PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Basel, Universitätsbibliothek, F.II.33

s. XIVmed (1349 for f. 194v-196v, cf. f. 196vb: ‘Deo gratia quoniam finivi anno gratie 1349 die tertia Martis, hora meridiei’; Nicole Oresme’s Algorismus proportionum was composed between 1351 and 1361).

Or.:

f. 221-244r (Ptolemaica) copied by a certain Engelbertus (see colophon f. 244r), about which name Thorndike adds ‘Engelbert (of Admont?)’; f. 41v-43v, 64r-64v, 87r-98v and 146r-172r copied by a brother Nicolaus (f. 95r: ‘… per manus fratris Nicolay’).

Prov.:

Jakob Henricpetri in 1641 (f. 244r), who bequeathed the MS to the library of the University of Basel.

Parchment, I+244 f., several contemporary hands (nine hands acc. Björnbo/Vogl), one of which (Engelbertus’s) copied the Ptolemaic section f. 221-244. This section was originally the first item of the MS according to the table of contents of f. Iv.

Scientific texts, mainly astronomy and mathematics: table of contents, 17th-c. (Iv); Solinus, De mirabilibus mundi (1r-23v); Hyginus, De astronomia (24r-37v); illustrations of the constellations (38r-41r); ‘De fluxu et refluxu maris. Visis effectibus quorum causa latet…’ (41v-43v); Alfraganus, De scientia astrorum, tr. Gerard of Cremona (44r-57r); Pseudo-Messahallah, Liber de orbe, short version (57v-63v); Hypsicles, De ascensionibus (64r-64v); Jordanus de Nemore, De elementis arithmetice artis (65r-86v); Gernardus, Algorismus demonstratus, second part: Algorismus de minutiis (87r-95r); Nicole Oresme, Algorismus proportionum (95v-98v); Gernardus, Algorismus demonstratus, first part: Algorismus de integris (99r-105r); Alhazen, De speculis comburentibus (105r-106v); Zenodorus, De isoperimetris (107r-108r); Jordanus de Nemore, De plana spera (108r-109v); Tideus, De speculis (109v-110v); Ibn Muʿādh, De crepusculis (110v-112r); Thebit Bencora, Liber carastonis (112v-114v); Autolycus, De sphera mota (114v-116v); Tres Fratres Filii Moysi [Banū Mūsā], Verba filiorum Moysi filii Sekir (116v-122r); Alkindi, De aspectibus (122v-127r); Euclid, De speculis (127v-128v); De tribus notis (129r-130r); ‘Demontrationes quadrantis. Quoniam tota doctrina data in quadrante…’ (130v-131v); comm. ‘Aliud commentum’ on Jordanus de Nemore’s Elementa super demonstrationem ponderum (132r-134v); Jordanus de Nemore, De ratione ponderis, starting I.8 (134v-137r); Fredericus, ‘Quadratura circuli nichil est nisi inventio embadi…’ (137r); Theodosius, De habitationibus, abridged (137v-138r); Jordanus de Nemore, De numeris datis (138v-145v); Jordanus de Nemore, Liber philotegni, incomplete and mixed with sections from Liber de triangulis Iordani (146r-150v); Johannes de Tinemue, De curvis superficiebus (151r-153v); Dominicus de Clavasio, Practica geometrie (154r-159v); Campanus of Novara, reworking of Theodosius’s Spherica (160r-170v); Levi ben Gerson, De numeris harmonicis (171r-172r); Campanus of Novara, Theorica planetarum (173ra-193ra); Pseudo-Thebit Bencora, De motu octave spere (193va-194rb); Petrus de Guclina, Theorica planetarum (194va-196vb); Ptolemy, Optica (197r-220r); Ptolemaica (221r-244r). Blank: 172v, 220v, 244v.

Bibl. A. A. Björnbo, ‘Über zwei mathematische Handschriften aus dem Vierzehnten Jahrhundert’, Bibliotheca Mathematica, Dritte Folge 3 (1902), 63-75: 63-67; A. A. Björnbo, S. Vogl, Alkindi, Tideus und Pseudo-Euklid. Drei optische Werke, Leipzig-Berlin, 1912, 124-129; L. Thorndike, ‘The Study of Mathematics and Astronomy in the Thirteenth and Fourteenth Centuries as Illustrated by Three Manuscripts’, Scripta Mathematica 23 (1957), 72-76: 72-75; M. Clagett, Archimedes in the Middles Ages, I, Madison, 1964, xxiii; F. S. Benjamin, G. J. Toomer, Campanus of Novara and Medieval Planetary Theory, Theorica planetarum, Madison-London, 1971, 60; Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550, I: M. von Scarpatetti, Die Handschriften der Bibliothek von Aarau, Appenzell und Basel, Dietikon-Zürich, 1977, I, 177 (no. 492); B. B. Hughes, Jordanus de Nemore: De numeris datis, Berkeley-Los Angeles-London, 1981, 22-24; M. Clagett, Archimedes in the Middles Ages, V, Philadelphia, 1984, 195 and 344; A. Lejeune, L’Optique de Claude Ptolémée dans la version latine d’après l’arabe de l’émir Eugène de Sicile, Leiden-New York, 1989, 39; P. O. Kristeller, Iter Italicum, V, London-Leiden, 1990, 66; D. Blume, M. Haffner, W. Metzger, Sternbilder des Mittelalters und der Renaissance. Der gemalte Himmel zwischen Wissenschaft und Phantasie, II: 1200-1500, Berlin, 2016, 2 vols, II.1: Text und Katalog der Handschriften, 417-425; H. Zepeda, The First Latin Treatise on Ptolemy’s Astronomy: The Almagesti minor (c. 1200), Turnhout, 2018, 69-70.

221r–⁠244r

‘Omnium recte philosophantium verisimilibus coniecturis et credibilibus tenebrarum sic se habent, et cetera. Explicit liber Ieber [name erased, but still legible] per manus Engelberti. Deo gracias.’

= Almagesti minor (C.1.4)

, in complete disorder, as noted by a later reader who added to the colophon: ‘Falsissimi scriptoris quia non est verbum correctum, nisi fuerit malum exemplar.’ No glosses.