⟨II⟩
⟨II.1⟩ De partibus huius[modi] huiusmodi] huius VV1 artis
⟨II.2⟩ De proprietate climatum et gentium
⟨II.3⟩ Que regiones et gentes quibus stellis ⟨aut domibus aut ternariis⟩ aut domibus aut ternariis] V1 (cf. f. 45v and f. 47v); i. m. M (f. 97r). conveniant et quid proprietatis ex hiis contrahant
⟨II.4⟩ Que regiones quibus signis subdantur
⟨II.5⟩ Quid proprietatis sive nature in regionibus et gentibus stelle fixe optineant ad similitudinem Solis et Lune et erraticarum V stellarum
⟨II.6⟩ Quid communiter in gentes et in urbes soleat accidere
⟨II.7⟩ Quibus terre partibus aut quo etiam tempore fiant
⟨II.8⟩ Quo tempore hec accidant mala
⟨II.9⟩ Qua gente hec innovetur corruptio
⟨II.10⟩ De virtute et natura et cuiusmodi sit eventus horum et quid eclipsis portendat
⟨II.11⟩ De colore eclipsis eclipsis] eclipis M et cometarum et earum nomi⟨ni⟩bus nominibus] VV1
⟨II.12⟩ De ingressu anni inveniendo
⟨II.13⟩ De natura signorum secundum eorum partes et aeris mutatione iuxta ipsorum alterationem
⟨II.14⟩ De singulis anni temporibus, mensibus et diebus quid accidat
⟨II.15⟩ De signis que in Sole et Luna et stellis et etiam in celo videntur
⟨II.1⟩ ⟨De partibus huius[modi] huiusmodi] huius VV1 artis⟩
⟨C⟩um cum] i. m. M omnia precepta et principalia que quasi ducatum quemdam in astronomiam prestare videntur sua proprietate et suo ordine superiori libro descripsimus, consequens est igitur eorum que futura sunt scientiam, quorum videlicet cognitio antequam fiant scientiam non non] add. et del. fu M refugit, aperire. In primis igitur eorum que natura siderum impellente sunt futura divisionem biforiam biforiam] bifariam BVV1 faciemus. Pars itaque prior et dignior que etiam ordinis principatum tenet est universalis scientia coadunativa et cetera que sunt huius partis generaliter complectens. Pars autem secunda est que singulorum proprietates negotiorum attendit et quod in singulorum proprietatibus hominum solet accidere diiudicat et hec dicitur nativitatum scientia, quam scilicet geneziam dicere possumus.
A priori igitur parte, universali scilicet, exordiendum censemus. Cause etenim que maximas res et universales ad actus perducunt hiis que singularum proprietatibus rerum effectus conferunt fortiores iudicantur. Sed quoniam omnis pars suo toto inferior ⟨est⟩ est] V, pars universalis tam natura quam ordine particularem antecedit, quamvis enim particularia quamdam affinitatem cum totis possideant, necesse tamen est eum qui partium cognitionem habere desiderat totum prius cognoscere, deinde partes sequestrare. Universalis igitur scientia est eorum que terris, regionibus et civitatibus futura iminent generalis cognitio, sicut sunt bella, fames, victualium copia, fulgura, terre motus et hiis similia vel potius inferiora hiis que videlicet singulis anni temporibus ex augmento vel diminutione caloris et frigoris et ventorum intemperantia circa terre et arborum fructus, affluentiam aut sterilitatem non ⟨n⟩unquam nunquam] V accidere videmus. Secunda autem est que maxima et eis inferius singulis civitatibus et regionibus futura iminent previdere. Compendiose itaque dicendum est quid operis et efficacie in climatibus et regionibus et civitatibus signa et stelle optineant, quid etiam in singulis anni temporibus ex Solis et Lune conventu et oppositione, eclipsi etiam et ceteris accidentibus accidat, sicut est de earum cursu ⟨et statione vel adustione et adustionis egressu⟩ et statione... egressu] V1 ceterisque stellarum motibus, videlicet cum fuerint orientales aut occidentales, celeres aut tarde, adhuc etiam quid proprietatis et convenientie secundum climatum diversitatem singule singule] add. et del. partes M gentes ex aere et nature complexioni complexioni] complectione V sortiantur. Quid etiam in humanis et bestiarum corporibus pro diversitate status et habitus ex signis participibus et ex stellis que eorum fruuntur dominio signis quam pluribus provenire manifestum sit, non minus investigari censeo.
⟨II.2⟩ ⟨De proprietate climatum et gentium⟩
⟨G⟩entium Gentium] i. m. M diversitas in colore et corporis corporis] corr. ex corporeis M statu, moribus, etiam et natura et quicquid in figurarum proprietate declaratur tribus de causis procedit. Prima quidem remotio terre ab ysimerino et hec dicitur terrarum latitudo et diversitas visionis. Secundam faciunt signa que supra verticem terre illius transeunt et huius nature preferuntur. Tertia est ex natura stellarum hiis dominantium.
Quicquid terre incolitur et in septentrione se distendit totius habitabilis quarte parti compensari potest. Huius autem quod quod] add. et del. est M dextrum est et ad austrum accedit vicinius sunt terrarum regiones quas deorsum signa discurrunt que inter inter] add. et del. nocti M equinoctium vernale et solstitium estivale, inter Arietem Arietem] Aerietem M scilicet scilicet] sup. l. M et Cancrum, locum possiderunt. Cum autem Sol in medio discurrit celo, immoderatum calorem apud harum incolas constans est fieri. Quare color eorum niger, capilli crispi, ipsi pigri, grossi, calide nature, figure terribilis et silvestris eorum status. Hii a quibusdam Alhabaissa Alhabaissa] Alchadaissa V, id est nigri, a nobis Ethiopes vel Mauri dicuntur. Nec iste calor calor] color VV1 homines ⟨solum⟩ solum] VV1, verum etiam omnia que fruuntur illo aere, animalia scilicet Ethiopes… scilicet] BVV1; i. m. M. In M some words are not legible because of the binding of the manuscript. et arbores, et hoc propter expressum calorem, inficere videtur.
Que autem pars incolitur et a sinistris adiacet, septentrioni proprinquior propinquior] add. et del. que autem pars incolitur M, supra quorum verticem Bennennais Bennennais] om. B; Bennays V; Benenais V1 apparent apparent] add. †Fullenetuars† id est filie Feretri B, pro cursus Solis remotione et propter caloris absentiam ab incolis tellus frigescit et humor multus efficitur qui eorum moderatrix moderatrix] moderator V et quasi rector existit et, quia prevalere creditur, a calore nunquam poterit dessicari. Horum itaque color candidus, capilli lenes, corpora longa, nimius cibi appetitus, animus inconstans, natura frigida, corpus et natura pro nimia frigiditate terre silvestres silvestres] i. m. M. Eos enim hyemps immoderata immoderata] add. et del. equatur M prosequitur, aer frigidus, arbores similiter procere, animalia indomita et hii Rutheni dicuntur.
Qui autem inter eos, quos quos] sup. l. M deorsum transit Cancer et quorum vertici Bennennais Bennennais] Benenays V; Bennenais V1 apparent, inhabitant, quoniam Sol nec plene supra has has] hos VV1 transit, nec nimis ad septentrionem ⟨in meridie⟩ in meridie] V1 declinat, eorum aer temperatus, locus eorum conveniens, terra plana nec nimius calor nec multa frigiditas, color et corpora modum sectantur, boni mores, optima complexio et quecumque in eorum actione vel motu succedunt, proprie digeruntur. Sed qui a dextris adiacent et austro propinquius, subtilis intelligentie, pure discretionis, accutioris intellectus, astrorum periti, reliquas demum artes que subtili indagatione adipisci valeant equanimiter perscrutari laborant. Eorum namque vertici stellarum mobilium cursus et medii zodiaci via affinior, unde precipue ad astrorum inquisitionem animantur, quare animorum complexio propinquiorum stellarum motui motui] corr. ex motiva M familiarius affici meretur. Ex hiis etiam qui sunt orientales, sexus virilis maxime dominatur, honoris sive regni cupidi, avidi glorie, sublimari gaudent, omnia publice fieri exoptant. Sol enim orientalis est, unde pars illa diurna, virilis et merito dextra vocatur. Nam et animalium pars dextra universaliter a philosophie sectatoribus fortior deprehensa est. Similiter eius partis animalia fortiora laboris potentia et pre ceteris patientia, ad quelibet maioris maioris] corr. ex maioribs M probantur tolerantie.
Ex hiis etiam [que] que] om. VV1 qui occidentem incolunt, effeminati, molles eorumque actus in maxima parte leves et occulti. Luna namque sub proprio ortu iuste occidens vendicat et ibidem novam representat lucem. Et quoniam in eo loco semper a Solis conventu discendens ascensus primos incitat, hanc partem muliebrem et nocturnam et merito sinistram pro ipsius orientis diversitate appellarunt.
In hac etiam de qua communiter egimus par⟨ti⟩tione partitione] V sunt alie qualitatum proprietates ad invicem differentes, in consuetudine videlicet et natura et lege pro aeris quo quo] corr. ex que M fruuntur calore aut frigore aut temperantie communitate, qui singula ad sui similitudinem reducere conatur. Ex horum itaque augmento vel diminutione in singulis regionibus et locis pro terre altitudine sive depressione aut medio statu, preterea ex huius vel huius maiori affinitate que predicta sunt variantur. Cuius cuius] corr. ex cum M rei exemplum in promptu habemus. Multi namque hominum ex maris vicinitate naute officium sortiuntur, alii quieti et paci dediti, quoniam quam incolunt terra multis fructibus et ceterorum copia bonorum redundat. Climatum similiter convenientia ad signa supra se transeuntia refertur. Singulorum namque climatum climatum] add. et del i M natura ex signis signis] sigmis M que horum participant et ex stella que huius consilii dominatur procedit. Nec est presentis tractatus singulorum proprietatem climatum communiter et proprie discutere, verum huius rei facienda est divisio. Exponemus etiam uniuscuiusque partis naturam secundum regiones et civitates expressa veritate, prout signa et stelle eorum proportionem et dominatum retinent.
