⟨IV⟩ Quartus liber Tholomei incipit ad discipulum et hic capitula X comprehendet Quartus... comprehendit] i. m. M (at the bottom; perhaps other hand)
⟨IV.1⟩ De terminis divitum et potentum
⟨IV.2⟩ De terminis divitiarum et modo
⟨IV.3⟩ De dignitatis termino et potentie obtentu
⟨IV.4⟩ De negotiorum sive potius officiorum qualitate
⟨IV.5⟩ De utriusque sexus coniugio
⟨IV.6⟩ De filiis et liberis
⟨IV.7⟩ De amicitia et odio
⟨IV.8⟩ De itineribus et peregrinatione
⟨IV.9⟩ De morte et eius causis De morte et eius causis] i. m. M
⟨IV.10⟩ De annorum distributione De annorum distributione] i. m. M
⟨IV.1⟩ ⟨De terminis divitum et potentum⟩
⟨H⟩is His] i. m. M; hiis BV igitur que ad intrinsecus tam corporis quam anime proprietates discernendi discernendi] corr. ex discernendis M vim quamdam necessitatis obtinent libro superiore diligentius exsecutis et que sunt extrinsica totius voluminis hic quartus liber per ordinem satis satis] add. et del. sa M generaliter absolvit. Ad quorum notitiam subtilius perscrutandam astrorum loca, accessus etiam et recessus eorumque effectus varios, motus quoque sive potius discursus et alterationes plurimum notare oportet.
In terminis siquidem totius lucri et adquisitionis a parte fortune principium ducemus. Nam in regum sive potentum et igitur igitur] id V genus terminis eligendis Sol et Luna principium sortiuntur. Pars itaque fortune que corporis sunt proprie declarat. Que autem regum sive princip[i]um principium] principum BV terminos eliciunt et que ad animam pertinent seorsum determinant.
⟨IV.2⟩ ⟨De terminis divitiarum et modo⟩
⟨P⟩ars Pars] i. m. M itaque fortune que huius rei consilium administrat tam noctem quam diem a Sole ad Lunam accepta ab ascendente minuatur. Ubi tandem terminabitur numerus, ibi proculdubio pars fortune consistit. Eiusque loci que sit dominatrix et potens stellarum, nec minus eam respicientium virtus atque debilitas ipsius, etiam vis respectu illarum atque proprietas universaliter notanda occurent. Si itaque que que] add. et del. ipsum M ipsam respiciunt, eandem cum ea nature et proprietatis efficaciam sortiuntur. Pars ipsa dignitatis et excellentie nomen merito vendicavit, quia non modicam confert pecuniam, potissimum Solis et Lune de nono aut de propria domo respectu beata.
Saturnus igitur tante significationis munere sive potentia functus nati substantiam agricultura precipue, edificiis, negotiatione[m] negotiationem] negotiatione V, navigio tam maris quam fluminum adquisitam esse inducit. Iupiter namque deposito et commissis et mutuationibus, muneribus quoque et ecclesiasticarum ecclesiasticarum] corr. ex ecclesiarum M obtentu rerum hunc ditare consuevit. Mars etiam eundem principatum obtinens quodam exercituum dominatu, quadam etiam strenuitate divitias affert. Venus autem amicorum sive mulierum donis et quadam earum familiaritate, quandoque etiam nuptiarum bonis more solito beatum efficit. Mercurius vero scientiarum fructu et mercature industria opes sepius exauget.
Amplius Saturnus, ut iam supradictum est, han⟨c⟩ hanc] BV proprie obtinens dignitatem et idem in Iovis respectu ⟨beatus⟩ beatus] V hereditatibus quas eius prestat benignitas augmentum largitur, in cardine maxime medii celi consistens. Iupiter rursum in signo bicorpore et Luna in eiusdem conventu ipsi qui nascitur propinquorum hereditates et earum possessionem adducit.
Stelle etiam que huic testimonium ⟨prestare⟩ prestare] V videntur, si eiusdem nature conformes cum ipso partis duce fuerint, pecuniam proprio labore acquisitam et stabilem ostendunt. Si vero diverse fortunatis vel aliis in secundo ab eo existentibus, si po⟨ssessio⟩ne⟨m⟩ possessionem] V videlicet sequantur vel post discurrant, inconstantem et labilem possessionem indicant. Tempus quoque demum quo hec accidere debeant, ut videlicet hoc divine promissionis gaudia vel luctus indubitanter expectet, stellarum quarum proprietas hoc largitur in cardines respectus indicabit.
⟨IV.3⟩ ⟨De dignitatis termino et potentie obtentu⟩
⟨E⟩x Ex] V Solis et Lune situ et stellarum que hiisdem assistunt veneratione ab hiisdem suscepta, ex earum necne qualitatibus et locis singulorumque omnium mansionibus huius rei pendet iudicium. Sol itaque et Luna in signis signis] add. et del. las M masculis et in cardinibus aut altero eorum, maxime in eiusdem eiusdem] corr. ex eisdem M nature signo, si quandoque quandoque] quinque V erratice stelle venerationem exhibeant, venerari quidem Solem dicuntur, dum ab eodem orientales, a Luna autem occidentales constituerint; in nativitate, inquam, hiis ita sese habentibus ipsius dignitatis et excellentie id signum est precipue, stelle orientales in cardine ad regnum vel imperium perducunt. Amplius eedem orientales et a cardinibus dextre, sed et supra terram, Sole et Luna in cardinibus, hoc idem exaugerant. Ad hoc Sole signum masculinum occupante, dum alterum tamen a cardine non recedat, Luna autem in femineo, ducem vel id genus dignitatis, sanguinis etiam et necis aliene potentem constituunt. At qui nullo eorum in cardine, si que Solem et Lunam venerantur, quas aduzzurias aduzzurias] adurrurias B; adauzuturines or rather ad auzuturines V dicunt, cardines optineant sine proprio in eo eo] ea V respectu, ad potentiam et exercitium, ducatum exercitium, ducatum] exercituum ducatum BV et regum, etiam familiaritatem promovent. Si autem nec hec nec illa cardines occupaverint, hee etiam a Solis respectu et et] sup. l. M Lune frustrate, ignotum et insipientem, debilem etiam et invalidum omnibusque rebus inprosperitatis sorte teneri insinuare memento.
Augmentum quoque talium sive potius detrimentum qualiter et quando et unde accidat itidem nos observare convenit. Nam cum duces fortunati et in nature similitudine conveniant, valitudinis constantiam promittunt. Quod si contrarie fuerint proprietates, inconstantiam et valitudinis detrimentum largiuntur. Preterea quid singule aduzturie aduzturie] adioitie B; adhuzeurie V conferant, quarum videlicet venerationem Sol et Luna suscipiunt, considerare oportet. Saturni itaque itaque] add. et del. ab M aduzturia aduzturia] aduzturia or aduzteria M; adurtiam B; aduzurie V otium et pecuniam multam et durabilem confert. Iupiter autem et Venus gaudium et dignitatem, venerationem, animum quietum et pacificum generant. Mars quoque exercitu⟨u⟩m exercituum] V ducatum, urbium subversionem innuens promptum, timendum et venerandum efficit. Mercurius vero doctinam, corruptionem corruptionem] correptionem V, in alios venerabilem negotiorum, etiam consimilia moderatur.
⟨IV.4⟩ ⟨De negotiorum sive potius officiorum qualitate⟩
⟨N⟩egotiorum Negotiorum] i. m. M et professionis agnitionem Sol et medium celum dispenssant. Stellas enim orientales et in vespere ⟨et mane⟩ et mane] V cum Sole et que medium celum obtinent optinent] i. m. M considerare necessarium ducimus, maxime utrum in conventu Lune consistant. Quecumque ergo gemine huiusmodi dignitatis aut testimonii reperta fuerit, ut sit videlicet orientalis, cum medio celo aut saltem horum alterum habeat, huiusmodi negotii ducatum specialiter sortietur. Amplius stellarum orientalium altera cum Sole, altera altera] add. et del. in M vero in medio celo Luna comite utrumque ducem constituere licebit. Sed que fortiorem habuerit locum preferenda, secundario autem alia statuatur. Quod si aliqua alterum tantum tantum] sup. l. M; om. V vendicavit, huic ducatus tribuetur. Si vero orientalis aliqua circa vesperam cum Sole nec medium celum obteneat, medii celi dominus significatoris vite potietur. Eum enim qui nascitur aut vix aut nunquam alicuius professionis esse promittit.
