Incipit liber Ptolomei de impressionibus imaginum, anullorum et sigillorum secundum facies duodecim signorum zodiaci

⟨Prefatio⟩

Incipiamus tractare de compositionne et impressione imaginum, imaginum] om. S sigillorum et anullorum que possunt fieri Sole existente in quolibet signo secundum gradus et facies singulas, secundum efficaciam et effectus quantitatem effectus quantitatem] quantitatem effectus S superiorum corporum in istis inferioribus, cum auxilio Dei, non obmissis sed dilligenter observatis conditionibus necessariis ad operationem quanlibet quanlibet] quamlibet S de quibus est nobis est nobis] nobis est S sermo habendus.

⟨1⟩ Cum Sol est in Ariete Title Cum Sol est in Ariete quid faciendum S

Aries est signum igneum, incisum membris sine lingua, sine lingua] sive ligua S habens sub quolibet pede duodecim lumina duodecim lumina] columnam S ex auro, argento et ferro qua substinetur. substinetur] sustinetur S In sanitate et agritudine respicit caput. Et eius figura impressa Sole existente in tempore tempore] ipso S in prima facie eius, facie eius] eius facie S sanat et curat dolores capitis et omnes infirmitates illi advenientes. Et quando quando] S; unclear reading (quoniam?) M fit ista ymago ymago] imago S Arietis ⟨cum⟩ cum] S; om. M sit Luna crescens et precedat Solem ad †minua† minua] uncertain reading M; ad minus (?) in S septem gradibus, fiatque in die, et Saturnus et Mars non sint retrogradi, nec Venus sit in Aquario vel Scorpione, sed si fuerit in Tauro, optimum erit quia domus eius est, et si Iupiter fuerit cum Sole super orizontem, non sit in domo quinta vel octava. Et fiat in die et hora Solis vel Iovis in auro vel in argento, et sit pondus 3 vel vel] aut S 7. Aut fiat figura Arietis Sole in prima facie eius existente, sintque Saturnus et Mars directi et Iupiter non sit in Aquario nec Venus in Scorpione. Et nota quod ista figura non subvenit homini nato in primo, 3 vel 5 3 vel 5] tertio vel quinto S gradu prima facie prima facie] prime faciei S [et] et] om. S Arietis. ⟨Ceteris subvenit ista imago facta sub prima facie⟩ Ceteris subvenit ista imago facta sub prima facie] S; om. M ad morbos capitis, sub 2 2] secunda S ad oculos, sub tertia ad aures.

⟨2⟩ Cum Sol est in Tauro

Taurus est signum femininum, crocei coloris, incisum membris sine sine] sive S auribus, habens sub quolibet pede duodecim lumina duodecim lumina] columnam S sicut Aries, cuius figura facta Sole existente in prima facie Tauri. Subvenit infirmitatibus colli et occullorum et epatis. Fiat ergo figura Tauri sine auribus, cum occulis apparentibus et rostro grossa. grossa] grosso S Et non sit Saturnus in Aquario vel Piscibus, nec Luna in Scorpione, et sit Sol, Luna et Iupiter super orizontem, et Mars ⟨et⟩ et] S; om. M Venus non sint retrogradi, et Sol non sit in quinta vel octava. quinta vel octava] quinto vel octavo S Fiat autem die die] in die S et hora Solis au⟨t⟩ aut] S; au M Veneris. Et dicunt aliquanti aliquanti] aliqui S ex philosophis quod hec impressio in secunda facie facta subvenit agritudinibus fellis et in tertia morbis †canne†. canne] cannae S; omni… (?) M Et fit inpresso inpresso] impressio S in auro, argento aut aere rubeo. Et in impressionibus impressionibus] omnibus impressionibus S omniu⟨m⟩ omnium] S; omniu (?) M figurarum sit cellum serenum.

