De gradu ascendentis investigando secundum Ptolomeum et secundum alios invenitur facies vel saltem signum

Ptolomeus verbo 34^o Centiloquii inquit: Almusteuli super gradum coniunctionis erit in simili gradu anguli ex angulis omnis nati qui erit in illa coniunctione ex individuis hominum, et similiter in preventione.

Expositio. Primo oportet investigare gradum coniunctionis vel preventionis que fuerit ante nativitatem et propior. Gradus vero coniunctionis manifestum est quia est gradus ubi coniunguntur ambo luminaria. Gradus vero preventionis seu oppositionis docetur per Ptolomeum in libro Quadripartiti, capitulo secundo tercii tractatus, ubi ipse docet investigare gradum ascendentis per animodar, per dispositionem almudebir sive almusteuli, qui vocatur planeta principans sive almubtaz, in gradu coniunctionis vel preventionis. Qui sic inquit: Gradus preventionis est gradus luminaris existentis super terram. Et hoc inteligit de gradu Lune. Moderni vero dicunt luminaris gradus qui fuerit in oriente. Ego autem dico gradus preventionis esse gradum luminaris existentis in oriente super terram.

Habito vero gradu coniunctionis vel preventionis verificabis eum ad gradus et minuta, equabisque omnes planetas ad ipsam horam coniunctionis seu preventionis. Deinde aspice quis planetarum sit almusteuli seu almudebir, hoc est qui habuerit plures dignitates et fuerit potencior in ipso gradu. Equabis … in ipso gradu] this passage was crossed out, perhaps by the scribe. Another passage was added in the margin, then crossed out, also perhaps by the scribe. The passage in the margin reads: Nota quod iste auctor vult quod dominus gradus coniunctionis seu oppositionis inveniatur ad ipsam eadem hora⟨m⟩ coniunctionis seu preventionis et quod videatur in figura †optima …† in quot gradibus et minutis ips†e† fuerit et secundum numerum ipsorum †g…† forma †…† ascendens si fuerit propior ei, et si fuerit propior decime fac decimam ad istar gradui eius, ut patet infra etc. V Et ego docebo te per auctoritates sapientum. Et primo per Ptolomeum. Inquit ille: Si plures conveniunt in dominio eiusdem gradus et fuerint equales in fortitudine, constitues dominum illius loci vel gradus, planetam qui fuerit dominus hore vel qui fuerit dominus halaiz vel qui habuerit plures auctoritates in angulis. Docet etiam nos Ptolomeus ad cognoscendum principantem seu almubtaz seu dispositorem in gradu coniunctionis vel preventionis. Et ponit quod cognoscitur ex quinque vel sex dignitatibus, quarum prima quando planeta est dominus triplicitatis ipsius gradus, secunda est quando est dominus domus, tertia est quando est dominus exaltationis, quarta est quando est dominus termini vel faciei, quinta quando est dominus apparitionis, sexta quando est Solis affinitas in figura. Quod si duo vel tres vel omnes istarum dignitatum habuerit unum planetarum in gradu coniunctionis vel preventionis in ipsa hora, tunc ille preeligendus est almudebir seu almusteuli seu dispositor seu principans vel almubtaz vel planeta qui habuerit dominum vel plures dignitates in dicto gradu. Alchibicius vero dicit quod planeta qui habet dominium in gradu est quando plures conveniunt est ille qui exiens de signo intrat vel vult intrare aliud ut habeat plures dignitates et melius vel planeta orientalis et propior corporaliter Soli incombustus et propior angulo et linee graduum anguli. Omar vero dicit quando plures conveniunt in gradu planeta aspiciens gradum et propior aspectu, id est centrum luminis unius sit centrum alterius, planeta orientalis propior corporaliter Soli in terminis propior termino et planeta in angulo propior linee anguli. Ego autem addo dustoriam et planetam in bono aspectu, vel qui Soli iungatur, vel Sol ipsi, et in aspectu Solis vel fortunarum.