⟨II.3⟩ ⟨Que regiones et gentes quibus stellis ⟨aut domibus aut ternariis⟩ aut domibus aut ternariis] V1 (cf. f. 45v and f. 47v); i. m. M (f. 97r). conveniant et quid proprietatis ex hiis contrahant⟩
⟨I⟩n In] i. m. M superiori libro zodiacum secundum circulos tres et secundum partes quatuor quas ternarios vocant divisum esse retulimus. Est enim primus ternarius Arietis Arietis] corr. ex Ariestis M, Leonis et Sagitarii, ab occidente septentrionalis. Eius consilii moderatorum primus Iupiter, quia est septentrionalis, Mars enim sequitur hunc, quia est occidentalis. Secundus ternarius Taurus, Virgo, Capricornus, australis quidem ab oriente. Eius bonitatis primus custos Venus, quia est australis, post hanc sequitur Saturnus, quia est orientalis. Ternarius quidem tertius Gemini, Libra, Aquarius et est septentrionalis ab oriente. Eius consilii primus actor Saturnus, quia est orientalis, primo primo] post BVV1 hunc sequitur Iupiter, quia est septentrionalis. Quartum autem ternarium Cancer, Scorpius, Pisces conficiunt, australis quidem ab occidente. Eius prosperitatis primus custos Mars, quia est occidentalis, hunc Venus sequitur qui⟨a⟩ quia] BVV1; add. sup. l. vel quia M (other hand) australis est.
Cum igitur partes iste ut iam supradictum est cognitioni subiaceant, terram habitabilem et quod ex ea incolitur in partes quatuor restat dividere. Terminus igitur igitur] add. et del. l M partitionis huius in longitudinem a nostro mari quod Hercules divisit, a mari scilicet Rutheno vel potius potius] iter, but then del. M Britanico, usque ad orientis orientis] corr. ex orientes M montes et horum sequentia distenditur. Sed hec inter austrum et aquilonem notatur divisio. Partitio autem latitudinis secundum lineam que transit ad mare Ganuz Ganuz] Ganuz M; Gamir B; Egeum V; Gamic V1 et Minetiz Minetiz] Minecir B; Vimetic V1; om. V et Medorum et ad mare parvum, Tirenum scilicet, distenditur. Hec itaque linea occidentem et orientem sequestrat. Verumtamen hee due linee se intersecantes in quadrifaria terre habitabilis habitabilis] corr. ex habilis M (other hand) divisione conveniunt. Que quatuor partes secundum ternariorum quatuor sectiones considerari debent.
Habitabilis igitur loci prima partitio que videlicet in⟨ter⟩ inter] V1 septentrionem et occasum locatur has continet regiones et urbes que sunt terra videlicet occidentalis et quod est inter Paludes et Eufratem, Roma Romanorum etiam tellus, terra Gaditana, Suevia et Francorum regio, que ⟨omnia⟩ omnia] V1 communi nomine Europa nuncupa⟨n⟩tur nuncupantur] V1. Pars autem altera huic opposita que est australis ab oriente Scitiam et Aracusam Aracusam] BVV1; corr. ex Arcusam M (other hand) et Scotiam habet que communi nomine Maior Asia dicuntur. Pars itaque septentrionalis ab oriente est terra Alhara Alhara] Alham V; sup. l. id est Sentonia M (other hand), dextra scilicet ab Asia, et dicitur Alausconia. Pars autem huic opposita, videlicet australis ab occidente, terra Ethyopum que Libia dicitur.
Igitur quod quod] BV1; corr. ex quid M infra has extremitates et has quatuor partes concluditur ad medium terre habitabilis se extendit. Partium autem altera[m] alteram] altera VV1 alteri opposita est. Nam et Europa que septentrionalis septentrionalis] add. et del. dicitur M est ab occidente Indie Ma⟨io⟩ri maiori] VV1; corr. ex mari, then del. M (other hand) que est australis ab oriente opponitur, prout utriusque proprietas et nature alteratio exigere videtur. Et in hunc modum reliqua. Unaqueque iterum quarta in duas se dividit partes. Unde singule portiones ipsius proprietatis ternarii, cuius dominus sibi erit affinior, participant. Nam quod iuxta terminorum terminorum] BVV1; terminiorum M fines consistit quarte illius quam idem ternarius defendit generali qualitate qualitate] qualitati V communicat. Quod autem versus terre habitabilis medium continetur secundum stellarum que ipsius ternarii consilium administrant naturam et modum se habere necesse est. Mercurius vero in hiis extremitatum extremitatum] corr. ex extremitatibus M finibus a medio terre remotis nichil communicatis specialiter assumpsit, cum totius ternariorum ternariorum] BVV1; corr. ex tenariorum M (other hand) beneficii quod partibus terre habitabilis subservit generaliter particeps exstat. Quemadmodum tamen quandam quandam] quedam VV1 ipsorum communis moderatio atque proprietas in omnem ⟨singularum⟩ singularum] VV1 partium se accomodat accomodat] accomadat M naturam, ipse itidem mediarum particeps factus regionum hiis conveniens et configuratus accedit.
Prima itaque istarum quatuor est septentrionalis ab occidente Europa, et inhabitatur communicatque ternario quam quam] quem VV1 Aries et Leo et Sagittarius componunt. Hanc huius ternarii domini moderantur, primum Iupiter, Mars postea, si orientales fuerint. Est etiam et in hac earum quarta portione in terris et regionibus et gentibus Britannia, Galicia, ⟨Germania quam quidam Sclavoniam nominant, Constantinopolis, Italia, Galia⟩ Germania… Galia] VV1, Sicilia, Apulia, Malta et etiam Hyspania. Harum, inquam, regionum incole ex istius potissimum ternarii, sed etiam stellarum que earum dominantur sexu masulino in elatione conveniunt. Sunt enim sublimis animi, dedignantur subiugari, libertatem appetunt, arma concupiscunt, laboris patientes, nec tamen regiminis periti, superbi, decens decens] corr. in decentis M (other hand) ornatus et hec Iovis et Martis dono qui hunc ternarium moderantur. Sed quoniam ternarius iste in principio masculus, femina quidem in fine, quidam eorum nullatenus zelo mulierum ducuntur, sed impudenter se appetunt, nichil turpe commisisse se estimant. Est enim in eorum corporibus quedam mollities, quamvis animo sint viri silvestres, feroces, animo feris similantur. Harum itaque regionum quibusdam, videlicet Britanii Britanii] Britanie V, Galicis Galicis] Galicie V, Sclavonis Sclavonis] Sclavonie VV1, Aries et Mars precipue iminent et eorum nature communicant. Quare earum incole turpiter et depravando locuntur, animosi, primos bellorum impetus amantes, operibus bonis student, fide vigent, cognatos diligunt, nichil bonum vel laudabile preponunt preponunt] postponunt VV1. Italiam demum, Apuliam, Galliam et Siciliam Leoni et Soli, ut qui ipsorum configuratione nature preferuntur, subiciunt. Unde regii et nobilitatis libertate libertate] liberalitate V sublimes, in subiectos modesti et utiles et in regnando periti. Faltanie Faltanie] Salerne V autem, Malte et Hyspanie Iupiter et Sagittarius pre ceteris dominantur, quare quare] BVV1; corr. ex quarum M (perhaps other hand) ipsarum populi liberi, quieti, in sermone modesti et animo veri, iustitie debitum sponte solventes solventes] BVV1;corr. ex solventem M (other hand). Huius autem partis quarte que versus terre habitabilis medium ordinantur, sicut est Barcha Barcha] Constantinopolim V; sup. l. Constantinopolis M (other hand) et Meonia, et Baludia Baludia] i. m., add. id est Macedonia M (perhaps other hand) et Achaia et maritima Maioris maioris] minoris VV1 I⟨n⟩die et insula Kabroz et Baludia... Kabroz] i. m. M, omnes, inquam, iste naturam naturam] nature V partis ternario ternario] ternarii V australis ab oriente sunt subiecte, scilicet Tauro et Virgini et Capricorno. Sequitur sequitur] sequuntur VV1 etiam figure stellarum proprietates que huius ternarii dominantur, Veneris scilicet et Mercurii, harum incole sunt subiecti. Unde natura eorum et complexio tanquam tanquam] iter, but then del. M; tam VV1 ⟨animo quam⟩ animo quam] VV1 corpore composita est. Sunt enim fortes, periti ex Marte qui in Capricorno sublimatur, qui simul etiam cum Iove proprio illius quarte dominatur ternario, inest animi sublimitas et proprie consuetudinis observantia, in negotiis prompti. Ex Iove autem animi bonitas, correptio correptio] correctio V1, libertas, optima consuetudinis sive legum electio, edificiorum amor et regni. Venus iterum tam ciborum quam vestium honestum confest apparatum, corporis et vestium munditiam, iocos et cantus et musice modos. Ex Mercurio, honestus conventus, summum in philosopha studium, sermonis veritas, alienos amant, hospilitatem sectantur, iustitie debitum observant, placet etiam linguarum diversitas. Sed quoniam Venus circa vesperum sepissime est occidentalis, depositum servant, celant consilia consilia] corr. ex consilium M. Item, si hee regiones particulariter dividantur, qui in Asie in Asie] Indie V Minoris litoribus et Kabros Kabros] corr. ex Carbos M (perhaps other hand) insulam habitant, Tauri et Veneris subiecti sunt dominio, molles, ornatus tamen amant munditiam, sed maxime gule dediti. Et qui valas Ciriciam Ciriciam] ciriam V; Cirichiam V1 et Achaiam et Aente Aente] Crete V; Acrete V1, Virginis et Mercurii nature respondent; in ratione disserendi student, bona anime magis quam corporis ut potiora secuntur. Macedonie sunt et Constantinopolis incole, Saturni nature et Capricorni subduntur. Unde lucra et regna expostulant, bestiarum bestiarum] corr. ex bestitarum M voluptatibus dediti, quoniam inter alicuius alicuius] corr. ex ali M legis claustra teneri recusant.
