Vienna, Österreichische Nationalbibliothek, 3105
s. XV1 (1440, cf. colophon f. 36vb; 1441, cf. f. 63va).
Paper, 78 f., one main hand, with additions by a contemporary or somewhat later hand (e.g. f. 51v and 63vb-64rb), also responsible for the glosses to Ptolemy’s Quadripartitum (f. 1ra-33vb), reserved initials.
Astrology, optics and astronomy: Ptolemaica (1r-33v, 33v-36v and 37r-51r); ‘In anno … [blank] tercie ere Arabum apparuit cometes in plaga…’ (51va, added); Johannes Peckham, Perspectiva communis (52ra-63va); ‘Omnes sapientes Indie conveniunt in uno iudicio dando super cometes secundum apparentiam illorum in triplicitatibus…’ (63vb-64rb, added); astronomical table ‘Tabula veri motus Solis et Lune…’ (67r, added, apparently by a third hand); ‘<I>ntroitum Solis in Arietem…’ (67va-67vb); Theorica planetarum Gerardi (68ra-73ra); Pseudo-Messahallah, De compositione astrolabii (73va-76rb). Blank: 64v-66v, 76v-78v.
Bibl. Tabulae codicum manu scriptorum praeter Graecos et Orientales in Bibliotheca Palatina Vindobonensi asservatorum, II: Cod. 2001-3500, Wien, 1868, 197; F. Unterkircher, Inventar der illuminierten Handschriften, Inkunabeln und Frühdrucke der Österreichischen Nationalbibliothek, I: Die abendländischen Handschriften, Wien, 1957, 91; R. Lemay, Le Kitāb aṯ-Ṯamara (Liber fructus, Centiloquium) d’Abū Jaʿfar Aḥmad ibn Yūsuf [Ps.-Ptolémée], 1999 [unpublished], I, 280-281.
|
1ra–33vb
|
‘Incipit liber 4 partium Ptolomei Alfiludhi in scientia iudiciorum astrorum in cuius primo tractatu sunt 24 capitula. Tetrasta grece, latine Quadripertitum, arabice Alerboa. Capitulum primum primi tractatus libri quatuor partum Ptholomei Pheludiani in collectione intellectus scientie astrorum. <R>erum, Yesure, in quibus est pronosticabilis scientie stellarum perfectio magnas et precipue duas esse deprendimus — hoc in loco huic libri finem i<m>ponere non incongruum extimamus. Expliciunt quatuor tractatus Ptholamey (!) Quadripartiti.’ = Ptolemy, Quadripartitum (tr. Plato of Tivoli) (A.2.1)
. I, 1ra-9va; II, 9va-17va; III, 17vb-28ra; IV, 28ra-33vb. A large section of II.3 is missing, due to f. 11r-11v left blank: /10vb/ ‘in eis sunt periti regiminis et bene agunt omnium et bonorum… /12ra/ … associantur. Qua de re quamplures harum incole regionum Venerem venerant…’. F. 5v is also blank, but this does not affect the text. Glosses by the second hand, some of which mention ‘Haly’ (e.g. f. 9v, 13v). |
|---|---|
|
33vb–36vb
|
‘Incipiunt tria exempla nativitatum Hali que adducuntur in fine scripti ipsius Haly super quatuor tractatibus Quadripartiti. (34ra) <V>olo in hoc loco dare tibi exemplum trium nativitatum ut melius intendas quicquid locuti sumus in eis. In primo est nativitas mea — et Deus te dirigat in viam rectam. Volui probare utrum iste auctor iudicaret secundum nonam speram vel secundum octavam inveni per loca planetarum que ponit in figura sue nativitatis quod ipse fuit annis Christi perfectis 986, 10 mensibus, 15a die Ianuarii, qua die equavi planetas secundum tabulas Mathei et inveni sic. Explicit liber Ptho<lome>i astrologie cum commento Haly. Expliciunt exempla Haly trium nativitatum anno tribulationis 1440 fuerunt scriptis (?).’ = Haly Abenrudian, Glosa super Quadripartito Tholomei (C.2.2)
. Haly’s appendix and additional note only. No glosses. |
|
37ra–37rb
|
‘<D>ixerunt Ptolomeus et Hermes quod locus Lune in hora — expertus fuit multotiens.’ = Pseudo-Ptolemy, Dixerunt Ptolemeus et Hermes quod locus Lune... (B.5)
, as part of the Centiloquium (see below). No glosses. |
|
37rb–37va
|
‘<P>tholomeus <dicit> quod stelle cum caudis sunt novem — in regibus et divitibus apparebit.’ = Pseudo-Ptolemy, De cometis (B.4)
, as part of the Centiloquium (see below). Glosses by a later (?) hand, quoting Aristotle and Alkindi. |
|
37ra–51rb
|
‘Incipit liber centum verborum Ptolomei [title in upper margin, hand of the scribe]. <D>ixerunt Ptolomeus et Hermes quod locus Lune in hora — (37rb) expertus fuit multotiens. <P>tholomeus <dicit> quod stelle cum caudis sunt novem — (37va) in regibus et divitibus apparebit. Dixit Ptolomeus: Iam scripsi tibi, Iesure, libros de hoc quod operantur stelle in hoc seculo… <S>cientia stellarum ex te et illis est… (37vb) <Q>uod dixit Ptolomeus, ex te et illis, significat quod qui res futuras prenoscere desiderat — et ego Deum precor ut te dilligat. Et perfecta est huius libri translatio 17 die mensis Marcii, 12 dies (!) mensis Gumedi secundi anno Arabum 530. Expletus est liber centum verborum Ptolomei. Deo gracias.’ = Abuiafar Hamet filii Joseph, 〈Commentum in Centiloquium〉 (tr. Plato of Tivoli) (C.3.1.1)
, opening with Pseudo-Ptolemy’s Dixerunt Ptholomeus et Hermes quod locus Lune… (B.5) on f. 37ra-37rb (see above) and De cometis (B.4) on f. 37rb-37va (see above). Substantial glosses by the scribe, often introduced by the words ‘Sensus huius littere…’, and glosses by a later (?) hand f. 37r-37v. |