A sizeable lemmatic commentary on the Quadripartitum in Antonius Gogava’s translation (A.2.10), published by Girolamo Cardano (1501-1576) in Basel in 1554, in a volume of astrological texts dedicated to John Hamilton, archbishop of St Andrews. A a later stage, Cardano thoroughly revised his commentary for a new edition that was published posthumously in 1578 (the 1663 edition of Cardano’s complete works reproduces this revised edition). Cardano’s In Ptolemaei librorum de iudiciis astrorum commentaria was the source text of commentaries C.2.29 and C.2.39, and was also used in commentary C.2.37.

Text ‘(ed. Basel 1578) (a₄r-a₅r) [general preface] Hieronymi Cardani Mediolanensis medici in Ptolemaei librorum de iudiciis astrorum commentaria prooemium. Semper mos ille viguit, ut qui imperitissimus esset, bonis omnibus artibus malediceret — stolidius vero longe pertinaciter ineptire. (a₅v-[a₆]r) [preface to the reader] Hieronymi Cardani Mediolanensis medici in commentaria astronomica ad pium lectorem praefatio. His nugonibus qui artem ipsam vanitatis aut impietatis perperam accusant — nihil absurdum aut impium forsan dixeris. ([a₆]v) [second preface to the reader] Praefatio ad lectorem eiusdem utilissima admonitio. Quanquam nemo soleat ei arti quam profiteri vult — studii disciplinae huius. (97-98) [commentator’s preface] Claudii Ptolemaei Pelusiensis libri quatuor de astrorum iudiciis cum expositione Hieronymi Cardani Mediolanensis medici. Proeemium expositoris. Libros hos antiquorum more de iudiciis inscripsit Ptolemaeus Pelusiensis Aegyptius, unde Alexandrinus etiam dictus est — dividentes singula capita prout commodius videbitur. (99-208) [book i] [text] Prooemium authoris. Caput I. Textus I. Duo sunt, Syre, quibus pervenitur ad astronomicas praedictiones, praecipua quidem et maxima… [comm.] Commentarius. Authores prooemia faciunt, ut quod non ex arte est ad artem tamen est necessarium explicetur — in septimo prudentiae, in quarto stabilitatis. (209-317) [book ii] Claudii Ptolemaei mathematici de iudiciis liber secundus cum expositione Hieronymi Cardani Mediolanensis medici. [text] Proemium authoris. Caput I. Textus I. Hactenus quidem percurrimus ea, quorum maxime cognitionem preadictiones… [comm.] Commentarius. Generalem expositionem eventuum in universo orbe quam hic proponit arduum — dum de coloribus deliquiorum loquemur. Finis secundi libri. (318-421) [book iii] In commentaria tertii libri Ptolemaei de iudiciis Hieronymi Cardani Mediolanensis medici ad reverendissimum D. Ioannem Hamulthonum Sancti Andreae archiepiscopum legatum etc. praefatio. Hactenus de generalibus iudiciis tractatum est… [text] Claudii Ptolemaei mathematici de iudiciis liber tertius, caput primum, quod est prooemium. Textus I. Explicata a nobis in prioribus communium eventuum… [comm.] Commentarius. Declarat rationes dictas in praecedenti prooemio, sed concludit initium unum esse principale — ad unguem etiam est intelligenda de progressionibus. Finis tertii libri. (421-510) [book iv] [text] Claudii Ptolemaei mathematici de iudiciis liber quartus, caput primum, quod est prooemium. Textus I. Quae igitur genituram praecedunt illive connexa sunt… [comm.] Commentarius. Quatuor proposuerat superius tranctanda, scilicet genituram antecedentia — et nova directio per meridianos iuxta proportionis aut circulos positionis reditus an processus significatorum electio. Et loci mutati aut mutati ingressibus comparati. Hieronymi Cardani medici Mediolanensis expositionum in Claudii Ptolemei libros IIII De iudiciis finis.’

Bibl. A. Ingegno, Saggio sulla filosofia di Cardano, Firenze, 1980, 41-56; A. Grafton, Cardano’s Cosmos: The Worlds and Works of a Renaissance Astrologer, Cambridge (Mass.), 1999, 134-155; G. Ernst, ‘“Veritatis amor dulcissimus”: Aspects of Cardano’s Astrology’, in Secrets of Nature. Astrology and Alchemy in Early Modern Europe, eds W. R. Newman, A. Grafton, Cambridge, MA-London, 2001, 39-68; P. Pizzamiglio, L’astrologia in Italia all’epoca di Galileo Galilei (1550-1650). Rassegna storico-critica dei documenti librari custoditi nella Biblioteca «Carlo Viganò», Milano, 2004, 20-31; O. Pompeo Faracovi, ‘Girolamo Cardano e il ritorno a Tolomeo’, in Il linguaggio dei cieli. Astri e simboli nel Rinascimento, eds G. Ernst, G. Giglioni, Roma, 2012, 125-138.

Modern ed. ---