Secunda autem quarta, australis scilicet, ab Asia maiore que dextra ⟨est⟩ est] BVV1;sup. l. M (perhaps other hand), ab [Ab]aracusa Abaracusa] Aracusa BVV1, iterum ab extremis Scithie et mari Indico, a termino etiam Rusie, Arabcali Arabcali] Arabcali or Arabtali M; Arbacali VV1 et Marsie, Chaurosie, Corasinen Corasinen] Corasine id est Cornisani V, Farachie Farachie] Furachie V; Farastie V1 et Tabresten Tabresten] Tobasten V; Tabrasten V1, Asur Asur] Assur VV1, Persie et Babilonis distenditur. Quorum omnium situs totius terre habitabilis respectu et Tigridis in Eufratem commeatu inter austrum austrum] astrum M et orientem ipsiusque partis ternario, Tauro, Virgini, Capricorno favent. Hiis etiam Venus cum Saturno preest, cum orientales fuerint. Cuius partis incole eisdem communiter serviunt, Venerem enim sub nomine divinitatis adorantes, eandem Ysim appellant. Sed et Saturnum colentes, Solis lucidi vocabulum eidem ascribunt. Horum quam plures prescii sunt futurorum, accurate pudibunda tractantes pro earum configuratione stellarum que generandi modum conservant, munditie totius amici. Quia ergo Veneris natura verecundiam impendit, parentes venerantur, mulieres appetunt et iocos ad ad] vel B; ac V; et V1 cythare vel quorumlibet musicorum instrumentorum tactus plaudunt plaudunt] corr. ex plaudeunt M , cantus, voces, saltus et corporis gestus amant, victus et vestitus munditiam sectantur et ⟨se⟩ se] V ipsos deliciose adornant, depingunt, Veneris hoc conferente natura. Ex Saturno item, cum orientalis fuerit, cum matre et sororibus contra⟨h⟩unt contrahunt] V sollicite fornicari, rerum subtilium inquisitione inquisitione] add. et del. g M gaudent et se invicem excedere contendunt, quamvis enim delicate viventes sint effeminati, virtus ista ⟨animi⟩ animi] V1 corporis vires non relinquit. Ad hoc, quia Solis potentia et Saturni orientalitas hiis preesse creduntur, magnanimi, fortes et bellicosi sunt. Quod si prescriptas regiones particulariter quis dividat, Taurus cum Venere Carmen, Numidiam, Persiam, Parthos etiam vendicavit. Horum animo artium sedet mollities, manifesta cogitatio, ciborum capia capia] copia BVV1, deliciarum splendor, vestes picte et veneriis apte deliciis, eorum corpora multipliciter delicata atque effeminata pectore excepto operiunt. Qui autem Veneri et Mercurio regiones subditas subditas] corr. ex subtilitas M incolunt, Babilonii scilicet et Babiloniorum affines, a conventu conventu] commeatu V Tigridis in Eufratem usque ad insulam et Assur et Ierosolimis partes, discipline et correptioni correptioni] correctioni V subditi, quadruvii quadruvii] BVV1; corr. ex quadruii M (perhaps other hand) et scientie animus animus] omnis VV1, astronomie potissimum, secreta rimantur. Viget enim ipsorum mentibus puri intellectus discretio. Qui rursum Saturno et Capricorno conveniunt, sicut est India, Arabia Arabia] Arabulana V; Archadia V1, Mucaramen Mucaramen] Murcaramen V; Mucharamen V1 et Tauronomite et aliarum circumiacentium populi, hiis facies est deformis et sordida, ferox animus et intellectus durus. Huius autem quarte portionis partes versus habitabilis terre medium sunt Edom[i] Edomi] Edom VV1, Siria, Caldea, Philistin et Aliemen, Iudeorum scilicet et Arabum Arabum] corr. ex Arabaum M culte regiones, et huius quarte relique. Quarum omnium situs et proprietas eam que inter septentrionem et occidentem constat quartam respicit, iuxta dominorum proprietatem qui huius ternarii, Arietis scilicet, Leonis, Sagittarii, dominantur. Eorum bonitatis dominator primus Iupiter, Mars secundario, Mercurius vero particeps. Omnes equidem isti hoc precipue ⟨communiter⟩ communiter] V; comuniter V1 retinent quod hiis est largus animus in dando et accipiendo, discretio in mercatura et commutationibus cautela. Sunt enim fallaces, perfidi, fraudulenti, bilingues natura stellarum que huic presunt ternario conferente. Nam qui Edom, Philistim, Syriam, Ydumeam et ceteras ceteras] add. et del. partes M Hebreorum regiones habitant, Arietis et Martis nature subduntur. Unde proditionem, dolos, inconstantiam, preter hec animositatem et superbiam contrahunt. Qui autem Talor Talor] corr. in Thalor M (other hand); Tabor V; Thabor V1 et Hermon et qui Hermis Hermis] heremis V1 dominantur Leoni respondent et Soli, unde et hiis animus simplex, alternus amor et astronomie exsecutio exsecutio] corr. ex exesecutio M, Solem inter cetera sidera precipue venerant. Sed qui occidentem versus Arabum partes optinent Sagitario et Iovi concedunt, ex hiis boni mores, ornatus, decor, delicata vita, in mercature negotio astutia, in datis et acceptis discretio. Quorum regiones odoriferis odoriferis] BVV1; corr. ex odori M (other hand) et medicamentorum arboribus ex[t]uberant extuberant] exuberant BV1.
Tertia pars rursum ab Asia maiore et Aracusa distenditur. Hec itaque pars ab oriente septentrionalis possidet Iergem Iergem] corr. ex Ieitem M (perhaps other hand); Ieriem V; Iergen V1, Marsia⟨m⟩ Marsiam] VV1, Tabrasten Tabrasten] Tabrazton V; Tabraten V1, Alciez, Balcam Balcam] Balcan VV1, Faskiran Faskiran] Fasiran V; Faschiran V1, Tyrsam Tyrsam] Arsam V1, Hocrismen Hocrismen] Hoscrimen V; Hoscrismen V1, Formaticam, Asangand Asangand] Asangant V; Asangad V1 que mulierum sunt regiones, Geminorum, Libre et Aquarii ternario faventes, quibus Saturnus et Iupiter dominantur, cum orientales fuerint. Earum quoque incole regionum quos Almuviz Almuviz] Aluminz B; †Almuus† V nuncupant Solem et secundario Iovem sacrificio venerantur. Isti potissimum cibi, potus, vestium munditiam, auri et divitiarum affluentiam sectantur, pacis amici, philosophie nodos rimantes. Hiis est etiam alterna dilectio, liberi, iusti, a veritate et iudicio iudicio] a iustitia V non declinant. Hostes, litigiosos, maliloquos, detractores, nequam et nepharios abhorent. In libidine modesti, preciosis tamen vestibus ornari, liberalitatem et actus preclaros eligunt. Hec autem omnia Saturni et ioviale consortium ex sua, ut ita dicam, orientalitate conferre creditur. At qui Iergen Iergen] Gergen B; Iergem V1, Trabazten Trabazten] Tabrazten V1; et Rabazien V, Armenia Mercurio et Geminis conveniunt. Harum incolis optima est consuetudo, sed multe fraudes, dolus perspicax, occulta consilia, ad inhonesta proclivi. Saiben Saiben] Sayfen B; Sotuben V1, Farkire Farkire] Sarbire B; Farkire or Farkite V; Farire Fackirre V1, Catarane et Ciricia Veneris et Libre Libre] add. et del. nature M naturam consecuntur, ludos et musicorum melodias, deliciarum affluentiam, plenam videlicet mollitiem vite assectantes. Item Iasagad Iasagad] Iasadar V, Farmate, Tusci et Assade regiones Saturno et Aquario sunt subiecte. Earum quidem incole corpore fortes, iracundi, crudeles crudeles] audaces B, inhonestus sermo et depravans tumor atque superbia. Relique demum demum] add. et del. l M quarte istius regiones versus habitabilis terre medium, Bitinia, Siria, Cumagnia, Cadumea, Lidia ei que inter austrum et occidentem collocatur eiusque ternario respondent, sicut Cancri, Scorpii, Piscium ternarius exigit eisque Mars cum Venere dominatur, sed Mercurius particeps quidem ⟨est quod⟩ est quod] VV1 ipsis omnibus commune ⟨est⟩ est] V; coest V1. Veneris sacrorum observantia et cultus, dum et hanc variis appellant nominibus. Sunt tamen subdoli, fraudulenti, fures, homicide, infelices, vita anxia, plena laboribus, ad nequitias proclivi, expeditionibus rapine, insidiis viarum, ne tamen ne tamen] necnon VV1 potationibus et ebrietati et huiusmodi servilibus dediti. Hec autem omnia a Martis et Veneris principatu, dum orientales fuerint fuerint] fuerimt M, assumunt. Martis autem sublimatio in Capricorno, trigo⟨no⟩ trigono] VV1 scilicet Veneris aspectu, Veneris item alauge alauge] ab auge V in Piscibus, unde Martem similiter de trigono respicit, mulierum castitatem commendat, coniugii amorem largitur, officiorum ac sedulitatem laboris et patientiam confert. Ipsi ipsi] corr. ex ipse M enim lanificio et variis operum generibus insistunt. Cum igitur predictas regiones partire libuerit, circa quosdam maris reflexus est, Saxia, Bithinia, Falagia Cancro et Lune subposite, quarum homines mansueti, humiles, pacifici, religionis amici. Sed econtrario mulierum sexus virilis et quasi masculus. Nam et ipse virorum connubia spernunt, hos adversum pugnant. Harum quidem pars maxima dextras sibi mammas amputant, quatinus ad bella promptiores facie muliebrem omnino videantur exuere naturam. Quod totum Lune natura est, cum sit orientalis eiusque, ut ita eloquar, masculinitatis figuram impendit. Rursum Syrie et Acadamir Acadamir] Acadamur B; Aradamir V; Atadamir V1 et Cumathie, ⟨Antiochie⟩ Antiochie] V1; Antiocie V etiam populi populi] corr. ex populis M Scorpio et Marti respondent. Unde subdoli, detractores, fallaces, inconstantia ducti, patientes ⟨laboris⟩ laboris] VV1, nunc hec, nunc illa expostulant. At qui Lidie populos, sed et Falikie Falikie] Falluc V; Falichie V1 et Matholie Matholie] Mathone V; Macolie or Matolie V1 Piscibus et Iovi convenire dicimus. Sunt autem et ipsi institores multi census, infinite pecunie, ad invicem fideles, in donorum remuneratione gratiosi.
