Ordo ac summa Ptolomei

⟨I⟩ Libri I

⟨I.1⟩ Caput 1

Duplex est ars de astris, astronomia et astrologia. De illa diximus alibi. De hac vero arte, minus quidem certa, in hoc agemus libro et primo quod eam artem aliquatenus consequi possimus ac debeamus contra eos, qui aliter sentiunt.

⟨I.2⟩ Caput 2

Quod astra habeant effectus in inferiore natura probatur ab iis, †quantum† Sol efficit in terris sua revolutione ac virtute, a Luna, a caeteris stellis et errantibus et fixis. Deinde si diligentiores rustici multa vere coniiciunt ex syderibus an non forticius, plura colliget ac praedicet eruditus. Confutatio: non ideo ars impossibilis quia imperiti eam tractant, deinde non damnanda si quidam astrologiae nomine abutuntur. Errata artificium non in artem conferenda. Concedo autem artem esse difficilem et in qua sepe falluntur eruditissimi, propter diversitates caeli, aeris seminum, locorum, educationis, victus consuetudinis vitae, etc., quae concausae sunt etsi caelum fit causa praecipua hominis temperamenti. Quemadmodum ergo nec nautas ac medicos reiicimus saepe impingentes, ita boni consulere decet hanc artem et quantum fieri potest amplecti.

⟨I.3⟩ Caput 3

Quod astrologia sit utilis quia dignum est homine considerare humana et caelestia, videre consensu superiorum et inferiorum corporum, intellegere κράσιν et inclinationes animorum et corporum nostrorum, etc. Obiectiones duae: prospicere fatum nichil prodest et prospectum evitari et invitari non potest. Solutio: praevisio maxime prodest ad animum tranquillum praeparandum etc. Deinde sciendum duplex esse fatum, scilicet theologicum vel stoicum et phisicum seu astrologicum. Hoc secundum, si praevideatur, mitigari potest remediis oppositis, praesertim in rebus particularibus, cum causae caelestes sunt minus magnae, si leviores ut magnes illitus allio non attrahit ferrum etsi alioqui naturaliter attrahit. Et ut medicus morbum praevidet nisi remediis antevertatur, homines item prospicientes hiemem inevitabilem comparant sibi calefacientia et contra in aestate item lanae incrementa observant propter admissuras et plantationes. Inde Aegipti astrologiam coniunxerunt medicinae et libros scripserunt, quibus titulus est Iatromathematica etc.

⟨I.4⟩ Caput 4

De naturis 7 planetarum. Natura: Sol calidus et siccus, Luna frigida et humida, Saturnus frigidus et siccus, plan Iupiter temperatus, Mars exessive calidus, Venus paululum calida et humida, Mercurius siccat et aliquando humectat.

⟨I.5⟩ Caput 5

Quemadmodum duo sunt quae procreant, cuncta videlicet calor et humor, itidem duo boni sunt planetae nempe Iupiter et Venus et rursus quemadmodum duo sunt quae cuncta corrumpunt, scilicet frigus et siccitas, sic similiter duo mali planetae et sunt Saturnus et Mars. Luna secundum quosdam bona iudicatur, Sol et Mercurius convertibiles.

⟨I.6⟩ Caput 6

Venus et Luna faemini planetae dicuntur esse, quippe cum plurimum humoris eis insit et in faeminis reperitur. Saturnus, Sol, Mars et Iupiter masculini cum plurimum caloris habeant, qui etiam in viris excellet. Item planetae orientales masculini sunt, occidentales faemini. Item planetae euntes inter orientem et MC et inter occasum et IMC orientales, in aliis locis occidentales esse prohibentur.

⟨I.7⟩ Caput 7

Sol et Iupiter diurni, Venus et Luna nocturni, Mercurius in oriente diurnus, in occidente nocturnus est, Saturnus diurnus, Mars nocturnus.