⟨3⟩ Cum Sol est in Geminis

Gemini est signum masculinum, masculinum] foemininum S rubeum, rubeum] rubaum S habens duo corpora virum, scilicet tenentem mulierem manu sua qui caret ungulis in manibus et pedibus, et facies hominis est rotunda, mulieris vero longua. Impressio huius huius] eius S fit in auro vel in in] om. S argento, Sole existente in secunda facie Geminorum, et Iupiter et Venus non sint retrogradi, et si Iupiter et Saturnus non sint retrogradi, et si Iupiter] om. S fuerit cum Sole in eadem facie, optimum est, Saturnus quoque non sit in Geminis. Et fiat ex una parte figura predicta mulieris, ex alia parte ex alia parte] et ex alia S figura hominis, in die aut aut] et S hora Solis au⟨t⟩ aut] S; au M Veneris etc. etc.] uncertain reading M; blank space S Aliter: Fiat figura duorum corporum tortuosorum similium duobus hominibus ab umbilico ⟨ad⟩ ad] S; om. M supra et et] om. S inferius in unum corpus desinens et in manu unius sit baculus. Hec autem figura est facta sub prima facie, subvenit infirmitatibus splenis, sub secunda manu⟨u⟩um manuum] S; manum M et stomachi, sub tertia renum.

⟨4⟩ Cum Sol est in Cancro

Cancer est signum masculinum, aquaticum, inscisum, inscisum] incisum S sine oculis et naso et dominatur venis que procedunt a pectore et spatulis et collo. Fiat Fiat] Fit S autem figura eius in auro, argento vel plumbo, Sole existente in tertia facie Cancri, in die et hora Saturni aut Iovis, et Saturnus, Iupiter Saturnus, Iupiter] Iupiter et Saturnus S et Mars non sint retrogradi, nec sit Mars in Cancro, et sit Luna crescens et super orizontem. Fiatque ex una parte figura Cancri sine naso, sine oculis, sine oculis] et oculis S ex ex] et ex S alia parte ista figura sive carataire: sive carataire] vel characteres S (the ‘characteres’ are reproduced from S; the scribe of M left a blank space there)

Et conveniunt in hoc sapientes Egiptii Egiptii] Agiptii S quod ista figura subveniat et et] ac S medicetur mirabili celeritate et effectu scrophulis pectori et venis a pectore in in] et S collo descendentibus descendentibus] procedentibus S et spatulis si suffumugetur suffumugetur] suffumigetur S cum ambra, croco et ligno aloes. ambra, croco et ligno aloes] aloe, croco et xiiloaloes S Alio modo vel Alio modo vel] om. S aliter: Fiat figura Cancri Sole existente in prima facie eius infra 6 gradibus gradibus] gradus S et subvenit infirmitatibus ventris, vel in secunda facie et subvenit infirmitatibus ⟨…⟩, infirmitatibus ⟨…⟩] om. S; the second word is illegible in M, due to the tight binding morbis ani et intestiis et intestiis] vel intestini S eius. Et non sint Saturnus et Iupiter retrogradi, et Mars sit in Tauro, et Luna sit crescens, et Sol sit in descensu post meridem, et Leo sit super terram, et non sit Capricornius Capricornius] Capricornus S in domo sexta vel octava, ⟨neque⟩ neque] S; om. M Taurus in quarta. Et id fiat in die †hora Solis, hora eius secunda facie Cancri† hora Solis, hora eius secunda facie Cancri] Solis, id est hora planetarum octava S, vel fiat figura Cancri Saturno directo existente in secunda facie ipsius Cancri, Sole in Geminis existente, in die et hora Solis vel Saturni. Et si fuerit Saturnus in medio celli, mirabilis erit ista figura, tollit enim enim] S; enin M scrophulas et morbos ventris ventris] Veneris S et Saturni tribus modis cum tribus suffimmigationibus suffimmigationibus] suffumigationibus S ambre, †fimosticis† fimosticis] uncertain reading M; masticis S et ligni aloes ligni aloes] xiiloaloes S vel canphore. canphore] camphorae S Et si non potest compleri in una hora, compleatur in alia, scilicet Solis vel vel] et S Saturni.

