〈Prefatio commentatoris〉

Inter utiliores vias quas in editionibus viderimus viderimus] viderim I sapientum de astrorum doctrinantium influxibus processus quem gloriosus astronomorum ille astronomorum ille] iste astronomorum I signifer, Ptholomeus Saludranus, Saludranus] Soludianus I in Libro quatuor partium ordinavit regularior et tutior apparuit. Verum quia vir ille nobilis et honoratus de antiquioribus cum fuerit philosophis, consuetudinem temporis illius scribentium in simili gravitate et et] ac I verborum paucitate servavit. Mos enim antiquorum erat Mos enim antiquorum erat] Mos erat antiquorum I verbum sub verbo occultare ut per hoc doctrine filiis filiis] filii I profundioris speculationis et amplioris exercitationis occasionem darent. Tanta siquidem in eis fuit in eis fuit] fuit in eis I sciendi cupiditas ut etiam nulla traditionis difficultas animos ipsorum ab investigatione veritatis flectere potuit. Nunc autem, cum ad tantam sciendi appetitus sciendi appetitus] inv. I devenit tepiditatem quod scolares nostri temporis labores labores] laborem I fugientes in trivio trivio] quadruvio I et forte in aliquibus philosophie communioribus notitiis suos depascunt animos, scientias vero difficiliores aut aut] et I difficulter traditas tamquam spretas et impossibiles relinquunt. Unde accidit quod plerique veterum libri, etiam perutiles, eruginositate clausularum firmate eruginositate clausularum firmate] enigmositate clausurarum firmati I in angularibus reponuntur locis. Qua de re tepiditati eorum succurrere curavi summas tepiditati eorum succurrere curavi summas] succurrere eorum tepiditati curavi scientias I Ptholomeicas in dicto libro traditas levius quo potui summando, nam doctrinatio adaptanda est capacitati et ingeniorum aviditati.

〈I〉

〈I.1〉

Due sunt scientie ad pronosticationis complementum Due sunt scientie ad pronosticationis complementum] Que sunt species ad pronosticandum completum I requisite secundum quod duobus modis famosioribus et nobilioribus corpora celestia a sapientibus antiquis considerata fuere, mathematice videlicet et phisice. Primus itaque considerationis modus vocabulo usitato astronomia, quasi astrorum norma, norma] nomina I dicitur. Que est ars qua duorum luminarium et quinque planetarum figure sciuntur secundum motum suum in comparatione unius ad alterum et eorum ad speram speram] superficiem I terre. Secunda Secunda] Secundus I vero Latina li〈n〉gua astrologia, lingua astrologia] lingua I; ligua astrologia M quasi sermo de stellis, consuevit nuncupari. Est siquidem astrologia scientia scientia] om. I mutationum et operum que contingunt et perficiuntur per figurationes figurationes] configurationes I cursuum stellarum, que sunt summe naturales et proprie in rebus quas circumdant, id erit erit] est I corporalibus. Solum enim ad corporum mutationes afflatus pervolant siderei siderei] et add. I per se et directe. Prima duarum scientiarum quas dixi est separata et completa per se se] et directe add. I et est talis quod homo debet addiscere eam propter profuturum profuturum] futurum I quod est in ea per se ipsam sine intromittendo de hac alia. Hoc est prima harum potest demonstrari mathematicis demonstrationibus et in suis demonstrationibus non indiget alterius adminiculo. Unde Unde] Verum I propter secundam principaliter studenda est. Et hanc dominus dominus] om. I Ptholomeus complete tradidit in Libro Almagesti. Scientia vero secunda presupponit primam. Et more naturalis philosophie sue deducuntur conclusiones ex principiis sensu, sensu] sensualiter I memoria et experientia firmatis. firmatis] firmitatis I Naturas et omnium et omnium] etenim I planetarum et stellarum modo mathematico, scilicet ex figurarum distinctionibus, nullatenus veteres patres deprehendere potuissent, nisi alterius scientie opere, naturalis videlicet videlicet] scilicet I philosophie, adiuti adiuti] adiuncti I fuissent. Vocant Vocant] Vocavi I igitur primam harum mathematicam, alteram vero naturalem. Licet ambe sint scientie medie pro tanto quia quia] quod I prima magis mathematicis, secunda aptius naturalibus proficitur instrumentis. Non est ergo possibile hanc scientiam astrologicalem ita certe et demonstrative tradere sicut prima tradita est. Sed convenit volenti in hoc contendere contendere] intendere I ut procedat via hominis veritatem inquirentis, antiquorum observationibus et experientiis se in hiis se in hiis] in his se I iuvando. Nam elementum nos circumdans, per quod ad nos influxus deferuntur celestes, non est stabile nec moratur semper semper] et add. I in omnibus suis partibus uno modo. Unde in quibusdam partibus facilius ab influxibus alteratur celestibus, in quibusdam difficilius. Propter hoc grave est intelligere apparatum qui est in ea. Non tamen convenit pro toto eo quod de hoc accidit ut dimittamus inspicere in rebus que de hac scientia sciri possunt. Non enim propter parvum errorem debemus deviare a magno proficuo quod possumus habere possumus habere] inv. I ex hac doctrina. Verum tamen propter difficultatem huius scientie plerique in ea inspicere non curant, quoniam multi homines mendaces faciunt res que sunt ad intelligendum graves. Et sunt ex eis qui sic ad magnam devenerunt devenerunt] pervenerunt I cecitatem quod primam harum dicunt dicunt] om. I mendacem et alii qui, secundam vituperantes, easdem et tales vituperant res multas valde bonas et magis profectus profectus] perfectas I in philosophia quia grave est eis intelligere. Unde, superbia inflati, ignorantiam ipsorum, ingenii debilitatem et pigritiam pigritiam] pigritiem I excusare cupientes, rem quam de facili intelligere non possunt vituperant et dicunt esse non posse aliquo modo modo] pacto I et quod nullus sit qui attingere possit eam. Alii vero in quibus magis vigent vires intellective concedunt huius scientie possibilitatem. Tamen, quia est valde difficilis et pauci possunt intelligere, non inspiciunt in proposito huius scientie, dicunt enim quod homo non debet se occupare cum re difficili. Ptholomeus vero, cuius ego sum interpres, curavit ut breviter daret intelligi quantum pronosticationis homo attingere potest potest] posset I de hac scientia et quantum est proficuum quod est in ea. Et in primis primis] ipsis I demonstratur quantum est illud quod de hac scientia potest homo attingere. potest homo attingere] homo attingere possit I

〈I.2〉 Capitulum secundum in demonstrando quod prenosticatio accepta de iudiciis astronomie est res quam homo potest attingere et quantum est illud quod homo potest attingere Title om. I

Propositio famosa: Substantia nobilis, nobilis] mobilis I scilicet corpus celeste, virtutem habet cognitam cognitam] cognitivam I que descendit ad omnia que sunt supra terram, movens et mutans ea. Que quidem virtus per levia duo elementa hiis ministratur inferioribus. Quare et ipsa motus sui et virtute corporis nobilis nobilis] mobilis I eis communicata immutant res quas comprehendunt, sicut est terra, aqua et res omnes que in eis eis] sunt add. I de vehetabilibus et animalibus. Hec propositio est vera res, certa et omnibus manifesta, nichilominus aliquot probabitur rationibus. Prima est Sol: Cum aere operatur in rebus omnibus existentibus in terra, probatur, nam Sol per accessum suum et recessum anni tempora distinguit, in quibus notabilis etiam etiam] quo add. I ad sensum in rebus mundanis percipitur variatio, quare patet intentum. Et non solum operatio solaris deprehenditur ex mutationibus que sunt per tempora anni, sicut est generatio animalium, fructificatio arborum et recensie recensie] cetere I aquarum et aliorum corporum mutationes, sed etiam propter revolutionem diurnam, revolutionem diurnam] resolutionem divinam I ubi partes diei qualitative alterantur ex diversa Solis ad terram habitudine. habitudine] habitudinem I Similiter veritas predicte propositionis ex operationibus Lune sufficienter cognoscitur quia ipsa, terre cum sit propinquior inter cetera sidera dempto Sole, evidentius virtutem suam inferioribus communicat. Quare multis animatis et inanimatis et inanimatis] om. I manifeste conferuntur mutationes ex diversa habitudine eius ad Solem et ad terram, ut apparet in plerisque plerisque] plerumque I hominum quorum passiones et notabiles notabiles] naturales I mutationes in novilunio innovantur. innovantur] renovantur I Excessus etiam rivorum et decrementa secundum mutationem Lune eveniunt. Maria quoque in eius ortu et occasu alterantur, vegitabilia etiam et animalia in toto vel in parte in ipsius augmento vel diminutione crementum vel decrementum ineunt ,et cursus planetarum et stellarum fixarum operantur res diversas et propter mutationem illorum mutantur res omnes que sunt supra terram, licet illa illa] mutatio add. I sit minus nota volgo. Operantur itaque itaque] etiam I astra non solum res istas quas videmus, sed etiam in omnibus omnibus] rebus add. I viventibus et dantibus semen et fructum, generantur enim et formantur secundum statum aeris eas comprehendentis. Unde manifestum est quod cum illa virtute quam quam] quas I recipit res in principio principio] suo add. I remanebit donec durabit. Quare pastores, ex flatu ventorum virtutem planetarum dominantem in aere deprehendentes, animalia ad commixtionem flantibus orientalibus ventis indicunt indicunt] inducunt I ut masculina generetur generetur] generatur I proles. Agricole etiam per ventorum flatus hora proiectionis seminum in terram quod inde futurum futurum] venturum I sit deprehendunt. Unde sapientes in hiis mansionem Lune in signis terreis laudaverunt. Et ex hiis manifeste apparet quod mutationes utiles et rerum inferiorum generalis gubernatio a superioribus, que superioribus que] superioribusque I per Solis et Lune atque stellarum figuras causantur, causantur] curantur I plane sunt et aperte, adeo adeo] om. I quod etiam inscii huius artis illud illud] om. I intelligunt, qui huius artis pronosticationes solis solis] solummodo I cognoscunt experimentis. Nam ille ille] illi I stellarum effectus que que] qui I maximis, hoc est Solis, viribus accidunt et que que] qui I ut plurimum simili ordinatione evenire consueverunt, sicut sunt anni tempora et mutationes generales ventorum in eis, etiam a popularibus, ymo ymo] etiam I a brutis, cognoscuntur animalibus. Ea autem que minoribus accidunt viribus, viribus] om. I hoc est per Lune stellarumque fixarum figuras et earum cum Sole applicationes diversas, non ita communiter a volgaribus sciuntur, sed solum ab hiis qui frequenter in huiusmodi huiusmodi] huiuscemodi I rebus considerationem habuerunt et multotiens experti sunt, sicut sunt marinarii qui mutationes accidentes in aere hyemales ex figuris figuris] signis I Lune cum Sole et stellis a longe agnoscunt, similiter et cursus ventorum presciunt. Verum quia stellarum fixarum loca et planetarum motus nesciunt certificare, motus nesciunt certificare] mutationes nesciunt I que dant magnum auxilium que dant magnum auxilium] qui dant auxilium magnum I in sciendis rebus predictis, accidit etiam etiam] eis I error multotiens in rebus istis. Cum itaque populares aut etiam marinarii, aut etiam marinarii] om. I qui modicam habent occupationem circa talia experimenta et etiam motus ignorant astrorum, tot mutationes ex paucis cognoscant cognoscant] cognoscunt I considerationibus. Quomodo si quis omnium stellarum, Solis etiam et Lune motus notitiam habuerit, ita ut loca et horas in quibus eorum figure eorum figure] figure earum I formantur veraciter agnoscat naturasque astrorum, que per multa experimenta cognite sunt, memori teneat mente, licet earum essentiales nesciat nesciat] I; nesciunt M naturas, sed quos operantur effectus agnoverit, ut Solem calefacere, Lunam humectare, et in ceteris similiter fueritque fortis ad hec similiter, fueritque fortis ad hec] similiterque fuerit fortes ad hoc I scienda ex natura sua in harum significationum significationum] sed †communi† I commixtione, bene bene] unde I usitatus fuerit bonamque habuerit extimationem, multo profecto certius etiam de occultioribus pronosticabit eventibus. Ymmo non videtur quid eum tunc tunc] om. I prohibere poterit quando vere vere] fere I semper futuras cognoscat aeris mutationes et eam tunc calidiorem eam tunc calidiorem] eum tunc calidiorem, nunc frigidiorem I veraciter predicere poterit. Amplius aeris cognitis qualitatibus qui nos circumdat et alterat facile erit naturarum hominum qualitates deprehendere, morum etiam notitia〈m〉 notitiam] I; notitia M qui corporum secuntur habitudinem facile erit … habitudinem] facile naturam hominum qualitatis deprehendere, horum etiam notitiam qui eorum consequuntur I et ceterorum accidentum futurorum mox habebitur.

Ex predictis itaque et aliis, que hic adduci possent, rationibus rationibus] rationes I ad scientiam prognosticationis nos pervenire posse manifestum est. Unde multi, etiam inter Unde multi, etiam inter] Verum etiam inter multos I philosophantes numerati, hanc scientiam reprehendunt, certis certis] etiam I occasionibus licet frivolis permoti. Quarum prima est eorum magna deceptio in ea ea] eo I quia in rebus huius scientie non ita studiose se occupant prout scientie tam grandis et multis tradite viis requirit profunditas. Pro tanto plerique eorum dixerunt quod res quas astrologi certificant, si eveniunt, casu eveniunt et fortuna et et] om. I non ex arte hoc prenoscunt hoc prenoscunt] id precognoscunt I et rationem assignant. Quia etiam aliquando astrologis in eorum iudiciis accidit error, quare videtur eis eis] om. I quod non artificiose procedant. procedant] procedunt I Hec autem eorum occasio inconveniens est. Et si quidem Et si quidem] quod et si I astrologi aliquando in suis errant in suis errant] errant in eorum I iudiciis, non huius artis debilitate, sed ipsorum temeritate et pigritantis intellectu tarditate hoc evenit. temeritate … evenit] dementate et impigritantis intellectus tarditate illud evenit I Occasio autem secunda est hec: Nam sunt plurimi paupertate oppressi vel etiam avaritie laqueis capti qui, ut multa lucri facerent, alterius doctrine, ut puta ciromantie aut geomantie et sic, et sic] et ceter†a† I pronosticationes habentes huic ascribunt scientie, tamquam nobiliori et a sapientibus approbate. Et sic sub astrologie paleo multas falsas et omnino a rationis iudicio se et omnino a rationis iudicio se] et a rerum iudicio I remotas doctrinas et pronosticationes concludunt. Alii etiam nimis fimbrias dilatant astrologicas in tantum quod transeunt ad loquendum de rebus a sola voluntate dependentibus divina aut libertate libertate] libertati I humani arbitrii concessis, eas sub neccessitatis ponentes lege, cum tamen res ille non sunt de illis quarum eventum certitudinaliter potest scire homo. Et sic tales ponunt populum in sophisticationem et errorem facientes eum credere quod sciunt sciunt] scirent I res futuras multum miraculosas. futuras multum miraculosas] miraculosas futuras I Unde propter 〈hoc〉 hoc] I; om. M multi, etiam in aliis exercitati doctrinis, non solum id quod huic iniuste additur scientie, verum etiam rectas huius doctrine regulas despiciunt et contempnunt, eo quod multi errores admixti sunt huic scientie et sub nomine eius sepulti. Plures estimaverunt quod omnes huius artis regule vane sint. sint] sunt I Hec autem occasio, velut et et] om. I prima, inconveniens est. Nam non licet dimittere philosophiam propter stultorum ignorantiam aut errorem cum ea commixtione, errorem cum ea commixtione] errorum cum ea commixtionum I sicut non licet granum tritici dimittere propter palearum complicationem. Planum amplius est etiam scientiarum scrutatores bonos et attentos quandoque decipi, non propter dictas occasiones, sed propter huius doctrine difficultatem intellectusque debilitatem qui rem huic huic] huius scientie I debitam attingere nequit. Accidit preterea preterea] propterea I generaliter quod notitia astrologice veritatis non potest totaliter comprehendi via multum certa in qua non sit dubium aliquid. Unde multa subtilitati intellectus relinquuntur, quare hii qui accutorum sunt ingeniorum magnam partem huius scientie habere possunt. Et specialis in hac scientia cadit difficultas, quia ex dissimilibus multisque rebus colligitur. Rursus ex hiis in iudiciis accidit difficultas, nam omnes regule artis astrologice fundate sunt super observationibus antiquorum, modo observationes planetarum et et] ac I etiam stellarum fixarum que in antiquis fuere temporibus, in nostro evo non precise eedem redeunt propter multitudinem motuum et circulorum ecentricorum in celestibus nec in omnibus illis antiquis assimilantur figurationibus. Verumtamen assimilantur illis, alique plus, alique minus, propter longas stellarum circuitiones. Nam quod hii aspectus stellarum que nostris nostris] in istis I contingunt contingunt] corr. ex. continguntur M temporibus prorsus assimilantur eis configurationibus que ab antiquis considerate considerate] I; considerata M sunt, ita ut que in celis et que in terris sunt ad id quod quod] que I tunc fuerant revertantur, nequaquam est possibile nec ab aliquo dici dici] dicere I poterit, nisi qui stulte dicendo perfecte se id scire confiteatur quod a nullo numquam numquam] umquam I perfecte scire scire] sciri I potuit vel per se ad id pervenisse dicat ad cuius perventum nullius mortalis vita sufficit. Et propter hec hec] hoc I aliquando accidit error in iudiciis, etiam sapientum, quia illi aspectus super quibus regulas antiqui regulas antiqui] antiqui regulas suas I fundaverunt sapientes sapientes] vero add. I non possunt redire eedem eedem] idem I sine diversitate pauca vel multa. Specialis etiam ratio est quare mutationes aeris non ita precise prescire prescire] scire I possumus, quia non accidit in aere talis apparatus cum tali constellatione qualis alia vice fuit, hoc est aer forsitan aer forsitan] forsan aer I non est uno tempore ita dispositus pro suscipiendo tali influxu tali influxu] talem influxum I sicut fuit in alio. Preterea et in iudiciis nativitatum particularia que tenent se experte corporum inferiorum passorum videlicet magnam inducunt difficultatem. Nam et spermata et parentum dispositio regionisque qualificatio ipsiusque ipsiusque] ipsius etiam I nos continentis nos continentis] non contentis I aeris variatio in prole magnam habent significationem, cibi etiam atque mores et et] om. I ad alterationem conferunt nato nato] nati I spermatum. Namque Namque] Nam I differentia et virtus ad sue speciei formam suscipiendam impellit, sicut sperma equi et hominis ex parentibus etiam longevis ut plurimum longeva procedit proles. Loca quoque mutant res mutant res] mutantur respectu I que in eis continentur mutatione non parva. mutatione non parva] non parva mutatione I Aeris iterum qualitates multas et varias in corpore et anima faciunt differentias. Quantum autem cibi et mores ad alterationes conferunt hominum, dominis philosophis puto reliquendum. philosophis puto relinqendum] philosophicis relinquo I Isti itaque qui per superiorum motum solummodo prenosticantur motum solummodo prenosticantur] solummodo motus pronosticant I non consideratis particularibus particularibus] partibus I in nativitatibus hominum multipliciter falluntur, ut apparet ex hiis que dicta sunt. Quoniam igitur ita est, non quia quandoque in ea fallamur tota vilipendenda vilipendenda] vilipenda I est et despicienda huiusmodi huiusmodi] huiuscemodi I scientia, sicut nautarum solertia, qui navigando frequenter errant, a nobis nec vilipenditur nec repudiatur. Sed eam huc usque caram habemus ratione magne utilitatis eius. Sic et in hac scientia magis attendi attendi] om. I atque solliciti manere debemus, pollicetur namque ardua nobis et inextimabilia. inextimabilia] exterminabilia I Non convenit etiam ut per eam omnia, sed solum investiganda investigemus, nec expedit ut huic scientie attribuamus pronosticationes ex aliis acceptas considerationibus, sed hiis contenti esse debemus que de sua sunt pertinentia, ita quod temerarie limites huius doctrine in pronosticis non sunt transgrediendi. Sicut insuper medicos cum infirmitatum occasiones infirmorumque infirmorumque] infirmorum I qualitates querunt non reprehendimus, sic nobis molestum non debet esse debet non esse] esse non debet I si astrologum de nativitate iudicare volentem dispositiones parentum, regionem, cibos et mores infestigare oporteat. Passi namque dispositio ad suscipiendum sic vel sic influxum multipliciter cooperatur. cooperatur] operatur I