⟨I.8⟩ Caput 8

Luna a coniunctione ad primam quartam humida est, ab ea ad oppositionem calida, ab oppositione ad tertiam quartam sicca, ab ea ad coniunctionem frigida. Stellae matutinales ex quo apparent de sub radiis Solis ad stationem primam humectant, modo ad vespertinam ascensionem calefaciunt, modo ad secundam stationem desiccant et ab ea ad occultationem infrigidant. Animadvertenda est etiam commixio planetarum et secundum eam iudicandus status aeris.

⟨I.9⟩ Caput 9

De naturis stellarum fixarum tractat, ut Aldeboran est martiae naturae etc.

⟨I.10⟩ Caput 10

Ver humidum, aestas calida, autumnus siccus, hyems frigida et ab Ariete, in quo ver incipit, sumpsere initium circuli quia omnis animantium vita verisimillima est.

⟨I.11⟩ Caput 11

Pars orientis sicca est, meridie calida, occidentis humida, IMC frigida. Ideoque stellae calidae in meridiei, fortiores sunt in calore.

⟨I.12⟩ Caput 12

Tropica signa sunt Cancer et Capricornus, aequinoctialia Aries et Libra, fixa sunt Taurus, Leo, Scorpio, Aquarius, communia Gemini, Virgo, Sagittarius, Pisces.

⟨II⟩ In librum secundum Quadripartiti Ptolomei

⟨II.1⟩ Caput 1

Astrologia proprie dividitur in universalem et particularem, haec vocatur genethlialogia a nativitatibus universalis. Iterum duplex natura aut considerat graviores casus, ut sunt bella, pestilentiae, diluvia etc., aut leviores, ut annuae tempestatis, inventio vel remissio, de ventis, de fertilitate totius anni etc. Prior pars pertinet ad totas regiones, posterior ad singulas urbes.

⟨II.2⟩ Caput 2

Gentes omnes distinguuntur prout prope adsunt vel procul absunt ab aequinoctiali, quarum zenith est in aequinoctiali sunt calidae, moribus feris, statura contorta, ut sunt Aethiopes etc. De caeteris lege in textu.

⟨II.3⟩ Caput 3

Gentes omnes etiam aliter distinguuntur et subiiciuntur singulis signis zodiaci. Primum autem Ptolomeus tribuit Europae primam triplicitatem zodiaci, scilicet Arietem, Leonem, Sagittarium, et sic de reliquis zodiaci triplicitatibus. Postea magis descendit et unicuique signo ascribit suas urbes et suum dominum triplicitatis etc., et sic singulae terrarum civitates subiicuntur suis signis et planetis, quemadmodum poscit naturalis ratio, unde causam etiam singularum gentium mores et ritus etc.

⟨II.4⟩ Caput 4

Quod autem hactenus dictum est, de signis intelligendum est, etiam de stellis fixis in signis. In primis autem consideranda loca signiferi, quae fuerint in horoscopo et ubi fuerint luminaria cum urbs vel metropolis incipiebat, extrahi quae, si nesciuntur, considerandum erit MC in genitura principis ibi nati.

⟨II.5⟩ Caput 5

Astrologia universalis de totis regionibus dividitur in 4 capita. Prima pars dicitur localis, nam consideranda sunt signa in quibus fit eclipsis et quem consensum habeant haec signa cum horoscopo alicuius urbis etc.

⟨II.6⟩ Caput 6

Secunda pars vocatur temporalis, consideranda est enim etiam duratio eclipsis, unde intelligi potest quo tempore et quamdiu eclipsis hibitura hibitura] sic MS sit suum effectum.

⟨II.7⟩ Caput 7

Tertia pars est de genere eventuum, ubi consideranda natura signorum et forma signorum et signotis signotis] sic MS dominatrices stellae, sive erratice sive inerratice.

⟨II.8⟩ Caput 8

Quarta pars est de modis futurorum, unde Ptolomeus ostendit quid singuli planetae significent, si dominati fuerint etc.

⟨II.9⟩ Caput 9

Colores etiam eclipsium considerandi, nam lividus color significat naturam Saturni etc. Postea videndum quando appareant crinitae, crinitae] uncertain reading MS trabes etc.

