Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4085
s. XVex (after 1480-1481, date of the autograph copy of Ibn al-Ḥātim’s De imaginibus caelestibus in MS Vatican, BAV, Urb. lat. 1384, cf. f. 82v-84r below).
Or.:northern Italy (list of 43 Italian cities opening with Milan, Pavia, Parma, Turin and Vercelli, f. 79r; the MS is closely related to MS Paris, BnF, lat. 7337 (see), from northern Italy).
Parchment, IV+149 f., a single hand, except for f. I-IV.
Astrology, astral magic and astronomy: calendar (IIr-IVv); Zael, Introductorium (1r-8v); Zael, De interrogationibus, excerpts (9r-10); ‘Canones modernorum astrologorum de infirmitatibus. Qualitates morborum et accidentia infirmitatum nosse cupientibus maiora duo luminaria precipue observanda sunt…’ (11r-27v, this text bears no attribution to Andalo di Negro); Ptolemaica (28r-28v); Andalo di Negro, Ratio diversitatis partus (28v-30r); ‘De elevationibus planetarum ex sententia summe Anglicanae. Hali super capitulo octo secundi Quadrupartiti Ptolomei tres modos elevationis unius planetae super alium…’ (31r, with tables 31v-38r); ‘Hali de infirmitatibus secundum rationem astronomicam. Significator status infirmi scitur pro maiori parte rerum ab ascendente et eius domino et almutam in 5 locis yleg…’ (43r-47v); ‘Zaelis dogmata de peregrinationibus. Nota in peregrinationibus si dominus ascendentis vinctus fuerit…’ (47v-53v); ‘Rumores an veri sint. Rumores an veri sint aspice dominum ascendentis et Lunam…’ (54r-55r); ‘Ellectio (!) pro ludo secundum Hali. Quando volueris in principio ludi ut cito separetur ludus…’ (55r-55v); ‘De negotiis faciendis secundum essentiam Lune in singulis signis. Luna in unaquaque lunatione eodem modo currit…’ (56r-56v); Bethen, De horis planetarum (56v-57v); ‘Sol quid significat in singulis domibus nativitatis. Sole in prima domo existente omnia opera bona incipere debes…’ (57v-58r); ‘Que agenda sunt in coniunctionibus planetarum. In coniunctione Saturni et Martis bonum est incipere bellum…’ (58v); ‘Antiquorum nonnulli dixerunt quod Iupiter diligit omnes planetas…’ (58v-59r); Alcabitius, Introductorius, II-V (59r-72r); tables: essential dignities for each of the 360 degrees (73r-78v); table: essential dignities for each of the 12 signs (79r); table ‘Ascendentia civitatum Italie’ (79r); Gergis, De significatione septem planetarum in domibus, in tables (79v-80r); star table ‘Loca planetarum (!) verificata usque ad annos domini 1500 completos’ (80v-81r); table of lunar mansions verified 1460 (81v); table: ‘Dispositiones mansionum Lunae. Mansiones Lunae verificatae ad annum domini 1466. Nomina mansionum Lunae Latina secundum magistrum Gulielmum’, with prognostics ‘Cornua Arietis: Fac iter, incipe medicinas, indue, statue exercitum…’ (82r); ‘Imagines mansionum secundum Zaelem. In prima facie Arietis ascendit forma hominis nigri…’ (82v); Ibn al-Ḥātim, De imaginibus caelestibus, chs 3-5 (82v-84v); Pseudo-Messahallah, De compositione astrolabii, second part on uses (85r-93v); table ‘Declinatione Solis ab equatore’ (94r); Ptolemaica (95r-97r); ‘Doctrina imaginum secundum modernos duodecim vultum coelestium. Signatum est super nos lumen vultus tui domine…’ (97r-101r); Thebit Bencora, De imaginibus (101r-103r); Antonius de Monte Ulmi, Glosa super imagines duodecim signorum Hermetis (103r-104r); Antonius de Monte Ulmi (?), Experimentum naturale, verum et ineffabile ad expellandum inimicum de regno, civitate, castro, villa, domo et de omni loco ut volueris (104r-105r); Liber Zaelis de imaginibus, excerpt ‘Nomina angelorum planetarum. Nomina