Qualitas autem operis non nisi ex trium proprietate stellarum deprehendi potest. Officiorum namque negotia Martis, Veneris, Mercurii, signorum etiam in quibus ea consistunt natura declarat. Mercurius Mercurius] corr. ex Mercurii M itaque, si officii ducatum sortiatur, eum qui nascitur institorem institorem] instructorem V, cautum et providum, nummularium nummularium] corr. ex nummulairium M aut scolarum scolarum] add. et del. rectorum M rectorem, ⟨scribam⟩ scribam] V aut regii census custodem, nicromanticum aut astrologum aut sacris demonum spiritus placare, victum mercatura et rerum commercio acquirere, linguarum etiam interpretem portendit. Si vero Saturnus eum respiciat, villicum, verborum et sompniorum expositorem, oratorii locis divinationis vel hiis similium causa assiduum. Iovis quoque respectus respectus] respettus M conventionum et emptionum scriptorem adhibet, iura et et] add. et del. causa M consuetudines observat, versus componit componit] add. et del. nun M, prudentiam et regum familiaritatem prestat. Quod si Venus officii ducatum possideat, erit qui odoramenta, vinum, oleum et id genus licoris, medicas etiam species venditat. Persepe etiam textorem aut aut] corr. ex ut M tinctorem vel potius pictorem docet. Saturni iterum in eandem respectus detractorem et infidelem, augurem vel nigromanticum et hiis similia prodit. Iovis denuo respectus promptum, robustum, pugilem, venerandum, divitiis aptum, mulierum casto indulget amori et ab eisdem quecumque quecumque] quacumque V de causa multam subministrat pecuniam. Mars autem cum Sole vel in ipsius respectu ignea officia declarat, cocum videlicet aut balneorum calefactorem vel fabrum ferri aut eris aut cuiuslibet metalli opificem. A Sole autem et ab eius respectu remotus, ut diximus, fabrum aut agricolam, cementarium et id genus, navium navium] V; sup. l., corr. ex innatum M (perhaps other hand); in navium B item et domorum structuram docet, in omni demum lignorum genere archictectorem laudat. Saturni itaque respectus nautam vel aque ministrum circa domos aut balnea, cocum etiam quandoque demonstrat. Iovis iterum respectus de equestri sepius ordine vel regis cubicularium aut caponem dicit, decimarum et huiusmodi reditus presidem aut sutorem innuit.
Quod si si] add. et del. dica M ducatum due stelle obtineant obtineant] add. et del. ut Venus M, utpote Venus cum Mercurio, cantorem mag⟨n⟩um magnum] V aut citharistam, rithimicis intentum, versibus, melodiis et cantibus, eris non minus opificem, quandoque etiam stellarum stellarum] sellarium V. Should stellarum be corrected into scellarum? Cf. Du Cange et al., Glossarium mediæ et infimæ latinitatis, Niort, L. Favre, 1883-1887, vol. VII, col. 499c: SKELLA. Tintinnabulum, campanula. See also scella, schela etc. aut simulacrorum conditorem vel presulem et id genus declarat, precipue altero alterius occupante locum. Cum enim sic se habeat, erit qui nascitur mulierum venalium expositor, fidicen, instrumentis iocosis peritus, pictor, derisor, cantionum inventor. Saturni namque respectus cum predictis [et] et] om. V que sunt mulierum ornamenta vendet. Iupiter quoque ipsum respiciens causidicum, propriis ⟨post habitis negotiis in presentia regum semper instare manifestat aut scolarium doctorem⟩ post… doctorem] V et in vulgaribus sollicitum negotiis et hiis similia. Mercurius vero cum Marte communiter ducatum obtinens simulacrorum, eris, ferri artificem instruit, lapides sculpit, arma dealbat, iracundus, discors, seditiosus, fornicator, maleficus et cirurgie cirurgie] corr. ex cirugie M professor vel regum notarius erit. Saturni iterum respectu favente sepulcra spoliat, rapine et furtis deditus, abdita montium inhabitat, ebrietati amicus. Si vero Iupiter adsit testis, arma et duella diliget, nautam et solitarium prodit corporisque inconstantiam, nam in mercando alienam pecuniam prestat. Mars quoque cum Venere dux existens nicromanticum, magum, mirabilium actorem, medicum etiam, sed etiam tinctor et species vendet medicas, in auro, argento, plumbo fabricando peritus, agricola, cum armis iocabitur, medicaminum confector. Saturni denuo respectus animalia ad immolandum templis inducet, mortuos sepeliet, funebres cantus exequetur. Iovis enim respectus oratoria edificat, eisdem assiduum facit, in desponsandis mulieribus sollicitus sollicitus] solcitus M, de quorum effectu vite necessaria extorquet, deliciosus, mentis dissolute, divinator et augur profertur.
Non minus quoque et signa stellarum que officia administrant predicta⟨m⟩ predictam] V; predicta, corr. ex predicte M figure proprietatem indicant et officiorum differentias exponunt. Que enim formam representant humanam, et que ad humanos usus pertinent et quibus humana indiget vita perfecte adiuvant. Que autem ferarum et quadrupedum formam pingunt, mineriarum, negotiationum et totius archi⟨tec⟩ture architecture] BV magisteria tuentur. Solstitialia quoque et equinoctialia si duces obtineant, eum qui nascitur linguarum interpretem, translationis scilicet et variationis et variationis] i. m M, et geometrie, etiam et agriculture preficiunt et eorum que ad templorum domos attinent magisterium et sollertiam sollertiam] corr. ex sollertium M iuvant. Signa item humida et sicca sicca] frigida V But cf. Ptolemy, Tetrabiblos, ed. and tr. F. E. Robbins, Cambridge (Mass.)-London, 1940, pp. 390-391: ‘the terrestial and aquatic, activities in or with liquids’ super aquas negotiari, sicut est naves facere aut hiis preesse, mortuos inhuma[na]re inhumanare] inhumare BV portendunt. Luna namque signa que negotiis preficiuntur obtinens vel post conventum Mercurio applicans, in Tauro scilicet et Capricorno et Cancro, nicromanticum parit parit] add. et del. in Sagitario quoque aut Piscibus M, sacris sacris] add. et del. in sa M inservire, ydromantiam et id divinationis genus intueri. In Sagittario quoque aut Piscibus litteris et grammatica instruit, nicromanticum docet, malignos etiam spiritus de loco ad locum impellit. In Virgine quidem et Scorpione nicromanticum et astrologum docet, occulta revelat, futura predicit. In Libra vel Ariete vel Leone litteris peritum, sompniorum expositorem, magicisque instructum artibus attestatur.
Hiis demum que ad officiorum qualitates et qualitatum varietates discernendas necessaria videbantur expositis, eorumdem constantiam, dignitatem et honestatem stellarum fortitudo que huic negotio presunt declarabit. Stelle namque huius professionis duces orientales et in cardinibus summam negotii prudentiam et pre ceteris omnibus instructum, occidentales autem et ⟨a⟩ a] V cardinibus cadentes ineptum et vilem, sub alterius disciplina significant officium. Fortunatorum quoque respectus levissimum et honestum, laudabilem nec in eo decipi permittunt permittunt] add. et del. si vero Saturnus impedimentum prestet M. Infortunia infortunia] add. et del. quoque M vero et eorum respectus econtra rerum etiam et substantie detrimentum portendunt. Si vero Saturnus impedimentum prestet, frigus, dilatio atque pigritia in causam venient venient] add. et del. incomoda M. Quod si Mars, metus et destructio destructio] detractio B irruent. Si autem utrique, nulla aberunt incomoda. Horum tamen omnium augmentum sive diminutio ex VII stellarum qualitatibus que videlicet professionibus dominantur earumque locis a cardinibus perscrutari possibile est. Oriens quoque eorum vel occidens similiter idem et eodem modo insinuant.