Pars demum quarta, australis scilicet ab occidente, communi nomine Libia dicitur. Hec autem de regionibus concludit Numidiam, Bactriam, Kactinam Kactinam] Radiariam V; Kadinam V1, Affricam, ⟨Etholiam, Sumemiam⟩ Etholiam, Sumemiam] V; Hietholiam, Sumeviam V1, Methagonite, Mauritaniam, quas omnes Cancri, Scorpionis, Piscium ternarius administrat earumque comoditatis moderantiam Mars cum Venere, cum occidentales fuerint, disponit. Ex earumque igitur natura stellarum et earum satis congrua affinitate consortii quedam inter ipsos communis observantia procedit. Apud eosdem namque vir unus et mulier quedam eiusdem matris soboles, iste virorum princeps, hec mulierum regina regni gubernacula moderantur. Quem consuetudinis modum nunquam violari permittunt. Corporum quidem macies ex moderato moderato] immoderato V; inmoderato V1 calore videtur accidere. Unde potissimum muliebres appetunt coitus, vi atque rapina eorum quam plures dicantur conubiis. Rex autem eorum iuxta quorumdam subditorum ritus prior marito nova potitur uxore; sic, quamvis apud eosdem quedam habeantur communes, omnium particeps factus factus] add. et del. muliebrum M mulierum. Sed quamvis ex Venere femineos et depictos sectentur ornatus, animus tamen virilis et multa calliditate vigens in multa ipsos deducit pericula. Nichil Marte faciente formidant. Horum artes multe, homines nequam perniciosi, perfidi, mendaces, proditionibus et dolo amici, que omnia ex Marte videntur contrahere. Sed cum quarte huius secundaria et quasi singularis sit subdivisio, Numidiam, Isauriam Isauriam] et Sauriam V; et Sautam V1, Affricam, Carfinodiam Cancro specialiter et Lune subicimus. Harum indigene in consortio liberales, mercature et lucro dediti, corpore tamen pingues. Tausiz Tausiz] Tauziz V item et Mauritania, Methagonite, Etholia, Hircania, Getulia Scorpio succedunt et Marti. Unde qui has inhabitant, inverecundi, ferus animus, facies silvestris silvestris] corr. ex silvestreis M, maledici, discordes, multis multis] add. et del. d M vescuntur carnibus, vitam pro nichilo ducunt, nulla formidant formidant] add. et del. formi M pericula, alterna perpetrant homicidia. Nam et Bithia et Meothica, Fedhania, Armanetikis Armanetikis] Armantabas B; Armaneabeis V1 Piscibus et Iovi succumbunt. Harum indigenis inest libertas, alternus amor, edificiorum edificiorum] BVV1; corr. ex edificio M (perhaps other hand) cupiditas, adversus hostium nequitiam rebelles, accepti beneficii memores dum remunerationis gratiam impendunt, nulli subiugari gaudent, sacris Iovem venerantur, ipsum quoque Hamon appellant. In hac itaque quarta circa terre habitabilis medium Farsalia Farsalia] VV1;corr. ex Farsaliq M (perhaps other hand), Ma⟨r⟩morica Marmorica] V1 et inferiores Egypti partes consistunt, item Abneis Abneis] Alneis V et Avesis, Tarage Carage] Carage or Tarage MVV1, Utice, Dohame et Aram Aram] Aran V, Lume Lume] Iume V; Ume V1 et Aliemen et Media que omnes sunt Ethyopum regiones. Isti isti] iste V1 etiam septentrionali ab oriente portioni pro ternario Geminorum, Libre et Aquarii respondent, quorum negotiis Saturnus et Iupiter presunt, Mercurius particeps, si, inquam, orientales fuerint. Notandum notandum] add. et del. tamen M preterea regiones istas erraticarum V stellarum motui ceteris affiniores existere earumque, cum occidentales fuerint, frequentius dominio atque consortio frui. Quia ergo earumdem proprietates proprietates] proprietatis V1 participatione iuvantur, indigene populi cultui divino mancipantur, suos magnificant, propinquorum funera lugent et pro earum earum] eorum VV1 gloria et laude quam sepe mortem turpissimam incurrunt, mortuos semper in mane mane] add. vel in verspere V sepeliunt. Si occidentales fuerint eorum stelle, correptionis amici, leges quamvis diversas et consuetudines diligenter observant. Cum alterius subduntur imperio, humiles, blandi, pacifici, sed quotiens ipsi regio potiuntur sceptro, elati, sed largi. Preterea quoniam mulieres venereos precipue actus frequentant, plures et ipsi ducunt uxores, mulieres econtrario multis nubunt viris. Quam plures etiam cum sororibus sororibus] add. sed illicite VV1 fornicantur, multos procreant filios, mulieres frequenter et tempestive concipiunt. In hiis namque regionibus omnia celerius crescere et multiplicari videntur. Rursum, quamvis eorum nonnulli pudibunda contempnant, molles et effeminati, illicitos mulierum, sepissime virorum concubitus sectantur, quod totum Veneris occidentalitas, infortunii ⟨etiam⟩ etiam] VV1 participatio conferre creditur. Cum autem huius quarte regionis alia sit subdivisio, Kurcia, Egyptus, Marsia, Marmorica, litus videlicet Neeil Neeil] maris ab Alexandria ad Farum, in eo non V1, Egypti inferiora Geminorum et Mercurii concesserunt nature. Harum quidem ⟨incole⟩ incole] V discreti, deliberationis et prudentie viri, opifices, liberalium artium secretis, quadr⟨u⟩vio quadruvio] BVV1 plurimum, nam compoto et astronomie precipue operam dare student. Abneis rursum et Avesis Avesis] Aveis V Thorage Thorage] Thorage or Chorage M, Ruticee Ruticee] Rutice V1;add. et del. l M Veneri et Libre conveniunt. Quarum habitatores vite tantum providi, mercuture et itineribus intendunt et cum eorum regio omnium fertilitate fertilitate] V; corr. ex fertilita M (perhaps other hand) redundet, largos faciunt sumptus. At qui Aliemen, Ehanie Ehanie] †Canie† V et Haram Haram] Aram VV1 populi et qui ad loca fertilia se transferunt ad loca fertilia se transferrunt] Ethyopie medium habitant VV1 Saturno et Aquario subduntur. Hii[s] hiis] hii VV1 carnes vorant, pisces adsumunt, unde silvestres facti, hominium consortia relinquentes, ad loca fertilia se transferrunt, sterilia relinquentes.
Hiis ita se habentibus que et quanta sit inter predictas terre habitabilis habitabilis] add. et del. terre M partes quatuor, que etiam inter signa, que inter stellas differentia vel potius communitas habeatur tam natura natura] V; naturea, corr. in natura or nature M, quam figure proprietate sufficienter dictum estimo. Nunc autem quas ex hiis gentibus sive regionibus singula signa, sed etiam stelle specialiter optineant, ⟨ut istorum facilior consideratio liberatur⟩ ut istorum facilior consideratio liberatur] V1, consequenter dicemus.
⟨II.4⟩ ⟨Que regiones quibus signis subdantur⟩
⟨D⟩e De] i. m. M predictarum quatuor partium regionibus ⟨et etiam⟩ et etiam] VV1 gentibus circa earum exteriores terminos, in hiis nec minus que proxima sunt medio quid proprie singulis asscribatur signis restat aperire.