〈I.3〉 Capitulum tertium in demonstrando huius operum utilitatem Title om. I

Iam generaliter demonstratum est qualiter stellarum pronosticationes deprehenduntur et quod per se et directe solummodo corporee corporee] corpore I mutationes non dependentes a libertate arbitrii proprie per hanc presciuntur doctrinam, sicut accidentia que contingunt in aere et ceteris elementis et corporum dispositiones et complexiones. Et consecutione vero vero] om. I et propter opera que stelle in aere perficiunt cognoscuntur accidentia hominum que adveniunt corpori et anime eorumque viribus et ipsorum operibus que a primis usque usque] om. I ad extremos operati sunt annos, ymo et ea que extrinsecus accidunt et que predictis naturaliter et inevitabiliter adhererunt, adhererunt] aderunt I sicut est participatio sui amoris, sui amoris] sue aeris I connexio que est inter corpus et possessiones posessiones] passiones I et participatio que est inter virum et uxorem et ut est connectio que est inter consanguineitates et dominia, quantum ex hiis certis contingit horis. quantum ex hiis certis contingit horis] quid tantum ex hiis meritis contigit horum I Consequenter autem particularius huius doctrine huius doctrine] om. I submergende sunt utilitates. Ut premissorum magis appareat veritas et laudabilis, huius scientie finis quantitasque fructuum eius eius] om. I ostendetur. ostendetur] ostendatur I Dicimus itaque quod, si si] om. I huius utilitatis utilitatis] scientie I quantitatem que ad animam animam] corr. ex differentiam M pertinet considerare volumus, volumus] velimus I deprehendemus deprehendemus] deprehendimus I nichil esse de quo ipsa anima ac etiam potentie eius etiam potentie eius] eius potentie I et ipsius qualificatio tantam assumet meliorationem in directione directione] distinctione I sui quantum scire que futura sunt per hanc artem. Et generaliter dicimus nichil nichil] multum I esse in quo tantum lucretur anima sicut in huius scientie pronosticatione. huius scientie pronosticatione] scientia pronosticationis I Per ipsam enim homo res humanas et divinas attingit, eo quod futura nosse conditio divinitatis est. nosse conditio divinitatis est] noscere est conditio divinitatis I Per ipsam etiam etiam] om. I a penis et inutilibus homo liberatur occupationibus, cum videlicet prescierit ad quas artes naturaliter est inclinatus. Pena namque est et inutilis labor si quis occupationem habet in arte ad quam naturaliter non est inclinatus. Unde frustra laborat quis de re ad quam recipienda recipienda] recipiendam I non est anima preparata. non est anima preparata] anima non est inclinata I Corporis iterum utilitas iterum utilitas] inv. I ex eo habetur, nam ad ea que cuilibet competunt complexioni pervenire pervenire] perveniri I a priori nequimus, nisi per huius operis cognitionem. In divitiis autem et dignitatibus at in hiis similibus id dicere possumus quod in tota philosophia desideramus, scilicet quod licet directe non ordinatur in divitias, tamen divitie eam concomitantur. Generaliter tamen astrologo honores magnos et divitias per hanc artem dicere debemus, siquidem quod etiam in philosophia dicimus. Quoniam tamen non est philosophie ex se nec ad predictorum lucrum aliquod quamquam adducat, nichilominus non est ydoneum nec ab hominibus inculpetur ipsa philosophia. siquidem … philosophia] om. I. Similiter etiam nec propter hanc occasionem inculpanda inculpanda] increpanda I est huiusmodi huiusmodi] huiuscemodi I scientia nec ipsius magne postponende sunt utilitates. Et generaliter etiam rationes hanc inculpantium scientiam eam que nullius utilitatis esse didentium didentium] dicendum I frivole sunt et vane, prout animadvertentibus patebit eos hec vero veraciter protulisse. Nam ratio fortior eis apparens est quia dicunt rerum rerum] res I inevitabiliter contingentium pronosticationes superfluas et inutiles esse. Hec autem verba eorum sunt dissoluta aspectu subtili ydoneaque cognitione cognitione] cognitioni I carentia. carentia] om. I

Omnino etenim perutile est mutationes, precipue fortes, futuras, etiam neccessarias, prescire. Talia namque subito et absque precognitatione precognitatione] cognitione I evenientia grandena sepe sepe] om. I inferunt nocumenta, ut in sensibus alienationem aut memorie ablationem aut fortasse mortem festinam, prout hoc ex gaudio aut timore aut timore] ex grandine aut tremore I fortibus iam pluries pluries] plurimos I acciderunt. Pronosticatio vero animam applicat et adtrahit ad rerum adhuc longinquarum frequentes memorias, ita quod eas iam quasi quasi] om. I in prospectu prospectu] mente teneat I et plane plane] om. I suaviterque ea ad ea ad] quod inv. I cuiusque rei future receptionem coaptat. Rursus non est estimandum quod superiora super sua significata procedant inevitabiliter, velut ea que ad unam dispositionem ad unam dispositionem] in dispositione divina I contingunt et que nullatenus sunt vitanda sive sive] om. I que 〈ex neccessitate veraciter proveniunt. Ymo scire convenit quod, etsi ipsa superiora neccessario influent, tamen non neccessario suscipiuntur inferioribus. Vires namque celestium fiunt dispositione divina que prohiberi nequunt quin〉 ex neccessitate … quin] I; om. M veraciter eveniant. Et iterum terrestrium variatio naturali calle procedit multis et et] ex I diversis subiecta actionibus. Propter quod hec terrena primas rerum superiorum actiones accidentaliter suscipiunt. Scire preterea convenit quod quedam quedam] om. I accidentia non ex speciali influxu alicui appropriata appropriata] appropriato I individuo, sed ex generali nocumento contingunt hominibus, velut in grandi grandi] gradu I aeris permutatione, ut in pestilentiis, apparet ut ut] ubi I plures moriuntur. Occasionaliter non periodice Occasionaliter non periodice] Occasio vero per radices I plures se ipsos conservant. Id ipsum in diluviis et maris tempestatibus aliis generalibus videtur videtur] om. I mutationibus. Hec autem autem] idcirco add. I contingunt quoniam magna et fortis impressio brevem atque atque] ac I debilem semper superat impressionem. Quando itaque accidit quod constellatio generalis pro aliqua permutatione permutatione] mutatione I fuerit multum fortis et fortior quam specialis alicuius certi individui, tunc generalis constellatio suum producet effectum in tali individuo quia generalis generalis] talis I constellatio ceteris partibus fortior est. Si vero generalis et specialis constellationes concordate fuerint, ex tunc vere vere] fere I ex neccessitate tale sequitur significatum. Verbi gratia, Verbi gratia] om. I si ex generali [alicuius secundum] alicuius secundum] om. I constellatione pestis significatur in aliquo anno et si in eodem anno alicuius individui ileg ileg] ilech I ad interfectorem applicuerit, hic in tali anno indubie morietur. Si quoque constellatio particularis fuerit multum fortis, generalis vero debilis, ex tunc individua individua] individualis I constellationis apparebit effectus. Cum hee constellationes contraria portendentes portendentes] pretendentes I equales fere fueri〈n〉t fuerint] I; fuerit M in fortitudine, pro tunc ex facili passi preparamento preparamento] separamento I accidens prohiberi poterit, quod si evenerit evenerit] venerit I nescientia et insipientia, insipientia] sipientia I non neccessitate magna id accidit. accidit] accident I Nam illud illud] id I ipsum et in omnibus quorum initia naturalia sunt evenire vidimus, vidimus] debemus I ut in naturis quorundam lapidum atque vegitabilium et animalium et in ipsis egritudinibus que quasdam neccessario perficiunt operationes, alias autem debiliter sic quod etiam ex facili causa in tali opere impediuntur, in aliis quoque ex grandibus solum mutationibus vix distrahuntur. Similiter etiam astrologus debet triplicia anotare anotare] notare I accidentia, nam quedam ex fortissimis procedunt constellationibus et ab illis homo nequit se custodire aliquo modo, eo quod cause eorum sunt multum fortes et magne, que vero hiis contrarie ex facili alterationes suscipiunt, alie autem se medio modo habent, velut et medici quibus hominum innotescunt egritudines predicunt quosdam neccessario morituros, quosdam vero cum difficultate curabiles, alios autem ex facili in sanitatem deducibiles. Unde in rebus alterabilibus iudicium conditionale ferendum est, sic est, sic] sit I videlicet quod astrologus de infirmitate pronuntiens ventura ex alicuius individui nativitate pronuntiens ventura ex alicuius individui nativitate] om. I id verum esse dicat, si complexio, aer et cibi beneficio artis ad oppositum lapsus egritudinalis futuri egritudinalis futuri] egritudinem futuram I corpus non alteraverint, sic et medicus quandoque dicet quod hec egritudo augmentabitur et hec ulcera putrescent, quod verum intelligitur, nisi artis iuvamine prohibeantur. prohibeantur] prohibeatur I Similiter et minerarum artifices magnetem attrahere ferrum dicunt et reubarum reubarum] reubarbaram I coleram. Et unumquodque istorum, si artificis gnavia eius, non aptetur contrarium neccessario contingit cum tales res propriis relinquuntur naturis. Nam non augmentabuntur nec putrescent ulcera cum eis obviaverit medicina, nec attrahit magnes lapid†…† lapid†…†] ferrum I si alleis alleis] aliis I ungatur, reubarum similiter adustum reubarum similiter adustum] raubarbara adusta I potius stringit quam laxat.

Hec autem que predicta sunt non prohibentur nisi ab hiis que naturaliter sunt sunt] hiis add. I contraria secundum quod iam iudicatum est. Sic pariformiter vitare vitare] iudicare I possumus signata stellarum quare dandum est iudicium intricisum. Et ita erunt res ille, si homo non prescierit et se ad oppositum non adaptaverit cum rebus contrariis, quoniam quoniam] quod I talia secundum secundum] secundam I primam nature ordinationem nature ordinationem] inv. I venire debent. Cum autem scita fuerint antequam evenient, evenient] eveniet aut curaverit aliquis sciens dare remedium non eveniet I etiam si accident, erit accident, erit] acciderit eis I res modica. Amplius mirandum, censeo, censeo] senteo I quod cum res generales et mutationes utiles similiter et individuales individuales] individualis I ab eadem procedant procedant] procedunt I vi constellationibus, videlicet celestibus, cur ab hominibus etiam popularibus conceditur quod generalium pronosticatio possit haberi et quod ab eis precaveri possit. Sic frequenter de peste futura queritant queritant] queritat I et in loca loca] loco I remota se transferunt ut nocumentum pestiferum fugiant. Sunt preterea plurimi qui temporum anni pronosticationes stellarumque fixarum, nubes nubes] mutationes I et figuras considerant et circa ea multum versantur. Ab hiis etiam que per ea ventura sunt sibi precavent, calidos se ipsos in hyeme et frigidos in estate in estate] om. I munientes, et generaliter eorum complexiones ad temperamentum quantum possunt appropinquare faciunt. Iterum cum ab infortuniis maris tempestatibus sibi precavere volunt, nubes stellarum fixarum et Lune configurationes nec non et ventorum flatus attendunt, in bestiarum quoque conceptionibus ac plantarum plantationibus Lune figuras que secundum qualitatem sui luminis formantur observant. observant] viri add. I Nec nec] om. I adhuc aliquem ratione utentem aliquem ratione utentem] aliqua ratione utentes I vidimus hec negantem vel qui diceret ea non perficere perficere] facere I nec esse posse. Quidam vero sunt qui ad individuorum pronosticationes in propria complexione et in particulari neminem posse pervenire iudicant, ut ad pronosticationes pronosticationes] de add. I augmento et diminutione caloris et de forma et de accidentibus nauti. nauti] nati I Oppinantur etiam quod homo non possit se ab accidentibus custodire particularibus, cum tamen planum sit quod dum nostra nos infrigidamus corpora nostra nos infrigidamus corpora] nostra corpora nos infrigidamus I aut caloris generalis adventum aut in adventu ea munimus, minus caloris caloris] om. I nobis incumbet. incumbet] manifestabit I Similiter et corpora nostra disponere possumus et et] om. I ut magis et fortius calorem suscipiant futurum aut ut in adventu caloris ad temperiem deducantur. Cuius Cuius] Huius I autem erroris occasio est gravitas sciendi accidentia accidentia] om. I particularia antequam sunt propter multitudinem conditionum quibus particularia aliquando impediuntur ne influxum celestem celestem] celestum I suscipiant. Et quia etiam pauci in usu habent modum pronosticandi de particularibus particularibus] unde accidit quod homines quidam de particularibus add. I iudiciis, nichil credunt quia illud quod habet in se vim vim] veri I contrarietatis nequid ‡ut plurimum inveniri modo signata particularia sepe impediuntur per signata generalia contraria‡. Ideo in maiori parte non reperiuntur ita perfecte, sicut pronosticationes utiles. Et quia nature prime altiores sunt et semper Et quia nature prime altiores sunt et semper] Et nature prime alterationis sunt et I absque prohibente influunt nec in motibus suis disturbationem disturbationem] deturbationem I suscipiunt, putaverunt hii quod ipse facerent quicquid ipse facerent quicquid] ipsi facerent quidquid I est in terrenis inevitabiliter, ita quod prohiberi nequeant nequeant] nequibant I nec homo homo] se add. I ab illis se custodire potest. Ideo putaverunt putaverunt] quod add. I pronosticationes tales esse esse] essent I inutiles.

Huius tamen erroris evidentia facile facile] facilliter I ex precedentibus cognoscitur, nam licet contingeret quod etiam in maiore maiore] maiori I parte pronosticatio falleret circa talia particularia, esset tamen conveniens nec nec] ut I ea subtiliter investigaremus, eo quod veritatis ei aliquid aliquid] om. I inest. Propter quod merito debet diligi, cum illud modicum sit magne utilitatis, quia est divine conditionis futuri scilicet previsio, velud in scientia salutis conservativa facimus que licet non omni homini salutis sit occasio nec salutis custodia toti convenit populo, est tamen salutis conservativa quorundam. Nichilominus propter illud modicum quod in ea ea] eo I est bonum convenit ut melius eam perquiramus et procuremus scire et teneamus pro bona re magna et valde nobili.

Patet etiam huius doctrine nobilitas ex eo, nam Egiptii huius operis vires vires] om. I rationes maximas monstraverunt quia in omnibus libris medendi scientiam stellarum conscientie conscientie] scire I connexerunt, propterea quia has utiliores aliis aliis] alias I doctrinas in similitudine ordinis et processus fore cognoverunt, nec in easdem easdem] eisdem I libris et locis illas convinxissent convinxissent] connexissent I scientias, nec nec] non I quia videbant quod pestilentias, mortalitates et ceteri ceteri] celi I effectus a partibus celestibus provenientes provenientes] provenientibus I non neccessario in hiis suscipiuntur inferioribus. Et ideo immediate circa scientiam futurorum tradiderunt doctrinam abilitandi vel inabilitandi subiectum suscipiones, ipsam videlicet phisicam. Quapropter posuerunt virtutem proficui huius artis in primo gradu, res vero vim habentes contrariam celesti huic nature que per medicinam sciuntur posuerunt in gradu secundo, gradu secundo] inv. I tamquam id id] illud I per quod prime nature opus, cum cognitum fuerit, moderatum. moderatum] moderatur I Quare non bene non bene] vero non I habetur modus medendi absque astrorum scientia. Convinxerunt itaque in libris libris] libro I medicine astrologiam ut sic existentium complexionum qualitates complexionum qualitates] inv. I per stellas a priori deprehenderent, nec non et accidentia que per corpus nos circumdans, ipsum videlicet aerem, sunt eventura eorumque occasiones, et ut sint fortes etiam in istarum rerum scientia ac in doctrina curandi curabilia et preservandi preservabilia. Nam quando inspexerunt quod corpora et infirmitates sunt diversarum et multarum manerierum, studuerunt in hac arte pro scientibus scientibus] sciendis I accidentibus a priori que a priori que] que a priori I in aere et in corporibus accidunt humanis. Per phisicam vero vero] om. I cognoverunt res quelibet complexionem quelibet complexionem] cuilibet complexioni I convenientes et contrarias sic quod per has duas artes magnam habuerunt virtutem gubernandi et custodiendi corporis salutem et medicandi infirmitates qualescumque contingerent, ita ut ex hoc ad summam perfectionem ad quam aliquid aliquid] aliquis I attingere possit attingerent. attingerent] attingerunt I

Hec Hec] Hoc I igitur, generaliter dicendo, [pre] pre] om. I premittenda erant. Consequenter Consequenter] Consequenda I autem dicenda modo prosequemur prosequemur] prosequimur I introductorio eaque opera prius manifestabimus que unicuique corporum corporum] eorum I celestium propria sunt et que ex commixtionibus ipsorum eveniunt. et que ex commixtionibus ipsorum eveniunt] ex qua commixtione accidens ipsorum eveniat I Et hoc antiquorum experimentis ordine naturali dispositis innitendo dispositis innitendo] disposito incedimus I s†…†orum s†…†orum] om. I secundum duorum luminarium atque stellarum erraticorum erraticorum] erraticarum I opera pertractabimus, Deo volente. Deo volente] om. I

〈I.4〉 Capitulum quartum in virtutibus luminarium et erraticum stellarum

Manifestum Manifestum] est add. et del. M quidem est quod Sol calefacit notabiliter notabiliter] naturaliter I et desiccat moderate radiis et influxu suo res sub globo positas lunari. Nam hec operatio cum sit sensu sensu] sensibiliter I perceptibilis etiam a popularibus scitur et ex temporum anni manifesta mutatione, ex caloris etiam etiam] om. I et siccitatis augmento in eius appropinquatione ad cenith capitum facile deprehenditur. Magnitudo quoque corporis corporis] corporum I ipsius ad id id] om. I cognoscendum confert cum corporis magni operatio corporis magni operatio] eorum magna operatio I est notior, virtutes enim stellarum secuntur corporum suorum magnitudinem. Postquam itaque virtus Solis victrix est et gubernatrix virtutum aliarum stellarum, convenit ut de rebus inferioribus dirigat et specialiter aspiciat aspiciat] inspiciat I ea que talem habent virtutem in terrenis, sicut sunt reges, principes, imperatores et alti nobiles et patres. Magnitudo quoque Magnitudo quoque] Magnitudoque I corporis corporis] eorum I et intellectus et generaliter in quolibet genere res nobiliores et virtuosiores sunt de natura Solis, res preterea que in complexione sibi assimilantur de eius sunt natura, sicut res in quibus vincit caliditas moderata siccitate. caliditas moderata siccitate] calor cum moderata siccitate I Et propter hoc convenit ut habeat cor et eius arterias, arterias] artarias I calorem naturalem, vitam, etatem iuventutis, et de operibus suis est ut sit magnanimus, liber et expeditus, expeditus] expediens I intelligens et diligens limpiditatem, lucem et omnem rem claram. Ea etiam que consecuntur dictas proprietates, videlicet eminentiam nobilitatis aut complexionem complexionem] complexiones I caliditatis notabiliter notabiliter] notabilis I et siccitatis moderate, de natura Solis merito esse dicuntur, esse dicuntur] dicitur esse I sicut bona voluntas diligere, laudari, habere habere] hii I gravitatem cum moderamine et esse audacem audacem] audaciam I sine furia. Et ex hac ratione covenit ut de mineris habeat iacinctum et rubium rubium] rubinum I preciatum aurum, de animalibus autem nobiliora que in eis sunt ut homines, equos, camelos, camelos] om. I leones, ex avibus quibus utuntur reges ut falcones, aquile, aquile] aquilam I ex plantis quoque altas ut palmas, cedros et nobiliores ut crocum, rosas, rosas] rosam I lignum, aloes, ex saporibus pinguem pinguem] piguem I et dulcem, ex odoribus suaves, ut est odor musci, ex odoribus suaves, ut est odor musci] om. I ex legibus legibus] linguis I Arabicam et participationem habet magnam in lege Christiana cum Mercurio – ymo verius ipse est principalis significator legis Christiane quia Mercurius committere consuevit vim planete cui complectitur, modo quasi super super] sub I radiis Solis ipse Mercurius involvitur –, ex coloribus habet croceum similem auro. Et est planeta masculinus, diurnus, fortuna per aspectus trinum et sextilem, per aspectus trinum et sextilem] per trinum et sextilem aspectum I per coniunctionem vero vero] om. I et oppositionem infortuna, in aspectu vero quarto se habet medio modo.