⟨IV.5⟩ ⟨De utriusque sexus coniugio⟩
⟨V⟩irorum Virorum] V nuptias et ipsorum coniugium aut desponsationem lunaris equalitas in ipsorum nativitate, si consideretur consideretur] corr. ex considerentur M, manifestius indicabit. Quod si duas circuli quartas orientales optineat, ab ascendente videlicet ad medium celum vel ab ad] add. et del. l M ascendente ad terre cardinem, et hic infra annos nuptias celebrat aut iam grandevus iunioris vinculo tenebitur. In reliquis autem quartis occidentalibus, adultos expectabit annos aut rugose conubia deceptus lugebit. Adusta quoque Luna et in Saturni respectu post nimium sollicitudinis laborem thalamos et conubia parat aut nunquam fieri testatur. In unius autem autem] add. et del. eo M figure vel corporis signo eadem existens et in alicuius planetarum conventu unam, in bicorpore vero vel biformis nature et in conventu plurimarum multas ducturum designat uxores. Fortunate quoque in ipsius Lune conventu vel respectu bonam et iustam et ⟨pulcram⟩ pulcram] V speciem commendant. Infortunate contra, nam fame detrahunt, cum ignobilis et ancille iugo subiciant. Quod si Saturnus ibidem fuerit, totius familiaris rei negligentem. Iupiter namque patientiam et sermonis modestiam laudat. Mars autem incestum, marito rebellem et iurgia minatur. Venus quoque in Lune conventu speciosam, benignam, verecundam, humilem et omnibus venerabilem prestat. Mercurius doctrine, quietis et iustitie dotes promittit. Venus iterum cum Iove aut Saturno aut Mercurio frugi, lanificii et totius muliebris artificii prudentiam confert, coniugis et filiorum inducit affectum. Marti namque coniuncta incesta, inconstans, inhertie et risus appetens, tandem veri et honestatis improvida et negligens comprobatur. Hec itaque sunt que de virorum virorum] add. et del. const M coniugio studiosa indagatione assequi potuimus potuimus] add. et del. et eius M.
⟨De coniugio mulierum⟩ De coniugio mulierum] V. In M, a new paragraph begins here
In mulieris mulieris] nulieris M rursum rursum] add. et del. et eius M nativitate solaris, sicut in virorum natali Lune, locus pro consimili negotio notandus occurrit. Sol itaque in circuli quartis orientalibus infra annos eam desponsari vel senio confectam iunioris inducit thalamis. In reliquis vero quartis et occidentalibus coniugium differt vel in adolescentia senibus copulatur. Quod si in unius ⟨figure⟩ figure] V signo, unum, in signo autem bicorpore bicorpore] corr. ex corpore M aut biformis nature quam plures ascribit maritos. Saturnus etiam Solem respiciens opificem, iustum, pecunie adquisitorem maritum indicat. Respectus namque Iovis iustum, verecundum, liberalem et magnanimum ostendit. Martis etiam respectus odiosum, levem, perversum maritum. A Veneris item respectu probitas et forma procedit, a mercuriali vero vite necessariis providus et laboris potens probitas... potens] i. m. M commendatur. Veneris denuo respectus in Saturnum iustum, gravem, severum, insipientem, parcum, sed continentiam laudat. A Iovis enim respectu bonitas, liberalitas monstratur. Nam dum Mars eundem Eundem should be probably corrected into eandem (i.e. Venerem). Cf. Ptolemy, Tetrabiblos, ed. and tr. F. E. Robbins, Cambridge (Mass.)-London, 1940, pp. 396-397. respicit, promptum, parcum, incestum, inverecundum et demissum indicat animum. Itidem Mercurius humilem et filialem amorem beatum filialem amorem betum] filia[bi]li amore beatum V predicat.
Ad hec item omnia Sol et Luna in utriusque sexus natali, dum orientis alterius trigono trigono] corr. ex trigonis M vel exagono consistat aspectu et sub utriusque nativitate in eodem signo conveniant, diuturnum signant coniugium. Nam quotiens Luna in nativitate viri locum Solis, in mulieris nativitate ⟨Sol Lunam⟩ Sol Lunam] V respiciat, indissolubili federe thalamos consecrat. Amplius Sole et Luna in oppositione aut tetragono ascendentis alterius eorum eorum] add. et del. videlicet M aut aut] sup. l. M eorumdem locis in utraque nativitate ab aspectu adversa, festinum parant discidium. Predicta enim loca in utriusque natali ab aliquo fortunatorum beata, uxorem marito dilectam, amabilem, in ipsius dilectione fortuitam, ipsius curam agere Either in ipsius dilectione fortuitam, ipsius curam agere or in ipsius dilectione fortuitam ipsius curam agere et utrique utrique] corr. ex utrumque orutriumque M salubre vel oportunum facit coniugium. Infortuniorum item respectus malam, inutilem, verbosam, marito odiosam despicabilemque producit. Si iterum luminum loca que prediximus in utraque nativitate convenire diversa fortunatorum respectu consistant, alterius in alterum communem designant criminis confessionem. Nam quod si fortunia testificentur, non omnino solvunt coniugium, sed post discidia ad reconsiliandum provocant et cum dilectione idem durare faciunt. Infortuniorum vero ascensus crimina, rixas, iram maximam divulgant et coniugium solvunt. At si solus Mercurius cum eis extiterit, criminationibus et querimoniis manifestum indulget discidium. Veneris quoque respectus in eadem loca post incestus vel maleficia et eiusdem generis vitia descidium innuit. Et hec sunt que de virorum virorum] mulierum V coniugio memorie thesauro thesauro] add. et del. con M probata commendare potuimus.
⟨De bonitate vel malitia coniugii⟩ De bonitate... coniugii] V. In M, a new paragraph begins here
⟨T⟩andem Tandem] V coniugium et coniugii integritas, licita etiam et illicita ex subscriptis discernuntur. In viri igitur nativitate Saturnus et Mars ⟨et Venus⟩ et Venus] V cum Sole et Luna vel saltem in eorum aspectu iustum, dignum et legittimum sacrant coniugium. Est enim Veneris et duorum predictorum planetarum quedam habitudo. Mars autem solus cum eis ipsum ante nuptias hanc corrumpisse corrumpisse] corrupisse M denuntia[n]t denuntiant] denuntiat V et hanc vivendam vivendam] iuventulam V fore. Est namque inter eos quedam habitudo, quoniam utriusque sublimatio in signo ternarii alterius habetur. Solus quoque Saturnus cum eis vetulam ducturum innuit. Conveniunt namque, quia utriusque domus in signo ternarii alterius locatur. Venus etiam cum Marte Marte] add. et del. innuit M quamvis omnibus modis satis comode faveat, perpetratum tamen ante nuptias incestum docet. Mercurius itidem cum eis existens ⟨vel secundum alium predicta manifestat⟩ vel… manifestat] V aut ea respiciens iram, rixas et dissensiones perhibet. In signis autem utrique communibus, ut in Capricorno et Piscibus, sorori vel consanguinee adherebit. In viri item nativitate cum eadem signa Luna possideat, cum duabus uxoribus aut consanguineis fornicabitur.
⟨De bonitate vel malitia mulieris⟩ De bonitate... mulieris] V. In M and B, the place is left before the beginning of the sentence
In mulieris quidem nativitate in signis utriusque communibus eam duo consanguinei vel duo fratres incestabunt. Iupiter quoque in mulieris nativitate si occidens obtineat, idem ostendit. Venus autem ibidem cum Iove, diuturnam et et] add. et del. optimam M legittimam cum marito vitam terminabit. Mercurius namque cum eis aut respiciens aut respiciens] auteam respiciens V (i.e. respiciens Venerem?) vitam iocundam et optimam confert. Mars itidem hiis sociatus malum et pessimum, tandem coniugium designat instabile. Si autem Veneris qualitas ab eorum proprietatibus non differat, mulier sibi coequevo viro copulabitur. Si autem ipsa plus illis exstiterit orientalis, viro se iuniori nubet aut vir uxorem se ipso iuniorem iuniorem] add. et del. dicet M ducet. Sed si magis occidentalis, mulier viro se iuniori sociabitur, vir autem uxorem se antiquiorem desponsabit. Rursum et ipsi in signis sibi communibus vel dicatis, Saturnus, inquam, in Capricorno aut Venus in Libra, a propinquo violata vel inter consanguineos notatur coniugium. Amplius in nativitate viri eadem prout prediximus in ascendente vel medio celo et Luna comite, cum matre aut matertera aut noverca perpetratum intendit incestum.