⟨Aries⟩ Aries] BVV1; vac., i. m. M igitur in huius quarte finibus optinet Britanniam, Galiciam, Iermaniam Iermaniam] add. et Sclavoniam V, earum autem que medio sunt affines Philistim, Siriam, Ydumeam, Alarden et Hebreorum regiones. ⟨Taurus⟩ Taurus] BVV1; vac., i. m. M namque in extremis Indyam possidet et Mediam Parthiam, Persiam et Farum, sed circa medium terre habitabilis insulam Scabroz et maritima Asie Maioris. ⟨Gemini⟩ Gemini] BVV1; vac., i. m. M quod in extremitatibus Iergen, Tabrazten, Armenia et Mathia Mathia] Marchia V1 concesserunt, sed in medio Corsia, Curbanica, Marmarica et inferiores Egipti partes. ⟨Cancer⟩ Cancer] BVV1; vac., i. m. M habet in finibus Numidiam, ⟨Karacroniam⟩ Karacroniam] V1; Kracroniam V, Farchidoniam, Affricam, sed circa habitabilis terre medium Franciam et Galliarum partes. ⟨Leo⟩ Leo] BVV1; vac., i. m. M autem Siciliam, Apuliam, Italiam et versus habitabilis terre medium Aliemen, Aram scilicet et Lichaoniam vendicavit. ⟨Virgo⟩ Virgo] BVV1; vac. M Babiloniam, Tigridis in Eufraten comeatum, scilicet Assur, de medio autem Assume Assume] Azume B; assumit V; assummit or Assumic V1, Alas, Bietiz Bietiz] Bienz V, Achaiam et Acritis. ⟨Libre⟩ Libre] V1; vac. M quidem Bractania, Fascira, Siriaca et versus ⟨habitabilis⟩ habitabilis] V terre medium Abneis et Avesis et Aluntica Aluntica] Alunmica V respondent. ⟨Scorpius⟩ Scorpius] V; vac. M accipit Metagontis, Meoticam, Mauritaniam, Ietuliam, de medio autem habet Siriam, Cumacimam, Odhuriam Odhuriam] Oduriam M; Edhuriam V; Huriam V1. ⟨Sagittarius⟩ Sagittarius] BVV1; vac. M. Sagittarius should be corrected into Sagittario. namque Tratia, Hispania, Malta concesserunt, sed circa medium Arabum terra et Alhamira Alhamira] Alhamica BV similiter adhesit. ⟨Capricornus⟩ Capricornus] BVV1; vac. M item Indiam, Albaniam Albaniam] Abaniam V, Mucaren, Catrosiam Cartosiam] Tursiam B assumit, de medio enim Migdoniam, Bizantum, Abbulliris Abbulliris] Abbisaris B; Albubiris V; Albulliris V1 et Cretam. ⟨Aquario⟩ Aquario] V1; vac. M rursum concessit Faromatica Faromatica] Saromatica V1, Cussiana, Assada et versus terre medium habitabilis Aram et Gadent Gadent] Gaden V1, Ethania et qui Ethiopie medium incolunt. ⟨Pisces⟩ Pisces] BVV1; vac. M quidem in extremis terrarum finibus complectuntur Faren Faren] Saren V, Natagonie, Sumenitiz et Farmaticam, de hiis namque que medio sunt affines Luniam Luniam] Auniam V1, Falikiam Falikiam] Falakiam V, Femataliam assumunt.
⟨II.5⟩ ⟨Quid proprietatis sive nature in regionibus et gentibus stelle fixe optineant ad similitudinem Solis et Lune et erraticarum V stellarum⟩
⟨S⟩icut Sicut] i. m. M supradictum est, signa omnia quamdam regionem regionem] regionum VV1 et gentium vendicare ⟨creduntur⟩ creduntur] V partem, itidem stellas signis que supra eas transeunt aut earum dominantur affixas proprietatem, unde ipsis conveniant aut harum participent, asserimus inferre. Nam et stelle erratice si in signo quo oriente civitas aliqua cepta est edificari conveniant, earum moderationis consilio civitatis ipsius negotia disponi necesse est. Eorum itidem qui huic presunt domini et primates famosissimi nativitatis configuratio stellarum proportioni sive participationi, transitui etiam Solis et Lune in ipsius principio edificationis affinior indubitanter respondet. Stellarum etiam quam plures et erraticas plerumque in oriente eiusdem constans est exstitisse. Si quis denique ipsius horam edificationis ignoret eiusque oriens scripto ⟨notatum⟩ notatum] VV1; corr. in †notabit†, i. m. notabit M (other hand), aut etiam Solis et Lune loca vel situs ea indagine nullatenus valeant deprehendi, huius negotiorum eventus ex ipsius nativitate regis aut cuiuslibet alterius potentis qui huius preest regimini diligenter inspiciat. Ipsius postea regni incolas et que in terra aut regno eius tanquam maiora accidunt ex predicti regis medio celo eque valebit intueri.
⟨II.6⟩ ⟨Quid communiter in gentes et in urbes soleat accidere⟩
⟨H⟩iis Hiis] i. m. M de regionum et gentium proprietatibus et habitudine signorum stellarumque respectu dilucide prelibatis, consequens est ea que universales designant eventus diligenter aperire. Sitque ab hiis principium que in regna et urbes et alias gentes communiter innovantur. Horum itaque causam principalem et etiam signum tam Lune quam Solis eclipsis, stellarum etiam in hora eclipsis loca, preterea ipsius ⟨e⟩clipseos eclipseos] V1 ascendens et cardines administrant. Unde capitulum istud istud] BVV1; i. m., corr. ex isd M (other hand) a quibusdam locus locus] locis V1 in quo infortunia previdentur nomen accepit. Infortunia igitur in omni civitate et regione ex eclipsi et stellarum mansionibus secundum earumdem moram et retrogradationem procedunt. Saturnus autem et Iupiter et Mars si retrogradi corrumpant, hos imminui designa⟨n⟩t designant] VV1 eventus. Nam si moram optinent, malorum stabilitatem et diurnum eorum discursum protendunt protendunt] portendunt V1. Stelle etiam heedem tres predicte in hora hora] add. et del. cl M eclipsis stationarie infirmanda malorum diuturnitate ceteris sunt fortiores. Temporis demum, quo hec que minatur eclipsis fieri timemus, quantitatem inspicere convenit. Sunt etiam in quo gentium genere, demum quid periculi genus imineat non minus considerare oportet.
⟨II.7⟩ ⟨Quibus terre partibus aut quo etiam tempore fiant⟩
⟨M⟩odus Modus] VV1 itaque quo huius innovationis sive potius corruptionis locum discere quis valeat hic esse probatur. Primum igitur locum eclipsis intueri debemus. Demum in quo ternario et in qua parte terre, que etiam regiones et urbes urbes] add. et del. et M ei signo quod iam cognite parti parti] corr. ex partis M dominatur subiaceant non minus scire convenit. Preterea quoto loco ab ascendente quo primum illa cepit construi civitas contingat eclipsis, si quid etiam dignitatis aut participationis in eiusdem edificationis ascendente Sol et Luna optineant inquirendum erit. Nam quotiens ignotum erit, eius ascendens signumque eclipsis in nativitate nativitate] corr. ex nativiitate M regis aut alicuius qui huic dominetur potentis medio insideat celo, et hoc noscere sufficiat . Hoc enim docente quicquid futurum imineat civitati non minus quam per eius ascendens signum et illius signi dominum manifeste patebit. In cuius itaque regionis aut nativitatis signo continget eclipsis, malumque denuntiat eiusdemque nature periculum, si in ea videatur eclipsis, indubitanter expectet. Nam si videri non poterit, hanc corruptionis innovationem in nullo timendam censemus.
⟨II.8⟩ ⟨Quo tempore hec accidant mala⟩
⟨S⟩ecundario Secundario] i. m. M autem tempus quo istius pestis renovatio accidere debeat, status etiam quantitatem sic perpende. Horas temporales temporales] BVV1; corr. ex temporas M (perhaps other hand) semper diversas et inequales secundum terrarum diversitatem in hora lunaris eclipseos esse constat. Et si sic frequenter accidat, similiter in Solis eclipsi, quamvis raro contingat, earumdem diversitatem non minus deprehendimus. Notata igitur eclipseos hora, quota fuerit hec in omni climate et eius climatis qualibet regione secundum ipsius terre latitudinem et eiusdem poli sublimationem eque notare movemus movemus] corr. ex momus M. Rectificandum etiam erit ascendens eiusque cardines firmandi, prout in nativitatibus fieri precipitur. Deinde inspiciendum erit quote hore recte sive naturales a principio eclipsis usque ad ipsius defectum fuerint. Quo tandem cognito in Solis eclipsi quot hore reperiuntur naturales, iminentis mali periculum tot annos durare dicemus. In lunari namque singulis horis rectis singulos menses tribuimus. Horam etiam qua hec que portendit eclipsis accidere debeant eclipsis signo cardo vicinior declarat. Si igitur signum quo fiat eclipsis in oriente fuerit, quia est videlicet ascendenti vicinius, hanc corruptionis pestem in quarto quarto] quatuor VV1 primis anni mensibus futuram denuntiat. Sed si medio celo propinquius extiterit, in sequentibus quatuor. Quod si ab occidentis occidentis] occidentibus V cardine minus remotum videbitur, in ultimis quatuor anni mensibus cavendum esse indubitanter portendit.
Modum etiam quantitatis ipsius, augmentum preterea sive diminutionem stelle etiam hore ipsius ministre, qua lumen medium eclipsis ingreditur, orientales aut occidentales, iuxta more et retrogradationis naturam et earum oppositione⟨m⟩ oppositionem] VV1 a Sole et secundum propria signorum loca plene insinuant. Eclipsis itaque dominus in oriente aut in mora discurrens augmentum in eo corruptionis genere designat. Occidentalis namque vel adustus aut Soli oppositus aut si potius naturalis minuatur cursus eius periculi quod minatur eclipsis, diminutionem ostendit.