⟨II.10⟩ Caput 10

Hactenus dictum est de una parte universalis astrologie, quae versatur circa graviores casus. Nunc sequitur de altera parte universalis astrologiae, quid accidat singulis annis et partibus anni, unde iudicandae sunt figurae caeli cum Sol intrat 4 puncta solstitialia et aequinoctialia et simul inspiciendae precedentis coniunctionis vel oppositionis.

⟨II.11⟩ Caput 11

Deinde singula signa in tempestatibus exponit Ptolomeus, ut Aries est extonitruosus et grandinosus.

⟨II.12⟩ Caput 12

Sequitur prima magis particularis consideratio, ut singulis mensibus erigamus figuram coniunctionis et oppositionis. Deinde etiam Solis ac Lunae intermedii aspectus. Semper tamen generaliter ratio est firmior particulari.

⟨II.13⟩ Caput 13

Postrema non maxime particularis, ut consideremus colores Solis ac Lunae in ortu et occasu, nam Sol lucidus minatur imbres etc., sic etiam Luna pallida etc., considerandi etiam halones.

Finis secundi libri.

⟨III⟩ Liber tertius

⟨III.1⟩ Caput 1

Hactenus pertractata est universalis astrologia, quae pertinet ad plures homines. Simul sequitur nunc geneathlogiaca, quae pertinet ad singulos homines. Sunt autem plura initia hominis consideranda, ut conceptio, partus etc.

⟨III.2⟩ Caput 2

Cum autem plerumque ignoretur casus spermatis, diligentius considerabimus exitum infantis, saepe autem horologia fallunt ideoque per precedentem coniunctionem vel oppositionem, invenimus verum gradum ascendentis ex quo demum reliqui anguli rectificantur.

⟨III.3⟩ Caput 3

In geneathlogiaca considerabimus nati parentes, fratres an sit mas vel faemina, de gemellis, monstris an possit crescere et aliquandiu vivere, de vita, forma infirmitatibus, qualitatibus animae, fortuna, regno vel exaltatione, actionibus vel studiis, coniugio, liberis, de conversatione ipsius †cum† aliis et amicitiis, peregrinationibus, de morte.

Imprimis tamen sciendum in genere qui anguli caeli sint fortissimi et quando planeta sit fortis vel debilis, ut si fuerit orientalis, auctus motu etc., in locis suis etc., nam tunc sunt fortes.

⟨III.4⟩ Caput 4

Ut sciamus patris statum aspiciendus erit Sol et Saturnus, sed matris conditio iudicatur ex Luna et Venere. Optimum erit si Solem comitati fuerint matutinae stellae, Lunam vero vespertinae etc.

Debemus autem locum patris et matris in horoscopo pone⟨re⟩ et in totam figuram erigere ex qua iudicabuntur precipua accidentia parentum.

⟨III.5⟩ Caput 5

Ex horoscopo patris et medii caeli iudicabimus de fratribus et sororibus progenitis ex eodem patre, prout illa signa masculina vel faeminina, vel prout habuerint figuram simplicem vel bicorpoream, plures vel paucas stellas, beneficas vel non similiter, ex horoscopo matris et MC iudicabimus de progenitis ex eadem matre.

⟨III.6⟩ Caput 6

Ut sciamus an natus sit masculus vel faemina, consideranda luminaria et horoscopus et MC et †per† in homines dominium habentes, nam si plura signa et plures planetae fuerint masculini, masculus erit natus atque haec certius iudicantur ex hora conceptionis.

⟨III.7⟩ Caput 7

Gemelli nascuntur si plura signa bicorporea fuerint in locis insignibus et si planetae plures aspexerint, haec signa erunt masculi vel faemine, prout fuerint planetae aspicientes signa vel luminaria.

⟨III.8⟩ Caput 8

Montrosum corpus et animus nascitur si luminaria non respexerint horoscopum et fuerint in signis bestialibus et non aspexerint dominium precedentis coniunctionis vel oppositionis et si anguli fuerint occupati maleficis stellis.

⟨III.9⟩ Caput 9

Partus non erit durabilis si alterum luminare fuerit in cardine et coniunctum fuerit maleficas stellas vel aspexerit eas.

