Valentin Nabod
In Claudii Ptolemaei Quadripartitae constructionis apotelesmata commentarius novus et eiusdem conversio nova
An extensive commentary on the complete text of the Quadripartitum composed by the German mathematician and astrologer Valentin Nabod (1523-1593) in Padua not earlier than 1574, a date occurring in a table towards the end of Book IV (London, BL, Sloane 216, f. 357r: ‘Canonion revolutionum ab anno 1574’). The commentary, organised by chapter, is interspersed with Ptolemy’s text in a new translation from the Greek prepared by Nabod himself (A.2.12). None of the surviving manuscripts is complete. The most important of them appears to be London, BL, Sloane 216, which is missing the preface and several sections of Book I, while the preface alone is extant in MS Milan, BA, A. 71 inf. None of the manuscripts listed below seems to be in Nabod’s hand, judging from an autograph letter by him preserved in MS Milan, BA, S. 77 sup., f. 295r-299r. The text was never printed, with the exception of selected passages from chapters III.10-11 published by Magini in 1607 (C.2.38). Nabod had already used Ptolemy extensively in his Enarratio elementorum astrologiae (ed. Cologne, apud haeredes Arnoldi Birckmanni, 1560), a work consisting of a critical assessment of Alcabitius’s Introductorius in the light of Ptolemy’s astrological doctrines.
Text ‘(Milan, BA, A. 71 inf.) [preface] Quoniam vero summam totius operis praecognovisse multum instest ideo attexam hic argumentum breve seu periodum horum quatuor Ptholoemei librorum de effectibus siderum — Sequuntur ergo libri primi capitula.’
‘(London, BL, Sloane 216) (1v) Valentini Naibodae mathematici praeclarissimi in Claudii Ptolemaei Quadripartitae constructionis apotelesmata commentarius novus et eiusdem conversio nova. (2r-13v) [book i] [text] Prooemium deest. Quod futurorum per astronomiam praecognitio sit quaedam ars et quousque progrediatur. Caput primum. Facile patescit, breviterque perspicuum fieri potest omnibus quod de aeterea et externa natura vis quaedam diffundatur — et etiam alimoniam aut etiam aliqua quae iam evenerunt. (4r) [comm.] In caput primum comment<arius>. Vult ostendere Ptolomaeus in hoc capite caeli in subiectam materiam — omnia reperti imbecilles et prorsus infirmi habentur. Apotelesmatis primi finis. (14r-91v) [book ii] [text] Valentini Naibodae mathematici praeclarissimi in Claudii Ptolemaei Quadripartitae constructionis apotelesmaticum secundum commentarius novus et conversio eiusdem nova. Prooemium. Cap. I. Artis igitur elementorum tanquam per tabellas expositorum — quibus conciliantur, quam dodecatemoriorum quibus subsunt. (14v) [comm.] In caput primum commentaria. Textus I. Artis igitur elementorum tanquam per tabellas expositorum: Praedictum est totum opus distribui in principia rerum — sed solum ad singulos homines peculiariter attinent. Apotelesmatis secondi finis. (92r-263v) [book iii] [text] Valentini Naibodae mathematici praeclarissimi in Claudii Ptolemaei Quadripartitae constructionis apotelesmaticum tertium commentarius novus et eiusdem conversio nova. Caput primum quo est prooemium. Postquam in superioribus explicata est a nobis casuum universitati evenientium theoria — deinceps suo loco dicendam distributionem. (92v) [comm.] In caput primum commentarius. Textus primus. Postquam in superioribus explicata est a nobis: (93r) Hoc est voluminis tertii prooemium continens doctrina — opponitur loci dominus extiterit, ut suo loco est dictum. Finis libri tertii. [additional note] Adverte quod in genitura Iohannis Baptista Cardani horoscopus est gradu 15 Sagittarii — ad qualitatem mortis ex capitis truncatione significandam. (264r-377v) [book iv] [text] Valentini Naibodae mathematici praeclarissimi in Claudii Ptolemaei Quadripartitae constructionis apotelesmaticum quartum commentarius novus et eiusdem conversio nova. Caput primum, quod est prooemium. Textus primus. Quaecunque de utrisque et quae genituram praecedunt et quae eidem adiunguntur cognosci poterant — vero cum illis quae ad animum spectant. (264v) [comm.] Valentini Naibodae in caput primum commentaria. Quaecunque de utrisque et quae genituram praecedunt et quae: Hoc primum caput solam habet et ex se claram — Itaque hic et in hoc termino noster quoque interpretandi commentandique labor finem iam accipiat.’
Bibl. L. Thorndike, A History of Magic and Experimental Science, VI, New York, 1941, 120-122; L. Bellizia, ‘Valentin Naboth. Matematico, astronomo, astrologo’, Bruniana & Campanelliana 20 (2014), 645-653: 649.