Luna vero humiditatem excessivam in terrenis inducit et frigiditatem frigiditatem] moderatam, nam frigiditas add. I ut in pluribus humiditatem consequitur. Verum accidentaliter sepe calefacit calore quodam remisso et accidentali quod ex ea ea] eo I provenit quia ipsa lumen a Sole suscipit, quod est caloris productivum. productivum] tamen quia illud lumen est Lune extraneum et accidentale add. I Quare etiam ipsa Luna calore extraneo et putrefactionis productive putrefactionis productive] putrefactione productivo I res quandoque calefacit. Eius quoque operatio post Solem inter cetera stellarum opera est magis apparens quia ipsa est terre propinquior et naturalia agentia fortius in propinquum quam in remotum passum agunt. Licet itaque Luna parvum parvum] perminus I habeat corpus, tamen quia est terre propinqua opera sua manifeste in terrenis perficit, nam et fumositates et humores terrenorum etiam sensibiliter elevat et in corporibus terrenis humiditates crescere facit et humores qui in corporibus sunt maturat et putrefacit, ex quibus sue operationis fortitudo deprehenditur. Cum Cum] corr. ex Dum M itaque Luna Solem sequitur in fortitudine, convenit ut Luna habeat res que immediate sequuntur res Solis et sunt in gradu secundo gradu secundo] inv. I nobilitatis inferiori, videlicet ut si Sol habet aurum, Luna habebit argentum, et si Sol habebit habebit] habet I reges, Luna habebit habebit] habet I hereditarios in suis regnis, et Sol Sol] om. I habet partem dextram, Luna sinistram, Sol cor, Luna pulmonem qui qui] quia I circa cor existit. Et postquam Luna est humida, convenit ut habeat aquas et omnes alias humiditates et ea que per eas veniunt ut frigus modicum et cetera. Quia etiam Luna ratione caloris solaris putrefactionis caloris solaris putrefactionis] solaris caloris putrefactione I est inductiva, convenit ut habeat omnia faciliter faciliter] om. I putrefactibilia, ut sunt lacticinia, fructus recentes et similia. et similia] om. I Quia quoque est cursu festina, convenit ut de natura eius sint cursores, nuntii et opera velocitatis exercentes et instabiles et vagas. vagas] vagos I Preterea eadem ratione, sicut in Sole dictum est, Luna habet dominium super rebus omnibus condependentibus ad res predictas aut aut] ad I quomodolibet spectantibus ad easdem. Sicut ex saporibus habet insipidum et aquosum, ex coloribus glaucum, ex odoribus nempharinum nempharium] nemifarinum I et violaceum, ex legibus ydolatras, ex pannis albos, et ex lapidibus silices silices] I; per followed by a blanc space M et eos qui albi sunt coloris, ex plantis acoros et arundines et omnes plantas albas et boni odoris et omnes plantas minutas et omnes caules et omnia pascua, ex locis fontes aquarum, et ex speciebus medicinalibus cinamonium sinciber, cinamonium sinciber] cynamonium zinciber I ex animalibus mulos, vaccas et lepores, ex avibus aves aves] om. I aquaticas colore albas et aves leves in motibus, ex magisteriis polliparios polliparios] pelliparios I et monetarios. Et est planeta femineus femineus] femininus I et nocturnus et est cum fortunis fortuna, cum infortunis vero vero] om. I infortuna, quare media dicitur ipsa. Namque est velut velut] tanquam I satellites fidelis vires planetarum et stellarum in hoc deferens inferiora. Unde a fortunis defert fortuniam, ab infortunis vero infortuniam, et et et] om. I est virtutis naturalis. Habet etiam magistros cursuum cursuum] cursus I aquarum, ponderum factores et mensurarum, habet etiam aspectum ad arismetricam. Habet etiam magistros… arismetricam] in I, this section occurs (probably correctly) a few lines earlier, after monetarios.

Saturni stelle opus est infrigidare frequenter frequenter] vehementer I et desiccare moderate et hoc compertum est ex eo quia opus eius est contrarium operi Solis, quod multotiens multotiens] multis I probatum est experimentis. Pro eo etiam claret hoc dictum quia Saturnus Saturnus] propter hoc quod I remotus est ab elevatione vaporum humidorum a terrenis quare ab effectu sua sua] suo I deprehenditur. Natura eius eius] huius I etiam stelle sicut et ceterarum stellarum scientia habetur ex observationibus figurationum stellarum cum luminaribus et a considerationibus mutationum que accidunt in terrenis. Quandoque enim in talibus configurationibus opera luminarium augmentantur, quandoque vero vero] om. I minorantur. Et ex tali collatione virtutum stellarum cum virtutibus luminarium cognite sunt virtutes stellarum omnium fere. Quia itaque hic inter ceteros inter ceteros] Saturnus inter ceteras I altior et motu tardior tardior] tardiore I comprobatur, convenit quod de natura eius sunt res alte huius mundi et durabiles, ut sunt regna, secte et durabilia dominia. Et in regibus ratione sue altitudinis cum Sole participationem habet et ea de re aspicit senes et res antiquas et durabiles. Ipse quoque ratione sue altitudinis est minera virtutum interiorum profundorum consiliorum. est minera … consiliorum] virtutum interiorum profundiorum consiliorum signator existit I Quia vero ratione distantie sue sue] om. I inter alios planetas obscurior apparet, convenit quod de natura eius sunt omnes res nigre, tenebrose, tenebrose] obscure I sordide et turpes et omnia animalia lucem odientia et demones et loca obscura. Omnes quoque res alie dependentiam ad dictas proprietates habentes de natura eius esse dicuntur. esse dicuntur] sunt I Unde ex ydeomatibus habet li〈n〉gwam lingwam] linguam I Hebraicam et Caldeam, ex sectis vero sectam Hebreorum, ex membris aurem dextram, splenem, vesicam, ex coloribus nigrum, nigrum] nigros I ex laboribus agriculturas et fossuras et sutores, sutores] et add. I cerdones et qui edificant cum luto, ex saporibus malos, vehementer acetosos et corruptos, ex lapidibus nigros ut cos, ex metallis plumbum, cos, ex metallis plumbum] es ex metallo I ex arboribus sambucum, quercum et blatanum ac ac] et I omnes arbores grossam grossam] grossas I et asperam corticem habentes, ex herbis ciminum, rutam, cepas cepas] cepum I et omnes plantas habentes radicem grossam, ex speciebus aloe epaticum, mirram, cerusam, colloquintinam, colloquintinam] om. I ex animalibus camelos, porcos, ursos et gathos gathos] cattos I et omnia que in nocte vagantur, ex avibus omnes collum grossum habentes ut grues, strutiones, corizi corizi] corvi I et omnia animalia tarde gradientia et omnia muta, surda et fetida. Et est planeta masculinus, diurnus. Quia vero Saturnus infrigidat et desiccat aliquantulum, convenit ut de natura eius sint res que ad talem pertinent complexionem, sicut nix, gelata et melancolia et melancolia] om. I et omnes res acetose et complexionis frigide et sicce et mores et opera pertinentia ad talem complexionem, sicut est iram tenere longo tempore et esse magni magni] magis I celamenti et abstinentie et laborum laborum] laborem I terre. Et quia eius est nix et gelata, convenit ut humidi〈ta〉tes humiditates] humiditates I; humidites M faciat et augmentat augmentat] augmentet I aquas quoniam nives et gelata resoluta augent aquas. Et generaliter quia eius complexio eius complexio] inv. I est contraria complexioni duorum luminarium, convenit ut habeat res contrarias rebus pertinentibus ad luminaria.

Opus quidem fortitudinis fortitudinis] fortius I stelle Iovis temperate complexionis existit, ad caliditatem et humiditatem parumper declinans. Quia igitur Iupiter est temperate complexionis, convenit ut habeat res ad talem pertinentes complexionem, ut bona facta et speciosa, voluntas, legalitas, legalitas] et add. I veritas, sapientia, et bona bona] vera I credulitas. Et quia calor et humiditas vincit in eo, sunt de natura eius tales sunt de natura eius tales] ideo de natura eius sunt huiuscemodi I res, sicut est sangwis. Et quia opera eius sunt media inter Saturnum et Martem, convenit ut habeat iudices, legum custodes et omnes ponentes pacem inter homines. Nam eius opera media sunt inter opera Saturni et opera Martis et ob hoc creator seculi ipsum medium inter Saturnum et Martem collocavit. Cum itaque ipse Iupiter ad qualitates qualitates] qualitatem I vite sit declivis, declivis] declinans I; quod add. et del. M convenit ut quando iungitur iungitur] coniungitur I planetis qui sub eo sunt faciet ventos facientes res oriri et crescere, ut sunt venti in spermatibus animalium et seminibus plantarum que et spiritus gignitivi dicuntur. que et spiritus gignitivi dicuntur] qui et spiritus gignitivus dicitur I Quia igitur Iupiter est planeta medius inter tres superiores quorum significatio lata lata] relata I est ad res fixas et durabiles et ad motum naturalem supra medium, scilicet circularem, expedit ut ipse habeat significare super illis quibus tales perficiuntur et salvetur significatio. tales perficiuntur et salvetur significatio] tales res perficiuntur I Ea propter natura sua relata est ad leges, iudices, officiales et omnes legum et iustitie custodes quibus regna regna] regnum I et secte induratione significantur et generaliter papa cum prelatis maioribus suo prelatis maioribus suo] suis maioribus eius I subsunt dominio. Relata quoque est est] quod add. I significatio sua super substantiam eo quod substantia est primum quod pro vita in na〈ti〉vitatibus nativitatibus] navitatibus M; nativitate I consideratur et ita consideratio substantie substantie] de substantia I est secunda inter considerationes natorum, sicut et ipse Iupiter secundus est secundus est] inv. I in ordine planetarum. Relata est preterea significatio Iovis ad omnes res coherentiam aut habitudinem cum dictis habentes rebus. Unde ipse director potentie secundum locum motive. cum dictis … motive] habentes I Et habet aspectum in scientiis legum et scientiis iudiciorum et ipse habet philosophiam et interpretationem sompniorum et significat animam, vitam, letitiam, veritatem, religionem, patientiam et omne preceptum bonum, preciosum et pulcrum et quicquid ad honestatem pertinent et significat largitatem, verecundiam atque iustitiam, et ex legibus unitatem, et ex coloribus viridem et cinericium, et cinericium] om. I et ex saporibus dulcem, ex membris exterioribus aurem sinistram, ex interioribus pulmonem et aliqualiter epar cum venere, ex pannis albos preciatos, ex locis oratoria et loca sacra et nitida, ex lapidibus smaragdum, cristallum et ceteros albos, ex metallis stannum et tutiam, stannum et tutiam] stangnum I ex arboribus nuces et nuces et] om. I avelanas, pineas, pistacias pistacias] om. I et omnes arbores fructus habentes in cortice, ex herbis mentam, rosam et ceteras habentes bonum odorem, ex speciebus muscum, crocum, camphoram, anbram, anbram] ambram I timeam, thus, olibanum, ex animalibus omnia formosa ex quibus sacrificia solebant fieri et animalia que non offendunt, ut dame, cervi, cameli, ex avibus omnes formosas, picas, columbas, turtures, gallos et conturnices. Et est planeta masculinus diur[i]nus. diurnus] I; diurinus M

Martis aut〈em〉 autem] I; aut M stella desiccat et calefacit excessive, quod ex operibus suis in relatione ad Solem cognoscitur. Ipse enim Soli associatus etiam comburit et pro eo natura supra Solis speram ipsum ipsum] ipsam I immediate locavit. Color quoque Color quoque] Colorque I ipsius igni assimilatus in huius rei notitiam ducit. Quia ita quod ita quod] itaque I est nature comburentis, convenit ut de natura eius sit ignis, stultitia, ira, impetuositas, occidere veneno, interficere interficere] om. I et similia. Quia Quia] Quare I etiam ipse Mars est planeta ultimus inter tres superiores quorum significatio relata est ad res durabiles, merito significat finem rerum durabilium. Unde relata est eius significatio super res quibus finiuntur res durabiles, ut super bella, gwerras, super arma et armigeros et ex consequenti super ferrum et operarios cum ferro, super mortalitates et pestilentias, quoniam hiis destruuntur regna et res durabiles. Ex ordine etiam suo habet significare super fratres essentialiter et super peregrinationes essentialiter et super peregrinationes] et peregrinos essentialiter I quoniam est tertius in ordine planetarum quare in significatis tertie domus participationem habet. Relata est preterea significatio sua super omnes omnes] res add. I qualicumque relatione cum dictis proprietatibus sociatas. Unde ipse est minera virtutis virtutis] virtutum I attractive atque sensitive et habet aspectum in scientiis naturarum ut in alchimea et in cirugia, in alchimea et in cirugia] in cirugia et in alchimia I et ex ydeomatibus habet lingwam Parsicam, Turcam et Slavam, Tartaricam, ex membris extrinsecis nares et habet auditum sinistrum, renes, venas et virilici, virilici] virilia I ex intrinsecis fel, ex 〈quo colera et calor〉 quo colera et calor] I; cocolera et colores M descendunt et instigant irascibilem appetitum irascibilem appetitum] inv. I ad prelia, ex legibus habet hereticos de una lege ad aliam faciliter faciliter] se add. I mutantes, ut nostris temporibus ut nostris temporibus] ex nostris temporibus ut I sunt Bohemi, et ex pannis laneos et pelles leporinas, caninas ac caninas ac] et I varias, et ex maiisteriis laborantes maiisteriis laborantes] magisteriis laboratores I ferrum cum igne et arma bellica, ex saporibus amarum, ex coloribus rubeum valde et sangwineum, ex locis castra fortia et loca defendibilia et loca et loca] locaque I bellorum et loca in quibus ignis accenditur et animalia decollantur et loca litigiorum et iudiciorum, iudiciorum] auditionum I ex lapidibus habet sardium sardium] sardinum I et omnes lapides rubeos obscuros, ex metallis auripigmentum rubeum, sulfur et calibem, ferrum atque es rubeum, et et] om. I ex arboribus habet omnes calidas calidas] tales I in sua natura sua natura] inv. I existentes ut piper, pinum, scamoneam, ciminum, euforbium scamoneam, ciminum, euforbium] tynamonium I et similia et omnes arbores arbores] bonas add. I ad ignem accendendum, et ex speciebus interficientes et venenantes, et ex animalibus magnis camelos et omnia animalia habentia dentes magnos, rubeos et animalia damnificantia, animalia damnificantia] damnificantes I et et] om. I ex parvis animalibus mala et damna facientia ut scorpiones, mures. Et est planeta masculinus, masculinus] et est add. I nocturnus.

Veneris stella propter sue complexionis temperiem Iovis Iovis] Iovem I prorsus in operibus imitatur, nisi quod Venus minus calefacit quam Iupiter et plus humectat quam ipse, nam Veneris opera Solis operibus propinqua in calore experientia docuit. Unde et natura Venerem infra Solem immediate locavit. Opera vero ipsius in humiditate non sunt longinqua ab operibus Lune quoniam vapores qui ex humoribus terram circumdantibus ascendunt attrahit. In summa itaque in activis temperate existit complexionis, in passivis vero vero] om. I ad humiditatem notabiliter declinat. Cum igitur virtus Veneris est sicut virtus Iovis, excepto quod minor est aliquantulum, ipsa etiam minor fortuna a sapientibus vocata est pro eo quod sicut Iupiter perfecte temperatus existens super res in quibus vera consistit felicitas significationem habet ita Venus a temperamento modicum modicum] modice I discedens super res quibus mendosa mendosa] moderosa I possidetur felicitas presentisque vite conqueritur conqueritur] comprobabitur I iocunditas et amenitas. Unde convenit ut habeat ornamenta mulierum, gaudia, ludos et omnem deliciam et bonos odores. Et quia ipsa est humida, quidem quidem] om. I convenit ut habeat omnes humiditates deliciosas, sicut est vinum et omnis potio saporosa potio saporosa] potus saporosus I et similia. Ex ordine ordine] ordineque I suo habet essentialiter significare super filios, qui quinte attribuuntur attribuuntur] I; attribuitur M domui, et ex consequenti super matres et consangwineos et generaliter super omnes res habitudinem habitudinem] humiditatem I aut aliquam proportionem cum dictis habentes rebus. Habet itaque aspectum ad grammaticam, artem metrorum et artem metrorum et] om. I sonorum et cantilenarum, et ex lingwis habet Arabicam, ex membris extrinsecis narem dextram, ex intrinsecis meatus, coiitus et proiectionis proiectionis] proiectionemque I spermatis atque stomachum, unde egreditur comedendi et bibendi virtus et sapor, et comedendi et bibendi virtus et sapor, et] virtus et sapor comedendi et bibendi I ex pannis omnes depictos, ex magisteriis omnia magisteria figurandi, pingendi, et vendition†is† vendition†is†] vendition†…† M; venditioni I (venditionis is expected) specierum bene specierum bene] specierumque I odoriferarum, et pulsare instrumenta boni auditus, cantare, saltare, et cordas instrumentorum faciendi, ex saporibus habet omnia dulcia que sunt que sunt] om. I boni saporis, et ex locis loca loca] I; loco M dumosa et loca in quibus homines solent quietari quietari] quietare I et in quibus tripudiant, loca hilaritatis in quibus canitur et loca dominarum et mulierum formosarum nec non loca comedendi et bibendi, ex metallis cuprum, ex lapidibus margaritas, ex mineris lasurum, ex plantis omnes bonum odorem habentes, ut crocum et rosas et omnes flores et arbores bonum odorem, saporem saporem] om. I et amenum visum habentes, ex speciebus balsamum, mustum, ambram, ex animalibus mulieres camelos et omnia animalia pulcra et equalia, et et] ut I algazel, pecudem pecudem] paridem I et leporem, ex avibus omnes aves formosas et vocem habentes canentem canenentem] canentes I ut pardices, calandrias calandrias] colondrias I et similia, ex animalibus minutis pulcra picta, picta] depicta I ex coloribus celestinum colorem aliquantulum ad aurum aurum] corr. ex aurem M declinantem.

