PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Almagesti minor

Paris, BnF, lat. 16657 · 107r

Facsimile

locum Solis notum ex opposito, notus est arcus circuli signorum inter alternas eclipses quam quam] quem K Luna interim perambulavit proiectis integris revolutionibus. Est enim equalis ei quem Sol perfecit. Rursum cum utrumque tempus inter alternas eclipses sit notum, erit ad utrumque tempus intermedium medius motus longitudinis notus et medius motus diversitatis notus; itaque et differentia medii motus longitudinis ad motum apparentem nota.

Et ponam ad hoc exemplum trium eclipsium in Babilonia observatarum quas refert Ptolomeus. Prima igitur eclipsium in primo anno Marduchei fuit in fine Virginis cum Sol teneret locum oppositum. Et secunda eclipsis que fuit in secundo anno Marduchei fuit in xlvo minuto gradus quartidecimi Virginum. Virginum] Virginis K Et tempus intermedium fuit cccliiii dies et due hore et medietas et xva pars unius hore ex diebus mediocribus. Et tercia eclipsis in eodem anno Marduchei fuit cum Lune verus locus esset in xvo minuto quarti gradus Piscium. Et tempus intermedium secunde et tercie eclipsis clxx clxx] This work repeats a mistaken value from the Gerard of Cremona translation. It should be 176 days. dies et xx hore et quinta hore ex diebus mediocribus.

Manifestum ergo quod Sol pertransivit a tempore medio eclipsis prime ad tempus medium eclipsis secunde et Luna similiter secundum motum motum] supr. lin. apparentem in circulo signorum signorum] motum add. but then del. proiectis integris revolutionibus cccxlix gradus et xv minuta, et a tempore medio secunde eclipsis usque ad tempus medium tercie eclipsis clxix gradus et xxx minuta. Sed ad eadem tempora notus est motus medius in longitudine et notus notus‌2] motus K medius diversitatis. Invenies ergo si inquiras ex superioribus arcum diversitatis quem transit Luna a prima eclipsi ad secundam proiectis integris revolutionibus cccvi gradus et xxv minuta, et quod propter ipsum adduntur super medium cursum gradus iii et xxiiii minuta; et arcum BAG quem transit Luna a secunda eclipsi ad terciam cl gradus et xxvi minuta, et quod propter ipsum minuuntur a cursu medio xxvi xxvi‌2] This should be ‘xxxvi’ as in K or perhaps ‘xxxvii’ to follow the numbers from Gerard’s translation of the Almagest. minuta. Propter hoc ergo erit arcus quem transit Luna BA liii gradus et xxxv minuta, et propter ipsum minuuntur a medio cursu iii gradus et xxiiii minuta. Et arcus quem pertransit pertransit] corr. ex transit Luna ab A ad G est xcvi gradus et li minuta, et propter eum adduntur supra cursum medium ii gradus et xviii xviii] This should be ‘xlvii.’ minuta.

Hiis ita firmatis manifestum est quod in arcu BAG non cadit longitudo propior eo quod cum sit minor medietate circuli, propter eum non augetur motus sed minuitur; oporteret autem si in eo esset longitudo propior, quia tunc Luna in epiciclo secundum continuitatem signorum movetur. Ponam itaque punctum D centrum circuli declinantis quod et est centrum circuli signorum. Et ab eo ducam tres lineas ad puncta eclipsium trium DA DG DEB, deinde lineas EA et GA, et perpendicularem et et‌3] EZ K super lineam AD, et EH perpendicularem super GD, et GT perpendicularem super EA.

Quia ergo differentia motus apparentis ad motum medium qui accidit propter arcum BA est nota, est notus etiam angulus BDA quia ipse est angulus DE, DE] differentie K et angulus Z rectus. Ergo proportio DE ad EZ nota facta scilicet DE semidiametro. Item arcus BA notus est, ergo angulus BEA notus. Quare reliquus angulus EAZ est notus, et angulus Z rectus. Est ergo proportio EA ad EZ nota facta scilicet EA semidiametro. Sed erat proportio EZ ad ED nota; erit ergo EA ad semidiametrum ED notarum partium. Amplius quia differentia motus apparentis ad motum medium qui accidit propter arcum BAG est nota, erit angulus BDG. Et angulus qui est ADH ADH] ad H K est ⟨rectus⟩. rectus] From K Facta Facta] perhaps corr. ex ... ergo rursum DE semidiametro erit proportio DE ad EH nota. Sed et angulus BEG notus, reliquus ergo EGH notus. Facta ergo EG semidiametro, erit proportio EG ad EH nota. Sed EH ad ED nota, quare EG erit notarum partium ad semidiametrum DE. Amplius arcus AG notus est, ergo angulus GET notus. Et angulus ADT ADT] ad T K rectus. Facta ergo rusuus rusuus] i.e. ‘rusus’(?); rursus K EG semidiametro erit proportio ipsius ad utramque istarum ET GT nota. Sed erat proportio EG ad ED nota, ergo utraque istarum ET GT erit ad semidiametrum ED notarum partium.

Subtracta ergo ET ad ad‌1] ab K EA quoniam et ipsa erat notarum partium ad ED, relinquitur AT nota. Cum TG ergo et AG que subtenditur angulo recto eodem respectu est nota. Ergo proportio AG ad EG est nota, scilicet scilicet] sed K recta AG ad diametrum epicicli cum fuerit cxx partium est notarum partium quia est corda arcus AG noti. Ergo et hoc respectu erit corda EG nota, ergo et arcus qui super eam est notus. Quare totus arcus BAGE notus est, et secundum premissa est clvii partes et xi minuta, minor scilicet semicirculo. Ergo et corda eius BE est nota et est cxvii partes et xxxviii xxxviii] xxxvii K minuta et xxxii secunda, secundum quod diameter epicicli est cxx partium. Si vero