A lemmatic commentary on the complete Almagest in Gerard of Cremona’s translation (A.1.2) taking as a starting point and borrowing largely from Gerard’s own Notule Almagesti (C.1.3), but also from the Almagest itself and other sources. Like Gerard’s Notule Almagesti, this commentary contains a curious opening, made of notes added by the scribe apparently at a later stage and consisting of explanations of the preface and of other sections of Book I of the Almagest. The commentary otherwise starts with Almagest I.2 and with the same incipit as in Gerard’s Notule. The only known manuscript, which is likely to be the autograph, was copied in England in the first half of the thirteenth century, probably in or soon after 1234.
Text ‘(Paris, BnF, lat. 7266) Ultime hominis promissiones, id est quod ultimo promittitur homini… Bonum fuit scire etc… (3ra-5vb) [book i] <Notul?>e Almagesti. Sciendum est universaliora esse preponenda aliis et particularia sensibiliora minus sensibilibus — ad 3 decenas …ietis (?) et illa de aliis. (5vb-10ra) [book ii] Et postea que narravimus etc. In primo libro tractavit de illis que fiunt in celo — sicut de horis et elevationibus et reliquis. (10ra-16rb) [book iii] Postquam declaravimus. Ea vero in quibus etc. Abrachis cum computabat annum a motu Solis — unus qui moveat augem et alter ipsum. (16rb-19ra) [book iv] Iam narravimus. In hoc capitulo docet Ptolomeus que sint illa ex quibus inveniuntur loca Lune — de errore Abrachis credendum est ei quod in libro eius illa invenit. (19ra-26va) [book v] Que vero accidunt etc. Sed in divisione etc., id est in figuris que proveniunt ex divisione motuum — ab orbe signorum et Luna in altera. (26vb-32ra) [book vi] Postquam sequitur etc. Et revolutionum. Ut in Sole et Luna eccentrici et diversitatis — ubi tractatur de…is (?) eclipticis. (32ra-33ra) [book vii] Declaratur autem etc. Ad partem successionis signorum, id est ab oriente ad occidentem — id est fecerimus quod illud latus revolvatur. (33ra-33va) [book viii] Et postquam iam etc. Aut o … (?) etc. Omnia ista considerantur per circulos transeuntes — principium visionis non esset c… (?). (33va-36ra) [book ix] Quantum fuit etc. Per medium Solem, scilicet posuerit Solem medium — potest equari omni hora. (36ra-38rb) [book x] Radices secundum quas. Et fuit stella veneris etc. Sciendum quod stella ista non est in orbe signorum — scilicet 109 partes partes et 42 minuta. (38rb-40va) [book xi] Et quia iam etc. Extremtas noctis. Habitudines nominatur extremitas noctis — scilicet totum angulum AEK. (40va-42va) [book xii] Postquam demonstrate sunt etc. Sciendum quod auctoritates huius scientie viderunt — secundum proportionem 4 numerorum ut sepe dictum est. (43ra-46vb) [book xiii] Et quia remanserunt etc. Quoniam non accidunt. Q. d. … (?) in nono tractatu posui 3 circulos — est 99 partes et fac more solito. Ex radicibus, id est principiis. Expliciunt notule Almagesti. (47ra-47vb) [additional notes] Sciendum est quod in secundo libro est quiddam quod non est ibi bene enucleatur — operando ut in proximo.’
Bibl. H. Zepeda, The Medieval Latin Transmission of the Menelaus Theorem, PhD dissertation, University of Oklahoma at Norman, 2013, 320 n. 619; S. Georges, Glosses as a Source for the History of Science. The Case of Gerard of Cremona’s Translation of Ptolemy’s Almagest (forthcoming).
