PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Paul of Gerresheim, Expositio practice tabule tabularum et propositionum Ptolomei pro compositione tabule sinuum et cordarum necessariarum

Brussels, BR, 1022-1047 · 185r

Facsimile

numerum ipsius multiplicantis similiter in singulos numeros multiplicandi considerando circa primam denominationem consurgentem ut debite ponas numeros sub suis locis sive denominationibus. Prima enim habita sequentes subtiliantur per unicam differentiam sicud figetur numeri multiplicandi ut dictum est. Post hoc duc numerum sequentis denominationis ipsius multiplicantis in singulos multiplicandi et sic consequenter. Sic singulis minutiis numeri multiplicantis ductis in singulas multiplicandi et provenientibus quibuslibet similis denominationis sibi invicem suppositis, adde hos provenientes numeros ad invicem quodlibet suo generi, incipiendo a subtilioribus fractionibus, et numerus sic proveniens est productus ex propositorum minorum in seinvicem multiplicatione. Ut autem prompte scias denominationem provenientem, nota quod gradus est integrum et minutum est prima fractio, secunda sunt secunde fractiones et sic consequenter. Si ergo multiplices gradus per gradus proveniunt gradus et si eos multiplicaveris per quaslibet fractiones proveniunt fractiones eiusdem denominationis, ut si multiplices gradus per minuta proveniunt minuta, si per secunda proveniunt secunda etc. In fractionibus vero in invicem multiplicatis denominator surgit ex additione numerorum a quibus denominationes ipse denominantur, minutum enim, cum sit prima fractio, denominatur ab unitate, secunda a binario, tertia a ternario et sic deinceps. Si igitur multiplices minuta per minuta veniunt secunda, si minuta per secunda veniunt tertia, si secunda per secunda veniunt quarta etc. Rursus cum signa sint ante gradus qui dicuntur integra, sicud ex multiplicatione graduum per quaslibet fractiones provenit numerus eiusdem denominationis cum fractione, ita ex multiplicatione signi per gradus aut quaslibet fractiones venit numerus denominationis immediate grossioris quam fuerit numerus per signum aut e contrario multiplicatus ut, si signa multiplices per gradus, proveniunt signa, si per minuta proveniunt gradus etc. Hic etiam nota quod licet in communibus operationibus astronomie precipiatur, ut quotienscumque numerus signorum excesserit 6 signa phisica aut 12 communia quod illud superexcrescens abiciatur, tamen quando ipsa signa multiplicationem intrant, quod frequenter venit in compositione tabule sinuum et cordarum, nichil abiciendum est, ymmo quando numerus signorum excesserit 60 ponenda est pro eis unitas in sequenti loco versus sinistram qui vocetur locus antesignorum. Sicud ergo ex multiplicatione signorum per gradus proveniunt signa ut dictum est, sic ex multiplicatione signorum per signa proveniunt antesigna. Et pro istis denominationibus sciendis consuevit poni quedam tabula in cuius uno latere ponuntur denominationes numeri multiplicantis et in alio latere denominationes numeri multiplicandi, in quorum concursu sive angulo communi ponitur denominatio proveniens quam etiam hic in margine posui. The following table appears in the margin B

multiplicande
multiplicantes
signa
gradus
minuta
secunda
tertia
quarta
signa
antesigna
signa
gradus
minuta
secunda
tertia
gradus
signa
gradus
minuta
secunda
tertia
quarta
minuta
gradus
minuta
secunda
tertia
quarta
quinta
secunda
minuta
secunda
tertia
quarta
quinta
sexta
tertia
secunda
tertia
quarta
quinta
sexta
septima
quarta
tertia
quarta
quinta
sexta
septima
octava

In calculando quoque veras coniunctiones planetarum occurrunt fractiones plurime diversorum generum dum enim longitudo inter planetas dividitur per superationem provenit tempus puta dies aut hora et eorum fractiones plurime que sunt minuta, secunda, tertia, etc. dierum aut horarum per quod tempus si multiplicatur motus ipsorum planetarum provenit locus communis. Ne ergo in tali multiplicatione ex hac tabula error contingat nota quod dies est integrum minutum diei est fractio immediate subtilior et sic consequenter. Similiter hora est integrum et eius minutum prima subtilior fractio etc. Et sicut multiplicando integrum per fractiones provenit fractio eiusdem denominationis cuius fuit fractio multiplicans sic multiplicando horas per minuta proveniunt minuta motus etc. In calculando quoque veras coniunctiones planetarum occurrunt fractiones plurime diversorum generum dum enim longitudo inter planetas dividitur per superationem provenit tempus puta dies aut hora et eorum fractiones plurime que sunt minuta, secunda, tertia, etc. dierum aut horarum per quod tempus si multiplicatur motus ipsorum planetarum provenit locus communis. Ne ergo in tali multiplicatione ex hac tabula error contingat nota quod dies est integrum minutum diei est fractio immediate subtilior et sic consequenter. Similiter hora est integrum et eius minutum prima subtilior fractio etc. Et sicut multiplicando integrum per fractiones provenit fractio eiusdem denominationis cuius fuit fractio multiplicans sic multiplicando horas per minuta proveniunt minuta motus etc.] add. i. m. B Nunc pro clarissimo