österreichischen Nationalbibliothek’, Codices Manuscripti 14 (1988), 61-133: 79; E. Zinner, Regiomontanus: His Life and Work, Amsterdam-New York-Oxford-Tokyo, 1990 (tr. from Leben und Wirken des Joh. Müller von Königsberg, genannt Regiomontanus, Osnabrück, 1968, with supplements), 45-46, 204-205 and 244; M. Maruska, ‘Die Handschriften aus der Bibliothek des fränkischen Gelehrten Johannes Schöner in der Österreichischen Nationalbibliothek’, in Aspekte der Bildungs- und Universitätsgeschichte. 16. bis 19. Jahrhundert, eds K. Mühlberger, T. Maisel, Wien, 1993, 409-435: 423-424; M. Maruska, Johannes Schöner – ‘Homo est nescio qualis’. Leben und Werk eines fränkischen Wissenschafters an der Wende vom 15. zum 16. Jahrundert, PhD dissertation, Universität Wien, 2008, 100-101; H. Zepeda, The First Latin Treatise on Ptolemy’s Astronomy: The Almagesti minor (c. 1200), Turnhout, 2018, 74-75.

75r–⁠77r

‘Albategni [added in upper margin by another hand]. Instrumenta observatoria que in Almagesto ponuntur. Almagesti abbreviatio libro primo, capitulo 15mo, docetur de instrumentis per quod… (75v) Almagesti minori libro quinto, capitulo primo, docet instrumentum armillarum — 5 graduum et similiter erit ex altera parte orbis signorum cognita est.’

= Almagesti minor (C.1.4)

, excerpts from I.15, V.1 and V.11 (on making instruments). No glosses.

156v–⁠158r

‘Ex Ioanne Ioviano Pontano super verbo 29 Centiloquii. Aries. Stelle que in Arietis capite collocate sunt — alias fortasse uberius atque expressius de iis dicemus etc.’

= Giovanni Pontano, Liber commentationum in Centum sententiis Ptolemaei (C.3.16)

, excerpt from the commentary on v. 29, copied on ed. Venice 1519 (information Michele Rinaldi). No glosses.