⟨I⟩n in] V. In B, M and V, a new paragraph begin here mulieris siquidem nativitate cum ita se habeant, ipsius incestum cum patre aut germano vel nepote aut genero factum innuit. Sol etiam easdem respiciens stellas et ipsis in occidente in nativitate, dico, viri ipsum filie vel matris aut sororis aut nurus aut noverce aut neptis violatorem violatorem] vilatorem M permittit. Nam si fuerit femina, hanc a fratre, patre vel patruo aut vitrico incestari designat. In signis vero alterius sexus, in locis tamen circuli femineis vel in aliis forme muliebris muliebris] mulibris M natus plus equo Veneri indulget, licitos etiam aut illicitos Veneris non abhorret actus, precipue si hoc in figuris que Arietis et Leonis principia obtinent contingat, quod grece simile littere ♈ ♌ vocatur. Et hoc est eius forma, quare quare] quarum V una vocatur votatur] add. et del. ille M Aldebaran Aldebaran] Adebaran B; Aldebaram V; est etiam illa que grece vocatur Calcas et est finis Leonis. Facies quidem Capricorni inter easdem figuras numeratur; non minus quoque et Azoreie Azoreie] Azazoie B; Azorcie V et et] in V Capricorno et in locis signorum que Capricorni formam formam] corr. ex iformam M obtinent. Venus autem et Saturnus in orientis cardine aut medio celo publicum designant incestum. Nam in cardine terre vel occidentis idem, sed plerumque occultum. Ipsa namque a Veneris et Saturni respectu frustrata eunuchum profert vel sterilem et sine virge foramine. Quod si Mars Mars] corr. ex maris M hiis associetur, virgam cum testibus abscidit. Si autem femina, eius muliebria profunda designat. Amplius Mars cum eis in nativitate muliebri muliebri] mulibri M ipsam incestus incestus] corr. ex incestusu M mediatricem et pedagogam prudentem designat.
⟨P⟩reterea Preterea] i. m. M. In M, a new paragraph begins here in viri nativitate Veneris appetitus ex Marte generaliter discernuntur. Ipsum ipsum] corr. ex †ipsum...† M namque, dum Iupiter vel Martem aut Saturnum consideret, modestum et mundum, legittimum notat coniugium. Iupiter enim solus cum Saturno in venereos actus frigidum designat et pigritiam addit. Venus Venus] add. et del. etiam M autem et Iupiter cum Saturno vel Marte immoderate libidinis actus excitant, quandoque There is a hole after this word in M tamen turpibus et immundis actibus se subtrahit. Si autem ⟨Mars⟩ Mars] V Saturni frustretur aspectu[s] aspectus] aspectu V, cum sola Venere vel cum solo Iove in libidinem proclivum et deliciosum facit. Quod si alter occidentalis, alter vero orientalis fuerit, utriusque sexus conubia appetet appetet] corr. ex appetit M. Utraque autem stella occidentalis, muliebri solum stupro stupro] amplexu V gaudebit. Si autem signa fuerint feminea, forsitan et ipse aliis ad turpes coitus succumbet. Quod si uterque uterque] utraque V orientalis extiterit, sodomitarum avidius augebit numerum. Si autem masculina fuerint signa, circa pueros maxime sollicitabitur. Quod si Venus magis occidentalis fuerit, remota vel vel] add. et del. d M cadens a predictis modis, cum ancillis ignobilium et huiusmodi fieri designat incestum. Mars autem similiter se habens cum coniugatis et nobilibus, plerumque etiam affectabit domine thoros.
In nativitate rursum muliebri muliebri] mulibri M principaliter Venus est observanda. Ea namque cum Mercurio et Iove Iove] corr. ex Iovis M discurrens ascendensque respexerit, huius occultum et moderatum designat incestum. Quod si absque Saturno ⟨cum Mercurio⟩ cum Mercurio] V eadem exstat, cum multu⟨s⟩ multus] V sit libidinis appetitus, moderantiam immittit immittit] imitat V. Solius namque Martis in Venerem respectus incestus et immoderatos exauget exauget] add. et del. †coi† M coitus. Mars iterum cum Saturno et ⟨Iove et⟩ Iove et] V Mercurio, Marte, inquam, adusto, cum abiectis et vilibus servis et alienis sui generis luxuriari luxuriari] V; corr. in luxiriari ex luxari M (perhaps other hand) promittit. Veneris autem adustio adustio] corr. ex adustios M ipsum ipsum] MVB. Ipsum should be corrected into ipsam nobilibus aut potentibus dominis quandoque abuti designat. Utraque autem stella in loco femineo nec ad virorum coitus maxime declinat, nec tamen eorum conventus, consortia vel colloquia relinquit. Nam si in loco masculino, mulierum amplexus sectantur et earum deliciose foventur concubitu. Respectus etiam Saturni in easdem et de loco femineo non minimam libidinis causam prestare videtur. Orientalis enim et masculus multos designat amasios et eorum concubitus, precipue circa solia affectat. Ad hoc Iovis respectus succendens eadem semper occultando initiare initiare] mitigare V novit. Nam et Mercurii nec famam reprimit, sed verumptamen publice fieri testatur.
⟨IV.6⟩ ⟨De filiis et liberis⟩
⟨Q⟩uoniam Quoniam] i. m. M [de] eorum que ad coniugium pertinent suo in loco generalis precessit notitia This sentence should be corrected: either quoniam de eis que... notitia or quoniam eorum que... notitia, but not quoniam de eorum que... notitia, deinceps de filiis inquisitio solvatur. De filiis igitur et huiusmodi perscrutantes medium celum et quod ipsum sequitur, que fortunatorum domus est, quartum etiam et quintum, predictorum videlicet opposita locorum, considerare oportet. Non minus quoque eorum ministrum et ducem, stellas etiam ea[s]dem easdem] eadem V occupantes, Lunam quoque, Iovem et Venerem, quoniam multos designant filios, notare debemus. Econtra Solis et Saturni et Martis consideratio prolis paucitatem declarabit. Mercurius vero quoniam utriusque particeps efficitur, orientalis multe, occidentalis quidem pauce prolis invenitur.
Hee igitur stelle mascule in signis masculis et in locis predictis, in medio videlicet celo, undecimo vel quarto vel et quinto, multos promittunt filios. In signo autem unius corporis unum, in bicorpore vero et femineo vel multe prolis, ut sunt Pisces, Cancer, Scorpius, plures indicant filios. Amplius mascule in signis masculis et ipse orientales, Soli etiam propinque, masculum indicant. Feminee quoque in signis femineis feminas asserunt. Hiis rursum in signis predictis repertis, dum infortunia prevaleant aut sterilia aut nullius prolis signa, ut Leonem et Libram Libram] add. et del. teneant M obtineant, inutilem nec diu superstitem filium largiuntur. Sol aut⟨em⟩ aut] autem V aliquis aliquis] alicui V infortuniorum in predictis locis comes existens, in signis videlicet sterilibus et masculinis, quamvis fortunatis prevalentibus, prolem penitus abscidunt. In signis vero femineis, matrem prole fecundant; in signis quidem masculinis et multorum filiorum, similiter. Sed ab infortunatis respecte membrorum aliquam mendam vel impedimentum conferunt, sed filium diu superstitem minime patiuntur. Quod si utrique, masculi scilicet et feminei vel multe prolis aut steriles, in signis que filios donant partem habuerint, aut pars quedam pars quedam] i. m. partem quamdam M (other hand) aut omnes filios genus et patria abhorrebit.