⟨III.10⟩ Caput 10

Quod, si partus durabilis fuerit, considerabimus tempora vitae, quae sumuntur ex intervallo loci aphetici et loci interfectoris et ex potestatibus planetarum, dominantium in his duobus locis. Loci prorogatorii sunt horoscopus, MC, domus undecima, nona et occasus sed plurimum excellunt luminaria, ascendens et pars fortunae et horum dominatores.

Partem fortunae sumemus in die a Sole, in Luna in nocte eius et productum adiiciemus ascendenti. In die respiciendum erit in primis ad Solem, in nocte ad Lunam an possint esse hylech, quod si non possunt respiciemus ad planetam qui maiorem habuerit authoritatem in loco luminarium etc.

Postquam locus hylech fuerit inventus, oportebit dirigere aut secundum successionem signorum, quae vocatur radiorum proiectio, aut cum signorum successionem. Accipiuntur autem anni secundum quantitatem horarum diurnalium in die et nocturnalium horarum in nocte.

Quod si fortunae planetae, sive corpore sive aspectu, provenerint, ad locum hylech occidetur natus, †inde† fortunarum planetarum aspectus quoque intercesserint.

⟨III.11⟩ Caput 11

Ut scias formam et complexionem nati, tenenda est doctrina generalis et particularis. Generaliter inspicimus horizontem orientalem et in hoc stellas dominatrices, nam Saturnus facit alium colorem, complexionem etc., si dominetur quam Mars. Item considerandum an dominatrix fuerit orientalis vel occidentalis. Item quarta a puncto equinoctiali vernali usque ad solsticialem aestivalem efficit calorem et humiditatem etc., et sic de reliquis. Particulariter consideranda signa, nam Leo, Virgo, Sagittarius efficiunt homines magnos etc.

⟨III.12⟩ Caput 12

Infirmitates corporis nati animadvertuntur generaliter si Saturnus et Mars fuerint in oriente, occidente vel de sexta domo vel aspexerint haec loca minuto aspectu. Sequitur particularis consideratio quando fiat caecitas, gilbus etc., ubi considerandum qui planeta aspiciat in quo signo sit an in fine signi.

Nota tamen quando infortunae fuerint in finibus signorum facient morbos exteriores ut lepram, podogram, etc., quando vero fuerint in principiis signorum erunt morbi in principalibus membris, ut in facie etc.

Si planetae exaltentur super Lunam et Mercurium, natus coniunctione subiugabitur etc., erit laetus et contentus de suo, si vero non exaltentur erit iustus et bonus. Nota tamen quando … iustus et bonus] These two paragraphs are in smaller script and might have been added later

Generaliter signa mobilia faciunt hominem liberalem, astrologum, laudis affectatorem etc., et sic de aliis signis. Poste particulariter considerandus erit planeta dominans, atque hic Ptolomeus ostendit de singulis planetis quid significent pro varia habitudine ad singulos planetas.

⟨III.13⟩ Caput 13

Sequuntur causae impedimentorum in anima, ut quae constellatio efficiat insanos, daemoniacos et libidinosos contra naturam etc.

Finis libri 3

Saturnus dispositor partis fortunae fuerit signo a⟨q⟩uatico, iudicabimus divitias ex aqua, si terreo iudicabimus ex terris.

Per directionem fortunae ad partem fortunae scire poterimus quando lucrabitur natus divitias, item ex directione infortunae ad partem fortunae quando †amitter† etc. Saturnus dispositor … quando †amitter† etc.] This section is written between the end of Book 3 and the beginning of Book 4

⟨IV⟩ In librum quartum

⟨IV.1⟩ Caput 1

Ut scias prosperitatem et substantiam nati, considera qui planeta dominetur in parte fortunae. Saturnus significat divitias ex aedificationibus etc., Mercurius ex mercationibus, et alii aliter.

⟨IV.2⟩ Caput 2

Qui habuerit luminaria in signis masculinis et circa haec multos satellites acquiret magnam potentiam. Nota de die Sol, de nocte Luna. Nota de die Sol, de nocte Luna] i.m. MS Si Mars fuerit dominus satellitis significat potentiam in victoriis, et sic de singulis planetis.

