PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1390

s. XIVex (1391-1392, cf. solar tables for 1391 and 1393 f. 84r; computus diagrams for 1392 f. 156v; added astronomical and historical notes by the scribe for 1391-1410 f. 14v-15v).

Or.:

Frankfurt/Main (cf. f. 14v-15v), practioner’s handbook annotated by the author until at least 1438 (cf. e.g. f. 14v-15v, 156r and 197v).

Prov.:

Heidelberg, Bibliotheca Palatina; Vatican library in 1623.

Paper and parchment, 204 f., a single hand. Some parts of the MS are bound in disorder, including in the second Ptolemaic section, whose f. 60-62 and 71-73 form one unit.

Astrology and astronomy: star catalogue verified 1300 (1r-7v); ‘Aries est primum signum zodiaci et in hiis que pertinent ad corpus facit hominem habentem corpus pilosum…’ (8r-8v); ‘De naturis 7 planetarum in signis. Saturnus sua naturali virtute et complexione dat hominem fuscum…’ (8v-9r); ‘De natis. Notandum quod si aliquis natus fuerit secundum astronomos die vel hora Saturni talis naturaliter (?) est avarus et latro…’ (9r); ‘Nota quod planete habent dominium super fetum…’ (9r-9v); ‘De coniunctionibus planetarum. Item notandum quod coniunctiones planetarum sunt duplices…’ (9v-10v); ‘Sequitur Messehalla de naturis signorum et 7 planetarum. Signa vero tropica et conversiva et mobilia sunt Aries, Cancer, Libra…’ (11r-13v); ‘Aries est signum mobile, calide et sicce nature, et dat hominem mediocris stature…’ (13v-14v); added notes by the scribe reporting celestial configurations and various events that occurred in and around Frankfurt/Main between 1391 and 1410 (14v-15v), with an additional note for 1436 on f. 14v; Ptolemaica (16r-40v and 42r-47v); Hermes, Centiloquium (48r-50bisr); Capitula Almansoris (50bisr-54v); Albumasar, De magnis coniunctionibus, II.8.22-29: ‘De significatione Saturni et Martis in triplicitatibus. Quandocumque Saturnus fuerit in directo Arietis…’ (54v-56v); ‘De 4 temporibus anni et de mutatione aeris. Hec scientur ex gradu coniunctionis et oppositionis…’ (57r-60v); Ptolemaica (60v-62v); Albumasar, Flores, second part (63r-67r, see f. 78v-82v); Messahallah, Epistola de rebus eclipsium (67v-70v); Ptolemaica (71r-73r); note on conjunctions ‘In coniunctione minori est distinctio coniunctionis medie…’ (73r); Thebit Bencora, De imaginibus (74r-78v); Albumasar, Flores, first part (78v-83r, see f. 63r-67r); astronomical tables (84r-85r), including solar tables for 1391 and 1393 (84r); Alfonsine tables with canons, including by John of Ligneres and John of Saxony (84r-150v); ‘Tabula Albategni latitudinis planetarum…’ (151r), with canons (151v-152r); astronomical notes (152r-152v); ‘Tabula ad sciendum per Lunam quanta sit mora creature in utero materno…’ (153r-154v); ‘De latitudine Veneris invenienda. Cum latitudine Veneris volueris scire…’ (155r); added astronomical notes, some mentioning the years 1396, 1438, 1422, 1423 and 1431 (156r); two computus diagrams for 1392 (156v); calendar (157r-162v); table for computing the zodiacal position of the Moon, with canon (163r); computus table (163v); table: De electionibus secundum cursum Lune per XII signa (164r); table: lunar mansions (164v); astronomical tables (165r-183r); ‘Quoniam sapientes astronomi cebris experientiis edocti diversos…’ (183v-186r); astrological and astronomical tables (186r-187v); astronomical tables (190r-197r); astronomical notes mentioning the years 1403, 1424 and 1414 (197v); ‘Si Lune defectionem sive eclipsim volueris invenire…’ (198r-202v), with tables (202v-203v); computus diagram (204r). Blank: 41, 73v, 83v, 85v, 155v (except short note), 188-189, 204v.

Bibl. Inventarium manuscriptorum Latinorum Bibliothecae Palatinae (handwritten catalogue), 495; L. Schuba, Die Quadriviums-Handschriften der Codices Palatini Latini in der Vatikanischen Bibliothek, Wiesbaden, 1992, 148-153; R. Lemay, Le Kitāb aṯ-Ṯamara (Liber fructus, Centiloquium) d’Abū Jaʿfar Aḥmad ibn Yūsuf [Ps.-Ptolémée], 1999 [unpublished], I, 386-387.

16r–⁠40v

‘Incipit Centiloquium Ptholomei. Mundanorum ad hoc et ad illud mutatio corporum celestium… Scientia namque astrorum est ex te et illis, non oportet peritum… Haly. Scientia astrorum est ex te et illis. Astrologus non debet dicere rem specialiter sed universaliter… Quod dixit Ptolomeus, ex te et illis, significat quod que res futuras prenoscere desiderat — (40r) et quanto melius potuimus exposuimus. Pto<lome>us in hoc loco tricas et tricarum nomina posuit… Stelle que cum caudis sunt 9 que mundum movent — in regibus et princibus apparebit. Explicit. Amen.’

= Abuiafar Hamet filii Joseph, 〈Commentum in Centiloquium〉 (‘Mundanorum’ version) (C.3.1.3)

. The text includes Pseudo-Ptolemy’s De cometis (B.4) as the last chapter on f. 40r-40v (see below). Glosses by the scribe, at times substantial, some of which include verba in Plato of Tivoli’s translation (C.3.1.1).

(42r–⁠73r)

‘[1] Volo in hoc tibi dare exemplum trium nativitatum intendas quicquid locuti sumus in eis. Prima est nativitas mea — (47v) et Deus te dirigat in viam rectam. (60v) [2] Notandum quod sciemus a coniunctione vel oppositione que fuerit antequam Sol intrat Arietem — (62v) secundum in modo augmenti, tertium in modo finis, quartum in modo abaxamenti. [3] Nota: Si ille qui dominatur fuerit humectans et commiscebitur cum stellis fixis humectantibus — alias applicationes intelliges isto modo. [4] Ptholomeus de domino anni. In hoc enim convenit nobis nominare stationem que dicta est capud anni — (72r) et meridionales aquose et septentriones facientes ventos. [5] Bene debes quod hoc dictum intelligere quod pluries quoniam signa sunt mansiones que non habent opera — que concordant cum naturis particularium in figura opus certificabitur.’

= Haly Abenrudian, Glosa super Quadripartito Tholomei (C.2.2)

, excerpts: [1] Haly’s appendix, 42r-47v; [2] Haly’s comm. on II.10 (second part), 60v-62v; [3] last lines of Haly’s comm. on II.11, 62v; [4] Ptolemy’s text II.10-11, 62v and 71r-72r; [5] Haly’s comm. on II.11 (excerpt) and II.12, 72r-73r. No glosses.

40r–⁠40v

‘Pto<lome>us in hoc loco tricas et tricarum nomina posuit… Stelle que cum caudis sunt 9 que mundum movent — in regibus et princibus apparebit.’

= Pseudo-Ptolemy, De cometis (B.4)

, as part of the Centiloquium (see above). No glosses.