Cuius rei quantitas secundum maiorem stellarum fortitudinem que ceteris preferuntur diiudicari potest. Si vis, eorumdem vis maior aut efficacia ex numero aut ex maiori auctoritate procedat, ut si sint plus orientales sive familiarius cardinibus accedant. Mars autem et Venus, dum alter alterius locum locum] add. et del. habeat M subeat, utriusque filii concordiam, stupri et libidinis commune consortium portendunt. Mars denique cum Mercurio Mercurio] add. et del. dum M, alter⟨o⟩ altero] V alterius locum locum] add. et del. succesat oi V occupante, utriusque odium, seditiones, scriptionis, studii vel alicuius discipline causa alternam probant invidiam. Venus demum cum Mercurio, dum alter alterius locum succedat, risus, iocorum et cantus concordiam innuit. Amplius eedem stelle orientales et in cardinibus aut saltem fortes aut si ea que cardinem secuntur obtineant, predictis inducunt assensum. Predictarum quoque domini domorum, que videlicet filiorum prolem significant, orientales orientales] oriensales M et in locis propries propries] propriis BV laudabilem, facundum, regibus etiam verendum generant filium. Occidentales namque et in locis a sua proprietate alienis, abiectum et despicabilem ostendunt. Eodem eodem] eadem B in ascendente aut in parte fortune ⟨vel saltem in horum respectu⟩ vel… respectu] V, in locis etiam sue nature et configurationi congruus congruus] congruis BV parentibus amabilem, pecunie tamen [in]fidelem, sed heredem infidelem, sed heredem] fidelem, etiam heredem V monstrant. Ab ascendente rursum et a parte fortune, a locis sibi congruis remote, seditiosum, cau⟨si⟩dicum causidicum] V, unde parentes parentes] corr. ex partentes M in odium et invidiam inducet, fratribus inimicum, pecunie tamen ⟨in⟩fidelem infidelem] V nec heredem significant. Amplius stelle que filiorum sive prolis dona retinent loca congrua obtinentes aut ab eisdem recepte iocundum, verecundum verecundum] verendum V, affabilem, fratribus amicum inducunt. Si autem unus earum sit respectus aut in alterum oppositione consistat, fratribus inimicum, discordem ostendunt. Quiquis quiquis] quiquis M igitur de predictis et de singularibus nati proprietatibus ab plenum instrui voluerit, si ea que de stellis et locis que prolis ducatum obtinent, preterea de signis et ascendentibus supradicta sunt studiose et diligenter attendat, vel stella que prolem confert in ascendente locata, absque omni errore existimatione previa singula diiudicare poterit.
⟨IV.7⟩ ⟨De amicitia et odio⟩
⟨P⟩rimo Primo] i. m. M siquidem utriusque ortum, utrum videlicet ambo ambo] sup. l. M sint masculi an contrarii sexus vel si alter masculus, alter femina fuerit, eque considerare iubemur. Amplius Solis et Lune loca, ascendens etiam et partem fortune non minus observare convenit. Si igitur omnia hec aut horum pars maxima in alienis locis vel signis existant, precipue dum aliqua ascendens obtineant, sit tamen inter hec XVII graduum et medii medii] add. et del. in M; huiusmodi numeri medii V distantia distantia] diistantia or disstantia M, altero videlicet videlicet] add. et del. ol M XII obtinente, odium absque causa, nullamque verbo aut consortio precessisse familiaritatem indicant. Alterum vero in alterius oppositione rixas, summumque et diuturnum exhibet odium; in trigono vero aut exagono alterius ad alterum minus, inter utrumque iram, sed nulla designant convicia convitia] sup. l., corr. ex. vitia M. Infortuniorum item ad eadem loca applicatio, inquantum utriusque nativitatis significatio permittit, ad concordiam revocat.
Amplius odium sive discordia⟨m⟩ discordiam] V tripliciter considerari convenit. Primo quidem [quadam] quadam] om. V naturaliter, nulla videlicet dilectionis aut consortii precedente causa, discordie et odii quoddam nascitur seminarium. Secundario autem utilitas vel dampnum iram plerumque suscitat. Tertio vero letitia aut ipsius contrarium idem frequenter solet inducere. Predictorum itaque locorum aut saltem maioris partem partem] partis V convenientia communis et alterna amicitiam inducit communem. Eorum vero diversitas odium secundum utriusque nativitatis significationem et discordie fomitem ministrat. Hec enim nativitatum convenientia sive diversitas a loco Solis et Lune procedens inimicitiam et iram, quandoque rixas inter consortia, dilectionem et benivolentiam innuit. Quicquid demum concordie sive odii ex predictis afferatur, firmum et indissolubile constituit. Nam si a parte fortune, lucrum aut dampnum alterius in alterum significat. In V1 resumes here nativitate itidem, si hec ab ascendente ascendente] add. et del. providere M prodire videntur, gaudium et exultationem vel contra inferunt. Amplius loca stellarum ab utriusque ascendente, earumque fortitudinem et respectum quem in nativitatibus usurpant, preterea exagonum et trigonum, tetragonumque tetragonemque] corr. ex tetragonemque M et oppositionem [et] et] om. BVV1 considerare oportet. Nec minus etiam signa que post predicta oriuntur loca et signa que in eis eis] add. et del. sunt M triplici forma, videlicet eodem ascensu aut domo aut fortitudine, conveniunt. Ipsa namque firmam innuunt dilectionem. Infortuniorum infortuniorum] corr. ex infortunorurm M namque namque] add. et del. r M respectus odii et rixe augmentum exagerant.
In utraque iterum nativitate ceterarum stellarum cursus, quando etiam fortunatorum et infortunatorum cursum cursum] cursus V; motus V1 predictum locum contingant, que demum stelle eorumdem domine⟨n⟩tur dominetur] dominentur VV1 locorum non minori studio prosequendum erit. Ex hiis namque omnibus odii et dilectionis significatio dependet. Saturnus enim et Iupiter, quotiens alter ad alterius locum transeat, utriusque concordiam, studiorum scilicet aut agriculture et hereditatum, necne consortium et id genus ostendit. Nam idem nam idem] Saturnus etiam V1 cum Marte, dum alter alterius locum adeat, fraternum amorem, quandoque tamen breves seminant discordias. Saturnus similiter cum Venere studii vel muliebris levitatis amorem, frequenter etiam heremi et divini cultus celo celo] zelo BVV1 afficiunt. Idem rursum cum Mercurio eodem modo se habens consortes honestatis socios, mutuam mutuam] corr. ex mututuam M domorum mutuam domorum] mutuam donorum V1; munera donorum V libertatem promittit. Iupiter quoque cum Marte si eodem modo se habeat, divini cultus ardorem, exercitus principatum et et] iter M audaciam confert. Iupiter etiam cum Venere si predictum servet modum, levitatis et incestus commune consortium significat. Amplius Mars et Mercurius prout prediximus se habentes dissensionem, iurgia regie scriptionis vel librorum causa deferunt. Venus autem cum Mercurio dum legem prescriptam obtineant, iocorum et cantus liberum conferunt consortium. Predictorum necne augmentum sive diminutio et odii pertinacia ex quatuor predictis locis, sed etiam concordie ducatus fortitudo discernitur. Si enim pars fortune cum Sole et Luna cardines obtineat, infortunatis ad eadem loca tendentibus, publicum designant odium, extra cardines occultum. Servorum quoque fidem vel odium aut odii tempus, inimicorum signum, stelle etiam eundem locum in hora nativitatis respicientes, precipue precipue] add. et del. idem M que idem signum obtinent, indicabunt.
⟨IV.8⟩ ⟨De itineribus et peregrinatione⟩
⟨S⟩olis Solis] i. m. V igitur et Lune loca et cardines, si de itinere fiat questio, ambiguitatis nodos resolvunt. Precipua Luna in cardine occidentis aut remota a cardine peregrinationem et iter de loco ad locum significat. Mars namque in occidentali cardine aut a medio celo ad nonum remotus, preterea in Solis et Lune oppositione aut tetragono idem demonstrat. Amplius Mars cum parte fortune in signo tamen itineris significationem retinente totam in itinere vitam observari designat. Fortunatorum quoque respectus boni totius augmentum confirmat, infortunatorum enim contra. Fortunata vero signum itineris respicientia, parte fortune prout supradiximus remota, proximum innuit Innuit should be corrected into innuunt regressum, ⟨infortuniorum vero contra⟩ infortuniorum vero contra] V1. [In]fortunatorum infortunatorum] fortunatorum V1 vero et infortuniorum in eadem communis respectus secundum locorum modum idem fieri portendit. Amplius Sol et Luna in quartis orientalibus existentes in oriens aut meridiem ipsius nascentis peregrinationem maxime depellunt. In quartis item occidentalibus, in occidens et septenptrionem a domo propria fiet digressio. In signo autem unius corporis, in longum vite tempus iter differri videtur. In signo namque bicorpore, absque dilatione iter fieri portendunt. Iupiter item et Venus in loca itineris dominatum obtinentes iter prosperum et ab illius regionis principibus aliquid obtineri promittunt. Mercurius autem cum eis ab eisdem terre potentibus dona maxima et honoris augmentum adportat. Saturnus quoque et Mars si eorumdem principatum sortiantur locorum, Sole et Luna ibidem existentibus, maxime si Solis et Lune almucabala almucabala] almicabala B; almacabula V; oppositionem V1 obtineant, in itinere dampnum minantur. In signo quidem humido, ex aqua dampnum. In signo fixo publicum et coram civibus periculum significant. In signo etiam tropico, paupertatis paupertatis] paupertatem V1 inopiam afferunt. In humane forme signo, in itinere res amittendas amittendas] corr. ex attmittendas M promittunt promittunt] promictunt M. In alterius autem forme signo, ferarum et terre motus periculum in itinere minantur. Mercurius autem cum illis existens maximum et publicum adducit incomodum.