⟨II.9⟩ ⟨Qua gente hec innovetur corruptio⟩
⟨T⟩ertius Tertius] V rursum cognitionis modus, quo videlicet genere que portendit eclipsis innovari debeant, secundum configurationis signorum quibus accidit proprietatem et formam, preterea secundum stellas tam mobiles quam fixas, quas in eclipsis loco et eius sequenti cardine locatas videmus, consistit.
Stelle igitur ille primo loco et principaliter futura denuntiant, que almudhir almudhir] almuchir B; almudehir V ⟨dicte⟩ dicte] V; i. m. M (perhaps other hand) plurima vel maiora dignitatis et virtutis insignia duobus in locis, eclipsis videlicet signo et signo sequentis cardinis, secundum conventum et oppositionem assumunt. Sicut est dominus dominus] add. et del. sicut M domus aut dominus ternarii aut regni aut termini, que cum ita se habeant, principatum eclipsis sive potius ducatum ea specialiter stella vendicavit. Quod si aliter accidat, quotiens duarum stellarum altera, signi videlicet quo fit eclipsis aut sequentis cardinis domina domina] corr. ex. duam M, plurimam in hiis que que] corr. ex qued M prediximus dignitatem preferret et hec dominatum obtinere merito censetur. Ipsius quoque eclipsis eclipsis] corr. ex eclipsit M dominum ceteris preferentes stellis, etsi virtutem et dignitatem in omnibus earum locis habuerint equales, ab eodem sumamus exordium. Nam deinceps ipsa que eminentiorem dignitatem aut virtutem in cardine qui eclipsim sequitur stella pretendit, ducatus vicem suscipiet. In stellis autem fixis ab earum splendidiore que signo eclipseos propinquior extiterit ordiri equum est. Intuendum etiam erit cui de IX IX] corr. ex. †...†, add. et del. stellis M; 7 BVV1 figuris, quarum naturam et modum in libro nostro maiore prediximus, et id ascribi debeat. Quecumque demum stella in eclipsis ascendente vel medio celo reperta fuerit, corruptionis per eclipsim innovate dominatum obtinere merito iudicatur.
Cognito itaque huius iminentis iminentis] corr. ex iminent M (perhaps other hand); imminentis BV1 eventus duce sive potius domino, notata etiam signorum quibus fit eclipsis figura figura] add. et del. p M, ipsius preterea signi quo dominus moratur forma precognita hanc corruptionis innovationem in eo genere, quod predictorum predictorum] corr. ex predicatorum M signorum fixarumque non minus stellarum que in eis sunt figuram sequitur, manifeste fieri cognoscemus. Si igitur signa et stelle que in eis sunt fixe formam tenent humanam, hanc pestem in hominibus fieri necesse est. Quod si in signis que quadrupedis figuram representant, ipsius generis pecudes pestis hec non relinquet. Nam et in hiis que carne vescentes feris homines et etiam pecora pecora] add. et del. sec M persequntur, et id genus detrimentum suscipiet suscipiet] corr. ex suscipit M. In forma item reptilium, sicut sunt colubri, vipere et huiusmodi reliqua, et id genus corrumpetur. Cum ergo in eorum forma animalium que mansueta vicem laboris sive usum operis suplent, sicut est camelus, vacca et ovis, et id genus maxime periculum subire necesse est. Amplius amplius] add. et del. sunt M fixarum quelibet a septentrione, ex parte scilicet Benezneis Benezneis] Beneznais VV1 existens, subitos innuit terre motus. Que autem ab austro, imbres nimios et insperatam aeris mutationem, sed innocuam portendunt. Cum vero signum eclipseos comune comune] i. m., corr. ex come M et ipsius stella moderatrix in signo bicorpore vel aligero discurrat, ut sunt Virgo, Sagittarius, Aquila Volans et Gallina et hiis similia, genus avium et maxime qui harum carnibus vescuntur deperire deperire] corr. in †deperirre†M promittit. Nam si in aquaticis, sicut sunt Pisces, Cancer et Aquarius, aquarum reptilia interibunt. Stella item que navis sive Argos nomine declaratur et inter figuras figuras] corr. ex figuralis M existens omnibus communiter aquaticis minatur. Rursum quotiens eclipsis signa tropica aut equinoctialia, sicut est Cancer estate, Libra autumpno et sic in ceteris, occupaverit, minora que prediximus reptilia in eisdem temporibus corruptio hec invadet. Hec namque significatio in hiis proprie que extra terram nascuntur, rebus scilicet aereis, apparebit. Vernali namque equnoctio arbores et fructus, sicut ficus et vinea et hiis similia, suo ortu destruerentur. Sed si in estivo tropico, Cancro scilicet, extiterit, fructus et semina peribunt Nilique exundatio circa Egyptios minuetur. Autumpnale igitur equinoctium optinente eclipsi semina et herbe et hiis similia deficient. In hyemali tropico olera, aves, pisces corrumpentur. Hec item signa predictorum aliam videntur gerere gerere] corr. ex gerrere M significationem. Equinoctialia enim enim] add. et del. figa M signa ecclesias et loca oratoria designant. Cum itaque eclipsis solstitialia sortitur signa, mores et consuetudines hominum transmutat et circa rerum mutationem et in hiis que de loco ad locum transferuntur pestis illa descendit. Nam dum fixa comprehendet, in edificia et edificiorum fundamenta et huiusmodi cetera hoc infortunium illabetur. Sed si bicorpora optineat signa, primates et reges concutiet. Si vero eclipsis dominus orienti insideat, eminens et publica corruptio corruptio] corr. ex corruptiao M pueros et adolescentes et que iuxta iuniores accidunt annos, rerum etiam fundamenta non relinqunt relinqunt] relinquit V; relinquet V1. Eclipsis item et eius dominus quotiens medium celum aut sibi affiniora complectantur, loca, templa, reges pestis hec et mediocres inficiet annos. Qui si in occidente fuerit, senes et veteranos et qui maiores adepti sunt annos involvet, morum etiam variationes innuit, sed et mortuos invadet.
Nos igitur huiusmodi corruptionis communiter magnitudinem in genus conveniens attendentes eclipticationis eclipticationis] corr. ex ecliptiationis M Solis et Lune quantitatem intueri iubemur, que si maxima fuerit, magnos, si minima, parvos minatur effectus. Iterum ex mansionibus stellarum que eclipseos dominatum optinent perpendere hec quidem non erit difficile. Si enim fuerint occidentales et circa vesperum eclipsi Solis existente ad ad] aut VV1 orientales ⟨et in mane⟩ et in mane] VV1, dum lunaris eclipsis videbitur, diminutionem significant. Si vero in oppositione que per dyametros discernitur, mediam rei significate parte⟨m⟩ partem] VV1 afficiet. Nam si orientales diluculo Solis eclipsi accedant accedant] corr. ex accedeant M aut occidentales in vespere, cum lunaris eclipsis innovabitur, future future] add. et del. in M corruptionis incrementum denuntiant.
⟨II.10⟩ ⟨De virtute et natura et cuiusmodi sit eventus horum et quid eclipsis portendat⟩
⟨Q⟩uartus Quartus] i. m. M itaque modus modus] add. et del. vid M huiusmodi videlicet innovationis ipsiusque nature et proprietatis index quo etiam gradu felice scilicet an adverso consistat. Qualiter etiam utrique, eclipsis scilicet eiusque dominatoris, loco accidat, taliter poterit deprehendi. Ex stellarum enim natura que locorum que diximus dominatum sortiuntur et ex alterna eorum virtutis permixtione hoc speculari licet. Non minus etiam huius eventus cognitio ex Solis et Lune efficacia et eorum cum stellis et signis adiunctione procedit. Ipsa enim duo ceteris V stellis causam subministrant, quare Sol ipse dum eclipsatur regis quasi confusi et quodammodo oberrantis oberrantis] BV1; i. m., corr. ex observantis M (perhaps other hand) figuram gestare videtur. Sed quamvis de hiis communiter supradictis capitulis digestum sit, singularum tamen erraticarum virtutem, quid etiam significationis generent, cum eclipsis principatum assumunt assumunt] corr. ex assumit M, hoc in loco subscribere non videtur incongruum. Tunc enim totius virtutis efficacia ipsarum nature et proprietati convenienter refertur et proprie adheret, quotiens in in] corr. ex ins M consimili signorum natura predictam non amittunt potentiam. Facta etiam de numero consors quelibet ab earumdem naturali significatione nullatenus recedit. Illud namque signum quod alterius luminis suscipit eclipsim eiusdem stelle proprietatem non relinquit. Si autem aliter et quasi sub extraneo iure quod predictum est accidere videatur earumque de numero fixarum particeps diversam sortiatur naturam, fiet plurimarum coniunctio naturarum. Deinceps super huiusmodi admixtionem disputandum erit.