⟨5⟩ Cum Sol est in Leone

Leo est signum masculinum, multiplicis coloris, inscisum inscisum] incisum S membris, stans super quatuor colunas. colunas] columnas S Fit enim sine virga et testiculis et auribus. Dominatur cordi et reni dextro. ⟨Figura itaque Leonis subvenit egritudini cordis et reni dextro.⟩ Figura itaque… dextro] S; om. M Et sit ⟨cum⟩ cum] S; this word seems to be omitted in M, but it is possibly hidden in the binding cauda grossa et capite parvo ex una parte, Sole existente in prima facie Leone, et Mars sit directus, ⟨qui si fuerit cum Sole, multo malius est, et sit Sol super horizontem. Expertum est quidam, si Sol fuerit in secunda facie Leonis et Mars directus, quod⟩ qui si fuerit… quod] S; om. M impressio figure huius huius] eius S sit efficatissima. Et potest fieri in die et hora Solis vel Martis et nullatenus anticipitur anticipitur] anticipetur S hora. ⟨Si autem fiat in hora Martis, non sit Leo in secunda domo. Materia⟩ Si autem… Materia] S; om. M est aurimi, argentimi vel plumbimi et potest fieri sculpendo vel percutiendo uno ita cum instrumento. Et dicunt quidam quod mastix pistetur cum vino †ballito† ballito] culico S (for bullito?) et in ipsa ipsa] ea S materia imprimatur figura Leonis et Martis in horis supradictis, et hec impressio distemperetur cum cum ] in S aqua rosaea, rosaea] rosacea S et detur patienti patienti] in potu patienti S et non patietur patietur] patiatur S in anno morbos cordis et reni. reni] renum S Dicunt etiam quidam quod si ex auro vel argento fiat figura Leonis et Martis ex una parte et ex alia figura Solis ex alia figura Solis] figura Solis ex alia S cum horis et conditionibus supradictis et suffumugetur suffumugetur] suffumigetur S cum mastice, subvenit et curat eos qui habent costas fractas in corpore suo. Vel aliter: Fiat figura Leonis recta, Leonis recta] recta Leonis S non non] nom S tortuosa, sine ling⟨u⟩a, lingua] S; linga M Sole existente in prima facie Leonis a primo gradu usque a⟨d⟩ ad] S; a M 5 et modo quod premisi, et hec figura subvenit morbis renis dextri. In secunda facie facie] vero facie S si fiat ista figura, subvenit morbis cordi⟨s⟩. cordis] S; cordi M In tertia aut⟨em⟩ aut] S; aut M Mercurio, Luna et Sole existentibus, subvenit morbis costarum. Si autem Mercurius Mercurius] Mars S directus et si Saturnus et Iupiter in Leone ⟨essent⟩, essent] S; om. M mirandi essent mirandi essent] mirandus est S effectus. Et si Luna sit in Leone crescens vel si sit alibi, non curetur, dum non sit in quarto, quinto ⟨vel sexto⟩, vel sexto] S; om. M nec Saturnus in octava. octava] octavo S Et fiat ex auro vel argento sculpendo vel percutiendo uno ita ita] unclear reading (istu?) S in die et hora Solis vel Mercurii vel Mercurii] om. S vel Martis. Alio modo: modo] om. S Vel imprimatur figura Leonis cum auro in mastice servatis conditionibus supradictis et ponatur impressio pro decem dies in vino et detur patient in potu et per totum annum non sentiet dolorem. Vel fiat figura Leonis ex auro, Sole in facie secunda facie secunda] secunda facie S Leonis existente, et sit Mars cum eo et Leo non sit in domo quarta. Et fiat ex una parte una parte] parte una S figura Leonis ⟨ipsius⟩ ipsius] S; this word seems to be omitted in M, but it is possibly hidden in the binding et ex alia alia] altera S Martis et Solis in die et hora alterius eorum, vel si est in die unius, sit in hora alterius, et e converso.