Stelle quidem Mercurii opus est in maiori parte desiccare desiccare] exsiccare I et aliquando humectare. Primum ex eo cognoscitur quia ipse nusquam a calore Solis nimis nimis] minime I elongatur, secundum vero pro eo innotescit quia et natura ipsum immediate super speram Lune locavit, que est humiditatis. humiditatis] mater add. I Ipse itaque luminari cum luminari cum] luminaris cui I associatur opera faciliter insequitur. Quare et nature convertibilis esse compertus compertus] comprobatus I est, verum ex se ad frigiditatem et siccitatem declinare invenitur propter quod Saturni amicum astrologi ipsum enuntiaverunt, enuntiaverunt] annuntiaverunt I et ventorum autor existit ob hoc quod eius motus circa Solem stitus stitus] situs I habentur. Quia itaque nature commixte commixte] I; commixta M est faciliter mutabilis, Solis tamen ut plurimum naturam ut plurimum naturam] naturam ut plurimum I insequitur, convenit ut habeat res de natura aliorum planetarum in comparatione ad opera opera] I; pras M Solis et res faciliter mutabiles. Habet itaque secretarios regis, scribanos, reddituarios, dimicatores et alios scientes artes que regibus et hiis que sunt de natura Solis magis accepte et utiles, sicut astrologos, oratores et generaliter omnes facundos et omnes res dependentiam aliquomodo ad dictas res habentes. aliquomodo ad dictas res habentes] habentes ad dictas res I Est igitur minera virtutis intellective et habet aspectum ad scientias discendas, discendas] addiscendas I ut dyalecticam, grammaticam, philosophiam, geometriam, astrologiam astrologiam] om. I cum suis iudiciis, geomantiam, notoriam, et magnam aliam magnam aliam] augurium avium I †sermociotinationem†, sermociotinationem] I; sermoci†…†em M (sermocinationem is expected) interpretationem ydeomatum Turcorum et aliarum gentium. Ex membris hominis extrinsecis habet lingwam, ex intrinsecis cerebrum et cor cerebrum et cor] habet cerebrum, cor I a quibus emanat intellectus et memoria †s…tionum†, †s…tionum†] probably for sensationum M; om. I et ex legibus omnia licita et diligere leges philosophorum et rationes rationes] ratione I legum et legem Christianorum in qua est pluralitas et unitas, difficultas atque prophetarum oracula, ex pannis omnes laneos, ex maiisteriis maiisteriis] magisteriis I habet predicare, versificare, dictare, geometriam et alias artes, ex saporibus habet acrem, ex locis habet loca predicandi, scolas et loca ubi subtilia magistri magistri] magisteria I operantur, ex lapidibus habet omnes figuratos et inscisos, omnes figuratos et inscisos] incisos I ex mineris mineris] habet add. I argentum vivum et omnes mineras que sublimantur et in alchimea operantur, ex plantis habet arundinem, bumbacem bumbacem] bombacem I et omnes arbores accutum saporem habentes et habet habet] om. I omnes arbores fructus et cortices extra habentes, et ex speciebus omnes convinas, convinas] communes I et ex redolentibus bene ea que sunt medicinalia ut zinsiber, zinsiber] zinziber I spicanar spicanar] spicanardi I et similia, ex animalibus habet homines camelos parvos, simeas, lupos et omnia animalia in saltu et cursu velocia et omnes bestias frondes comedentes, et ex avibus que sunt leves volatu et que apparent ut varia sensui et intellectui et amenas voces habentes, ex animalibus minutis ea que leviter moventur ut formice et similia, ex coloribus habet omnem varium et diversificatum.

Sic itaque quilibet quilibet] om. I planetarum aspectum habet habet] habent I in certis rebus in terrenis et in certis provinciis et climatibus, prout inferius clarebit. clarebit] clarepatebit I Propter quod et loca generationis mutant res que generantur in illis generatione non parva.

〈I.5〉 Capitulum quintum de fortunis et infortunis Title om. I

Cum itaque planete in influxibus suis quantum ad qualitates primas hoc modo diversificati sunt et due ex primis qualitatibus, scilicet caliditas et humiditas, sunt generatrices et augmentatrices, quia res omnes per illas commiscentur et crescent, due vero, scilicet frigiditas et siccitas, sunt damnantes et destruentes per eas, nam nam] namque I res minuuntur esseque desistunt, convenit quod planete planete] om. I pro caliditate et humiditate magis influentes fortune dicantur. Unde et prisce auctoritatis viri prisce auctoritatis viri] prisci auctores I Iovem et Venerem et Lunam similiter fortunas esse dixerunt eo quod eorum complexio ad temperamentum et ad qualitates conservativas declinat, eis namque multum caloris et humoris inest. Quia autem Saturni et Martis opera operibus predictarum stellarum naturaliter contraria sunt eo quod horum alter per frigiditatem intensam alter vero per siccitatem operatur, operatur] operantur I eos infortunas dixerunt. Solem autem atque atque] et I Mercurium in natura siccitatem moderatam habere dixerunt moderatam habere dixerunt] habere moderatam dixerunt I et et] om. I eos mediocres vocaverunt eo quod illi utrisque prebent effectum et secundum aliarum aliarum] stellarum add. I quibus applicant mutationem mutationem] om. I res mutare compellunt, nam generalis Solis influxus per adiunctionem stellarum specificatur, Mercurii vero natura facile ad naturas aliorum trahitur. trahitur] trahitur quare et ceter†a† I; trahit quare M

〈I.6〉 Capitulum sextum in masculinitate et feminietate Title om. I

Quia etiam duo prima in natura genera, masculinum scilicet et femininum, primas consequntur qualitates, nam qualitas substantie humide inventa est generaliter in omnibus feminis et qualitas opposita, scilicet siccitas, in maribus semper reperiatur, recte ab antiquis dictum est Lunam et Venerem, quibus multum inest humiditas, feminas esse, Solem autem et Saturnum, Iovem et Martem masculinas. masculinas] masculinos I Mercurius autem habet societatem in ambobus generibus eo quod facit siccitatem et humiditatem equaliter. Aiiunt etiam ipsi veteres planetas, ut ita dicam, masculinizari et feminisari accidentaliter secundum figuras quas in sui collatione cum Sole formant. Nam cum ipsi Solem precedunt precedunt] precedant I quantum ad ortum super nostrum emisperium, hoc est cum Sol est ante ipsos secundum successionem signorum, tunc orientalis existunt et masculini dicuntur, cum vero Solem sequentes occidentales fuerint, feminini vocantur. Illud idem accidit eis secundum diversas figuras figuras] contrarias add. I quas cum orizonte formant. Cum enim in locis fuerint qui sunt ab orizonte usque in celi celi] celum I medium supra terram vel ab occidente usque ad oppositum medii celi sub terra, id est a principio septime usque ad principium quarte, sunt masculini, masculini] I; masculina M eo quod sunt orientales et sunt in directo venti Subsolani, qui etiam orientalis dicitur. In duabus autem quartis residuis sunt feminini, scilicet quia sunt in directo Favonii venti, scilicet occidentalis.

〈I.7〉 Capitulum septimum in diurnis et nocturnis Title om. I

Quia duo sunt spatia tempus Quia duo sunt spatia tempus] Quia igitur duo spatia temporis I generaliter dividentia, dies scilicet et nox, quorum primum masculinisatur propter calorem et lumen in ipso amplius diffusum et motum aptiorem, aptiorem] om. I alterum vero feminezatur propter illius humiditatem atque quietem quietem] quietudinis I et frigiditatis augmentum, quare et planete hiis hiis] in I temporibus quidem uni et alteri alii appropriantur. Nam Luna, Venus nocturni sunt ex similitudine quam cum hoc habent tempore, Mars quoque nocturnus est est] om. I ex contrario, Sol autem et Iupiter diurni sunt ex naturali ratione, Saturnus vero diei appropriatus ut qualitatis sue remittatur malitia, Mercurium siquidem, velud velud] sicut I predictum est, utrisque socium fecerunt, et cum est in oriente diurnum, in occidente vero nocturnum rem rem] esse I retulerunt. Ut autem clare stat id quod dictum est de Marte et Saturno, quomodo quomodo] quam I non ex similitudine, 〈sed ex contemperantia〉 sed ex contemperantia] I; om. M (M has a blank space instead) sic partiti sunt, sciendum sciendum] est add. I quod cum res bone operationis commiscentur rebus nature earum similis, valitudines valitudines] earum add. I meliorantur, et cum res res] om. I difficiles coniunguntur rebus a temperamento remotis, ad temperamentum eas inclinant et, ut meretur, earum nocumentum. et, ut meretur, earum nocumentum] ut minoretur nocumentum earum I Ob hoc ergo Saturnum, Saturnum] I; Saturni M qui infrigidat, calori diei, Martem vero, qui desiccat, humori noctis assimilaverunt, ratio scilicet quia utraque utraque] uterque I istorum, cum cum] eis add. I temperabitur, complexio qualitati complexionis temperate assimilabitur.

〈I.8〉 Capitulum octavum in fortitudinibus figurarum que formantur secundum Solis positionem Title om. I

Luna et tres planete superiores diminutionem et augmentum in suis propriis viribus assumunt secundum figuras quas in collatione Solis effigunt. Luna namque a sua prima aparitione prima aparitione] propria applicatione I usque ad quadraturam primam humectat, et inde usque ad plenilunium calefacit, et inde usque ad quadraturam secundam desiccat, et inde usque quo quo] om. I occultetur in directo Solis existens infrigidat. Tres vero superiores ex quo apparent desub radiis Solis usque ad stationem primam magis humecta〈n〉t, humectant] I; humectat M et a statione prima usque ad oppositum eorum cum Sole calefaciunt, et inde usque ad stationem secundam plus exsiccant, plus exsiccant] desiccant I a qua usque ad suam occultationem magis infrigidant. Planum est etiam quod cum hec commiscentur admodum differentes qualitates hec commiscentur admodum differentes qualitates] hoc commisceretur ad invicem diversa I in aere multis modis operantur secundum uniuscuiusque proprie fortitudinis victoriam. Venus vero et Mercurius postquam a Sole separantur per viam directionis, id est id est] et I de vespere apparere incipientes quo quo] quosque I iterum ad Solem revertantur, quatuor habent apparatus: Nam a principio talis separationis separationis] corr. ex. operationis I a Sole usque ad medium directionis sunt humidi humidi] humide I et humectant, humectant] humectantur I deinde usque ad principium stationis prime calefaciunt, post hec hec] hoc I vero usque ad medium retrogradationis desiccant, desiccant] om. I et ab hinc usque ad coniunctionem infrigidant. Deinde iterum postquam a Sole per viam retrogradationis separantur, alias quatuor acquirunt stationes: Nam a principio talis operationis usque ad medium retrogradationis humectant, et ab hinc usque ad stationem secundam calefaciunt, deinde usque ad medium directionis, hoc est illius spatii per quod diriguntur usque ad coniunctionem et est quartale est quartale] similia †modo† I totius directionis, de〈siccant〉, desiccant] I; de M post hec usque ad coniunctionem infrigidant. Et occidentales sunt fortiores quam orientales.

〈I.9〉 Capitulum nonum in fortitudinibus stellarum fixarum que sunt in figuris duodecim Title om. I

Quoniam de naturis stellarum fixarum quas secundum suorum operum proprietatem 〈assumunt〉 assumunt] I; om. M tractatus predicta sequatur, hic consequenter incipiamus earumque variationes per experimenta repertas commemoremur commemoremur] memorentur I ex quibus earum similitudines cum stellis erraticis monstrabimus, et primum quidem earum que in ipsius circuli signorum figuris sunt memoriam premittamus. memoriam premittamus] inv. I

Stellarum itaque vires in vertice vertice] virtute I Arietis existentium commixtis viribus Saturni et Martis assimilantur, earum vero que in eiusdem ore sunt vires Mercurii viribus similes esse prohibentur, que etiam, licet modicum, Saturni viribus similantur. Opus autem earum que in posteriori parte pedum pedum] pedis I ipsius sunt ab operibus Martis non differunt, et que in ipsisus cauda locantur viribus equantur Veneris.

Stellarum autem que in Thauro sunt illa que in ipsius locatur humero de natura est Veneris et Saturni modicum, Atterge Atterge] Atorge I sive Pliades Pliades] Pleades I sunt de natura Martis et Lune, at stellarum in Thauri vertice vertice] virtute I lucidior, Aldeboram Aldeboram] Aldebaram I dicta, est de natura Martis, aliarum vero que ibidem sunt complexio complexio] I; complexionem M Saturni complexioni assimilatur et aliquantulum Mercurii, ille vero que in cornuum cornuum] cornium I cacuminibus posite posite] I; posita M sunt nature [sunt] sunt] om. I Martis.

Stellarum que in Geminorum site sunt signo ille que in suis collocantur pedibus que in suis collocantur pedibus] que sunt in suis pedibus collocate I de natura sunt Mercurii et aliquantulum Veneris, lucidiores vero stelle in coxis Geminorum posite Saturnine sunt nature, duarum vero magnarum stellarum in capitibus Geminorum sitarum virtus anterioris earum, que vocatur Amelar, Amelar] Anelar I apud alios vocatur pes Gemini, Gemini] Geminorum I est est] et I sicut illa Mercurii, alia alia] altera I vero, que dicitur Abrach Altus, apud alios manus Gemini, est de natura Martis.

In Cancro due stelle que sunt in pedibus eius sunt unius nature, scilicet Mercurii et parum Martis, earum vero complexio que sunt in eius Aslibene, alias in eius Aslibene, alias] om. I in eius graphis ant〈er〉ioribus, anterioribus] I; antioribus M Saturni et Mercurii complexioni assimilantur, illa vero que in eius locatur pectore nubisque gerit similitudinem et dicitur Phesebee Phesebee] Phezebee I habet vim Martis et Lune, et due que sunt circa Vesebee et duo Asini dicuntur habent habent] I; habens M vim Martis et Solis, et notum est notum est] nota I quod talis complexio abscindit et destruit quia adurit.

Due stelle que in capite Leonis posite sunt habent vim Saturni et parum Martis, tres vero que sunt in eius collo de natura Saturni et parum Mercurii, stella vero lucida, quam vocamus regiam, regiam] cor Leonis I est de natura Iovis et Martis, stella autem clara in ipsius dorso posita et altera stella in eius cauda cauda] dorso I locata sunt de natura Veneris et Saturni Saturni] corr. ex. Mercurii I et modicum Mercurii, due quoque in eius site coxis sunt de natura Veneris et Mercurii. et Mercurii] I; in Mercurio M

Due stelle que in capite Virginis posite sunt et que in eius oculo nec non ille que in extremo meridiane ale ale] om. I figurantur habent vim Mercurii et parum Martis, et alie stelle lucentes que in eius ala septentrionali nec non que in eius dorso formantur habent vim Mercurii et parum Martis, stella vero lucida in eius ala septentrionali, quam Amaladane Amaladane] Amuladane I Alatus, alias anterior †involvendo† anterior †involvendo†] Alatus †involando† anterior I se appellant, est de natura Saturni et Mercurii, et opus stelle que dicitur Asimech Alazel Asimech Alazel] Azimath Alaeizel I habet vim Veneris et parum Mercurii et est Spica, et que sunt in extremitate pedum, pedum] pedis I scilicet in parte illa 〈a qua〉 a qua] I; om. M fimbrie sue falde protrahuntur, sunt de natura Mercurii et Martis.

Et hee stelle sunt in signo Libre quamvis sint sint] om. I de ymagine Virginis quia signum Libre stellis ymaginis Virginis et ymaginis Scorpionis est occupatum, et stelle que sunt in Libra de ymagine Scorpionis, scilicet ille que que] sunt add. I in extremo duarum Asubenech, Asubenech] Scorpionis add. I alias in duabus graffis ant〈er〉ioribus, anteriboribus] anterioribus Scorpionis I; antioribus M vim habent Saturni et Mercurii, et que sunt in medio ungularum habent vim Saturni et modicum Martis.

Earum vero que que] sunt add. I in signo Scorpionis notantur notantur] vocantur I lucentes que sunt in fronte que sunt in fronte] om. I Martis habent naturam Martis habent naturam] habent naturam Martis I et parum Saturni, trium vero que in eius ore sunt media, que lucidissima est et parum habens rubedinis, que et cor Scorpionis vocatur, et et] om. I est de natura Martis et modicum Iovis, que vero in nodis ipsius caude constituuntur Veneris et Saturni viribus assimilantur, at in eius oculo constitute sunt de natura Martis et Mercurii, et stelle que assimiliantur nubibus et secuntur istas que in Arabico Alacha dicuntur habent naturam Martis et Lune. Lune] Stellarum add. I

Etiam in Sagatario Sagatario] Sagittario I ea que Sagitte cacumen occupat Martis et Lune viribus 〈assimilatur〉, assimilatur] assimilantur I; om. M earum vero que in forma arcus posite sunt que in loco contactus manus locantur locantur] figurantur I ut Iupiter et Mars operantur, et que sunt in nubecula quam habet in facie sunt de natura Solis et Martis, illa〈rum〉 illarum] I; illa M vero que sunt in loco Sagitte contactus vires Iovis viribus equantur, licet modicum operibus Mercurii concordant operibus Mercurii concordant] concordant operibus I alias, illarum que sunt in castotamento, castotamento] costonamento I et est hasta Sagitte, est virtus sicut illa Iovis et assimilatur parum parum] par id I illi Mercurii, in alio libro ille que sunt in loco additamenti, hoc est in additamento tiranide Sagittar Sagittar] Sagittarii I sive in alis Sagitte, habet naturam Iovis et parum Mercurii, et que sunt in brachiis eque eque] equi I sue sue] sive I in eius cruribus, habent habent] habet I vim Iovis et Saturni, quatuor autem que sunt in eius cauda habent vim Veneris et Saturni.

