PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Almagesti minor

Paris, BnF, lat. 16657 · 117r

Facsimile

metro eius ADG centrum terre E et nota declinationis diametri epicicli punctum Z. Manentibus ergo omnibus in premissa proportione proportione] propositione K constitutis, describam epiciclum Lune HL supra centrum B. Et protraham lineas ETBH et DB et BK, sitque locus Lune in consideratione proposita punctum L. Et protraham duas lineas EL BL, et et] DB et BK add. but then del. super lineam EBH producam perpendicularem unam DM et aliam ZN. Quia ergo media distantia Solis et Lune lxxviii gradus et xiii minuta, erit cum hoc duplicatum fuerit angulus AEB notus. Quare et residuus duorum rectorum angulus DEM et angulus ZEN notus. Et propter hoc una superius posita fiet linea EB nota ad distantiam duorum centrorum que est x partes et xix minuta. A qua cum subtracta fuerit EN nota, relinquetur BN nota. Et propter hoc fiet arcus epicicli TK notus qui scilicet est inter longitudinem propiorem veram et longitudinem propiorem equalem. Et quia elongatio Lune in epiciclo a longitudine longiore equali fuit in hora considerationis cclxii gradus et xx minuta, cum subtraxerimus inde medietatem circuli clxxx, relinquitur a puncto K quod est longitudo propior media arcus KL notus scilicet lxxii lxxii] This should read ‘lxxxii.’ gradus et xx minuta. Et accidit quod arcus TK est vii gradus et xl minuta. Erit totus TKL xc gradus; ergo angulus EBL est rectus. Quocirca cum linea BL que est semidiameter semidiameter] corr. ex diameter epicicli nota sit sicut BE, est enim hoc respectu v partium et xv minutorum, ⟨erit propter hoc EL similiter nota. Et accidit 40 partium et 25 minutorum iuxta hanc quantitatem qua BL est 5 partium et 15 minutorum⟩. erit…minutorum] From B Et iuxta eandem quantitatem erat EA nota scilicet lx partium et GE nota scilicet xxxix xxxix] corr. ex xxix partium et xxii minutorum. Fuit ante ante] autem K ostensum in premissa quod linea EL est xxxix partes et xlv minuta iuxta quod semidiameter semidiameter] corr. ex diameter terre est pars una. Est enim distantia centri Lune a centro terre in hora considerationis. Ergo cum proportionaverimus quantitates harum linearum, erit linea EA quidem lix partes et EG xxxviii ⟨partes⟩ partes] From K et xliii minuta, et linea BL que est semidiameter epicicli v partium et x minutorum videlicet iuxta quantitatem qua semidiameter terre est pars una. Et ita quoque ponit Albategni.

Hiis cognitis in quocumque loco epicicli Luna fuerit, epiciclo etiam in quolibet loco ecentrici posito, erit distantia Lune a centro terre nota. Nam linea EB ad omnem distantiam a longitudine longiore secundum hunc quoque modum erit nota, cum distantia duorum centrorum hoc quoque respectu nota fuerit scilicet x partium et ix minutorum fere. Ponamus ergo Lunam in epiciclo super punctum F secundum notam elongationem a puncto H et ducamus perpendicularem FC super EH. Erit ergo proportio BF ad BC et ad BF BF‌2] CF K nota; quare tota EC sicut EF EF‌1] CF K nota; quare et EF que subtenditur angulo recto nota iuxta id secundum quod diameter diameter] semidiameter B terre est pars una.

Cum vero centrum epicicli fuerit in longitudine longiore ecentrici et Luna in longitudine longiore epicicli, addita quantitate semidiametri epicicli que hoc respectu est v partes et x minuta super lix partes que sunt linea EA, erit maxima distantia centri Lune a terre centro que esse potest lxiiii partes et x minuta. Et si tunc Luna fuerit in longitudine propiore epicicli, subtracta quantitate semidiametri epicicli a linea EA, remanebit distantia centri Lune a centro terre liii partes et l minuta. Cum vero centrum epicicli fuerit in longitudine propiore ecentrici et Luna in longitudine longiore epicicli, addita hac quantitate semidiametri epicicli super lineam EG, erit distantia centri Lune a centro terre xliii partes et liii minuta. Et si Luna tunc fuerit in longitudine propiore epicicli, erit minima distantia centri Lune a centro terre que esse potest xxxiii partes et xxxiii minuta, subtracta videlicet quantitate semidiametri epicicli dicta a linea EG.

⟨V.15⟩ Diameter Lune in maxima centri eius a centro terre distantia quantum arcum maioris circuli cordet invenire. Unde etiam manifestum erit de semidiametro umbre in hoc Lune transitu quanto arcui maioris circuli subtendatur, et que ipsius ad semidiametrum Lune proportio.

Neque per clepsedras clepsedras] corr. ex de p- P; i.e. ‘clepsydras’ aquarum neque per elevationes circuli equinoctialis hoc etiam accedendo ad prope verum deprehendi est possibile propter multas erroris incidentias. Sed elegit philosophus duas lunares eclipses in quarum utraque Luna aput longitudinem longiorem epicicli fuit. Et fuit prima earum in anno cxxviio annorum Nabugodis, et eclipsatum est de diametro Lune ex parte meridiei ad quartam diametri eius. Et fuit locus Lune in medio tempore eclipsis per medium cursum longitudinis xxv gradus et xxii xxii] This should be ‘32’ to match the Almagest. minuta Libre, et locus eius verus xxvii gradus et v minuta Libre.