Habito vero dominatore in gradu coniunctionis vel preventionis appelatur secundum Ptolomeum in 34 verbo Centiloquii almusteuli et Quadripartito capitulo secundo tercie partis vocat almudebir. Commentator vero Haly sequens Ptholomeum vocat ipsum dispositorem, a modernorum vero quidam almubtaz, quidam principantem, quidam dominatorem, quidam planetam qui habuerit dominium vel plures dignitates. Equabis ergo gradum ascendentem in hora nativitatis facte per extimationem, equabisque equabisque] vel videbis i. m. V etiam planetam almusteuli seu almudebir in ipsa hora, et secundum numerum graduum ipsius in suo signo formabis gradum ascendentis ex suo proprio signo sibi dato per extimationem, id est tot gradus signi ascendentis pone gradum ascendentis quot gradibus fuit planeta almudebir in suo signo. Si vero gradus almudebir fuerit propior gradui anguli medii celi vel elongatus a gradu ascendentis secundum totam latitudinem quantitatis sui orbis, forma gradus medii celi ad instar gradus eius et similiter alios tres angulos remanentibus signis in propiis anglis et e contrario. Quidam vero modernorum sapientum dicunt: Semper debemus respicere cui extitit propior nativitatis gradus, hoc est quis planetarum ex corporali essentia est propior gradui ascendentis, et secundum eius numerum ponere gradum ascendentem vel unum angulorum. Et huic equatori sunt sapientes astrorum substentati.

Combustio vero est a 7 gradibus infra usque ad centrum Solis et in centro planeta est fortunatus et dicitur alayz. Similiter dicitur combustus a 7 gradibus post coniunctione sed non est ita infortunatus. De sub radiis est a 7 gradibus post coniunctione usque ad quindecim. Anguli sunt quatuor, scilicet ascendens et septimus, qui sunt similes, decimus et quartus, qui sunt similes. Alayz vero planetarum est ut planeta diurnus sit super terram et nocturnus sub terra; masculinus in signo masculino, femininus in signo feminino.

De gradu ascendentis verissime inveniendo

Semper Luna in nativitate gradus eius describit in conceptione terminum dierum integrorum, quare si fuerit super terram quot superhabundant in nativitate tot sunt annus in conceptione; si vero fuerit sub terra, tot sunt plus.

Dixerunt Ptolomeus et Hermes: Locus Lune in nativitate hominis est gradus ascendentis in conceptione et gradus ascendentis in nativitate est gradus Lune in conceptione.

Expositio. Equabis Lunam in hora nativitatis facte per extimationem quam precisius potes et aspice distanciam graduum et minutorum existentium inter minutum loci corporis ipsius Lune et minutum gradus ascendentis, qui sunt gradus circuli recti dantis pro quolibet signo 30 gradus. Postea divide ipsam distanciam per 13 gradus et octo minuta, scilicet medium motum Lune, et erunt dies. Et illud quod superhabundat si fuerit 7 gradus vel plures, pone unum diem iuxta alios divisos per 13, quia volo ut ipsi vocentur dies integri. Si vero fuerit rexiduum minutum 7 gradibus pro illis, non ponas diem integrum, sed ab ipsis subtrahe 13 et pro quolibet gradu pone duas horas et adde diebus integris divisis per quos servabas hoc autem totum est distancia corporis Lune a gradu ascendentis ubi media mora, que constat ex 273 diebus. Et si Luna fuerit super terram, subtrahe hanc totam distanciam ab ipsa media mora, scilicet a 273 diebus. Et si Luna fuerit sub terra, adde hanc distanciam ipsi medie more et totum colectum erunt dies et hore et minuta horarum, quibus stetit natus in ventre matris. Cum quibus diebus, horis et minutis horarum, retrocede versus conceptionem, et primo cum diebus integris tantum usque ad diem integrum inequatum qui cognoscitur per distanciam dierum tantum integrorum, qui dies conceptionis integer cognoscitur, ex principio eius per horam similem gradui ascendentis nativitatis, que hora erit terminus diei numero completi, et modo propinquus est ille terminus horis gradus ascendentis conceptionis. Quem gradum ascendentis conceptionis si volueris cum superhabundancia horarum et minutorum ex distancia ultra dies integros, accede et recede ab ipsa hora diei integri et adequa taliter quod gradus Lune corporaliter in nativitate sit gradus ascendentis in conceptione, et adde horas et subtrahe secundum distanciam horarum a puncto gutationis ad punctum nativitatis. Ut ergo concordes horas et minuta horarum que superhabundant vel deficiunt diebus integris, hoc est ut hore et minuta horarum que superhabundant vel deficiunt ex distancia gradus ascendentis nativitatis, et gradus Lune concordent cum horis et minutis, que sunt inter gradum ascendentis conceptionis et gradum ascendentis similem hore nativitatis, oportet ut aspicias primo et principaliter ascensionem graduum in circulo obliquo, qui sunt inter gradum ascendentem ipsius conceptionis et gradum ascendentem in puncto hore similis nativitati, divide per 15, quia sunt hore et pro quolibet gradu rexidui pone quatuor minuta et hoc est tempus horarum minutorum et secundorum quibus stetit natus in ventre matris ultra vel citra dies numero completos.