Stelle quoque Capricorni que in eius sunt cornibus de natura Veneris sunt et parum Martis, et que sunt in pedibus et ventre suo habent naturam sicut illa Saturni et parum Martis et Mercurii, et que sunt in ore suo habent vim sicut illa Saturni et parum Martis et Veneris, ille autem que sunt in cauda sua habent naturam Iovis et Saturni.

Iterum in Aquario stelle que sunt in eius hauritorio cum hiis que in manu sinistra figurantur quemadmodum Saturnus et Mercurius operantur, et que sunt in eius coxis habent vim Mercurii et parum Saturni, in casu vero aque locate sunt de natura Saturni et parum Iovis.

Stellarum vero que in Piscibus ordinantur ille que meridiam meridiam] meridiani I Piscis figuram obtinent sunt de natura Mercurii et modicum Saturni, in eius quoque ore ore] 8 add. I nature sunt Iovis et Mercurii, et que sunt in cauda sua et filo meridionali opus habent opus habent] inv. I Saturni et parum Mercurii, ille autem que sunt in corpore Piscis septentrionalis et et] in add. I ipsius spina sunt de natura Iovis et aliquantulum Veneris, ille quoque que sunt in filo septentrionali sunt de natura Saturni et Iovis, stella autem lucida super eius ligamento constituta, que vocatur os Piscis, hec opus Martis et parum Mercurii habet. Hee stelle fixe in zodiaco existentes sunt maioris virtutis et operis manifestioris aliis 〈et stelle fixe que septentrionales sunt fortioris virtutis〉 et stelle … virtutis] I; om. M quam meridionales in regionibus regionibus] nostris add. I propter radiationum directionem. directionem] durationem I Sequitur igitur iuste sermo de stellis septentrionis. Sequitur … septentrionis] Quare iuste sermo stellis de septentrionibus sequitur I

Sequitur capitulum de stellis septentrionis que sunt in figuris a circulo signorum septentrionalibus. Sequitur capitulum … septentrionalibus] om. I Stelle quippe lucide in Ursa Minori locate sunt de natura Saturni et parum Veneris, et stelle in Ursa Maiori Maiori] locate add. I habent vim Martis, et stella parva que assimilatur parve nubi que est super caudam Urse habet vim Lune et Veneris. Stelle lucentes que sunt in Dracone Dracone] Draconis I sunt de natura Saturni et Martis. Earum vero qualitates que sunt in ficalis Iovis Saturnique qualitatibus non discordant, in sui quoque dorsi nucha sunt de natura Mercurii Mercurii] om. I et Saturni, verum Iovis et Martis vires quandoque secuntur, stella quoque lucida colorem rubeum obtinens, que dicitur dicitur] om. I Asimera Nameg, Asimera Nameg] Asimor Amalec I alias Celanza, Celanza] Celansa I Iovis Martisque vim habet, que vero sunt in Alpheta Veneri Mercurioque similes existunt. Que autem in viro sunt in viro sunt] sunt in viro I super sua sedente genua, genua] ienua I alias in gerii, sunt de natura alias in gerii, sunt de natura] animalis nigerum sunt et de genere I Mercurii, et que sunt in Allege, alias in Azinus, alias in Azinus] animalis in Azinis I quod est instrumentum musice dictum in Greco, locate, locate] I; locata M quarum una est Voltur cadens, hee habent vim Veneris et Mercurii. Et que que] sunt add. I in Gallina eandem habent naturam. Et que figuram obtinent in qua est sedes alias alias] om. I et que sunt in figura eius que stat in Cella habent vim Saturni et Veneris. Stelle due dicte lenatricis lenatricis] locatricis I capitis dyaboli habent vim Saturni et Veneris, et que assimilantur nivi et sunt in Manubrio Cultelli habent vim Martis et Mercurii. Lucide quoque stelle que sunt in Clave ubi tenetur Serpens habent vim Saturni et Martis, in corona vero Serpentis fixe habent vim Saturni et Martis. In Sagitta vero locate habent habent] corr. ex. sunt M vim Martis et Martis … vim Martis et] om. I parum Veneris. Et que sunt in Volture volante habent vim Martis et Iovis. Et que sunt in Delphine habent vim Saturni et Martis. Et lucentes que sunt in Equo habent vim Martis et Mercurii. Et lucentes … et Mercurii] om. I Et que sunt sunt] in add. I Andromade, et est mulier que non habet habet] habuit I maritum, habent naturam Veneris. Et ille que in Triangulo in Trinagulo] inter angulos I habent vim Mercurii.

Sequitur de stellis que in figuris a circulo signorum meridionalibus ordinantur. Sequitur de … ordinantur] om. I Stella lucida in Meridiani Piscis ore posita est de natura Veneris et Mercurii, et que sunt in corpore eiusdem Piscis sunt de natura Saturni. Stelle autem que sunt in Gigante, scilicet in humeris fortissimi, sunt de natura Martis et Mercurii, et alie lucentes eiusdem sunt natura Saturni et Iovis, Saturni et Iovis] Iovis et Saturni I ultima autem stella Rivi lucidissima habet vim Iovis et Saturni, ultima … Iovis et Saturni] om. I alie autem omnes sunt de natura Saturni. Que vero sunt in Lepore sunt de natura Saturni. Omnes stelle in Cane site, excepta illa que in ore eius ore eius] inv. I formata est et Alhabor dicitur, sunt de natura sunt de natura] om. I Iovis et modicum Martis, et lucens que est in Cane Anteriori Anteriori] Anteriore I habet vim Mercurii et parum Martis. Stelle lucentes que sunt in forma magnanimi sunt de natura Saturni et Mercurii. Et que sunt in calice, id est in crathere, sunt de natura Veneris et Mercurii. Stelle iterum in figura Cervi site Saturno Martique similes sunt. Stelle autem lucide navis tenentes ymaginem Saturno Iovique coequantur in natura. coequantur in natura] in natura coequantur I In Centhauro vero constitute ille que eius formam humanam obtinent Veneris et Martis similitudinem, similitudinem] gerunt add. I clare clare] stelle I autem que in ipsius equina figura site sunt quemadmodum Iupiter et Venus operantur. Lucide quoque stelle in Lupi forma posite sunt de natura Saturni et modicum Martis. In Turribulo vero constitute Veneri sunt similes et aliquantulum Mercurio. Stelle iterum que in Corona Meridionali posite sunt et et] I; et² M Alpheta Meridiana sunt de natura Saturni et Martis.

〈I.10〉 Capitulum decimum in fortitudinibus quatuor temporum Title om. I

Qualitates itaque fortitudinum stellarum in semet ipsis, prout ab antiquis expertum est, sunt iam dicte. Anni autem tempora quatuor esse dicuntur ver, estas, authumpnus et hyems. Namque Namque] Nam I frigiditate preterita ad humorum dissolutionem que propter frigiditatem hyemnis congelati fuerunt fuerunt] fuerint I agit calor, ex quo sequitur liquefactio, et in estivali tempore propter Solis accessum versus cenith nostrorum capitum prevalet calor, in authumpnali quoque tempore dominium habet siccitas, calor siquidem estatis transfacte humiditatem exsiccavit, in hyemali iterum tempore propter Solis elongationem a cenith capitum nostrorum superat superat] superabit I frigiditas. Unde quia circulus signorum naturali caret principio, sicut et quilibet alius circulus, positum est principium in eo in in] om. I signo in quo vernale fit in quo vernale fit] vernale I equinoctium, et illud est Aries. Ab illo equidem equidem] etenim I signo principium veteres superfere a a] om. I quo crescit complexio humida, sicut et in animatis prima pars annorum vite est tempus in quo eorum complexio complexio] humida sciut et in animatis add. et del. M existit humidior. Eodem ordine, videlicet ad instar complexionis animatorum per etativim etativim] etatem I decursum variate, cetera consequenter constituuntur tempora. In omni etenim animantium complexione in primis annis annis] †amica† I prevalet humiditas, sicut et in vere in illis etenim annis mollicies est et teneritas, in sequentibus autem annis usque ad caloris stationem perfectam velud in estate vincit calor, in tertiis quidem annis in quibus est propter suam declinationem et circa et circa] om. I minuendi principium fortior est siccitas velud in 〈autumpno〉, autumpno] om. M (add. possibly by another hand) et in annis extremis ad defunctum defunctum] defectum I pervenit et in ipso sicut et et] om. I in hyeme superat frigiditas.

〈I.11〉 Capitulum undecimum in fortitudinibus quatuor angulorum et quatuor orizontis partium Title om. I

Similiter et de quatuor mundi partibus et orizontis angulis a quibus ventorum cardinalium flatus ad omnem procedunt partem pertractandum est. In parte itaque orientis fortior est siccitas, quod ex eo apparet quia, quando quando] dum I Sol incedit per illam partem, quicquid nox humectavit convenienter desiccat. desciccat] desiccant I Venti etiam qui ex illa parte flatus emmittunt et generaliter orientales dicuntur ab omni privantur humiditate, ymo desiccant. Pars autem meridiana calidissima est quia, cum in illa moratur parte Sol, cum in illa moratur parte Sol, directius nos] Sol cum in illa moratur parte, duritius I; quia add. et del. after parte M directius nos directius nos] duritius I aspicit, et hec pars quantum ad nostre regionis situm dextra est. Venti quoque qui ab ab] ex I ea procedunt parte meridiani generaliter dicti calidi sunt et comburentes. Occidentalis vero pars humida est, quod ex eo claret quia, cum Sol in illa moratur parte, parte] om. I in istis inferioribus humiditas incipit apparere, et illud quod Sol exsiccavit in die nox rehumectare rehumectare] humectare I festinat. Et qui inde procedunt venti, quos generaliter occidentales dicimus, mollificant et humectant. Pars iterum septentrionalis frigidissima est quia caloris occasio que que] qui I nobis accidit ex Solis directo aspectu et libera radiorum diffusione secundum nostri nostri] nostrum I situm multum a nobis elongatur. Venti etiam ex hac procedentes parte frigidissimi sunt et constructivi, qui generaliter septentrionales vel boreales dicuntur.

Et in rebus istis sciendis sciendis] sciendum I est magnum proficuum atque auxilium in scienda complexione omni partium pro quolibet tempore, hoc est in cognoscendo in cognoscendo] corr. ex. in cognitione M mutationem virtutum stellarum. mutationem virtutum stellarum] imitationum virtutem stellarum. Nam virtutes stellarum I Secundum temporem annorum et angulorum angulorum] I; annorum M qualitates variantur accidentaliter, quia quando quando] om. I ista particularia assimilantur operibus stellarum, talia opera erunt pura et fortia. Verbi gratia, stelle naturaliter calefacientes concurrentis aliis causis calidis calidis] calitates I sunt fortiores, earum vero vires in suarum naturarum contrarietatibus non sunt pure, sed aliis rebus admixte fiunt debiles, sicut si stelle calide coniungantur coniungantur] coniunguntur I modis frigidis et cetera. Et ita sunt omnes res alie secundum commixtionem qualitatum. qualitatum] et ceter†a† add. I

〈I.12〉 Capitulum 12 in signis fixis mobilibus et bicorporeis Title om. I

Declaratis naturis stellarum erraticarum et fixarum et naturis quatuor partium principalium celi, convenit loqui de naturis partium minoris quantitatis, scilicet de naturis 12 domini domini] doni without a sign of abbreviation M; om. I signorum zodiaci, sequendo traditiones antiquorum. Nam generales nature signorum cognite sunt ex aliquibus temporum quibus Sol sub eisdem moratur signis. Et ille dicuntur nature proprie signis per se quia alias proprietates habent ex respectu unius ad alterum. Est et tertia maneries in naturis signorum que accipitur ex natura stellarum fixarum, de qua inferius dicetur, sed de duabus primis nunc nunc] hic I tractabitur:

Prima itaque diversitas in in] om. I naturis communibus signorum est quod aliqua eorum eorum] illorum I dicuntur mobilia, aliqua equinoctialia, aliqua fixa, aliqua bicorporea. aliqua equinoctialia … bicorporea] aliquot equinoctialia, aliquot fixa, aliquot bicorporea I Due Due] Duo I equidem signa dicuntur mobilia, scilicet Cancer et Capricornus, propter quia in principiis istorum duorum signorum sunt notabiliores mutationes. notabiliores mutationes] notabilioris mutatione I Nam Sol in principiis eorum mutatur ad motum diversum in latitudine, quia videlicet ante introitum in Cancrum movebatur continue versus septentrionem et post introitum in Cancrum Cancrum] movetur add. I versus meridiem, similiter ante introitum in Capricornum movetur movetur] movebatur I ad meridiem et post introitum incipit redire in septentrionem. Similiter tempora notabiliora, tempora notabiliora] anni tempora nobiliora I scilicet hyems et estas, tunc innovantur. Et duo dicuntur temperantie sive equinoctialia, scilicet Aries et Libra, quia et dies noctibus equantur et dispositio aeris dispositio aeris] inv. I quodammodo media media] est add. I inter estivalem et hyemalem tempore quo Sol sub eisdem moratur invenitur. Ista duo tamen duo tamen] inv. I etiam communi nomine mobilia dicuntur cum predictis duobus, ita ut sint quatuor mobilia pro eo quia cum Sol principia eorum ingreditur variatio fit in temporibus anni, licet minus principalibus, scilicet mutatio de hyeme in ver et de estate in athumpnum.

De residuis vero octo signis quatuor sunt fixa, scilicet que sequuntur immediate mobilia, uti sunt Thaurus, Leo, Scorpio et Aquarius. Nam Sole sub hiis existente signis temporis temporis] temporum I qualitates que innnovate fuerunt Sole signa intrante mobilia firmiores et fixiores sunt, et status aeris naturales naturales] naturalis I illi illi] scilicet add. I I tempori correspondentes tunc sunt puri et fixi, et res cetere que sub hiis incipiunt signis durationem habent.

Et quatuor vero vero] om. I bicorporea seu communia que secuntur mobilia, mobilia] fixa I scilicet Gemini, Virgo, Sagittarius et et] om. I Pisces, quia quia] que I sunt inter mobilia et fixa, unde quantum ad principia principia] principalia I cum fixis, quantum autem autem] om. I ad fines cum mobilibus participationem habent, et mutatio aeris mediis existit viis in eisdem.

〈I.13〉 Capitulum 13 in signis masculinis et femininis Title om. I

Experientia cognoverunt antiqui sex signa esse masculina et diurna et sex feminina et nocturna et ordinavit ea ordinavit ea] ordinat I natura unum post aliud, sicut in istis inferioribus femina sequitur virum et nox diem. Et principium huius ordinationis principium huius ordinationis] huius ordinationis principium I ab Ariete merito capiendum est sicuti sicuti] sicut I et totius zodiaci. Inde principium omnes accipiunt astronomi, nam in illo loco zodiacus equinoctiali iungitur et ad partem fortiorem signorum, videlicet ad septentrionalem, videlicet ad septentrionalem] septentrionalium I incipit declinare. Dignum equidem est ut duo signa per que transit equinoctialis essent precipue masculina, scilicet Aries et Libra, quibus illud a cuius principio fit transitus ad partem anni meliorem principatum obtinet. Erit itaque Aries masculinum, Thaurus femininum et sic consequenter.

Quidam etiam ex antiquioribus ex accidentali situ signorum masculinitatem et femineitatem eis attribuunt, nam primam domum masculinam et secundam femininam et sic consequenter dicunt ex ratione predicta et inceperunt ab ascendente qui qui] quia I est circa oriens. Prout etiam multi ex antiquis signa signa] quatuor add. I mobilia et fixa et bicorporea particularius particularius] particularibus I et accidentaliter in ordine ad locum Lune distinxerunt, ita ut signum in quo Lunam invenerunt mobile Lunam invenerunt mobile] Luna invenitur mobile est I et sequens fixum et tertium bicorporeum evocaverunt evocaverunt] om. I et sic deinceps. Nam sicut virtus Lune sequitur illam Solis sic convenit ut sicut distinctio illa naturalis sic illa naturalis sic] naturalis I et universalis sequitur cursum Solis ita hec particularis et accidentalis sequitur sequitur] sequatur I motum Lune, que omni mense totum peragrat zodiacum quatuor accidentales constituens triplicitates et alias diversitates in signis similes illis quas facit Sol in uno anno. Et alii ex sapientibus diviserunt 12 signa in quatuor partes accidentales et tenuerunt quod signa accidentaliter orientalia et masculina sunt ab ascendente usque ad medium celi, medium celi] inv. I hoc est duodecima, undecima et decima domus et eorum opposita similiter, similiter] om. I scilicet sexta, quinta et et] om. I quarta domus, et reliqua duo quartalia posuerunt pro accidentalibus femininis. Et multa nomina imposuerunt antiqui sapientes signis pertinentia antiqui sapientes signis pertinentia] sapientes antiqui signis particularia I figuris stellarum que fuerunt suis temporibus in diebus et signis et que … et signis et] et qui fuerunt temporibus illis et signis I pertinentia effectibus talium signorum. Et istud fuit utile ad intelligendum et memoriter memoriter] memorie I tenendum naturas et proprietates signorum. Potest equidem homo nomina imponere rebus diversa a quibus se iuvare poterit in cognoscendis naturis et proprietatibus talium rerum et posteris notitiam notitiam] naturam I relinquere. Nam ex figuris stellarum fit virtus una que operatur res que sunt inter nos, re simili re simili] inv. I isti figure scilicet celesti. Ptholomeus autem tenuit quod superfluum fuisset narare in loco hoc in loco hoc] hoc in loco I omnia talia nomina signis imposita et figuris figuris] figuras I stellarum in signis existentium quia iste proprietates mutantur de uno uno] om. I signo in aliud ratione mutationis stellarum fixarum in signis. Hali autem narrat nomina multa que congrue attribuuntur signis ratione stellarum fixarum in eis existentium suo tempore in hunc modum: Dico enim quod signa rationalia sunt ea in quibus est figura similis humane figure, et hec sunt Gemini, Virgo, Virgo] Libra add. I prima medietas Sagittarii et Auqarius. Et hec etiam sunt etiam sunt] inv. I signa bone vocis et habent vim maiorem in oriente tamquam in parte nobiliori quia homo est nobilius animal. Et sunt signa pluviosa, ut illa in quibus sunt sunt] om. I figure avium sicut Voltur et Gallina, et signa signa] habentia add. I figuras bestiarum quadrupedum domesticarum 〈habentia〉 habentia] om. I; add. sup. lin. possibly by another hand M ut Aries, Thaurus et Capricornus. Et etiam hec hec] om. I dicuntur domestica et Leo, Scorpio, finis Sagittarii dicuntur silvestra. Et signa multorum filiorum sunt Cancer, Scorpio, Pisces, eo quod significa〈n〉t significant] I; significat M animalia aquarum, que sunt multi femininis. Et quedam sunt sterilia ut Gemini, Leo, Virgo, et quedam paucorum filiorum, ut sunt Aries, Thaurus, Libra, Sagittarius, Capricornus et Aquarius, et sunt medie medie] I; medii M vocis, ut signa bestiarum que habent vocem sicut Aries, Thaurus, Leo, ultima medietas Sagittarii et Capricornus, et sunt sunt] quedam add. I voce carentia sicut Cancer, Scorpio et Pisces, hec Hali. Hali] dominus add. I

〈I.14〉 Capitulum 14^m in participatione signorum unius cum alio in figura aspectuum Capitulum … aspectuum] Capitulum de aspectibus I

Distantie sive aspectus signorum principales principales] principalis I et ratione quarum planete notabiliter se iuvant vel impediunt sunt hec: Videlicet elongatio per dyametrum integram sive per 6 signa, que dicitur aspectus oppositus et comprehendit duos angulos rectos, et elongatio que est de trino et comprehendit unum angulum rectum et tertiam partem alterius et sunt quatuor signa, 〈et aspectus quadratus continens unum angulum rectum et sunt tertia signa〉, et aspectus quadratus … tertia signa] I; om. M et sextilis comprehendens duas partes partes] I: pars M sive tertias anguli recti et sunt duo signa.

