An anonymous and untitled abridgment of the Almagest, based on the Isḥāq-Thābit version (A.1.2) and only extant in a defective Judaeo-Arabic copy. The author summarises all the books (maqālas) of the Almagest, except Book XIII, in sections without a further subdivision. The title of each section mentions the book number(s) of the Almagest, but only Books IV and V also indicate the subject. Each part starts with an introductory sentence, indicating the general subject of the summarised book(s). The author combined his summary of Books VII and VIII in one section, and Books X and XI in another, based on the interrelation of their subjects. All tables and many diagrams are omitted, while some additional diagrams are provided (e.g., Vatican, BAV, ebr. 392, ff. 9r, 12r, 20v).

Text: [Vatican, BAV, ebr. 392]

[Book III] (1r–5v) מע עודה זמאן אלסנה לא גיר ואנה לם נרד אלאמור אלזאחרה באלכסופאת תכ֗אלף ... תלך אלאצול ... ט֗הר אכ֗תלאף סאעתאן באלתקריב לו כאן אלאכ֗תלאף בגז ואחד פקט לו לם ידרך אלאמר פיגד זמאן אלסנה שסה יומה ואקל מן רבע יום — ונסתכ֗רג֗ אלזמאניה בעד דלך ואעלם אן תחציל אלחרכה אלמכ֗תלפה הו ג֗ אגזא וח דקאיק מן אלחות. כמל אכתצאר אלמקאלה אלתאלתה בחמד אללה תעאלי ... مع عودة زمن السنة لا غير وأنّه لم نردّ الأمور الظاهرة بالكسوفات تخالف ... تلك الأصول ... ظهر اختلاف ساعتان بالتقريب لو كان الاختلاف بجزء واحد فقط لو لم يدرك حقيقة الأمر فيجد زمان السنة شسه يومه وأقلّ من ربع يوم — ونستخرج الزمانيّة بعد ذلك واعلم أنّ تحصيل الحركة المختلفة هو ج أجزاء وح دقائق من الحوت. كمل اختصار المقالة الثالثة بحمد اللّه تعالى ...

[Book IV] (5v–11r) אלמקאלה אלראבעה מן אלמג֗סטי פי אי אלארצאד ינבגי אן ינבגי אן (sic) נבחת ען אמור אלקמר. נקול אנה ליס ינבגי אן נסתעמל פי ארצאד אלקמר ען אמורה אלכלי הי מתל עודאתה פי אפלאכה — וקעת פי אסתכ֗ראג֗ אלנסבה אלאברכ֗ס לא סימא אנה וגדנא אלנסבה אלצחיחה אלתי תכ֗רג֗ בתלך אלכסופאת מטאבקה ללנסבה אלתי אסתכרג֗נאהא נחן. כמל אכ֗תצאר אלמקאלה אלראבעה מן אלממג֗סטי (sic) ואלחמד ללה כתירא. المقالة الرابعة من المجسطي في أيّ الأرصاد ينبغي أن ينبغي أن (كذا) نبحث عن أمور القمر بها. نقول إنّه ليس ينبغي أن نستعمل في أرصاد القمر عن أموره الكلّي هي مثل عوداته في أفلاكه — وقعت في استخراج النسبة الأبرخس لا سيّما أنّه وجدنا النسبة الصحيحة التي تخرج بتلك الكسوفات مطابقة للنسبة التي استخرجناها نحن. كمل اختصار المقالة الرابعة من المجسطي والحمد للّه كثيرًا.