⟨IV.9⟩ ⟨De morte et eius causis⟩
⟨D⟩e De] i. m. M vita autem ipsiusque finis finis] fine VV1 post ceterorum absolutionem omni ambiguitate remota, mortem consequenter et mortis causas stella demum humane vite et que ipsius iter prestruit, novissimus hostis, nascentis tamen negotia administrans, radiorum consideratione habita, exponere non non] i. m. M respuit. Saturnus itaque mortis minister existens post doloris et febrium diuturnitatem et post aque crocee inundantiam corpore tenuato, cum dolor a capite in splenis et laterum tumorem descendat, plerumque etiam ex matricis frigido dolore dolore] add. i. m. vel humore M (other hand); humore V mortem sequi testatur. Nam si Iupiter dono Martis dono Martis] mortis dono V1 potiatur, ex suffocatione pulmonis et dolore post sanguinis sputum et corporis ventositatem ore stomachi deprehenso mortem promittit. Mars eiusdem officii vicem suscipiens ex febre acuta et sanguinis turbatione et eodem eodem] collere VV1 habundantia mortem iminere significat significat] corr. ex significant M. Venus autem si mortis donum obtineat, post stomachi et epatis et ventris dolorem fici causa inherente, quandoque etiam ex veneficio mortem adiungit. Mercurius item post febres et melancolie intemparantiam letum denuntiat.
Alie demum stelle si mortis dono fungantur, proprium locum et sibi convenientem obtinentes, nullam tamen infortunatis vim sibi inferentibus, supradictis assensum prebent. Amplius pessimum genus mortis fortunate, tamen si a propriis cadant locis, infortunatis ibidem aut in eorum oppositione vel si utrumque vel saltem alterum eorum eorum] add. et del. Sole solum M Solem et Lunam respiciat, largiuntur. Eorum enim loca causas mortis determinant. Mortis quoque asperitas ex stellarum respectu, prout ipse Soli et Lune assentire videntur, considerari solet solet] i. m. M. Genus rursus mortis ceterarum stellarum respectus respectus] i. m. M, signa etiam per que infortunia discurrunt manifeste insinuant. Saturnus igitur oppositus aut de atarbe atarbe] atharbe V Solem respiciens, Sole in fixo existente signo, ab exercitu vel ab aliquo gentium conventu mortem suscipere, quandoque etiam submergi aut propria moriturum insania portendit. Idem autem in occidentis cardine, Luna in VIII predictis consentiunt. In signis autem ferinam representantibus ferinam representatibus] corr. ex referinam†represent...†M formam ab eodem genere mortem minantur. Iupiter quoque infelicem locum optinens si eadem respiciat, in conspectu regis et gentium predictum mortis genus infert. Idem etiam ascendenti aut Soli et Lune oppositus carceris mortem donat. Mercurii itidem respectus cum eo, maxime si loca vite et id genus respiciat, idem portendit. Veneris quidem respectus sortilegiis et veneficiis et muliebri muliebri] corr. ex mulibri M fraude mortem inducit. Luna quoque in eisdem locis, potissimum in Virgine et Piscibus, aquis submergendo interimit. Sol namque in signo quadrupedum et in Martis respectu post lapsum a bestia vel eminentiori loco mortem indubitanter apportat. Mars iterum dum alienum a sue proprietatis locum possideat, Solem et Lunam de atarbe atarbe] atharbe V vel oppositione et de signo humane forme respiciens, in bello mortem tribuit. Mercurius vero eum respiciens insidiatoris alicuius vel furis vel homicide mortem incurrere designat. Amplius Sol in signo a propriis partibus reciso aut cum Perseo ascendens capite truncari in totius plebis conspectu permittit. In Scorpione aut Aquario cirurgie causa, in quadrupedum quidem signo medicamine mori significat. Sol rursum et Luna si predictis assentiant, infelicem obtinentes locum, in totius plebis conspectu regia interire manu perhibent. Infortunatis vero ibidem convenientibus aut altero alteri opposito secundum locorum quem quem] quam BV obtinent naturam mors iminere testatur. Amplius utraque infortunia si in loco mortis quemlibet dominatum administrent, insepultum feris et avibus exponunt. Preterea eadem in signo sue configurationis existentia et absque fortunatorum respectu et absque fortunatorum respectu] ab infortunatorum respectu V in peregrinatione mortem conferunt. Precipue hiis que mortis mortis] add. et del. †n...† M ducatum administrant Administrant is the last word in B in ⟨8⟩ 8] V; VIII V1; vac. M existentibus, Luna denique in predictorum tetragono tetragono] tetragona M locorum, id expressius conffirmare videntur.
⟨IV.10⟩ De annorum distributione capitulum 10 De annorum... 10] i. m. M
⟨I⟩llud Illud] V quoque quod in libri huius exordio multis et maximis rationibus subnixum, de natura videlicet terrarum et nationum et ciborum ⟨dis⟩similitudine dissimilitudine] V1, prescripsimus, ne[c] nec] ne V ex nativitatibus nativitatibus] corr. ex natutaitatibus M et nativitatum aliis et aliis exponendis negotiis in nos met ipsos error aut infamia iuxte iuxte] iuste VV1 retoqueri valeat, hoc in loco congruum videtur denuo memorie commedare. Posset enim aliquis in medium et vice questionis proferre qua de causa Ethiopes candore et capillorum lenitate priventur et econtra quid Germanie aut Romanorum Romanorum] add. et del. vel M incolis nigrum colorem aut capillorum crispitudinem auferat; amplius quare eidem tam corpore quam forma et disciplinarum amore a Romanorum peritis dissentiant, malos mores, pravas consuetudines, doctrine ignorantiam, figuram terribilem sibi tamquam proprium vendicantes. Posset etiam non minus venire in dubium quare hominum plurima multitudo sic interdum unius consuetudinis morum etiam vel legis identitate identitate] corr. ex id antitate M indissolubili amore vinciantur, quatinus suis abrenuntiare institutis ut ad alia transeant summum summum] sumum M nefas existiment. Ad hoc iterum accedere videtur qua ratione in tali sorore in tali sorore] Itali sororum VV1 matrimonio, Egiptii vero matrum conubio teneri recusent, cum multos id fecisse nec in honestatis iura se timentes peccasse legamus. Hec, inquam, et horum similia que iuxte iuxte] iuste VV1 obici posse videntur stellarum prestituta lege et nature designata proprietate in annorum distributione minime equari minatur minatur] mirantur V1. Hos tamen certos appetitus et invariabiles consuetudines usus et eorumdem firmam in quaslibet genus in quaslibet genus] in quaslibet gentes V1; in qualibet gente V, prout locorum et generis diversitas exigere videtur, distributionem ex rato et indissolubili indissolubili] corr. ex insolubili M summe divinitatis iudicio, que in primo conditionis tempore quos debuit proprietatum motus rebus conditis contulit, manare credimus. Sed qui predicte ambiguitatis nodo tenentur, consimili rationis sue argumento inducti, annorum partitionem secundum pueritie vel iuventutis annos attendentes, querant ⟨quid⟩ quid] VV1 obesse puero videatur qui stellarum nuptias aut alterius professionis genus administrantium munus suscipiens, quare infra annos huius impotens officii id exercere non valeat, prout adolescentes qui tempus et vires et huius artem operis sunt adepti, aut quamobrem senex qui stellarum administratione, annorum partitione facta, filorum acceperat munus ad iuventutis florem, ut filios iterum procrearet, revocari non meretur. Verumtamen hec et his similia ex occulto et ineffabili Dei iudicio in sue nativitatis tempore, sicut humani generis et consilii moderatrix sapientia disposuisse creditur, ⟨contraxerunt⟩ contraxerint] VV1. Nos igitur nativitatum naturam et annorum ordinationem pro pro] VV1; per M eorum consilio et negotiorum suo tempore et loco dispensatione[m] dispensationem] dispensatione VV1 refferentes refferentes] corr. ex differentes M a lunari circulo qui ceteris inferior, nobis vicinior efficitur ducemus exordium. Unaqueque enim stella, sicut infant⟨i⟩um infantium] V annos dispensat, propriam infantis nature nature] i. m., corr. ex naturam M largitur et suam. Unde annorum universitatem, quid demum diversitatis in eisdem, que ex nativitate deprehenditur, natura generes generes] generet VV1 quis diiudicare poterit.
