PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Paul of Gerresheim, Expositio practice tabule tabularum et propositionum Ptolomei pro compositione tabule sinuum et cordarum necessariarum

Brussels, BR, 1022-1047 · 188r

Facsimile

deprehendis ex denominatione eius quod provenit ex ductu eius in se ipsum. Et si velles tabulam ad hoc habere, scias quod eadem est cum ea que posita est in propositione secunda que est de modo divisionis. Hoc facto, inveniendus est quidam numerus qui bis ductus in priorem inventum et postea semel in se ipsum deleat id quod remansit de numero proposito, quanto vicinius potest, et scribendus iuxta priorem numerum sub sua denominatione subtiliori. Deinde querendus est iterum alius numerus qui ductus bis in singulos priores et postea in se semel deleat sibi relictum de numero proposito et sic continuando usque in finem et si nichil remanserit, certum est quod numerus propositus fuit quadratus. Si vero aliquid remanserit, non fuit numerus propositus quadratus et invenisti radicem numeri quadrati sub eo contenti. Numerus enim qui successive ex tabula invenitur et extra scribitur est numerus radicis. Exempli gratia: sit numerus propositus 15 signa, 28 gradus, 2 minuta, 54 secunda, 41 tertia, 40 quarta cuius radicem volo investigare. Primo incipiam sub gradibus et queram in tabula numerum aliquem qui ductus in se deleat 15 signa et 28 gradus, quanto propius potest, et invenio quod ille est 30. Quadratum enim eius, ut patet ex tabula, est 15 0 et quia gradus proveniunt ex multiplicatione graduum per gradus et in proposito 15 sunt signa et 0 gradus, scribo illa 30 extra ad partem sub gradibus et repertum in tabula subtraho a numero proposito et manent 28 gradus, 2 minuta etc. Quero nunc ex tabula numerum qui bis ductus in 30 et postea in se semel deleat hoc, quanto vicinius potest, hunc enim quero hoc modo: video in tabula sub 30 in qua deleo numerum inveniendum bis ducere 28 0 in cuius directo in alio tabule latere video 56 cuius medietas sunt 28. Scribo itaque ista 28 minuta extra ad partem iuxta priores 30 gradus et video, utrum possim modo premisso multiplicatum subtrahere a numero proposito querendo in uno latere 30 et in alio latere duplum de 28, scilicet 56. In quorum concursu invenio, ut supra posui, 28 0. Deinde duco 28 in se et veniunt 13 4. Iam video quod 28 est numerus nimis magnus, deleo igitur 28 et scribo 27. Cum cuius duplato et 30 gradibus prioribus intrando invenio 27 gradus, 0 minuta. Deinde duco 27 minuta in se et invenio 12 minuta, 9 secunda. Quibus a numero proposito etiam etiam] add. sup. lin. B subtractis manent 50 minuta, 45 secunda, 41 tertia, 40 quarta. Iterum ergo quero numerum qui ductus bis in 30 gradus et bis in 27 minuta et postea semel in se ipsum deleat hoc quod remansit de numero proposito et invenio quod sub 30 in directo 50 sunt 25 cuius duplum sunt 50. Pono igitur illa 50 secunda cum prioribus numeris et duco 50 bis in 30 gradus et veniunt 50 minuta, 0 secunda, similiter illa 50 secunda duco bis in 27 minuta et invenio 45 secunda, 0 tertia. Deinde multiplico 50 minuta per se ipsa et proveniunt 41 tertia, 40 quarta. Quibus a numero proposito subtractis, nichil manet. Fuit ergo numerus propositus quadratus et eius radix est 30 gradus, 27 minuta, 50 secunda. Attende hic et vide quod sicud in hac operatione incipis sub