⟨6⟩ Cum Sol est in Virgine

Virgo est signum femininum, ⟨terreneum,⟩ terreneum] S; om. M cu⟨i⟩us cuius] S; cuus M figura diversimode facta diversis ⟨subvenit⟩ subvenit] S; om. M infirmitatibus. Primo fiat figura mulieris unius vel duorum duorum] duarum S veluti in navi sedentis capite involuto, panno nitido, in modum velli. Et hec figura subvenit agritudini ventri⟨s⟩. ventris] S; ventri M Alio modo: Alio modo] Alia S Fit ymago ymago] imago S mulieris super Leonem equitantis, tenens in dextra dextra] sinistra S frenum et in sinistra sinistra] dextra S ovem et caput pannis involutum. Et hec figura subvenit morbis reni ⟨sinistri⟩. reni sinistri] S; renis M Et fiant impressiones iste in in] ex S auro vel argento, in die ⟨et⟩ et] S; om. M hora Solis vel Mercurii, ipso Sole in prima facie vel secunda facie vel secunda] vel secunda facie S Virginis Virginis] Virginiis M existente, et non sint Mars et Saturnus retrogradi, sint Mars et Saturnus retrogradi] sit Mars et Saturnus retrogradus S nec Cor Leonis sit supra supra] S; in M, the word, hidden in the binding, may well be super, as elsewhere in the text orizontem, et ⟨si⟩ si] S; om. M Mercurius fuerit in Virgine, optimum erit. Et fiat ex una parte secunda secunda] figura S predicta ex ex] et ex S alia forma Mercurii. Aut fiat impressio preposite figure que destruit agritudinem reni reni] renis S; in M, the word is hidden in the binding and I have restored reni in accordance with other passages of the text. sinistri ex auro vel argento in die et hora Solis, tantum Sole existente in prima facie Virginis ⟨a primo gradu⟩ a primo gradu] S; unclear reading (contra?) M usque ad sextum exclusive, et Saturnus, Iupiter et Mars non sint retrogradi, et sit Sol Sol] Luna S in domo quinta, nec Sol in octava, nec Iupiter in Aquario nec in nec in] vel S medio celli, nec Saturnus in Leone nec in appositione appositione] oppositione S cum Marte, nec Aldebaram sub terra nec in medio celli cum Luna, nec in aspectu eius servatis conditionibus supradictis. Et hec impressio sic legitime facta, subvenit senibus que que] qui S iam ampleverunt ampleverunt] compleverunt S annum quinquagesimum vel sexagesimum et amplius. Et ista asserunt sapientes Decotii. Decotii] Docotii S