⟨Quatuor⟩ quatuor] V; vac. M itaque ipsius nascentis priores annos, eorumque consilium ac statum Luna moderatur et observat. Ipsum namque corpus humorum habundantia ⟨et⟩ et] VV1 mollitie viget, hebes gustus, tempestiva educatio, nullius tamen artis vel ingenii discreptio discreptio] discretio VV1. Ipsa etiam anima tam hebetis carceris corporis reclusa ab omni opere et consilio deses quiescit. Hec quidem omnia lunaris administrationis per illos ⟨4⟩ 4] V; quatuor V1; vac. M annos prestat iudicium. Mercurius autem ⟨10⟩ 10] V; X V1; vac. M, qui est medietas ⟨XX⟩ XX] V1; vinginti V;vac. M, minorum videlicet ipsius annorum predictis adiungit adiungit] adungit M. Cuius ⟨etiam⟩ etiam] V; vac. M mercurialis moderationis fidem faciunt ipsius nascentis non quantulacumque discreptio discreptio] discretio VV1, doctrine capacitas, correctionis correctionis] correptionis VV1 tolenratia, memoria, iugum memoria, iugum] memoria vigil V. Quicquid enim exercitio et disciplina duce diligens intellectus cura suscepit, anima sinu memorie condita iam reservat. Hos ⟨decem⟩ decem] V; X V1; vac. M mercurialis libertatis annos Venus consequenter ⟨8⟩ 8] V; VIII V1; vac. M adiciens. Veneriam itaque administrationem comprobare videntur mobilis et inconstans voluntas, inmoderatus cuiuslibet rei rei] sup. l. M appetitus, libidinis nimia et insatiabilis cupiditas, inmodestus amor, sompnia ⟨etiam⟩ etiam] VV1; vac. M et nocturne illusiones et his similia. Sol iterum ipsam consequitur, ⟨19⟩ 19] V; XIX V1; vac. M conferens annos et hoc est quarta et et] i. m. M inter annos media ordinatio. Hanc deinceps solarem dispensationem confirmant honesta consilia, ydonea correctio correctio] correptio VV1, libidinis temperantia, risus et iocorum iocorum] iocarum M quedam oblivio et si que sunt alia alia] VV1; †allera† M in iuventute vitia et errores. De hinc enim se ipsum probitatis imitatorem et virtutis amatorem, verendum, benivolum, affabilem et ⟨re⟩verendum reverendum] VV1 exhibet. Quinto quidem loco post Solem Mars ⟨15⟩ 15] V; XV V1; vac. M largitur annos, quo tempore videlicet iuvenilis virilem adeptus etatem, corpore laboribus exposito, in servitutu peractus honori multiplici, cura[tur]um curaturum] curarum VV1 sollicitudine multiplicitum multiplicitum] implicitus V; inplicitus V1, seculares amplexatur honores et delectatur adeptis. Martem vero Iuppiter ⟨12⟩ 12] V; XII V1 annos annos] corr. in an annos M largiens imitatur. Cum cum] cun M iam grandevus factus, deinde confectus senio inmodesti inmodesti] immodeste VV1 libidini abrenuntians Abrenuntians is the last word in M, cum anima iam pristine levitatis deses, in his que iuvenilis sunt audacie pigra efficitur et que incerta pro secularium amore non timebat timebat] V; †timere† V1 subire pericula, penitus derelinquit. His itaque et consimilibus ex⟨ec⟩uta executa] V curis liberioris vite genus deliberans tota mentis intentione que honestatis sunt sectatur. Que dum ab immundioris vite illecebris obnixe pedem exierit, tota ad alterius vite bonorum obtentum accelerat. Post hos quoque 12 annos in reliquum vite discursum et annorum effluentiam usque in mortis prestitutum terminum Saturnus consilii et annorum minister efficitur, quo tempore videlicet virtus iam debilis vacuatur, corpus frigescit, ipsius celeritas et reliqua bona deficiunt, anime etiam vis vegetabilis quasi defessa quiescit. Naturalis etiam virtus complectionis corrupta corpus totum quadam vetustate conficit, labor omnis fugitur.
Hec In V, a new section entitled De annorum distributione begins here omnia secundum stellarum naturam que hominum annos amministrant et si qua sunt alia prosequenda relinquimus. Amplius ad maiorem eorum que ex progressione annorum accidere videntur agnitionem V V] corr. ex VI V1 alhilegie videlicet consultoris loca ordinanda decrevimus. Sunt In V1, a new paragraph begins here autem hec gradus orientis, pars fortune, Lune, Solis et etiam medii celi gradus, non tamen alileg alileg] alhileg V consultor, inquam, ille qui hominis vite negotia disponit. Ad horum plenam cognitionem ⟨dominus alhileg⟩ dominus alhileg] V solus sufficere posse videtur. Ascendentis namque gradus ad corporum et peregrinationis infortunia notanda collocandus erit. Pars autem fortune augmentum diiudicat. Luna vero infortunia et preter hec nuptias indicat. Solis atazir dignitatem et regnum, medii quidem celi gradus negotiorum officia et cetera secularia exequitur.
Horum itaque omnium consideratio scientiam, regnum, benignitatem ⟨et dilectionem⟩ et dilectionem] V et consimiles nascentis actiones vel potius eventus exponit. Quotiens igitur hec loca quorum ordinatio superius observari precipitur ab infortuniis libera fortunatis iungantur, summum insinuant bonum. Multa tamen secundum annorum revolutionem hominibus videntur accidere que diversis respectibus alia et alia conferunt. Sepe etenim quam plures vidimus morte[m] mortem] morte V propinquorum aut eorum qui nimie dilectionis vinculo sibi familiarius adheserunt lamentabile dampnum incurrere, horum tamen tota hereditas atque superbia in proprie possessionis augmentum patrimonii iure concessit. Nonnulli itidem, dum proprie infirmitatis deriventur incommodo, regni aut dignitatis vel id genus honoris munere plerumque ditari merueunt. Preter hec autem nonnulla in nativitatibus innovari vel accidere previdentur. Que omnia ad plenum enodare aut perfecte expositionis luce perfundere impossibilitati, omnia quidem intacta et quasi corrupta et imperfecta relinquere negligentie potius quam ignorantie ascridendum foret. N⟨os⟩ nos] V igitur quicquid ad ea que nativitatibus prescripta leguntur attinere videbitur, quid scilicet fortune aut infortunii fortunatorum et infortunatorum respectus hominibus conferat aut quid potius ex celeri humane nature alteratione de bono in malum aut de malo in bonum annis succedentibus contrahere videa[n]tur videantur] videatur V, quantum ex diversitate vel convenientia fortunatorum et infortunatorum deprehendi potest, manifestare curabimus.
Loca igitur quorum predicta dispositio in infantum negotiis conveniens et utilis et necessaria quam maxime videtur, Sol scilicet et Luna, pars etiam fortune, gradus ascendentis et medii celi, in principio notanda concurrunt. Eorum nanque singula, propria et principali significatione ducatus ditescit. In eorum quidem ordinatione quotiens radiis fortunatorum et infortunatorum applicantur, aliarum etiam in eadem respectus, utrum de conventu aut oppositione, tetragono vel etiam exagono vel trigono fiat, non minima consideratione indiget. Quotiens igitur cuiuslibet eorum accessus vel coniunctio de conventu vel oppositione sive tetragono fiet, detrimentum et infortunium ipsa die applicationis futurum expectat, prout ipsius alhileg cum infortunatis de predictis locis applicatio superius insinuata decrevit. Si ergo de trigono aut exagono facta fuerit applicatio, que imminere huius nature videbuntur mala minus noxia indicentur.