Ratio autem propter quam astronomi astronomi] astrologi I per has elongationes et non per alias iudicant: Nam illa distantia que est per dyametrum habet se sicut fundamentum et metrum et mensura aliarum distantiarum quia in tali planete existentes radiis directe ex opposito fusis fusis] suscipiunt et I se alterant, saltem in hiis inferioribus. Alie autem distantie recipiuntur ex similitudine consonantiarum musicalium principalium, que sunt dyapason, dyapenthe et dyatesseron. Aspectus enim oppositus habet se ad quartum in proportinone dupla, ecce dyapason, et ad trinum in proportione proportione] om. I sesquialtera, ecce dyapente, trinus autem ad quartum in proportione sesquitertia, ecce dyatesseron, et trinus ad sextilem habet se in proportione habet se in proportione] in I dupla, quartus autem ad sextilem in proportione sesquialtera. proportione sesquialtera] inv. I Quia enim in in] om. I hiis inferioribus sub hiis distantiis reperitur reperitur] bona add. I habitudo et consonantia, arguunt astrologi quod in causis super celestibus videlicet corporibus hee distantie vigorosiores sunt. Et aspectus trinus et sextilis dicuntur aspectus aspectus] om. I fortunati et amicitie quia contingunt in signis acordantibus, nam si unum est masculinum, et aliud erit masculinum, et si unum femininum, et aliud aliud] erit add. I femininum. Et in trino semper sunt signa convenientia convenientia] in add. I duabus qualitatibus et in sextili in una, una] qualitate add. I quare trinum vocaverunt perfecte amicitie, sextilem vero medie amicitie. Oppositus vero et quartus dicuntur infortunati et aspectus inimicitie. Quia enim in opposito est directa directa] et add. I opposita radiorum incidentia, indicentia] quare add. I dicunt eum perfecte inimicitie, et quia quartus est medietas oppositi, vocaverunt vocaverunt] eum add. I medie ininmicitie. Et licet secundum intentionem domini Albumazar Albumazar] Albumazaris I aspectus durat per integrum signum, et Ptholomeus videtur hoc ipsum velle. Tamen dominus Abraham Avenerre in suo introductorio et et] Iohannes add. I Hyspalensis in suo Quadrupartito Quadrupartito] Quadripartiti I volunt quod aspectus incipit per 12 gradus ante et durat per 12 post, perfectus autem fit per 6 6] gradus add. I ante et et] per add. I 6 post, licet perfectissimus fiat per gradum punctualiter. per gradum punctualiter] punctualiter per gradum gradu I Ceteri vero moderniores astrologi dicunt quando corpus alicuius planete incipit aplicari aplicari] applicare I radiis alterius, incipit fieri aspectus. Et hoc ipsum fere alii ipsum fere alii] ipsi fere aliis I sub aliis dicunt verbis, videlicet quando distant planete per medietatem medietatem] quantitatem I radiorum suorum, dicuntur applicari. Unde quantitates radiorum Solis sunt 15 graduum quantitates radiorum Solis sunt 15 graduum] quantitas radiorum Solis est 15 graduum I; gradium M ante et 15 post, quantitas autem radiorum Saturni et Iovis est 9 ante et 9 post, quantitas autem radiorum Martis est 8 ante et 8 post, et quantitas radiorum Veneris et Mercurii est 7 ante et 7 post, quantitas quoque radiorum Lune est 12 ante et 12 post. post] Hec omnia bene menti manda add. I

〈I.15〉 Capitulum 15^m in signis et gradibus concordantibus Capitulum … concordantibus] Capitulum de partibus accordatis I

Similiter partes zodiaci que sunt equaliter elongate ab uno duorum punctorum punctorum] equinoctialium add. I dicuntur acordate quia habent ascensiones ascensions] assensiones I equales in omni regione, ut primus Arietis et ultimus Piscium, similiter secundus Arietis et secundus Piscium, et tertius Arietis et 28 Piscium et sic consequenter. Et quelibet quelibet] I; quilibet M duo signa similiter et quilibet duo gradus equaliter distantes ab equinoctiis dicuntur similes sive concordes, et septentrionales respectu meridionalium dicuntur alti et mandatores, meridionales vero dicuntur bassi obedientes. Et istud scire est utile in nativitatibus. Nam quando significatores aliquorum natorum fuerint in gradibus sic concordantibus, erit inter illos natos vera amicitia et ille cuius significator fuerit in gradu basso sive meridionali erit obediens ei cuius significator in gradu fuerit alto sive septentrionali.

〈I.16〉 Capitulum 16^m 〈in〉 signis se aspicientibus ratione equalitatis in virtute Capitulum 16^m … virtute] Capitulum de signorum concordantiis I; in is expected and therefore added

Est et alia maneries acordamenti signorum et graduum ratione aspectus qui provenit ex similitudine virtutis, ut videlicet illa signa sive gradus dicantur dicantur] dicant I se aspicere ratione similitudinis virtutis que equaliter distant ab uno punctorum solstitialium. Nam quando Sol fuerit in talibus signis vel gradibus sic equaliter a punctis solstitialibus distantibus, tunc dies artificales inter se sunt equales et similiter et et] om. I noctes inter se, et talia duo puncta etiam in eadem parte orizontis oriuntur et in eadem occidunt, ut quando Sol est in principio Geminorum, dies artificalis est 〈equalis illi diei in qua〉 equalis illi diei in qua] I; om. M Sol est] add. I in ultimo Cancri, similiter nox nocti, nocti] om. I punctus quoque ortus in orizonte similiter et occasus occasus] casus I idem in utraque die. Ratione igitur talis equalitatis dicuntur talia signa vel gradus se aspicere propter similitudinem virtutis.

〈I.17〉 Capitulum 17^m in signis diversis non habentibus inter se acordamentum Title om. I

Alia signa et gradus qui non habent inter se habitudinem aliquo trium modorum predictorum, ut videlicet, quia se non aspiciunt aspectu opposito, quarto, trino vel sextili, neque neque] nec I sunt inter se imperantes et obedientes neque neque] nec I habent similitudinem in virtute modo predicto, dicuntur ab invicem diversi et peregrini, ut primus Arietis cum primo Geminorum, secundus cum secundo et ceter†is†.

〈I.18〉 Capitulum 18 de domibus planetarum Capitulum 18 de domibus planetarum] Capitulum de partibus zodiaci convenientibus planetis magis I

Loca et partes zodiaci quedam magis quibusdam conveniunt planetis et quedam aliis, prout hoc multis approbatum approbatum] est add. I experientiis, quoniam videlicet quilibet planeta in certis signis vigorosior et sui sui] sue I magis apparent vires in hiis inferioribus quam in aliis. Unde talia loca loca] om. I sic similitudinem et convenientiam cum planetis habentia dicuntur domus, triplicitates, exaltationes et cetera. cetera] talia add. I Et hic plus videtur triplicitatem preponere exaltationi intentione, Et hic … intentione] Et hoc plus videtur triplicitatem exaltationi I sicut et Derochius Derochius] Dorochius I fecit, quamquam fere fere] om. I omnes alii astrologi exaltationem preponunt preponunt] proponunt I triplicitati. Ordinatio itaque sive divisio domorum est talis: Quia quoniam duo luminaria manifestius operantur in terrenis et virtutes victrices habent, habent] habeant I convenit ut pro domibus habeant signa appropinquantia cenith capitum nostrorum in quibus et et] est I caliditas, que est qualitas qualitas] om. I maxime activa, amplius excrescit, et illa sunt Cancer et Leo. Soli equidem Leo attribuitur, nam et experientia ostendit Solem in Leone existentem vehementius in hiis inferioribus suas manifestare virtutes. Istud etiam signum et in natura Soli et in natura Soli] in naturali I; proprietatibus add. et del. M similatur et in aliis proprietatibus. Luna autem, cum Solem sequatur, Cancrum sibi vendicavit, vendicavit] vendicat I quia et et] om. I iuxta solare signum ponitur et in natura et proprietatibus Lune similatur. Et propter hoc veteres astrologi medietatem zodiaci, que est a principio Leonis usque ad finem Capricorni solarem, vocaverunt medietatem et Soli pro terminis ipsam atrribuunt, reliquam vero medietatem, que est a principio Capricorni usque ad finem Cancri, Lune dederunt et pro terminis sibi assignaverunt, ut ita quilibet de planetis planetis] 5 add. I unam domum habeat in Solis medietate et et] om. I aliam in medietate Lune, convenientes convenientes] convenientis I nature talis planete et ordinationi sperarum et ordinationi sperarum] ex ordinatione sperarum et I planetarum. Attribuunt Attribuunt] Attribuit hii I igitur sapientes Saturno Capricornum et Auquarium pro domibus. Quia spera Saturni est maxime elongata a speris speris] spera I luminarium et in in] de I natura ipse Saturnus opponitur luminaribus, convenit ut domus eius sint opposite sint opposite] inv. I domibus luminarium. Et in Aquario gaudet Saturnus amplius quia opponitur signo sive domui luminaris luminaris] luminarium I maioris cui et Saturnus amplius contrariatur. Deinde quia spera Iovis immediate sita est sub spera Saturni, dederunt Iovi pro domibus signa que sunt iuxta signa saturnalia, scilicet Sagittarium et Pisces, et quia Sagittarius est de medietate Solis, ideo in eo Iovem gaudere dixerunt, cum Iupiter magis cum Sole concordat concordat] correspondet I quam cum Luna, similiter Sagittarius vicinior est nature Iovis quam Pisces. Hec etiam signa signa luminarium signa signa luminarium] signa luminaria I de trino respiciunt, quod similter concordiam Iovis cum luminaribus demonstrat et ipsum Iovem esse fortunam esse fortunam] inv. I nuntiat. Et quia spera Martis locata est sub spera Iovis, habebit merito Mars pro domibus duo signa adiacentia domibus Iovis, scilicet Scorpionem et Arietem. Verum quia Mars plus concordat cum Sole in natura quam cum Luna, gaudet in signo quod est de medietate Solis, scilicet in Scorpione, etiam etiam] et I illud signum per naturam suam malitiam Martis obtemperet. obtemperet] obtemperat I Hec signa de quarto respiciunt domos respiciunt domos] aspiciunt domos I; respiciunt domus M luminarium qui aspectus est ininimicitie, inimicitie] medie add. I sicut ipse Mars contrarius est luminaribus, nam virtute luminarium fit generatio et crementum, virtute autem Martis damnificatio et corruptio. Venus autem sita fuit fuit] est I immediate sub spera Martis dempta ad hoc spera Solis quia ex alia ratione Sol domum sibi usurpavit et fuit dempta … fuit] dempta quantum ad hoc spera Solis quia ex alia Sol sibi domum usurpavit et est I nature temperate, et causa generationis et consignationis assigna[n]t assignat] I; assignant M sibi pro domibus duo signa immediate sita circa domos Martis, scilicet Libra et Thaurus. Thaurus] Scorpio I Que signa ex sextili videlicet aspectu amicitie signa signa] om. I respiciunt luminaria, prout et Venus concordantis virtutis est cum luminaribus. Tamen Tamen] Et I quia Venus plus concordat cum Luna quam cum Sole in natura, gaudet in signo quod est de medietate Lune, scilicet in in] om. I Tauro, et natura sagax domos Veneris fecit in distantia duorum signorum a domibus luminarium, nam et Venus numquam elongatur a Sole ultra duo signa. Post Venerem natura ordinavit Mercurium qui simili ratione duo signa sita iuxta signa Veneris pro domibus optinuit, scilicet Virginem et Geminos, que signa sunt sita iuxta signa luminaria, prout et ipse Mercurius numquam elongatur a Sole ultra unum signum. Similiter hec signa non concordant cum signis luminarium neque neque] nec I ab eisdem in toto discordant, nam Virgo, licet non habeat nam Virgo, licet non habeat] neque Virgo habet I aspectum cum Leone domo domo] domui I Solis, habet tamen sextilem cum Cancro domo Lune, similiter Gemini, licet non habeat habeat] habet I aspectum cum Cancro, habet tamen cum Leone sextilem. Quia etiam Mercurius magis convenit cum Sole in natura cum Sole in natura] in natura cum Sole I quam cum Luna quia siccior est, gaudet in domo que est de medietate Solis, scilicet in Virgine.

〈I.19〉 Capitulum 19 in triplicitatibus et dominis triplicitatum triplicitatum] sequitur add. I

Concordantia triplicitatum ex mathematicis doctrinis haberi potest: Nam signum trium laterum equalium de neccessitate est etiam et signum … etiam et] figura trium equalium laterum de necessitate erit etiam I angulorum equalium et sic in se concordata concordata] concordantia I erit et equalis. Modo si linee recte inter signa unius triplicitatis protrahentur, protrahentur] protrahantur I consurget triangulus laterum laterum] equalium add. I et angulorum 〈equalium〉. equalium] I; om. M (add. i. m. possibly by another hand) Ipse quoque zodiacus tribus circulis determinatus est, scilicet duobus tropicis et equinoctiali[s]. equinoctiali] I; equinoctialis M Quod scire utile erit in assignandis dominis triplicitatum et plagas terre triplicitatibus subiectas. subiectas] subiectis I Unde quia circulus zodiaci in 12 partes divisus est, est] om. I non possunt dictis divisionibus plures quam quatuor correspondere trianguli, quare et triplicitates quatuor erunt. erunt] om. I

Primus itaque triangulus est ex Ariete, Leone et Sagittario, que sunt signa masculina diurna orientalia quantum ad influxum generalem, et sunt domus Solis, Iovis et Martis. Et licet domus Martis precedat domum Solis et Iovis, tamen Ptholomeus in primo loco in primo loco] primo in loco I posuit Solem et in ultimo Martem quoniam quoniam] quare I Mars est alterius hays quam sunt signa huius triplicitatis. Gubernatores itaque huius triplicitatis sunt Sol primus, Iupiter secundus, Mars tertius in die, in nocte vero Iupiter primus, Sol secundus, Mars tertius. Et hec triplicitas est septentrionalis quo ad specialem influxum. Licet equidem Sol, qui ventos movet orientales, sit principalis huius triplicitatis gubernator, tamen, quia opera eius sunt multum generalia verum, Iupiter particularizat et specificat operationem Solis, et ipse Iupiter est dominus septentrionalium ventorum. Mars similiter iuxta suum suum] suam I hays ad occidentalem partem virtutem huius trahit triplicitatis. Erit igitur speciale huius triplicitatis dominium in Europa, in parte scilicet septentrionis et etiam occidentis, septentrionis et etiam occidentis] septentrionalis et etiam occidentalis I iuxta Ptholemeicam intentionem. Et Mars tertius dominus triplicitatis quam quam] quantum I autem ad generalem aspectum. Hec triplicitatis orientalis est et Saturnus ratione hays tertius triplicitatis dominus.

Secundus triangulus de Thauro, Virgine et Capricorno, tribus signis femininis nocturnis, cuius gubernatores sunt in die primus Venus, deinde 〈Luna〉 Luna] I; om. M (add. i. m. possibly by another hand) et ultimo Saturnus, in nocte vero primo Luna, secundo Venus et finaliter Saturnus, Luna quidem propter similitudinem hays et exaltationem quam in hac habuit triplicitate, Venus vero ratione domus et hays, Saturnus autem ratione domus et hays … domus] om. I dumtaxat. Et hec triplicitas triplicitas] I; triplicitatis M quantum ad influxum particularem data est Asie a maiori parte, scilicet que est inter oriens oriens] orientem I et meridiem, quamquam generalem habeat aspectum in partibus Affrice que sunt sunt] est I inter meridiem et occidens. Et propter hoc secta Albumasareica Martem tertium dominum triplicitatis huius dicebat quia est de hays huius triplicitatis et terre cui attribuitur, exaltationem etiam in hac habuit in hac habuit] habuit in hac I triplicitate quia in Capricorno.

Tertius triangulus fit ex Geminis, Libra et Aquario, tribus tribus] scilicet add. I signis masculinis, et gubernatores eius sunt Saturnus et Mercurius Saturnus et Mercurius] Saturnus, Mercurius et Iupiter I; et Iupiter om. M (add. i. m. possibly by another hand) quoniam isti planete habent in hac triplicitate domos. domos] domus I Licet equidem et et] om. I Venus in hac triplicitate domum habeat, tamen, quia non est de hays huius triplicitatis nec habet aliquem aspectum in plagis terre quibus hec attribuitur triplicitas, non posita non posita] nam posita est I; est add. after non sup. lin. possibly by another hand M pro domina triplicitatis huius. Et iam non remansit aliquis ex planetis qui hays huius triplicitatis haberet nisi Sol et Iupiter. Sol et Iupiter] solus Iupiter I Tamen quia Sol unicam habuit domum, non potuit plurium triplicitatum esse dominus. Unde restat quod Iupiter sit particeps in gubernando hanc triplicitatem quia est et de hays signorum huius triplicitatis et de hays plage plage] plagis I terre cui hec attribuitur triplicitas. Erit itaque in die primus dominus huius triplicitatis huius triplicitatis] inv. I Saturnus, secundus Mercurius, tertius Iupiter, et in nocte primus Mercurius, secundus Saturnus, tertius Iupiter. Et in dominis dominis] domibus I huius triplicitatis principes astrorum astrorum] astrologorum I concordant, sed in parte cui attribuitur sicut et et] in add. I aliis triplicitatibus est diversitas: Nam secundum generalem influxum hec triplicitas Europe attribuitur, secundum autem specialem et mentem Ptholomei Asie Minori datur, parti scilicet terre que est in〈ter〉 inter] I; in M oriens et septentrionem, quoniam Saturnus movet ventos orientales et Iupiter septentrionales. Congruebat Congruebat] I; Cogebat M igitur hanc triplicitatem in hac dominari regione.