Saturnus igitur si solus specialiter prefertur, corruptionem illam ex frigiditate contingere neccese est, que, si in hominibus fieri portendat, morbos diuturnos, capitis tremores tremores] gravedines et dolores V, assiduos motus, tisim et que humorum superfluitate generantur, quartanas, falsas animi ymaginationes, stuporem absque dolore absque dolore]atque dolorem BV, langorem, metus, anxietates, lamentationes, tristitiam et letum minatur. Hec etiam in feras hominibus inimicas sepissime dilabuntur. Sed hec omnia senes maxime et annorum annorum] add. et del. n M numero confectos inveniunt. Si autem ferarum genus homini nocivum designetur, dolores et que corporis sunt incomoda, diversos etiam morbos et egritudines effugere non poterunt. Similiter qui harum carne pascuntur, egrotari promittimus promittimus] promuttimus M. Quorum si circa aera notetur effectus, frigus nimium procreari, nebulas, gelu, nubium densitatem, imbres inutiles ⟨et penitus nocivos, ventorum immoderantiam et pestes letiferas portendit⟩ et penitus... portendit] BV; i. m. M (perhaps other hand). Terre etiam reptilia, sed maxime que homini sunt nociva redundabunt. Nam si circa rivos et maria, aquas multiplicari, naves perire, pisces corrumpi, undarum immoderatas subversiones expecta. In animantibus vero et seminibus locte locte] locuste B et qui olera vermes corrumpunt, imbres, grando periculum minantur. Ex quibus omnibus fames humane vite penitus adversa solet provenire.
Iupiter quoque si huius rei designationem singulariter prestet, terram fertilem, salutem corporis et animi gaudia, securitatem, victualium copiam, edificia multa, plebem in omnibus gratulari, multa regum premia et remunerationes advehit. Dignitas etiam et honestas et honoris sublimatio, fama, gloria, honesta consilia regibus innovantur. Quod si in animalibus que usui hominum ab eisdem ⟨educata⟩ educata] BVV1; sup. l, corr. ex adducta M (other hand) ⟨vel nutrita⟩ vel nutrita] B; sup. l. M (other hand) serviunt, eorumdem augmentum, in silvestribus enim eorum innuit detrimentum. In aere namque ipsius moderantiam, reparationem, salubrem ventorum temperiem, omnia demum super terram salubriter innovari. Si vero in fluminibus, eorum estuationem innocuam fore et navibus securitatem portendit. In arboribus etiam fructus multos et omni peste salvos designat.
Mars item si solus prefici mereatur, per per] i. m. M siccitatis incomodis corruptionem hanc inducit. Que si in homines se diffundat, guerras, discidia, infestationes, regum sanguinem, bella, vulnera, exustiones, traditiones, mendacia, rapinas, furtum, ⟨subitum⟩ subitum] VV1; i. m. M (other hand) mortis genus, febres acutas, morbi incitamenta et maxime circa eos qui iuventutis extrema adeunt minatur. Nam si aera contingat, ad canicularium immutationem dierum, ventos validos validos] calidos V et nocivos, fulgurum exustiones, raros ymbres. Quod si circa mare, navium submersionem, ventorum rabiem, fulgurum corrustationem. Si circa flumina, aquarum diminutionem, fontes desiccari et adaquandi et hauriendi loca corrumpi denuntiat. In pecora item domestica, et hec pauca erunt, et arbores et arborum fructus pro exquisita caloris nimietate et aeris exustione hec imminuta quocumque modo corrumpe⟨n⟩tur corrumpentur] V1.
Venus etiam quotiens singulariter eam vendicat dignitatem, eadem que a Iove significa⟨n⟩tur significantur] VV1 designat. Hoc excepto quatinus patienter et benivole, non sine iocunditate et risu quecumque accidant, sustinentur. Muliebri muliebri] corr. ex mulibri M etiam ipsius Veneris natura faciente et veneria plurimum exercentur officia. Que si hominibus hoc promittat, viget facundia et sermonis decor, largus animus, alterna veneratio, multa beneficia, ornatus munditia, iocus, alacritas, amor coniugii, dulcis filiorum affectus, templorum edificatio. Nam si aera non relinquat, et idem salubris erit et serenus ventorum excursus, mollis atque propitius, aque utiles, imbrium suavitas et redundantia. Quod si circa rivos circa rivos] add et del. et circa rivos M et circa flumina denotantur denotantur] add. et del. fieri M, hec fieri navium salutem salutem] add. et del. et honeris M; add. et honor B; add. et honeris V1 et hominum multiplex lucrum significatur significatur] add. et del. et M, rivorum exundatio exundatio] corr. ex. exundatione M innocua, sed potius utilis. Si autem in animalibus et arboribus fuerit, manifesta in hiis multiplicatio comprobatur.
Mercurius rursum si solus dominatum obtineat, quecumque proprietatis ipsius atque nature conformia iudicantur, prospera an adversa universaliter portendit. Eiusque principalis virtus et propria est, dum singularem ipsius nature proprietatem attendis, propter Solis affinitatem cursus celeritas. Unde omnium rerum motus et alterationes pre ceteris quasi proprium vendicavit. Cuius beneficio conferente pura discretio et subtilis viget intellectus, astutia omnis et fraus, depredationes, furta, rapine et que latrocinio sunt adiuncta, animi dolus, deceptiones et impedimenta. Infortunatorum itaque permixtio navigium prohibet; morbos ex siccitate procreari, febres effimeras, langorem, tussim, raucitatem, in templa et loca orationi dedita dampna et detrimentum pro stellarum affinitate que corruptionem inferunt significat. Si vero in aere, propter ipsius quam plurimas et que frequenter accidunt retrogradationes ventorum ⟨excursus⟩ excursus] BVV1; i. m. M (other hand) repentini eorumque velox et alterna mutatio, tonitrua, corrustationes, imbres, terre hyatus, terre motus, domesticorum animalium stupor et corruptio designatur. Cum etiam in fluminibus, in ipsius ortu aquarum augmentum, in occasu vero detrimentum confortat.
Hec itaque est significatio quam singularum natura stellarum administrat, cum sole sibi dominatum specialiter usurpant. Nam si alie participes earum admisceantur nature, iuxta proprietatis adiunctionem et secundum earumdem mansiones a Sole a Sole] sup. l. M pro sua etiam et diversa signorum natura multiplex et manifesta est plerumque significationis occasio. Quia ergo tot et tam diversa ex multiplici naturarum admixtione et multimodo concursu significatio generatur, fit in infinitum inestimabilis inestimabilis] corr. ex estimabilis M progressio, ut pro tam variis que incongruunt incomodis citra veritatis terminum pedem sistere cogamur.
Cum hec igitur et hiis similia ut supradiximus accidant, tractatus prolixitati verborumque multitudini supersedendum esse fatemur communiterque de omnibus que possibilitati et scientie non repugnant disserentes, quoniam stellarum que hec et hiis similia presignant presignant] add. et del. vel M (perhaps other hand) similitudinem vel potius convenientiam cum regionibus et terris, in quibus que futura sunt sunt] add. et del. plurima virtutis amminicula aut qui plurima terrarum proportio, sup. l. vacat M (homeoteleuton) evenire significant, observare convenit. Illum videlicet ducem statuamus cuius sunt plurima virtutis amminicula aut cui plurima terrarum proportio subiacebat. Quotiens igitur stella aliqua absque absque] corr. ex atque M participe in regionem quamlibet potietur dominio, eiusdem significationis eventus ab ipsius natura nullatenus recidere potest. Nam si alterius nature quelibet hanc de atarbe atarbe] atharbe V respiciat aut sibi in gradu eodem tam in longum quam in latum adiungatur, immutatur natura, prout participantium proprietas se admiscet. Stella etiam dominatrix, si infortunata fuerit, propria propria] add et del. natura M exigente natura malum et detrimentum protendit. Hanc vero si aliqua ab eius nature consensu aliena respexerit respexerit] corr. ex respexerat M, quod infortunium innuebat attenuari promittit. Si autem fortunate in loco sibi convenienti nec ab infortuniis respecte tante dignitatis dono beentur, ipsarum natura roboratur earumque significatio prosperitatis cumuli cumuli] cumulum V1 et perfectionem insinuat. Infortunate vero si dominatum locumque sibi convenientem a fortunatis respecta respecta] respecte BV possideant, harum minuitur adversitas. A loco autem sibi convenienti et a fortunatarum respectu penitus aliene, ipsarum confortatur malignitas. In fortunatis rursum preter tetragoni et oppositionis respectum, extra etiam conventum locatis, harum imperfecta et deficiens sentitur promissio.
⟨II.11⟩ ⟨De colore eclipsis eclipsis] eclipis M et cometarum et earum nomi⟨ni⟩bus nominibus] VV1⟩
⟨S⟩i Si] i. m. M quis de futurorum cognitione sollicitus fuerit, eclipsis colore diligenter notato, quid etiam significet diligentius inquirat. Solis igitur et Lune color et qui circa utrumque hora eclipsis fieri perhibetur in virgule formam sive caude caude] caudam B modum porrectus, si niger et grossus aut niger et viridis, per sepe etiam in specie coqui Coqui means probably cocci appareat, Martis nature refertur et que sunt saturnie significationis accidere portendit. Albus enim Iovi, rubeus Marti, croceus, sed et rubeus Veneri, diversicolor ascribitur Mercurio. Huiusmodi enim colores si Solis et Lune corpora et quod quod] add. et del. urbes M circumstat inficiant, hec innovatio et huius quam prediximus nature in urbes plurimas et regiones descendet. In eorum autem partem alteram hec signa si accidant, profecto in quam declinant partem et partis regionem ecliptica inprosperitas dilabetur. Deinde quidem cometas quas Arabes zauvet alazaneb zauvet alazaneb] zamiz alazeneb V; tauvet alazeneb V1, scilicet caudatas, nominant, quando sol eclipticatur aut in earum quolibet tempore, notare debemus. De quarum numero que dicitur alcemei alcemei] altemel B, id est celestis, quoniam celi colorem colorem] iter, then. del. M representat, alia que dicitur albare fulguris enim colorem optinet, alia que dicitur alauzave alauzave] alazauc V; alaucauk or alaucauh or alaucauhoc V1, et id genus denuntiant enim turbam, seditiones, guerras, bella, homicidia et que de Martis et Mercurii natura provenire dicitur dicitur] dicuntur V1. Pars etiam istud susceptura infortunium secundum earum in circulo situm et secundum caude sumitatem aut caput discernitur discermitur] BVV1; discermitur M. Genus quoque quo hec accidere debeant ex signorum forma, in quibus videntur iste comete, deprehendi potest. Mora autem sive talis eventus dilatio a primo earum ascensu quousque recedant et secundum earum mansiones a Sole patebit. Que si mane oriens non relinqua⟨n⟩t relinquat] relinquant V1, quod minantur in priximo fieri non dubites. Si autem occidens, dilationem incurrit.