Equatio dierum: subtrahe ex distancia 13 gradus et 8 secunda pro quolibet die et rexiduum equa ut infra. Equatio graduum superhabundancium ultra dies integros est gradus equatus secundum medium motum Lune 55 minuta, 15 secunda, 30 tercia. Et cum hec minuta, secunda, tercia reduxeris ad gradus integros, pone pro quolibet gradu duas horas, sed leviter fit per subractiones pro quolibet gradu, subtrahe 4 minuta, 44 secunda, 30 tercia, scilicet a quolibet gradu inequato, et cum subtraxeris, erit equatus, pone postea duas horas pro quolibet gradu equato.

Glosa circha expositionem. Equabis Lunam hora nativitatis etc. Ad equandum Lunam in hora nativitatis, oportet ut primo habeamus gradum ascendentis nativitatis. Aspice distanciam graduum et minutorum circuli obliqui qui sunt inter meridiem precedentem nativitatem et gradum ascendentis nativitatis posite per extimationem et divide per 15 gradus, quia sunt hore. Et de rexiduo accipe pro quolibet gradu quatuor minuta et habebis horas et minuta horarum post meridiem qui precedit nativitatem. Distancia vero graduum et minutorum, qui sunt hore et minuta horarum, sic accipitur. Aspice gradum et minutum Solis in meridie precedente nativitatem et cum ipso intra tabula circuli directi et in directo eiusdem gradus sub signo ubi est Sol accipe ascensionem graduum et minutorum que sunt in meridie et pone extra, quia si inveneris similem numerum in circulo obliquo habebis gradum ascendentis meridiei. Aspice etiam gradum et minutum Solis in nativitate et accipe cum ipso in tabula circuli obliqui ascensionem graduum et minutorum inter hanc vero utramque ascensionem sunt hore et minuta horarum, et minuta horarum que sunt inter meridiem et gradum ascendentis nativitatis si ipsam distanciam divideris gradus pro quibuslibet 15 gradibus horam unam et pro quolibet gradu quatuor minuta.