Quarta triplicitas est ex Cancro, Scorpio et Piscibus, signis femininis et et] om. I nocturnis, et gubernator gubernator] gubernatores I huius triplicitatis secundum mentem Ptholomei directam principalis est directam principalis est] director principalis I in die et in nocte [est] est] M; I Mars et participat participat] participabit I cum eo in die Venus et in nocte Luna. Si tamen placuerit adaptare mentem Ptholomei dictis astrologorum qui qui] I; que M in nativitatibus et in aliis iudiciis presumunt presumunt] ponunt I respectum habito ad tres dominos cuiuslibet triplicitatis, tres dominos cuiuslibet triplicitatis] veros dominos triplicitatis cuilibet I dicemus quod primus dominus huius triplicitatis in die erit Mars, secundus Venus, tertius Luna, in nocte vero primus erit Mars, secundus Luna, tertius Venus. Quamquam societas astrologorum, cuiusque cuiusque] cuius I princeps fuit Albumazar, in die primum dominum dicit Venerem, secundum Martem et tertium Lunam, in nocte vero primum Martem, secundum Venerem et et] om. I tertium Lunam. Et Ptholomeus hanc triplicitatem attribuit Affrice propter dominium dominium] habet add. et del. I quod in ea habet Venus et Luna, quia Venus ventos movet ventos movet] ventos corr. ex. ventus M; in ea movet ventos I meridionales et Luna occidentales. Unde convenit ut tali parte parte] parti I terre hec dominetur triplicitas iuxta influxum particularem, secundum autem aliam oppinionem et quo ad generalem influxum aspectum habet triplicitas ad plagam terre terre] om. I que est iuxta orientem et septentrionem. In istis tamen omnibus via Ptholomei certior est et cum experientiis quottidianis concors, alii autem vacui sunt.

〈I.20〉 Capitulum 20 de exaltatione planetarum de exaltatione planetarum] super exal[a]tationibus I

Signa autem que que] I; qua M dicta sunt exaltationes duorum luminarium et quinque planetarum erraticorum quinque planetarum erraticorum] planetarum 5 erraticarum I sunt hac manerie: Sol equidem cum est in Ariete multipliciter vigoratur. Mutatur enim tunc ad medietatem sodiaci que est alta respectu terre habitate et septentrionalis. Et calor eius vigoratur vigoratur] mitigatur I et crescit in terrenis diesque augeri incipit super noctem et augi sue appropinquat et generaliter omnes virtutes Solis manifestius imprimuntur. Cum vero est in Libra, mutatur ad medietatem zodiaci que est meridionalis et bassa respectu terre habitate, et calor manifeste minuitur, nox quoque super super] supra I diem augetur, et ipse Sol ad oppositum sue descendit augis. Convenit igitur igitur] om. I ut suam habeat in Ariete exaltationem et in Libra casum. Et licet totum signum Arietis sit exaltatio Solis et totum Libre casus eius, punctus autem exaltationis fortissimus est est] in I 19 gradu Arietis et casus casus] in add. I 19 Libre.

Et ex quo Saturnus et in natura et et in natura et] om. I proprietatibus Soli contrariatur, domus quoque ipsorum opposite sunt, congruebat ut et exaltationes in oppositis haberent exaltationes in oppositis haberent] exaltationem in oppositis haberet I signis. Exaltabitur igitur Saturnus in Libra, et potissime in 20 gradu eius, et cadit in Ariete in gradu simili. Similiter quia Luna post Solem evidentius in terrenis evidentius in terrenis] in terrenis evidentius I operatur et domus eius contigua est domui Solis et ipsa post coniunctionem quam habet cum Sole in anni principio et in ipsius Solis exaltatione, exaltatione] exaltationem I scilicet in in] om. I Ariete, primo apparet in Thauro et est domina triplicitatis huius signi, congruebat ut in hec in hec] Luna in I isto signo exaltationem habeat, habeat] haberet I et maxime in eius gradu gradu] om. I 3, et ex rationibus oppositis casum habeat habeat] habet I in gradu simili, potissime ipsius Scorpionis.

Et quia Iupiter est dominus ventorum septentrionalium et virtus ipsius maxime apparet in partibus septentrionis et natura sagaciter ipsum partibus septentrionis deputavit, que partes magis magis] om. I habitate sunt quia ipse propter temperamentum sue complectionis est minera generationis et crementi que ad continuandam generationem neccessaria sunt, approprietate igitur habuit exaltationem suam in Cancro, quod est signum maxime secundum eius principium septentrioni appropinquans, et maxime in gradu gradu] eius add. I 27, et ex rationibus oppositis cadit in Capricorno.

Et ex quo Mars est ardens et comburens per naturam, et pars meridiana calidior esse dicitur, nec natura curavit in hoc temperare malitiam Martis quia illa pars terre inhabitata inhabitata] inhabitabilis I est, ipse etiam Mars ratione excessus caloris sui caloris sui] inv. I est minera corruptionis terrarum et depopulationis corruptionis terrarum et depopulationis] rerum et depopulationum I et 〈in〉 in] I; om. M (add. sup. lin. possibly by another hand) omnibus Iovi contrarius, iuste exaltationem suam in Capricorno habuit, habuit] habet I signo meridiano et exaltationi exaltationi] exaltationem I Iovis contrario, et precipue in gradu eius 28, 28] 27 I et casum in simili gradu Cancri ex rationibus oppositis.

Similiter quia Venus humectat humiditate temperate, et signum Piscium est signum in quo primum primum] primo I incipit apparere humiditas temperata veris, veris] Veneris I ipsa etiam Venus est multum est multum] inv. I propinqua nature Iovis, congruebat ut in Piscibus, domo Iovis et signo nature ipsius Veneris maxime simili, Veneris maxime simili] maxime Veneris similiter I exaltaretur, et signanter signanter] I; signa†nt†er M in gradu eius 27, et caderet in gra〈du〉 caderet in gradu] cadit in gradu I; gra M opposito Virginis.

Et quia Mercurius per naturam desiccat desiccat] exiccat I et in hoc Veneri contrariatur, congruebat ut haberet Virginem Virginem] I; Virginis M pro exaltatione, quia in illo signo primum incipit apparere siccitas autumpni, illudque signum oppositum est exaltationi est exaltationi] exaltationi I; est exaltatione M Veneris et est de medietate Solis cui Mercurius communiter commiscetur, et potissime in gradu ipsius 15, 15] 17 I et cadit in Piscibus Piscibus] Virgine I ex oppositis rationibus.

〈I.21〉 Capitulum 21 de terminis Capitulum 21 de terminis] Capitulum de terminis 21 I

Restat igitur loqui de terminis planetarum. Dicit itaque Ptholomeus primo capitulo presenti presenti] Quadripartiti I quod terminorum duo sunt modi, quorum unus est secundum Egiptiacos, Egiptiacos] Egiptios I alter secundum Caldeos. Qui secundum Egiptiacos Egiptiacos] Egiptios I ponitur ponitur] ponuntur I maxime a domorum dominis accipitur, accipitur] accipiuntur I Caldeorum autem terminorum modus a dominis triplicitatum accipitur. Sed de terminis Caldeorum non intendo hic loqui, sed tamen de terminis Egiptiorum et terminis Ptholomei, nam Egiptiorum termini a maiori a maiori] om. I communitate astrologorum approbantur. Ptholomeus etiam multum approbat terminos suos, et ideo de istis duobus terminorum modis intendo hic determinare. Sed dicit Ptholomeus quod modus Egiptius Egiptius] Egiptii I terminorum non in ordinibus semper semper] om. I dominorum domos domos] domus I nec in uniuscuiusque terminorum quantitatibus id quod pro radice est positum generaliter in terminorum modis veraciter imitatur. imitatur] principatum mutatur I Nam Egiptii principatum principatum] om. I in ordine quinque domorum dominis, quinque domorum dominis] domorum quinque dominos I et quinque triplicitatum, quinque vero exaltationum dominis attribuunt, ut in Libra non a Venere, sed a Saturno, in Ariete vero non a Marte, vero non a Marte] non a Marte vero I sed a Iove ceperunt. ceperunt] inceperunt. Capiunt autem hic dominos triplicitatum sibi et non alios secuti sunt, cur in Capricorno a Mercurio et non a Venere superferunt exordium. Iterum add. I Si dominos triplicitatum triplicitatum] exaltationum I et non alios secuti sunt, cur in Cancro a Marte et non a Iove initiaverunt. Rursum Rursum] Rursus I si in hiis terminis non sequebantur nisi planetas quorum plures predictarum dignitatum fortitudines, cur in Aquario principium fecerunt a Mercurio, qui qui] quia I solum in eo habet triplicitatem, et non a Saturno, qui domum atque triplicitatem ibi possidet, in Capricorno etiam a Mercurio, qui nullam habet ibidem ibidem] ibi I dignitatem, inceperunt. Reliquorum vero terminorum ordo ad hunc modum refertur sive per hunc modum reperitur. reperitur] repitur I

In quantitatibus vero terminorum nullum ordinem observare videntur. videntur] videtur I Nam in horum omnium terminorum numero qui unicuique planetarum colligitur, quem etiam multi cum numero annorum planete eiusdem quantitatis esse denuntiant, nulla est ratio quare secundum numerum habent sic ex terminis collectum vite quantitas quantitas] quantitatis I esse probetur. Ac Ac] At I si dixerimus et concessimus quod qui inde colligitur verior sit numerus, ut ab Egiptiis afferitur, idem forsan numerus colligi posse[n]t, posset] I; possent M licet terminorum quantitas multis diversisque modis variaretur, variaretur] varietur I scilicet ab eo modo qui qui] que I ponitur ab Egiptiis, hec Ptholomeus. Per has igitur rationes rationes] om. I et plures alias redarguit Ptholomeus terminos Egiptiorum, sed in fine capituli presentis capituli presentis] predicti capituli I dicit Ptholomeus sic: Ac Ac] At I illorum modorum duorum, modorum duorum] inv. I scilicet Egiptiorum et Caldeorum, modus Egiptiorum magis veritati concordat. Et Albumazar quinto quinto] septimo I Maioris Introduc〈torii〉 Introductorii] I; Introduc M differentia octava sic dicit: Invenimus tamen antiquos exercuisse terminos Egiptiorum maxime in iudiciis astrorum eo quod sunt certiores et ideo quia gradus terminorum uniuscuiusque planete concordat cum suis annis maioribus, hec Albumazar. Hic igitur patet quod termini Egiptiorum a pluribus astrologis sunt approbati. Et patent hii termini in tabula scilicet secunda. scilicet secunda] infra I

Positis terminis Egiptiorum iam intendo loqui de terminis Ptholomei. Dicit itaque Ptholomeus capitulo capitulo] primo Quadripartiti capituli I presenti: Quia hii qui libros composuerunt terminorum ordinem non non] corr. ex nec I scripserunt nec in aliquo suorum librorum numeraverunt, neccessario dubietates et deceptiones in eis reperiuntur. Nos autem, dicit Ptholomeus, in quodam libro vetustissimo, cuius pars maior pars maior] inv. I

Ptholomei Different layout and use of planetary and zodiacal symbols I

prevetustate nimia consumpta erat et perforata, terminos invenimus. In quo illud quod ex ordine e[s]t quantitate et quantitate] et necessitate I; est quantitate M terminorum continebatur naturaliter ac ratione fuerat fuerat] fuit I ordinatum. Iterum in eo predictarum nativitatum gradus reperimus et quod etiam gradus unusque et quod etiam gradus unusque] in quo etiam gradus uniuscuiusque I planetarum haberet concordabat cum eo quod in libris primorum erat. erat] om. I Erat etiam inde sermo valde longus in quo et ipsi termini termini] terminos I multis probantur rationibus. Sed propter nimiam eius vetustatem et crebram foliorum perforationem conscribere nequimus eiusque rationes omnes omnes] nimis I difficiles et obscure videbantur. Partes autem terminorum que multum movebant nos circa finem libri integre et absque lesione remanserant, remanserant] remanserunt I hec Ptholomeus. Et dicit Hali quod Ptholomeus volt volt] vult dicere I quod illud quod in libris invenit erat secundum regulas et rem naturalem et quod ex hoc experti erant sapientes antiqui amplius. Et quia concordabant hii termini cum terminis Egiptiorum et concordabat summa graduum cuiuscumque cuiuscumque] uniuscuiusque I planete cum annis maioribus illius planete, hec Hali ibidem. ibidem] om. I Et dicit Ptholomeus ibidem quod quicquid de extremis cum terminis illis in libro illis in libro] illius I invenimus in hoc loco subiungitur. Ex hiis que dicta sunt a Ptholomeo, quod ipse non finaliter reprobat terminos Egiptiorum, sed quodam modo eos approbat, et quod termini quos quos] ipse add. I magis approbat non fuerunt termini termini] om. I sui, sed aliorum, et patet in tabula. et patet in tabula] ut patet hic infra in tabula I Iterum quod isti termini non fuerunt termini Ptholomei patet per dicta dicta] predicta I Hali. Ut Ut] Ubi I supra dicit enim quod termini isti de quibus Ptholomeus loquitur Ptholomeus loquitur] inv. I 〈non〉 non] I; om. M (add. i. m. possibly by another hand) fuerunt sui, quodsi essent sui, non preponeret dominum exaltationis domino triplicitatis nec dominum triplicitatis domino domus. Nam omnes astrologi concordant quod dominus domus quem isti postponunt est omnibus preponendus, sed quia inventi fuerunt per hunc bonum hominem, in libro illo antiquo scilicet, scilicet] om. I apposuerunt ipsos ipsos] followed by †n.s. † M aliis posteriores, aliis posteriores] alii posteriores Ptholomeo I quia quia] qui I sciverunt nomen sapientis qui fecit librum istum, scilicet librum librum] sapientis add. I Quadripartiti, hec hec] hoc I Hali. Et dicit Hali ibidem in commento sequente quod Soli et Lune non dederunt sapientes antiqui partem in terminis propter dignitatem quam habent in duabus medietatibus zodiaci, hec Hali. Unde dixerunt antiqui quod Sol cum est in medietate sua et Luna similiter in medietate sua, de quibus medietatibus locutum locutum] locutus I est prius, significatio gradus significatio gradus] si significatio I cuiuscumque eorum est equalis significationi uniuscuiusque planetarum alie alie] aliorum 5 I in eorum terminis existentium. Et Ptholomeus in fine eiusdem capituli 21 eiusdem capituli 21] capituli presentis I dicit sic: In ordine etiam considerabant considerabant] considerabat I in unoquoque signorum dominum exaltationis, [domino] domino] om. I triplicitatis ac domus. Et quicumque illorum duas illarum illarum] om. I haberet in signo potestates et si foret infortuna, foret infortuna] fuerit I precedebat in ordine, sed si modus infortunarum non sic inveniretur, id est si non accidat quod 〈in〉fortuna infortuna] I; fortuna M habeat duas dignitates, in fine signorum ordinabatur. Et tunc precedebant domini exaltationum, deinde triplicitatum domini et postmodum domini domini exaltationum … domini] dominum exaltationis, deinde dominum triplicitatis et postmodum dominus I domus subsequebantur secundum signorum ordinem. Quicumque vero in signo haberet duas potestates habenti unam potestatem duas potestates habenti unam potestatem] duos planetas unam potestatem habentes I in ordine preponebatur, preterquam in Leone et Cancro que sunt Solis et Lune domicilia quibus termini non assignantur. Quorum duorum signorum principium uniuscuiusque signi terminis signi terminis] terminis signum I alteri infortunarum asscripserunt, nam principium Cancri terminis Martis et Leonis Saturno terminis Martis et Leonis Saturno] terminus Martis et Leonis terminus Saturni I assignaverunt. Istarumque duarum infortunarum ordo in hiis duobus signis precedebat eo quod in omnibus aliis signis ipsi locabantur extremi. Et hoc modo posuerunt terminorum quantitatem: Cum enim alicui planetarum nec nec] om. I in eodem signo nec in sequentibus usque ad quartum signum due inveniebantur dignitates, nominabant: nominabant] om. I Si esset aliqua duarum fortunarum, que sunt Iupiter et Venus, 7 eis gradus assignabant, si vero foret infortunarum aliqua, que sunt Saturnus et Mars, 5 gradus ei donabant, donabant] dabant I Mercurius autem qui est commixtus qui est commixtus] quia est particeps I 6 gradus attribuebant, qui sunt finis 30 graduum. Et qui eorum duas habebat potestates, ut Venus qui qui] que in I Thauro domum et triplicitatem, augmentatur in eo eius potestas. Et ideo quia Luna nichil habet in terminis unus gradus sic se habentibus, superadditur sive in eodem signo sive in sequentibus usque ad quartum signorum. signorum] signum I Illi igitur gradus qui termino planete habentis duas dignitates superadditur a residuis planetarum terminis unam solam dignitatem ibidem ibidem] ibi I habentibus auferabatur, maximeque a Saturno et Iove. Primum quoque a Saturno, deinde a Iove surripiebatur eo quod est eorum modus, eo quod est eorum modus] et quod eorum est modus I hec Ptholomeus. Et dicit Hali ibidem: Si tamen bene intellexisti verba Ptholomei in istis terminis, scies scies] scias I rationem additionis et diminutionis et quare preposuerunt et postposuerunt. Verbi gratia, quia Saturnus habet in Libra duas dignitates, exaltationem et triplicitatem, addiderunt ei gradum unum et fiunt 6, 6] et add. I preposuerunt eum quia dominus exaltationis est prepositus prepositus] preponendus I domino triplicitatis, secundum eos eos] dominus add. I triplicitatis domino domus. Signum vero secundum est Scorpio et Mars est Scorpio et Mars] ,scilicet Scorpio, est Martis et I habet in eo duas dignitates, que sunt domus et triplicitatis, triplicitatis] triplicitas I et propter hoc addiderunt ei gradum unum et fiunt fiunt] fuerunt I 6 et preposuerunt eum. Et tertium signum a Libra est Sagittarius et habet Iupiter ibi duas dignitates, que sunt triplicitas et domus. triplicitas et domus] domus et triplicitas I Unde convenit convenit] est I ut addatur ei ibidem unus gradus et preposuerunt eum propter tardum eius motum. Et quia quartum signum a Libra est Capricornus et Venus habet in eo dignitatem unam, que est triplicitatis, triplicitatis] triplicitas I et non remanserunt ex planetis nisi Venus et Mercurius nec de gradibus nisi 10 et Mercurius est dominus triplicitatis Libre de nocte et Venus est domina triplicitatis quarti signi, propter hoc diviserunt inter eos 10 gradus per vicum vicum] numerum I equalem et preposuerunt Venerem, quia est fortuna et domina domus, et posuerunt post eam statim Mercurium, qui habet in Libra maiorem dignitatem quam Iupiter. Et quia fortune preponende proponende] I; proponendi M sunt infortunis, Martem in fine omnium omnium] om. I posuerunt. Et secundum hanc regulam fecerunt in aliis signis, hec hec] hoc I Hali. Sic igitur patet qualiter assignantur termini Ptholomei. Et in fine presentis capituli dicit Ptholomeus quod hii termini sic ordinantur: Ex quibus in unum redactis redactis] reductis Saturno 57 assignantur gradus, Iovi 79, [que simul] que simul] M; om. I Marti 66, Veneri 82 et Mercurio 76, qui simul collecti gradus 360 efficiunt. Et similiter isti idem numeri iam positi colliguntur planetis in terminis Egiptiorum. Quantitates Quantitates] Quantitas I tamen terminorum variantur in terminis Ptholomei et in [in] in] M; om. I terminis Egiptiorum, prout patet in duabus tabulis duabus tabulis] duobus capitulis I prius positis. Et hec dicta sufficiant de terminis. Et hec dicta sufficiant de terminis] om. I

Ne igitur ex tali in terminis discordantia in terminis discordantia] discordia in terminis I error aut difficultas in iudiciis accidat, convenit ut principalis respectus habeatur ad terminos Egiptiorum tamquam ad famosiores et multorum illustrium virorum experientiis approbatos. Si tamen alicui placeret securior operatio intentioni Ptholomei magis a formis iuxta mentem dominum a formis iuxta mentem dominum] conformes iuxta intentionem I Hali, ex tunc ad terminos predictos Egiptiorum et ad terminos Ptholomei deberet respectus fieri. Sic videlicet cum de aliquo gradu quis quis] qui I vellet certificari de cuius planete termino fuerit talis gradus, ille haberet videre an iuxta ambas vias predictas predcitas] predictus I eidem debetur planete et si sic sufficit. Si autem secundum unam viam uni debetur et secundum aliam alteri, tunc videndum videndum] est add. I quis de illis planetis habuerit plures dignitates essentiales in signo cuius est talis est talis] inv. I gradus, et hic ponendus ponendus] esset add. I pro directore termini principalis, termini principalis] termino principali I nichilominus et alter est aliqualiter considerandus. Videndum quoque est quis ex illis planetis magis concordat cum luminari de cuius medietate fuerit talis fuerit talis] inv. I gradus in natura aut in participatione et aspectu quoniam iste prerogativam habebit et aliis aliis] alius I minus principaliter talem gubernabit gubernabit] gubernat I terminum.