[Book V] (11r–20v) אלמקאלה אלכ֗אמסה מן אלמג֗סטי פי אתכ֗אד אלה יקאס בהא אלכואכב אלתאבתה נקול אנה למא וג֗דנא אכ֗תלאף ב ללקמר פי סאיר אשכאלה מן אלשמס גיר אלאג֗תמאע ואלאסתקבאל ואכתר מא יכון מנה פי אלתראבע — ואעלם אנה ואן כנא אכ֗דנא אלמתאלאת באלכ֗טוט מרכז אלדואיר כדלך ליס {יצ֗ר} מן קבל אן הדא אלמקדאר מן אלקסי אלקצירה מן אלדואיר אלעט֗ימה ליס בינה ובין אלכ֗טוט פרק. כמל אכ֗תצאר אלמקאלה אלה מן אלמגסטי ואלחמד ללה כתירא. المقالة الخامسة من المجسطي في اتّخاذ آلة يقاس بها الكواكب الثابتة. نقول إنّه لمّا وجدنا اختلاف ب للقمر في سائر أشكاله من الشمس غير الاجتماع والاستقبال وأختر ما يكون منه في الترابع — واعلم أنّه وإن كنّا أخذنا المثالات بالخطوط مركز الدوائر كذلك ليس {يضر} من قبل أنّ هذا المقدار من القسيّ القصيرة من الدوائر العظيمة ليس بينه وبين الخطوط فرق. كمل اختصار المقالة ال‌ه من المجسطي والحمد للّه كثيراً.

[Book VI] (20v–28r) אלמקאלה אלסאדסה מן אלמג֗סטי ואד קד יתצל כדלך אלנט֗ר פי ... אלאתצאלאת אלמוג֗בה ללכסופאת ויתקדם דלך אלנט֗ר פי אלאג֗תמאעאת ואלאסתקבאלאת אלחקיקיה — ואד֗ אלקטאע מן אלאפק אלתי בין נקט ... אלתי פי אלכסופאת ובין דאירה אלברוג֗ מעטאה פי אלקטאע אלתי בין הדה אלנקט ובין דאירה מעדל אלנהאר מעטאה {ודמה}. כמל אכ֗תצאר אלמקאלה אלו מן אלמג֗סטי ואלחמד ללה. المقالة السادسة من المجسطي وإذ قد يتّصل كذلك النظر في ... الاتّصالات الموجبة للكسوفات ويتقدّم ذلك النظر في الاجتماعات والاستقبالات الحقيقيّة — وإذ القطاع من الأفق التي بين نقط ... التي في الكسوفات وبين دائرة البروج معطاة في القطاع التي بين هذه النقط وبين دائرة معدّل النهار معطاة {ودمه}. كمل اختصار المقالة ال‌و من المجسطي والحمد للّه.

[Books VII/VIII] (28v–29v) אלמקאלה אלז ואלח אן בטלמיוס ג֗מע פי האתין אלמקאלתין אלקול פי אלכואכב אלתאבתה ותבין חרכתהא אלכ֗אצה להא ווצ֗עהא פי אלג֗דול כל ואחדה מנהא עלי אלטול ואלערץׄ֗ אלתי להא מן דאירה אלברוג֗ — וקד יתבין הדא כלה באלטרוק אלאכ֗רי מן קבל מתלת הטז אד זאויה ט קאימה וזאויה ה מעטאה והז או טז מעטי והנא אנתהי מא ראית אן אכתב פי האתין אלמקאלתין ואלחמד ללה אלואחד ... المقالة الز والح إنّ بطلميوس جمع في هاتين المقالتين القول في الكواكب الثابتة وتبيّن حركتها الخاصّة لها ووضعها في الجدول كلّ واحدة منها على الطول والعرض التي لها من دائرة البروج — وقد يتبيّن هذا كلّه بالطروق الأخرى من قبل مثلّث ه‌ط‌ز إذ زاوية ط قائمة وزاوية ه معطاة وهز أو طز معطى وهنا انتهى ما رأيت أن أكتب في هاتين المقالتين والحمد للّه الواحد ...