Habita in nativitate distancia inter gradus et minuta ascendentis et gradus et minuta corporis Lune, que distancia sunt gradus circuli recti, scilicet pro quolibet signo 30 gradus, ut habeas ipsam veram, divide ipsam distanciam graduum et minutorum secundum medium motum Lune per 13 gradus et 8 minuta et pro quibuslibet 13 gradus et 8 minuta pone diem unum. De rexiduo vero graduum et minutorum circuli si subtraxeris 13 gradus et 8 minuta, pone pro quolibet gradu duas horas equales et habebis distanciam dierum, horarum et minutorum qui adduntur vel subtrahuntur a media mora, scilicet a 273 diebus. 13 vero gradus subtrahitur hoc modo pro quolibet minuuntur 4 minuta et 37 secunda et remanent 55 minuta et 23 secunda, que sunt due hore. 8 minuta subtrahitur pro quolibet gradu septem secunda, 30 tercia, que sunt equatio unius gradus et pro ipsis ponuntur due hore ex superfluo distancie ultra dies integros quod vocatur distancia equata, scilicet dierum, horarum et minutorum qui adduntur vel subtrahuntur medie more ut habeas veram. Verior autem atque perfectior equatio disctancie est secundum quod ego probavi, ut cum equaveris nativitatem per conceptionem, ut in sequentibus totaliter patebit, et verificaveris ascendentem ipsius nativitatis ad gradum, minutum et secundum, divide distanciam secundum verum motum Lune hoc modo. Compensa verum motum Lune a gradu et minuto ascendentis ad verum gradum et minutum corporis Lune, scilicet quot dies, hore et minuta horarum sunt preterite ante nativitatem a loco Lune in gradum ascendentis hora nativitatis. Compendiosa vero regula indiget alia equatione, hoc est ut eques Lunam quando fuit in gradu et minuto, qui est gradus et minutum ascendentis, et dinumera dies, horas et minuta horarum, et hec vocatur equatio distancie secundo examinata. Quam distanciam adde medie more si Luna fuerit sub terra. Si vero Luna fuerit super terram, divide secundum medium motum Lune, ut supradictum atque doctum est, et subtrahe a media mora, retrocede versus conceptionem cum vera mora nati et equa taliter ut sit gradus ascendentis in hora gutationis gradus Lune in hora nativitatis.

Hore vero et minuta horarum que superhabundant ex distancia inter dies integros sunt plus ante et ultra gradum similem gradui ascendentis nativitatis, qui gradus est tot horis et minutis horarum ante gradum ascendentis conceptionis conceptionis] corr. ex coniunctionis V quot sunt ultra dies integros, hore et minuta horarum distancie equate inter gradum ascendentis et gradum Lune, si Luna fuerit sub terra. Simili modo ille est tot hore et minuta horarum post gradum ascendentis conceptionis quanta est dicta distancia equata hore minuta ultra dies integros, si Luna fuerit super terram.

Concordantia vero horarum et minutorum superhabundancium ultra dies integros ex distancia que est inter gradum ascendentis et gradum Lune Lune] add. i. m. V cum horis et minutis horarum que sunt inter gradum consimilem gradui ascendentis nativitatis ex ascensione circuli obliqui et gradum ascendentem conceptionis considerando distanciam graduum et minutorum ipsius circuli obliqui, et dividendo per 15, quia sunt hore, et rexidui quilibet gradus quatuor minuta hore talis est. Aspice gradum Lune in nativitate si fuerit super terram et quere similem eiusdem signi et erit gradus ascendentis conceptionis. Deinde divide per 15 gradus ascensionem in circulo obliquo usque ad gradum similem gradui ascendentis conceptionis eiusdem gradus et signi, et tot sunt hore, rexiduum sunt pro quolibet gradu quatuor minuta. Simili modo si Luna fuerit sub terra in nativitate, divide per 15 gradus ascensionem eiusdem circuli a gradu simili ex signo et gradu gradui ascendentis nativitatis usque ad gradum ascendentem conceptionis, qui est gradus Lune in nativitate. Et si concordabis, tunc nativitas est perfecta. Si vero parum divisitatis, tantus est error, et quantumcumque appropinquabit, tanto est melius equata.

Dies vero integri numerantur hoc modo. Qua clauduntur inter gradum ascendentis nativitatis et gradum similem ex signo et gradu ipsius gradus ascendentis, cum vera mora retrocede versus conceptionis diem. Et accipe ambos dies fractos et ex ipsis fac unum integrum, scilicet ex die conceptionis et nativitatis in cuius quidem die conceptionis hora similis gradu ascendentis nativitatis ex signo et gradu est terminus dierum integrorum usque ad ascendens nativitatis, a quo quidem gradu similis gradui ascendentis nativitatis in conceptione adde horas et substrahe secundum distanciam horarum et minutorum a puncto conceptionis ad punctum nativitatis.