⟨IV.3⟩ Caput 3

Magisteria et opera nati cognoscuntur ex planetis. †Solis† radios egrediente si idem fuerit in MC ac tum erunt ipsius actiones insignes, caeterum qualia sint opera et cuius generis sint, cognoscitur ex tribus planetis, scilicet Marte, Venere et Mercurio et ex signis in quibus sunt hii tres planetae. Exempli gratia si Mercurius fuerit auctor operis vel dominus magisterii, natus erit arithmeticus etc., et si Saturnus ei testificetur vel associetur, significat somniorum interpres etc., signa solstitialia et aequinoctialia significant geometriam, agriculturam etc. Lege Ptolomeum de singulis planetis et signis quid significent.

⟨IV.4⟩ Caput 4

In nativitate masculi consideranda est Luna, nam si orientalis fuerit cito ducetur uxor vel iuvencula ducetur a sene. Deinde videndum cui planetarum Luna se pl proxime applicet, si applicat a Saturno, uxor erit laboriosa etc. In faeminarum matrimoniis Solem aspiciendus an sit orientalis demum quo planeta habeat societatem etc.

⟨IV.5⟩ Caput 5

MC et undecima et ascendens considerandi de filiis, demum Lunam, Iovem et Venerem in dandis filiis considera, sed Solem, Saturnum et Martem in denegandis filiis. Mercurius orientalis dabit filios sed occidentalis aufert. Datores filiorum in Piscibus, Cancro et Virgine dant plures filios, planetae colligati faciunt concordes fratres. Postremo particulariter planeta filiorum dator ponendus erit in ascendente et sic de filiis singula particularia iudicant.

⟨IV.6⟩ Caput 6

Amicitiae aliae sunt firmae, aliae sunt temporariae. Amici firmi erunt hii duo in quorum utriusque nativitate luminaria ascendens et pars fortunae fuerint in eodem signo vel se bono aspectu aspexerint, sed temporaria vel momentanea amicitia erit, si hylech alterius pertransibit stellarum loca alterius nativitatis. Saturnus et Iupiter, cum alterum eorum ad alterius locum pervenerit, amicitiam iudicabit per agriculturas et haereditates, et sic de caeteris planetis. Lege apud Ptolomeum inimicitiae similiter iudicantur quia contrariorum eadem est disciplina.

⟨IV.7⟩ Caput 7

Luminaria occidentalia remota ab angulis significant peregrinationes, item si pars fortunae ceciderit in signa iter significantia. Erit autem peregrinatio fœlix, si fortunae planetae respexeri⟨n⟩t loca praedicta, sed Saturnus et Mars, si dominentur locis luminarium et fuerint in signis humidis significatur malum peregrinationis ex submersione etc., si in signis silvestribus fuerint significatur malum perigrinationis ex luporum rapacitate etc., et sic de aliis signis.

⟨IV.8⟩ Caput 8

Interficientis loci vel mortis dominus iudicabit qualitatem mortis. Nam Saturnus mortem significat occasione frigoris, Iupiter ex flatibus, et sic de singulis planetis etc. Mors autem erit violenta si utraeque infortunae dominabunt loco mortis ubi simul considerabis aliorum planetarum aspectus ad infortunas, nam Venus existens cum infortunis significat mortem fraude mulierum potu mortifero, si Mercurius coniunctus fuerit cum infortunis aliqua figura significat mortem ex morsu venenosorum animalium.

⟨IV.9⟩ Caput 9

Potissimum consideranda ratio universalis, ne Aetiopem faciamus candida cute, Graecos innanes et indoctos, neque dicamus Aegiptios sorores vel matres ducere, cum haec consuetudo sit apud Persas. Deinde aliae circunstantiae considerandae neque dicemus quod infans †sit† ducturus uxorem etc. Postremo generaliter etiam aetates hominum dividuntur inter planetas ac primum quid Luna dominatur, demum Mercurius, etc.

Finis