⟨7⟩ Cum Sol in Libra est in Libra est] est in Libra S

Libra est signum masculimum, aereum, [masculinum,] masculimum, aereum, masculinum] M; aereum, masculinum S eius eius] cuius S forma forma] figura S est homo tenens libram in manibus suis. Et subvenit agratudini matricis, vulve, splennis et stomachi. Fiat ergo impressio hominis habentis 10 manus, et in dextris libram unuam et et] om. S in sinistris libram aliam, ex quocumque metallo, Sole existente in prima facie Libre. existente in prima facie Libre] in prima facie Librae existente S Et non sit Venus retrograda et Luna sit in augmento, que si fuerit in Libra, erit valde bonum. Et fiat in die et hora Solis percutiendo. Vel aliter: Fiat impressio secundum quod dixit Henoth: Henoth] Henoch S figura hominis †corone scientis†, corone scientis] corone uncertain reading M; celi ascendentis S habentis libram rectam in utraque manu [tententis] libram rectam in utraque manu tententis] in utraque manu libram rectam S et in capite avem unam mediam mediam] medio S albam et medio nigram, ex quocumque metallo, ut dictum est ad pondus 7 vel 3 vel 3] om. S granorum granuum] granozo (?) S ordei, ordei] hordei S Sole existente in prima facie Libre. Et Venus non sit retrogrades, retrogradus] retrograda S nec Iupiter in Libra. Fiat Fiat] Et fiat S in die Iovis ab hora prima usque ad quintam. Dicunt tamen sapientes Decodii quod debeant debeant] debant S fieri in die et hora Solis tantum. Et dicit Henoth Henoth] Henoch S quod si Sol percurit percurit] percurret S figuram, dixit esse dixit esse] esset S valde bonum. Et dicunt sapientes quod ⟨si⟩ si] S; om. M Luna sit in augmento et si si] om. S fuerit in Libra, ⟨bonum est.⟩ bonum est] S; om. M Et multe multe] multe quidem S sunt huius figure conditiones, sed nos magis utiles, hic diximus, hic diximus] hoc dicimus S et nobis consentiunt omnes experimentatores. Quidam experimentator fecit hanc figuram predictam in primo primo] principio S diei Iovis, que est eius hora, Iove existente supra supra] super S terram, non percutiendo nec sculpendo, sed pingendo pingendo] pingando S tantum, et invenit eam mirabilem in effectu effectu] effectum S et causam opinatus est qui qui] quod S fuit Iupiter qui fuit Iupiter] quod Iupiter fuerit S super terram.

⟨8⟩ Cum Sol est in Scorpione

Scorpio est signum nigrum, femininum, multi coloris, non habens oculos neque linguam neque testiculos ad faciendum malum, cuius est figura homo equitans super animal, cuius anterior pars sit azini, posterior figura canis habens in manu sua cornum. cornum] corium S Et sit Sol in secunda vel ⟨in⟩ in] S; om. M tertia facie Scorpionis, Scorpionis] Scorpionis existente S Saturno sub sub] om. S et Iove super orizontem existentibus, in auro tantum, in die et hora Solis tantum. Sic facta subvenit agritudinibus virge, testiculorum, vulve et et] om. S umbilici. Vel aliter: Figura Scorpionis est ymago ymago] imago S corvi vel hominis corvum in sua manu tenentis vel hominis equitantis super equum. Tantum scribit Hermes Tantum scribit Hermes] Henoch tantum scribit S quod multo melius melius] melior S est cum figura hominis habentis corvum in manu sua, et hoc probavit experimento perfacto. perfacto] perfecto S Impressio ergo illius illius] eius S facta ex auro, Sole existente in prima facie Scorpionis, in die et hora Solis, Luna crescente, subvenit intestino intestino] intestimo M recto, in secunda et tertia subvenit infirmitatibus verendorum, infirmitatibus verendorum] infirmitatibus, ut dixi, verendorum S ⟨et⟩ et] S; om. M umbilici, ut ut] om. S dixerunt tantum sapientes Decodi Decodi] Decodii S quod Saturnus debeat esse super terram, Iupiter aut aut] autem et S Venus sub terra.

⟨9⟩ Cum Sol est in Sagitario

Sagitarius est signum masculinum, igneum, cuius figura est homo tenens arcum et et] in M; om. S sagitas retro vel homo habens arcum in sagitas… arcum] om. S in manu dextra et avem in sinistra, stans super quatuor columnas carens testiculis et virga. Impressio figure istius figure istius] illius figure S facta ex auro vel argento [in die et hora] in die et hora] om. S Sole existente in Sagitario, in die et hora Veneris tantum, ita ut Venus et Mars non sint retrogradi. Subvenit infirmitatibus crurum crurum] conrum M; crurium S et dextre manus. Aliter: Figura Sagitarii est homo sagitans cum arcu suo. Et dixit Hermes Hermes] Henoch S quod non sit astans obliquus obliquus] S; obligivus M capite inclinante, et quod homo teneat in sinistra sua avem, cuius impressio facta ex auro vel argento, in die et hora Sole, Sole] Solis S ipso ipso] om. S; uncertain reading M in prima facie Sagitarii super terram existente, a primo gradu usque ad quintam. quintam] quintum S Et Saturnus Et Saturnus] om. S non sit retrogradus, nec Mars in 12, nec Iupiter in quarta. quarta] quarto S Subvenit morbis manus dextre, et multum laudaverunt eum eum] eam S sapientes ad tollendum morbos Saturni, Veneris et Martis.

