PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Almagesti minor

Paris, BnF, lat. 16657 · 86v

Facsimile

terminis dyametri due in directam directam] directum K promineant lingule in extremitate sua sua] sup. lin. gratillime, gratillime] i.e. ‘gracillime’ quarum erit officium ut cum minor lamina infra maiorem super centrum rotata fuerit, lingule sectiones partium in labro dyametraliter oppositas numerent et indicent.

Eis ergo ita paratis et minore maiori ut in ea volvi possit centraliter inserta, quotiens opus erit per eas operari. Latus lamine quadrate super lineam meridianam in plano protractam erectum constituemus superfitie superfitie] i.e. ‘superficie’ minoris incluse ad meridiem obversa. Sicque aptabimus et firmabimus ut latus suppositum suppositum] supremum B orizonti equidistet et superfities superfities] i.e. ‘superficies’ erecta a meridyano non declinet, quorum primum arte livelli effities, effities] i.e. ‘efficies’ secundum experientiam perpendiculi. Solis ergo umbram circa utramque utramque] utrumque K solstitium in omni meridie observans, tamdiu volves interiorem rotulam donec superior pinna totam inferiorem obumbret. Et per hoc duorum tropicorum distantiam cuius medietas est maxima declinatio, necnon et distantiam puncti in summitate capitum ab equinoctiali deprehendes.

Paratur et aliud commodius et facilius instrumentum. Laterem scilicet ligneum vel lapideum vel eneum quadratum quere cubitalis latitudinis et apte altitudinis ut super latus sine tortuositate et inclinatione erigi possit, sitque una superfitierum superfitierum] i.e. ‘superficierum’ levissima et equalis. Positoque centro in uno angulorum super ipsum quartam circuli describere. describere] describe K Et ab eo centro duas lineas rectas angulum rectum continentes et quartam circuli includentes protrahe, et quartam circuli in xc partes et unamquamque partium in minuta quot poteris partire. Deinde duas pinnulas tornatiles pyramydales pyramydales] corr. ex pyramydes equales longitudine ⟨et⟩ et‌1] From K grossiore grossiore] grossitie K quere. Et unam in centro ortogonaliter infige et alteram extremitati linee a centro descendentis. Quo completo erige instrumentum super latus suum duabus pinnis pinnis] corr. ex pinis ad orientem conversis et ea que in centro est superiori et alia deorsum inferiori. Sitque superfities superfities] i.e. ‘superficies’ in qua fixe sunt obversa orienti. Tunc perpendiculo a superiori pinna in inferiorem demisso ad meridiani superfitiem superfitiem] i.e. ‘superficiem’ et orizontis equidistantiam adapta, umbramque pinnule in centro existentis quorsum in meridie cadat diligenter attende. Et per hoc sicut superius distantiam tropycorum et remotionem summitatis capitum ab equinoctiali contemplare.

Notandum autem quod diversitas aliqua in maxima declinatione reperta est a diversis consideratoribus in suis temporibus. Nam Indei invenerunt eam esse xxiiii graduum, Ptolomeus xxiii graduum et li minutorum et xx secundarum, Albategni vero xxiii xxiii‌1] corr. ex xxxiii graduum et xxxv minutorum, Arzazel quoque xxiii xxiii‌2] corr. ex xxxiii graduum et xxxiii minutorum et xxx secundarum. Ideo sollerter adhuc est inspiciendum et magis visui quam auditui credendum.

⟨I.16⟩ Cuiuslibet puncti ⟨in⟩ in] From K circulo declivi cuius discessus ab equinoctiali est notus declinationem invenire. Unde manifesta est hec regula: si sinus portionis ab equinoctiali inchoate cuius finalis puncti declinatio queritur ducatur in sinum maxime declinationis productumque productumque] corr. ex punctum dividatur per sinum quadrantis, exibit sinus quesite declinationis.

Describo circulum per polos circuli equinoctialis et etiam declivis transeuntem ABG, infra quem equinoctialis medietas ABG ABG] AEG K et medietas circuli declivis BED ad notam E se intersecantes locentur. Et Et] Unclear in P but confirmed by K. nota E vernale designet equinoctium, punctus vero D hiemale solstitium, et nota B esti