PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Almagesti minor

Paris, BnF, lat. 16657 · 128r

Facsimile

climatibus possunt videre eclipsim Solis bis in mense uno. Nichil autem prohibet homines unius habitabilis et homines alterius habitabilis qui obliqui nobis dicuntur videre duas eclipses Solis in mense uno, eo quod ambe diversitates aspectus in partes oppositas eis contingentes maiores esse possunt posita quantitate scilicet gradu uno et minutis xxvii. Et hoc est quod volebamus.

⟨VI.13⟩ Digitos lunaris eclipsis ad quamcumque latitudinem Lune ab orbe signorum et ad quamcumque distantiam centri Lune a centro terre ostensive declarare. Unde patebit quando particularis et quando universalis erit eclipsis, et quando moram habebit Luna sub umbra et quando non, et quando erit maxima eclipsis que unquam esse potest.

Quando siquidem eclipsis Lune possit vel debeat accidere et propter quid ex premissis innotuit. Quod autem nunc proponitur ad quantitatem eclipsis pertinet. Inveniatur itaque cum vera coniunctione Solis et Lune ecliptica motus latitudinis equatus, et per motum latitudinis vera Lune latitudo ad ipsum tempus coniunctionis vere. Nam illud tempus est tempus eclipsis medie. Deinde queratur ex xiiia xiiia] septima N presentis que sit quantitas medietatis duorum diametrorum scilicet Lune et umbre. ] This figure, which is used for VI.13-14, does not have all the necessary points labeled. The second, better figure is from K 147. Quibus habitis evidentie causa describam circulum umbre in transitu Lune supra centrum A et supra circulum umbre notas BDG; item super idem centrum alium circulum secundum quantitatem medietatis duorum diametrorum et supra circulum notas HPK. Palam ergo quod A punctum oppositum est semper in circulo signorum loco Solis, et cum Luna in directo huius puncti fuerit, ipsa est in medio eclipsis, et tunc maxime sunt eius in presenti eclipsi tenebre. Ponamus itaque vice arcus circuli signorum lineam HPK, HPK] HAK M et super eam perpendicularem PA vice circuli transeuntis super centrum Lune in medio eclipsis et polos circuli signorum. Si ergo transitus Lune fuerit super punctum P ut eius latitudo sit PA scilicet sicut medietas duorum diametrorum, tunc manifestum est quod Luna contingit circulum umbre exterius et nichil eius obscuratur quia PD est medietas diametri Lune et P centrum Lune et DA medietas diametri umbre.

Sit iterum DZ equalis linee PD, et sit centrum Lune in transitu umbre super punctum Z. Palam ergo quod tunc tota Luna obscurabitur scilicet cum latitudo Lune ZA minor fuerit medietate duorum diametrorum quantitate linee PZ que est sicut diameter Lune. Et nulla ⟨erit⟩ erit] From K ei mora sub umbra eo quod Luna contingit circulum umbre intrinsecus cum centrum sit in puncto Z et eius semidiameter sit linea DZ.

Ex hiis itaque patet quod quotiens medietas duorum diametrorum superabit latitudinem Lune minori augmento quam sit diameter totus Lune, quoniam est PZ, non obscurabitur Luna tota sed in parte tantum quia centrum Lune cadet in transitu inter punctum P et Z. Et quotiens medietas duorum diametrorum superabit latitudinem Lune maiori augmento quam sit linea PZ scilicet diameter Lune, tunc et tota Luna obscurabitur et erit ei mora. Quod si Luna omnino latitudine caruerit, tunc erit maxima eclipsis que esse potest quia centrum Lune in transitu erit super punctum A, maxime si Luna fuerit in longitudine propiore epicicli. Cum itaque digitos eclipsis volueris, deme latitudinem Lune de medietate duorum diametrorum; reliquum est id quod obscurabitur de diametro Lune. Ipsum ergo reliquum multiplica in xii et divide per quantitatem diametri Lune inventam, et exibunt digiti eclipsis et minuta digitorum si ulterius diviseris. Quod si hi digiti plures xii fuerint, Luna moram habebit.

⟨VI.14⟩ Minuta casus et minuta more si Luna moram habuerit definire.

Ponemus primum Lune non esse moram sub umbra et lineam umbre in trans⟨it⟩u transitu] From K Lune quasi equidistantem linee circuli signorum licet sit arcus circuli declivis, ad sensum enim fere equidistat. ] This figure, which is also used for VI.13 and is found only once in the mansucript, does not have all the necessary points labelled and has line AT drawn incorrectly. The second, better figure is from K 147. Et sit hec linea