⟨10⟩ Cum Sol fuerit in Capricorno

Capricornus est signum femininum, terreum colore pavonis coloratum, cuius figura est hedulus, stans super quatuor colu⟨m⟩nas, columnas] S; colunas M cuius impressio facta Sole existente in prima facie Capricorni, in die et hora Solis, ex auro vel argento. Et non sit Saturnus retrogradus nec sub radiis Solis. ex auro… Solis] repeated M Subvenit infirmitatibus tibiarum. Et dicunt quidam quod aufferat nimium fletum puerorum sub sub] super S umbilicum posita. Aliter: Figura Capricorni est hedulus ventrem hominis hominis] habens S seminigrum et semialbum, cuius impressio si fuerit facta fuerit facta] facta fuerit S Sole existente in prima facie ipsius Capricorni, in in] om. S die et hora Solis, et non sit Mercurius retrogradus et Saturnus super terram et sit orientalis, fiatque ex auro, argento vel plumbo, tollit morbos Mercurii et Lune et manus sinistre et auffert nimium fletum, ris[i]um risium] M; risum S et iram secundum opinionem Hermetis. Hermetis] Henoch S

⟨11⟩ Cum Sol est in Aquario

Aquarius est signum ventosum, masculinum, cuius figura est homo habens duas duas] duos S situlas sive amphoras, non habens manus neque pedes, cuius impressio facta in quocumque metallo, in die et hora Veneris, Sole existente in Aquario, ita ut Iupiter and Mars non sint retrogradi, et Luna sit in augmento, et Sol et Luna et tres superiores sint super terram, et Iupiter non sit sub radiis Solis, et Saturnus sit in nona nona] gradu S orientis. Et huius figure virtus est tollere morbos cavillarum cavillarum] capillorum S et podagrimi. podagrimi] podagrani S Aliter: Fiat figura hominis habentis duas situlas situlas] scatulas S in minibus, ⟨in⟩ in] S; om. M die et hora Solis, ipso Sole in prima facie Aquarii et et] a S primo gradu usque ad 7, 7] quartum S et Venus sit sub terra, et Sol non sit super Iovem, servatis servatis] servatisque S quod diximus, sanat morbis utriusque pedis, auffert tristiciam et iram.

⟨12⟩ Cum Sol est in Piscibus

Pisces signum est femininum, femininum] masculinum S cuius figura est unum corpus ab umbilico ⟨inferius⟩ inferius] S; om. M et duo corpora superius, cuius impressio in quocumque metallo facta, Sole existente in tertia facie Piscuum Piscuum] Piscium S super terram, et Mars et Luna non sint in medio celli, nec Iupiter sit retrogradus. Sanat et curat agritudinem dextri pedis et similiter oculi dextri. Aliter: Fiat impressio huius figure figure] figurae S; figura M Sole existente in prima facie, Luna ⟨existente⟩ existente] S; om. M in medio celli et Marte alibi, et sanat morbos pedum. In secunda facie tollit agritudinem genuum, in tertia vero †surium†. surium] sic MS (for crurum?) Fiat autem hec ultima figura tantum vel ex argento vel ex mastice. Et sunt qui dicunt eum ac ac] om. S aufferre et mitigare crudelitatem. Et est operatio eius in †magnis deffectibus† magnis deffectibus] magicis experimentis et effectibus S valde mirabilis.

Finis libri Ptolomei de sigillis et impressionibus imaginum secundum duodecim signa.