〈I.22〉 Capitulum 22 de duodenariis et earum earum] eorum I dominis

Diviserunt aliqui partes zodiaci particularius, in partes scilicet magis minutas, ut quodlibet in partes 12 ita quod ex duobus gradibus quodlibet … gradibus] quodlibet signum in partes 12 ita ut pars una sive duodenaria componitur ex duobus gradibus gradu I cum medio et dabant primo duodenas cuiuslibet signi pro domino eiusdem signi dominum et sic dominum primo … sic dominum] prime duodenarie cuilibet signi pro domino eiusdem signi dominum, secunde domus I secundi signi et sic deinceps. Unde cum faciliter volumus scire de gradu quilibet Unde … quilibet] Et cum volueris scire de gradu quolibet I cuiuslibet signi cuius planete duodenarie pertinet, accipietur accipietur] accipe I gradus illius signi a principio usque ad gradum placitum et multiplica eos per 12 et productum divide per 30 et da cuilibet unitati numeri quotientis signum unum, incipiendo a signo cuius fuit gradus propositus, et dominus signi ad quod quod] corr. ex quem I pervenit talis talis] om. I distributio exclusive est dominus tue tue] tunc I duodenarie. duodenarie] Et dicit Hali: Et miscebis dominum duodenarie cum domino termini add. I Et alii diviserunt unumquodque signum in partes 3 ita quod quelibet ex 10 componatur gradibus, ex 10 componatur gradibus] pars ex 10 gradibus componitur I et tales divisiones dupliciter faciebant. Quidam enim incipiebant a principio Arietis et vocabant tales partes facies et primam faciem Arietis Marti dabant, secundam dabant planete qui Martem sequitur in ordine planetarum, scilicet Soli, et tertiam Veneri, et primam Thauri Thauri] I; Thauro M Mercurio, secundam Lune, tertiam Saturno et sic deinceps. Et via inveniendi faciliter de prima facie cuiuslibet signi cuius cuius] om. I planete sic est: Talis numerus signorum a principio Arietis usque ad signum de quo est intentio, includendo etiam includendo etiam] excludendo I tale signum, multiplicetur igitur igitur] om. I per tria et productum dividatur per 7 et residuum distribuatur planetis incipiendo a Saturno, Saturno] Marte I et ad quem planetam inclusive planetam inclusive] planeta exclusive I pervenerit distributio, hic est dominus prime faciei signi propositi, et planeta qui eum sequitur in ordine planetarum est dominus secunde faciei eiusdem signi et sic sic] om. I tertius tertie. Alia Alia] Alias I maneries divisionis signorum in tres partes dicta est dorongei et est ut dividatur signum ascendens in tres partes et prima pars detur domino ascendentis, secunda domino 5 sive secundo signo triplicitatis eiusdem et tertia domino contrarie sive tertio signo eiusdem triplicitatis. Et prima pars secunde domus datur domino domus et sic et sic] secunde I secunda domino domus sexte sive domino signi secundi secundi] om. I eiusdem triplicitatis et sic consequenter. Et talem distributionem secuti fuerunt Caldei in ordinatione ordinatione] ordiatione I dominorum terminorum. Et alii diviserunt in 9 partes et vocabant novinarias. novinarias] novenarios I Sed quia ista iuxta intentionem Ptholomei non habent firmitatem firmitatem] firmitatem corr. ex infirmitatem I neque neque] nec I viam sequuntur naturalem, non est facienda de talibus magna extimatio. Attamen convenit astrologo cognoscere virtutes virtutes] virtutem I graduum in comparatione ad quatuor puncta tropicalia. Nam sicut virtutes virtutes] virtus I planetarum cognite sunt in comparatione ad virtutem Solis, sicut occultius cognoscitur, permanifestius ita ceteri gradus zodiaci in quibus cum cum] dum I Sol moratur non ita percipitur manifesta in terrenis terrenis] terris I mutatio merito cognoscuntur in comparatione ad illa quatuor loca in quibus Sole existente manifestissima percipitur mutatio merito … percipitur mutatio] om. I et quatuor temporum anni notabilissima distinctio. Unde et alii diviserunt gradus per masculinos et femineos femineos] femininos I et quidam in hoc sequebantur in hoc sequebantur] insequebantur I regulam duodenarium, duodenarium] duodenariarum I ita quod primos duos gradus cum medio signi masculini dicebant masculos et masculos et] masculinos I sequentes duos cum medio 〈femininos〉 femininos] I; om. M et sic consequenter. In signo autem femineo femineo] feminino I primos duos cum medio dicebant femineos femineos] femininos I et sequentes masculinos masculinos] masculos I et sic consequenter. Et alii postremo postremo] posuerunt I dictum quod nullam sequebatur regulam, isto modo ut in quolibet signo certum numerum graduum posuerunt masculinorum et certum femininorum, ut patet in tabula. Et sunt aliqui 〈ex〉 ex] I; om. M astrologis qui posuerunt in signis gradus augentes et diminuentes fortunam et gradus lucidos, tenebrosos, vacuos, puteos et ceter†is†. ceter†is†] sic de aliis I Tamen quia in talibus divisionibus graduum non fuerunt secuti viam naturalem nec concorditer in hiis locuti fuerunt, ymo perscrutator notabiliter discrepat ab Albumazar Albumazar] Albumasare I et Alkabicius Alkabicius] Alkabitius I cum cum] ab I Hispalensi ab utroque, visum fuit Ptholomeo, cuius ego sequor vestigia, non esse utile cum talibus rebus cartas occupare, nisi aliquis esset ita curiosus ut proprius experiretur tales virtutes. tales virtutes] inv. I Deinde uteretur eis minus tamen principaliter, quoniam hec significatio graduum minor est semper quam significatio planetarum aut radiorum ipsorum. Unde gradus augentes fortunam forunam] fortunati I sunt gradus exaltationis luminarium et planetarum fortunarum, sicut 19 Arietis, 3 Thauri, 15 Cancri, 27 27] 2 I Piscium. Similiter sunt illi qui adiiunguntur terminis fortunarum, sicut 13 Sagittarii, 13 Piscium, et gradus terminorum fortunarum, et gradus in quibus sunt stelle de natura fortunarum. Et posite sunt tabule plures de talibus plures de talibus] de talibus tabulis I gradibus, ut patet circa Introductorium Alkabicii. Alkabicii] Alkabitii regis I

〈I.23〉 Capitulum 23 de visione planetarum 5 cum luminaribus facie ad faciem que quidem visio, Arabice almugia sive almugigea, dicitur ad faciem … dicitur] om. I

Similitier dicunt quod planete habent visionem de habent visionem de] significant visionem I facie ad faciem propter participationem figure quam habent cum luminaribus hoc modo, cum inter aliquem ex planetis et aliquod luminare fuerit tanta fuerit tanta] inv. I distantia quanta est inter domum talis planete et domum talis luminaris, illam videlicet domum inter … domum] om. I planete que est de medietate talis luminaris, et quod etiam talis planeta habeat similem habitudinem ad tale luminare qualem habent domus inter se quo ad orientalitatem et occidentalitatem. Nam quando est in tali habitudine cum luminaribus, lucratur vim magnam, ymmo est fortis ac si esset in domo propria propter participationem quam habent sue domus cum domibus luminarium. Unde Mercurius quando Mercurius quando] inv. I est in signo secundo a Sole et in 12 a Luna dicitur esse in almugegia sua, Venus in 3 a Sole et in 11 a Luna, Mars in quarto a Sole et in 10 a luna, Iupiter in 5 a Sole et in 9 a Luna, Saturnus in sexto a Sole et in octavo a Luna. Dicuntur Dicuntur] Et dicunt I planetas quandoque esse in suo hais, hoc est in sua similitudine, scilicet quando planeta masculinus est est] et I in signo masculino et femininus in signo feminino et diurnus de de] I; in M die supra terram et de nocte sub terra, nocturnus autem de die sub terra et de nocte supra terram. Et Ptholomeus generaliter dicit generaliter dicit] inv. I planetam esse in suo suo] sua I hais quando est in loco sibi convenienti, scilicet cum quo habet concordantiam. habet concordantiam] inv. I Et quando accidit quod aliquis planeta habeat habeat] haberet I in aliquo loco duas dignitates vel plures, dicunt quod est in loco sui gaudii et honoris, et tunc crescit virtus eius in operando propter similitudinem quam habet signum in quo est cum eo et propter concordantiam quam habet signum cum sua natura sua natura] natura alterius sua I et ratione auxilii quod sibi dat sibi dat] inv. I signum. Et ponunt status multos quos habent planete unus respectu alterius. Dicunt enim planetas quandoque gaudere, licet cum locis in quibus sunt non concordant, concordant] concordent I quando videlicet habent aspectum cum aliquo planeta qui cum eis convenit in natura essentiali vel accidentali, alias qui est de eorum hais, et maxime si talis planeta planeta] I; planete M habuerit aliquam dignitatem in locis talium planetarum peregrinorum. Et hec participatio, licet sit modica, est sit modica, est] modica sit I tamen alicuius virtutis. Gaudet equidem et fortificatur planeta quando participationem habuerit cum planeta secum concordanti concordia naturali aut concordanti concordia naturali aut] concordante concordantia naturali vel I accidentali, quamvis quamvis] contrarius I talis planeta non sit in loco sibi convenienti. Et e converso minuitur et debilitatur virtus planete quando iungitur planete sibi contrario per naturam vel per accidens. Et dicunt inter planetas fieri applicationes. Quando videlicet planete iunguntur per corpus aut per aspectum, tunc velocior dicitur applicari tardiori et eidem vim suam dare, nisi talis planeta levior haberet multas virtutes in loco in quo est et in loco similiter in quo est ponderosus. Et istud fit tripliciter: Primus modus vocatur ab Alkabicio Alkabicio] Alkabitio I pulsatio fortitudinis et ab autore Novem iudicum donum virtutis, et est quando planeta levis fuerit in aliqua suarum dignitatum et applicuerit ponderoso nullam in dicto loco levioris habente dignitatem, tunc talis planeta levis dicitur pulsare seu pellere seu pellere] om. I vel mittere fortitudinem suam versus ponderosum et eam sibi donare. Secundus modus est pulsatio nature sue, donum nature iuxta autorem Libri novem iudicum, ut quando aliquis planeta iungitur iungitur] coniungitur I alicui planete alteri planete alteri] inv. I qui habuerit aliquam dignitatem essentialem in loco applicationis, tunc talis applicans dicitur pulsare sive donare naturam domino istius dignitatis, scilicet illi cui applicat, ita ut naturam quam ex tali loco acquisivit mittit ei cuius fuit essentialiter. Tertius modus est pulsatio utriusque nature, et est quando planeta existens in signo in quo habet aliquam dignitatem iungitur planete qui etiam habet dignitatem in eodem signo, ut Venus existens in Piscibus si iungatur Iovi. Iovi] est et alia habitudo add. I Est et alia habitudo que dicitur levatio lucis sive translatio luminis et sit duobus modis: Primo quando planeta levis separatur a ponderosiori et iungitur alteri, tunc enim transfert naturam primi ad secundum. Alius modus modus] est add. I ut iungatur planeta levis ponderosiori et ille ponderosus alteri iungatur, tunc ille ponderosus medius transfert naturam levis ad illum cui ipse applicat. Et alia habitudo dicitur redditus luminis sive redditus lucis Et alia … lucis] Est et alia habitudo que redditus luminis sive redditus lucis dicitur I et sit duobus modis: Unus est quando duo planete qui fuerint significatores alicuius rei non applicant sibi mutuo, sed applicant ambo alicui tertio, tunc ille tertius ad quemlibet locum circuli quem aspicit dicitur reddere lucem illorum significatorum, quod si aliquis planeta planeta] planetarum I fuerit in loco radiorum illius tertii, reddit illi quarto lumen primorum duorum. Secundo modo Secundo] modo om. I fit quando duo significatores sic se non aspiciunt, sed tertius transfert lumen unius ad alterum, et tunc idem est redditus lucis quod translatio luminis. Prohibitio fit duobus modis: Uno modo quando tres planete fuerint in eodem signo et in diversis gradibus et fuerit ponderosior pluribus gradibus, tunc ille qui est medius prohibet priorem, scilicet illum qui qui] est add. I minus gradibus, ne iungatur ponderosiori donec solus solus] om. I transiverit ultra eum. Alio modo prohibitio fit prohibitio fit] inv. I per aspectum, ut quando duo planete sunt sunt] fuerint I in eodem signo et levior ponderosiori applicat, tunc si aliquis planeta eidem ponderoso applicat per aspectum et fuerit equalis distantia a punctuali coniunctione et ab aspectu punctuali, punctuali coniunctione et ab aspectu punctuali] coniunctione punctuali I ille qui per coniunctionem applicat prohibet alium ab applicatione per aspectum, si autem autem] ys add. I qui per aspectum applicat fuerit vicinior punctuali aspectui quam is qui per coniunctionem punctuali coniunctioni, tunc aspectus prohibet coniunctionem donec compleatur. Redditus virtutis fit hoc modo quando planeta levior applicat ponderoso retrogrado aut combusto, tunc ille ponderosus non potest retinere virtutem sibi ita datam pleniorem, sed eam reddit econtra leviori a quo eam recipere debuit. Et si ambo fuerint fuerint] I; fuerunt M in angulis vel succedentibus aut saltem levior fuerit in angulo aut alias fortis, fit redditus cum proficuo. Si autem ambo fuerint cadentes aut levior solus sit cadens aut alias infortunatus, fit redditus cum cum] proficuo. Si autem ambo fuerint cadentes add. et del. M damno. Transitus autem sive frustratio fit quando planeta levis vadit ad applicationem ponderosioris in fine signi existentis et antequam pervenit ad eius applicationem exit ponderosus ad principium signi sequentis et si ibi invenerit radios alicuius planete vel ipsummet planetam ille ille] illi I iungitur et coniunctio prioris frustratur. Refrenatio autem fit quando planeta vadit ad coniunctionem alterius, sed antequam sibi iungitur fit ipse levis retrogradus et ita refrenatur a coniunctione cum ponderoso. Disturbatio autem Disturbatio autem] Distributio I sive contrarietas sive eventus fit quando tres planete sunt in eodem signo, quorum unus sit ponderosus, alii duo leves, unusque duorum levium transierit ponderosum et alter petit coniunctionem eius ita quod ponderosus sit in medio, tunc ille levis qui transivit iam coniunctionem ponderosi fit retrogradus et per retrogradationem iungatur ponderoso, et iterum levi, priusquam ille levis qui petivit coniunctionem ponderosi sibi applicuerit, tunc retrogradus disturbet disturbet] distribuit I sive destruit coniunctionem istius levis cui obviat cum ponderoso. Abscisio Abscisio] Abscio I autem luminis fit quando planeta levis vadit ut applicet alteri et est alius planeta in secundo signo a signo planete ponderosioris sive illius cui fit applicatio, tunc si ille planeta in secundo signo existens fit retrogradus et per retrogradationem venit prius ad me〈dianum〉 medianum] I; me M quam prior levis, tunc abscindit lumen primi levis. Similiter quando planeta vadit ad coniunctionem alterius et ille ad quem fit transitus vadit similiter ad ponderosiorem se, tunc si ille medianus acius acius] citius I applicat ponderosiori quam levior eidem mediano, dicitur ille ponderosior abscindere lumen levioris a mediano. Receptio autem est quando aliquis planeta iungitur planete qui habuerit habuerit] habuit I aliqam essentialem dignitatem in loco applicantis, et maxime domum aut exaltationem. Et multas alias alias] om. I habitudines planetarum posuit Albumazar et Alcabic〈i〉us. Alcabicius] Alkabitius I Tamen iste iste] isti I sunt de quibus Hali facit commemorationem circa presens capitulum et hec etiam sunt famosiores quam planete. Ex hiis statibus acquirunt fortitudinem. fortitudinem] fortitudines I Si autem fuerint inventi in locis peregrinis et in contrario sue hays, debilitatur multum virtus eorum et fit sua complexio contraria complexioni signi in quo moratur. Unde opus eius naturale remittitur et erit quasi compositum ex naturali planete commixtione et ex ipsius planete commixtione et ex ipsius] commitione planete et ipsius ex I signi natura.

Convenit igitur ut astrologus inspiciat et 〈ad〉 et ad] ad om. M; et om. I naturas planetarum essentiales et ad naturas signorum in quibus morantur planete et ad figuras quas habent planete in in] om. I respectu Solis et unus respectu alterius aut ad figuras quas habent respectu angulorum orizontis. Et per hec hec] hoc I scietur quantitas virtutum planetarum. Nam quando fuerint orientales a Sole, precipue tres superiores, et aucti motu, tunc sunt magne virtutis, quando autem sunt occidentales et minuti motu, sunt debiles. Duo autem inferiores in eo conveniunt cum superioribus quod etiam fortiores sunt sunt] directi add. I quam retrogradi, sed in hoc differunt quod occidentales sunt fortiores quam orientales. Et etiam sunt planete maxime fortes quando sunt in decima aut in ascendente aut in septima aut in quarta, quando sunt … quarta] in prima, decima, septima et quarta I similiter quando sunt in illis domibus habentibus aspectus maxime amicitie amicitie] om. I cum angularibus, in aliis autem locis debiles sunt et vim non habent. habent] sint feliciter vel illlius add. I