angelorum planetarum secundum Zaelem in libro de ymaginibus sunt hec…’ (105r); ‘Nomina signorum. Arietis Bazilian, Berith…’ (105r); ‘Figure sive imagines triplicitatum signorum. Igneae. Nota quod Aries, Leo et Sagittarius sculpti in lapidibus…’ (105v); ‘Imago Scorpionis. Hali super decimo verbo Centiloquii Tolomei…’ (105v); ‘Imagines siderum extra zodiacum. Artici circuli circumferentia Caput Draconis sustinet…’ (105v-107v); ‘Lune dispositio in electionibus. Cum fuerit Luna cum capite vel in Cauda in uno signo est dies cavenda in omnibus operibus…’ (108r-108v); ‘Luna in signis. In Ariete bonum est emere equos bellicos rubri colori…’ (108v-109r); Pseudo-Aristotle, De Luna (109r-110r); ‘De aspectibus Lunae cum planetis per singula signa. Triplicitas Lunae dextra a Saturno per signa. Aries: Bonum ad inquisitionem rerum a regibus et occursu regum…’ (110r-120r); ‘Sunt et alii dies in anno secundum Arabes nimis periculosi…’ (120r); Zael, De electionibus (120v-126r); Zael, Liber temporum, beginning only (130r-131r); ‘Tantum hic subiungam de duratione vitae unde cognoscitur secundum regulam antiquorum. Si vis cognoscere vitam alicuius, oportet aspicere quantum habet de spatio…’ (131r); Astronomia Ypocratis (135r-139r); ‘Notabilia medicandi. Notandum quod cum ceperimus curare egrotantes oportet quod Luna sit in aspectu bonorum…’ (139r-140v); experimentum ‘Status cuiusvis inimicorum … (?). Ratica (?) magistri Bartolomei. Dividebat civitatem vel castrum vel villam vel domum…’ (146r); table of contents, added by a later hand (148r-148v). Blank: I, 30v, 38v-42v, 72v, 94v, 126v-129v, 131v-134v, 141-145, 146v-147v, 149.
Bibl. Inventarium librorum Latinorum manuscriptorum Bibliothecae Vaticanae (handwritten catalogue), V, 102-104; P. O. Kristeller, Iter Italicum, II, London-Leiden, 1977, 325; N. Weill-Parot, Les «images astrologiques» au Moyen Age et à la Renaissance. Spéculations intellectuelles et pratiques magiques (XIIe-XVe siècles), Paris, 2002, 602-605 and 894-896.
28r–28v
|
‘Andeolus de infusione spermatis. Hester, Ptholomeus et Hermes dixerunt locus seu gradus signi in quo est Luna tempore infusionis spermatis est gradus ascendentis — est alcocodeus mutatur mora ut capitulo alcocodei more dicitur.’ = Andalo di Negro, De infusione spermatis (C.3.5)
. No glosses. |
---|---|
95r–97r
|
‘Tholemeus de imaginibus. Opusculum Tholemei et est omnibus modis proprior et veracior et in propria actione constitutus super signorum facies. Secundum quod dixit Tholomeus, qui edidit hunc librum de imaginibus super facies signorum… Dixit Hermes: Huius rei primus inventor lustravi plures imagines… Dixit Aburebez Benselie: Omnes orientales operabantur per has ymagines… (97r) Cum volueris ad odium aliquod provocare, aspice Solis diem — Cumque hoc feceris pervenies ad quod volueris et impetrabis ab eo quod animus tuus desiderat. Item dixit: Non fiat astronomica ymago alicuius operis quin non imponantur nomina dierum et horarum cum caractulis planetarum secundum quod opus est sigilla, enim secundum Aristotelem dicuntur spiritus planetarum et eius effectus. Finis.’ = Pseudo-Ptolemy, De imaginibus super facies signorum (B.14)
, with departure from the standard version, in particular the insertion of two excerpts from Hermes’s De imaginibus et horis: ‘Dixit Hermes: Huius rei primus inventor lustravi — et quid debeatur unicuique diei et planetae ex operibus’ (f. 95r6-10) and ‘Cum volueris ad odium aliquod provocare — si fuerit Mars in Scorpione’ (f. 97r10-20); the same version is found in Paris, BnF, lat. 7337. No glosses. |