[Book IX] (29v–35v) אלמקאלה אלט מן אלמגסטי פי מראתב אכר אלשמס ואלקמר ואלכואכב אלה אלמתחירה. פנקול אן אלקדמא קד אג֗מעוא עלי אן אכר אלכואכב אלה אלמתחירה הי תחת כרה אלכואכב אלתאבתה ותליה כרה אלקמר — קצדנא ובינה אד וג֗דנאה נחן עלי סתה אג֗זא מן אלמיזאן. כמל אכ֗תצאר אלמקאלה אלתאסעה מן אלמג֗סטי ואלחמד ללה. المقالة الط من المجسطي في مراتب أكر الشمس والقمر والكواكب اله المتحيّرة. فنقول إنّ القدماء قد اجمعوا على أنّ أكر الكواكب اله المتحيّرة هي تحت كرة الكواكب الثابتة وتليه كرة القمر — قصدنا وبيّنه إذ وجدناه نحن على ستّة أجزاء من الميزان. كمل اختصار المقالة التاسعة من المجسطي والحمد للّه.

[Books X/XII] (36r–43v) אלמקאלה אלי ואליא מן אלמג֗סטי אן בטלמיוס ג֗מע פי האתין אלמקאלתין תבין ג֗מיע מא יחתאג֗ אלי עלמה פי סאיר אלכואכ֗ב (sic) בנצ֗יר מא פעל פי עטארד — פאן כאן עדד אלאכ֗תלאף אלמעאדל פי אלצף אלאול זדנאה עלי אג֗זא אלטול אלמעדל ואלא נקצנאה מנהא ומא יבקי הו עדד אלמסיר אלמרי מן אלאוג֗. כמל אכ֗תצאר אלמקאלה אלעאשרה ואליא מן אלמג֗סטי ואלחמד ללה אלואחד. المقالة الي واليا من المجسطي إنّ بطلميوس جمع في هاتين المقالتين تبيين جميع ما يحتاج إلى علمه في سائر الكواكب بنظير ما فعل في عطارد — فإن كان عدد الاختلاف المعادل في الصفّ الأوّل زدناه على أجزاء الطول المعدّل وإلّا نقصناه منها وما يبقى هو عدد المسير المرئيّ من الأوج. كمل اختصار المقالة العاشرة واليا من المجسطي والحمد للّه الواحد.

[Book XII] (43v) אלמקאלה אליב מן אלמג֗סטי קאל וקד יתצל בדלך אלנט֗ר פי אלתקדם אעני אלרג֗וע אלדי יערץׄ לכל ואחד מן אלכואכב אלכ֗מסה. וקד תקדם פבין פי דלך ג֗מאעה מן אצחאב אלתעאלים المقالة اليب من المجسطي قال وقد يتّصل بذلك النظر في التقدّم أعني الرجوع الذي يعرض لكلّ واحد من الكواكب الخمسة. وقد تقدّم فبيّن في ذلك جماعة من أصحاب التعاليم [Explicit] (48v) פי אלאול ... מבאדי ברג֗ ברג֗ ופי אלאתנאן אבעאד אלמסאיה ואלצבאחיה ללזהרה ואלבאקין לעט֗ארד. כמל אכ֗תצאר אלמקאלה אליב מן אלמג֗סטי ובתמאמה תם אלכתאב. في الأولى ... مبدأ برج برج وفي الاثنان أبعاد المسائيّ والصباحيّ للزهرة والباقي لعظارد. كمل اختصار المقالة اليب من المجسطي وبتمامه تمّ الكتاب والحمد للّه والواحد.

Bibl.:  Moritz Steinschneider, ‘Schriften der Araber in hebräischen Handschriften, ein Beitrag zur arabischen Bibliographie’, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 47 (1893), pp. 335–384, here pp. 358–359; Bernard R. Goldstein, ‘The Survival of Arabic Astronomy in Hebrew’, Journal for the History of Arabic Science 3 (1979), pp. 31–39, p. 32; Malachi Beit-Arié and Nurit Pasternak, Hebrew Manuscripts in the Vatican Library. Catalogue, Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticano, 2008, p. 339.