Amplius quecumque stella his locis propinquior corpore vel radiorum aspectu reperitur, eorum ministram statuemus. Stella igitur radiis aut corpore consilii ministra huius generis infortunium infortunium] infortunii V ducatum dispensat, quousque ad alterius stelle corpus aut radios fiat applicatio. Preterea in Lune distributione dux et consultor ipsius termini dominus statuetur, annos etiam ab ascendente sumentes singulis gradibus annos tribuamus. Ea quoque partitio ab ascendentis gradu secundum ipsius ascendentia climatis aut regionis in qua quis natus est ordinatur. Medii quoque celi duc⟨a⟩tus ducatus] V ab ascendentibus recti circuli inchoata inchoata] inchoans V, pro singulis gradibus annos assumens statuatur. Medium namque celum est pro⟨pri⟩e proprie] V ascendens ipsius equinoctialis linee, deinceps autem Solis atazir atazir] attagir or actagir V secundum locum radiorum quos in tertio libro descripsimus descripsimus] Ptholomeus describit V firmetur, nec minus etiam secundum longitudinem et horarum tempora, sicut de alileg alileg] alhileg, corr. ex alheleg V ordinatione in capitulo ubi de vita agitur satis aperte dictum est.
Amplius annorum distributio ab oriente ⟨cum predictis ascendentibus sumit exordium. Conversio quoque annorum ab oriente⟩ cum... ab oriente] V natali, anni videlicet prioris, notanda occurit. His demum ita constitutis ad eadem loca et eorum statum, quorum ordinatio omnium in annorum conversione superius observanda iubetur, nostra eat intentio. Eorum namque applicatio et que stella suum amministret consilium a primo anno in ordinem requirenda erit. Singulis quoque annis puero signum unum quod in eodem ipsius negotium disponat tribuendum erit. Ipsius quoque signi dominus et eiusdem stella stella] add. et del. in V1 amministrans ⟨non⟩ non] V minorem exigit cautelam. Ea namque officium distributionis omnium locorum ⟨quorum attagir attagir] attagir or actagir V superius docuimus et anno principaliter assumit. Ex quorum omnium⟩ quorum attagir... omnium] V statu et modo habendi iudicantis pendet narratio. Ab ascendente igitur principio ducto unicuique anno signum unum usque in finem [tri] tri] om. V vite tribuatur. Quorum ducatus consideratio iudicium premonstrat. In mensium itidem distributione prima nascentis die[s] dies] die V notata signis singulis menses singuli concedunt⟨ur⟩ conceduntur] V et ab ascendente mense XXVIII diebus constituto ducatur exordium. Verumtamen dierum inceptio a prima die nativitatis facienda erit. Et cum unumquodque signum diem integrum cum sui tertia parte sortiatur, huius ordinationis initium eiusdem mensis signum possideat. Annalis rursum ipsius nascentis conversio secundum anni ingressum discernenda videtur. Principium quidem temporum agnitio declarabit, sicut frequenter docuimus sicut frequenter docuimus] sicut apud Tholomeum frequenter legimus V, quotiens videlicet Sol ad idem signum et gradus gradus] gradum V et punctum sit recursus, quem videlicet hora nativitatis, dum scilicet infans de utero matris, terras novus incola visurus, obtinebat, prodiit obtinebat, prodiit] inv. V. In secundo quoque libro horum differentiam temporum et quomodo inveniri possunt monstravimus In secundo quoque libro... monstravimus] Ipse etiam Ptholomeus... in secundo huius voluminis libro aliquando monstravit V, dum Sol, inquam, quatuor tropicorum initia signorum, ⟨quibus⟩ quibus] V tempora discernuntur, adire festinat. Eodem quoque capitulo ad inveniendam anni convesionem, suum potius ingressum consimile prestat documentum. Anni igitur conversione[m] conversionem] conversione V iam notata ipsius terminationis signi[s] signis] signi V, eiusdemque anni et mensis et diei dominos non minori cura prosequi memento. Quarum etiam stellarum natura annorum, mensium et dierum obtineat ducatum firma teneatur memoria. Nam si quelibet sue proprietate nature eorum que prediximus, anni solis Solis] scilicet V, mensis, diei, sola ducatur ducatur] ducatus V officio teneatur, ipsa amministrationis potentia pre ceteris dignior memorabitur.
Est preterea non minori intentione curandus curandus] curandum V, quoniam Quoniam should be probably corrected into quomodo Iovis et Saturni natura, pro eorum videlicet de signo ad signum aut de natura ad naturam tarda applicatione, annorum consilium specialiter vendicavit. Solis aut Martis et Veneris et Mercurii proprietas mensium negotia deponit. Horum namque de signo ad signum transitus mensis spatium videtur exigere. Luna vero pro ipsius applicationis vel motus celeritate dierum consilio preficitur. Si igitur stellarum aliqua eorum que predicta sunt aliquid amministret, ut videlicet in ⟨consilio⟩ consilio] om. VV1. We should add, at least, one word for preserving the grammatical correctness of this sentence (for example,consilio or ducatu) annorum vel mensium aut dierum pre ceteris roboretur, universa ipsius operatio atque negotium secundum proprias mansiones et excellentiam proprietatis in loco proprio et secundum naturarum ⟨propriam⟩ propriam] V ammixtionem confirmatur. Dilationem proventuum aut celeritatem aliarum in easdem respectus, sed et ipsius administrantis stelle natura declarabit. Preterea loci ipsius in quo terminantur alhileg alileg] alhileg V dominus, dominus etiam etiam] sup. l. V1 anni cum domino distributionis configurati et concordes rei tunc temporis significate et diuturnitatis firmamentum prestituunt[ur] prestituuntur] prestituunt V. His itaque se habentibus, si alterius alterius] alternus V earum inveniatur respectus et in alileg alileg] alhileg V principio sit, etiam et convenientia in annorum conversione conversione] athawil V, debite significationis diuturnitas succedet. Eorum enim nature convenientia et alestima, ⟨id est conventus proprietas⟩ id est... proprietas] V, in nativitatis principio deprehensa ⟨hec⟩ hec] V precipue largitur. Prosperitatis etiam seu incommodi naturam, quod eodem anno futurum expectas, stella aluveleia aluveleia] aluveleia or alvueleia V1;aguelia V, ipsius anni scilicet naturam dispensans, eiusque loci convenientia sive diversitas in nativitatis, inquam, principio notata relelabit. Horam etiam qua hec accidere debeant signa in quibus ⟨anni et⟩ anni et] V menses terminantur manifestius exponunt.
Amplius ⟨si⟩ si] V oriente[m] orientem] oriente V quo⟨quam⟩ quoquam] V stelle in annorum consilio usquam usquam] nunquam V desentiant, ex earum quidem benignitate nature iudicium profecto manifestabit. Diverse namque et dissimiles tam loco quam bono, in oppositione aut tetragono existentes secundum earum nature malitiam iudicium fieri hortantur. Stella etiam in nativitatis principio aut annorum partitione vel eorumdem conversione ministra et regnans boni vel mali constantiam portendit, precipue annis qui eventus ordinationi presunt configurata et conveniens reperta. Igitur secundum ipsius potentiam ducatus quem in nativitate deprehendes nascentis iudicium salubre aut contra referendum erit, dum ipsa in annorum distributione ducatus amministrationem sibi proprie ascribat. Amplius dum stelle in nativitatibus et annorum consilio dissimiles sint et diverse secundum fortunatorum vel infortunatorum convenientiam, sicut de naturarum concordia supra expositum est, boni vel mali promissum indubitanter expectes. Huius denique eventus augmentum sive diminutionem vel potius constantiam diversitas naturarum et convenientia satis commode prefigurat. Que omnia eclipsis natura, stellarum necnon ducatus et eorum convenientia, cum de una una] universali V et propria stellarum significatione ageretur ageretur] augentur V predicta, si diligens ⟨exercitii⟩ exercitii] V adhibeatur intentio, liquidius aperire sufficiet.
Explicit liber Ptolomei. Explicit liber Ptolomei] Ad laudem omnipotentis Dei finitur Quadripartitus Ptholomei V