Florence, Biblioteca Nazionale Centrale, Magliabech. XX.22
s. XIV1.
Prov.:Gino di Neri di Gino Capponi of Florence (d. 1487), cf. f. Ir: ‘Questo libro e di Gino di Neri di Gino Capponi cittadino fiorentino’; Antonio Magliabechi (d. 1714).
Parchment, I+204 f., a single neat hand, painted initials at the beginning of each section, numerous decorated initials.
Astrology: Ptolemaica (1ra-18vb); Messahallah, Epistola de rebus eclipsium (19ra-20vb); Ptolemaica (21ra-204vb).
Bibl. G. Targioni-Tozzetti, Fondo Magliabechiano. Inventario dei manoscritti (handwritten catalogue), VI, 92r-93r; P. O. Kristeller, Iter Italicum, I, London-Leiden, 1977, 120; A. Calcagno, El libro delle Cento Parole di Ptholommeo. Saggio di edizione critica del volgarizzamento fiorentino del Centiloquium pseudo-tolemaico, Milano, 2021, 28-30.
|
1ra–1rb
|
‘Dixerunt Ptolomeus et Hermes quod locus Lune — et hoc fuit expertus multotiens, id est non erit gradus ascendens hora nativitatis ex toto loco Lune hora infusionis spermatis vel ipse erit vel ei oppositus.’ = Pseudo-Ptolemy, Dixerunt Ptolemeus et Hermes quod locus Lune... (B.5)
, as part of the Centiloquium (see below). Glosses by the scribe. |
|---|---|
|
1rb–1vb
|
‘Ptolo<meus> dixit quod stelle cum caudis sunt 9 — quicquid significat in regibus apparebit.’ = Pseudo-Ptolemy, De cometis (B.4)
, as part of the Centiloquium (see below). Glosses by the scribe. |
|
1ra–18vb
|
‘Incipit liber centum verborum Ptolomei. Dixerunt Ptolomeus et Hermes quod locus Lune — (1rb) et hoc fuit expertus multotiens, id est non erit gradus ascendens hora nativitatis ex toto loco Lune hora infusionis spermatis vel ipse erit vel ei oppositus. Ptolo<meus> dixit quod stelle cum caudis sunt 9 — (1vb) quicquid significat in regibus apparebit. Dixit Ptolo<meus>: Iam scripsi tibi, Peruse (!), libros de hoc quod stelle in hoc seculo operantur… Verbum primum. Scientia stellarum ex te et illis est… Quod autem dixit Ptolo<meus>, ex te et illis, significat quod qui res futuras — Precor itaque Deum ut diligat te. Perfecta est huius libri translatio 17 die mensis Martii, 12 die mensis Gumedi secundi anno Arabum 530. Deo gratias. Amen.’ = Abuiafar Hamet filii Joseph, 〈Commentum in Centiloquium〉 (tr. Plato of Tivoli) (C.3.1.1)
, introduced by Pseudo-Ptolemy’s Dixerunt Ptholomeus et Hermes quod locus Lune… (B.5) on f. 1ra-1rb (see above) and De cometis (B.4) on f. 1rb-1vb (see above). An additional commentary, marked as ‘Glosa’, has been inserted into the text of v. 23 (5ra: ‘Glosa. Habitus stellarum quadruplex…’), 60 (11rb: ‘Glosa. Adde super ascensiones gradum Lune…’; 11va: ‘Glosa. Sensus huius capituli talis est quod illud quod significat coniunctio maior…’ [this lengthy comm. to v. 60 is edited by G. Dell’Anna, Dies critici. La teoria della ciclicità delle patologie nel XIV secolo, Galatina, 1999, 2 vols, I, 140-141 n. 8]), 64 (12rb: ‘Glosa. In coniunctione maiori est distinctio…’) and 78 (14vb: ‘Glosa. Planete in nativitate et revolutione…’). Glosses by the scribe and a few short glosses by a later hand. |
|
21ra–204vb
|
‘Prologus super Quadripartiti Ptolomei et super glosis eiusdem Hali Ha… (?) commentatoris. Tratatus (!) primus glose Hali Habenrudiani super prima parte libri quadripartiti Ptolomei P<er>eludiani. Dixit Hali… (25ra) Incipit expositio Haly Abenragel super Quadripartitum Ptolomei et primo super primo libro ipsius Quadripartiti. Dixit (?) Egidius Parmensis de Thebitois (!) Lombardus et de civitate Parmensi: Scire et intelligere gloriosum est quia omnis sapientia est a Deo… (25va) Tractatus primus glose Haly Abenrudiani super prima parte Quadripartiti Ptolomei Phelludiani. Dixit Haly: (25vb) Verba que dixit sapientissimus Ptolomeus in arte iudiciorum… (28va) Tractatus primi libri quadripartiti Ptolomei in dividendo per verba eius. Dixit Ptolomeus: Res, o Misori, quibus perficiuntur pronosticationes accepte de astronomia maiores et nobiliores sunt due — posuit in hoc libro sunt regule et radices quibus ars ista componitur. Explicit commentum Haly super libro quarto tractatuum Ptolomei Pheludiani. (200va) De tribus nativitatibus. Volo in hoc loco tibi dare exemplum nativitatum ut melius intendas quicquid locuti sumus in eis, in prima (!) est natitas (!) mea — (204va) hec sunt que tibi glosavi in quibus studium et mentem apponas et Deus te dirigat in viam rectam. Volui probare utrum auctor iste iudicaret secundum nonam speram vel secundum octavam, et inveni per loca planetarum que ponit in figura sue (204vb) nativitatis quod ipsa fuit annis Christi perfectis 986, 10 mensibus, 15 die Ianuarii, qua die equavi planetas secundum tabulas Mach<linienses> et inveni sic.’ = Haly Abenrudian, Glosa super Quadripartito Tholomei (C.2.2)
. Chapter index, 21ra-22rb (f. 22v-24v are blank); translator’s preface, 25ra-25va; Haly’s preface, 25va-28va; I, 28va-86rb; II, 86rb-128vb; III, 128vb-169vb; IV, 169vb-200rb; Haly’s appendix, 200va-204va; additional note, 204va-204vb. A few short glosses by two or three later hands. |