⟨II.12⟩ ⟨De ingressu anni inveniendo⟩
⟨D⟩eterminatis Determinatis] i. m. M hiis que in regionibus et civitatibus solent accidere, eorum deinceps que in annorum successione quod quod] add. et del. arabar M Arabes thauvilis thauvilis] cauvilis B; tamulus V; tahuvil V1 canet canet] corr. ex canat M; scanet V1 alaalem alaalem] alaaleti V nominant, a nobis autem annorum seculi conversio potest dici, sequatur tractatus. Anni quoque principium nec minus ipsarum anni quatuor partium cognitio preponatur; que ex Solis cursu et ipsius in signa ⟨que⟩ que] VV1 temporum diversitatem ostendunt primo ingressu, preterea ex celi rotunditate procedit iure videtur preponenda. Circuli namque formam obtinet, cui nec principium nec finem ipsi⟨us⟩ ipsius] V1 repugnante natura nemo ascribere presumit. Nulla namque ratio videtur occurrere, quare potius ab hac circuli parte quam ab illa principium ducamus. Puncta igitur equinoctialia atque tropica discernere, quorum ratio et naturalis efficacia ad horum considerationem nos invitat, non ⟨erit⟩ erit] VV1 incongruum. Dum Sol enim ea ingreditur, mutationem temporis et alterius initium efficit. Unicuique etiam temporum quoddam [quid] quid] om. BV1 videtur inesse proprium, per per] i. m. M quod quidem ipsum anni fore principium dicitur, quare id ipsum ab horum exordio locorum, non aliunde, ducimus. Antiqui etiam ab hoc non videntur dissentire, horum naturam signorum et proprietatem hoc velle asserentes. Est enim singulorum quedam proprietas qua a se differunt, que quamdam huic annorum initio videtur addere rationem.
Arietis namque signum vernale facit equinoctium. Sole enim hoc ingrediente dies incipiunt elongari noctiumque subbit subbit] corr. ex subdit M detrimentum. Huius etiam temporis humilitate humilitate] humiditate BVV1 florent arbores, virescunt herbe, rident omnia. Preterea temporis istius natura quamdam nativitatis similitudinem retinet pro caloris scilicet et humoris incremento et utriusque adiunctione moderata que maximam maximam] maxime V; maximum V1 in quarumlibet rerum prima conceptione vel creatione adhibet fomentum. ⟨Unde⟩ unde] BVV1; i. m. M (perhaps other hand) hoc tempus principium esse voluerunt. Tropicum vero estivale Cancri, Sol enim dum istud ingreditur, dierum augmentum, noctis diminutionem terminat et Egypti partibus Nilus redundat. Autumpnale quoque equinoctium Libra reportat. Nam cum Sol ⟨hoc⟩ hoc] VV1 ingreditur, maturitatis terminum fructus assecuntur. Hoc etiam tempore sub alterius anni fenore semina terre commendantur. Tropicum tandem hyemale Capricornus efficit, quo tempore dies incipiunt augmentari, noctes breviantur.
Quia ergo nil magis conveniens, nil naturali rationi proprinquius hac observatione deprehendi potest, hiis quatuor punctis anni principia relinquntur. Nos itaque quid singulis anni temporibus accidat prescire volentes, in eisdem principiis Solis et Lune conventum aut oppositionem, utrum scilicet istorum Solis ingressum in illius quarte principium preveniat, considerare oportet. Si itaque eorumdem conventum aut oppositionem commitetur eclipsis, efficacior erit significatio. Qui ⟨si⟩ si] BVV1;sup.l. M (perhaps other hand) ante quam Sol Sol] add. et del. prin M Arietis principium ingrediatur contingat, in totum ver ver] iter, then del. M et vernali qualitate significatio illa dilatabitur; in Cancro estatem, in Libra autumpnum, sed si in Capricorno hyemem totam occupabit. Temporum namque alternatio et generalis eorum proprietas omnisque eorum status causam a Sole specialiter assumunt. Minus enim peritis et hiis qui quadru⟨v⟩ii quadruvii] BVV1 sunt expertes astrorumque penitus ignaris quicquid caloris et frigoris minuitur et redundat a Sole eiusque progressu fieri manifestum est. Singulas etiam eorum proprietates ceterosque rerum eventus, variationis etiam augmentum sive diminutionem, quicquid demum diversitatis atque innovationis accidit et generaliter eorum omnem observare naturam ex conventu et oppositione ante prefata signa ex locis etiam erraticarum stellarum secundum figurarum aspectus, a Sole omnium cognitio fieri perpendit. Quid denique omnibus mensibus innovetur ex Solis et Lune conventu et oppositione, precognito tamen totius anni et singularum eius ipsius partium generaliter eventu, planum erit considerare hoc modo.
⟨II.13⟩ ⟨De natura signorum secundum eorum partes et aeris mutatione iuxta ipsorum alterationem⟩
⟨D⟩e De] BV natura igitur signorum communiter et secundum partium diffirentiam, de diversitate etiam stellarum in singulis signis et mensibus et diebus, quid etiam ventorum flatu, quid ex signis et fixis stellis et mobilibus secundum earum mansiones et secundum naturalis virtutis convenientiam et divesitatem accidat consequenter dicemus.
Aries Aries] vac., i. m. M itaque communiter tonitrua et corruscationes corruscationes] corruscatioenes M generat. In hoc enim vernale equinoctium efficitur, partes quoque ipsius secundum fixarum stellarum naturam incrementum aut diminutionem suscipiunt. Prima itaque pars imbribus et ventis redundat, media autem temperata, ultima calida et modo canicularium dierum fervens, etsi pestem generat generat] add. et del. alun M, alu⟨m⟩pna alumpna] BV1 tamen tamen] add. et del. dicitur fu M fructuum dicitur. Pars enim sinistra calida, sed quandoque pluvias emanat, dextra dextra] add. et del. vero M autem frigus producit.
Taurus Taurus] vac., i. m. M quoque quasi cuiusdam mixture alumpnus, caloris videlicet et frigoris particeps, cuius prima pars, que scilicet Azoreie Azoreie] Azozeie B; Azozie V; Acoreie V1 precedit, perturbans, ventosa, obscura et nubibus redundans, in medio frigidus et humidus, extrema autem pars que Aldebaran Aldebaran] Aldebaram V sequitur tonitrua, corruscationes, ignes quandoque, sed etiam fulmina procreat. A sinistris temperatus, ⟨a dextris⟩ a dextris] BVV1; i. m. M (perhaps other hand) mobilis et inconstans.
Gemini Gemini] vac., i. m. M communiter temperiem, in priori parte humorem et imbres imbres] nubes V nocivos, in medio temperiem, in fine virtus virtus] utriusque VV1 quidem medium et inconstantiam retinet retinet] retinent V. A sinistris quoque ventorum et terre motus turbatio, a dextris ventorum fervor estivus consistit.
Cancer Cancer] vac., i. m. M communiter serenus, calidus, cuius prima pars circa Presepe sed sed] scilicet VV1 valde noxia calidum et turbidum aerem, necnon terre motus et obscuritates affert, in medio temperatus, humorem et rores habet, in extremo ventos. A sinistris calidus et fervens, a dextris humidus invenitur.
Leo Leo] vac., i. m. M communiter calidus et adurens aerem turbat. Prima igitur pars estuans, corrumpens, secunda autem moderantiam affert et morbos, novissima autem humectat et ventos inducit.
Virgo Virgo] vac., i. m. M communiter ab equo devia, humectans, multa tonitrua excitat, cuius pars prima calida et humida, tonitruis amica, in medio habet temperiem, in ultimo aquas. A sinistris sinistris] corr. ex. siniistris M ventos, a dextris rursum temperiem portat.
Libra Libra] vac., i. m. M communiter mutabilis et inconstans, in primo et in medio temperiem, in ultimo aquas, a sinistris ventos, a dextris humorem habet et frugibus prestat ⟨humorem⟩ humorem] B; i. m. M (perhaps other hand); alibi prestat mortem i. m. M (other hand).
Scorpius Scorpius] vac., i. m. M principaliter igneum igneum] igneus V, tonitrua, corruscationes, calorem, in primo humorem, ventos et nives, in medio temperiem, in fine turbines et terre motus, a sinistris calorem et ventos, a dextris humorem assumpsit.
Sagittarius Sagittarius] vac., i. m. M communiter ventosus, in cuius prima parte humor et nives, in medio temperies, in fine calor et etiam ignes habentur. A sinistris ventus et siccitas, a dextris humor hymor] add. et del. sin M, sed inconstans prevalet.
Capricornus Capricornus] vac., i. m. M generaliter calescit et humectat, in prima parte siccitas et calor noxius, in medio temperatus, in fine quidem imbribus redundat. A dextris et a sinistris humorem habet, sed modicum.
Aquarius Aquarius] vac., i. m. M universaliter aquis plenus et frigore. Pars prima humorem, media temperiem, ultima ventos emittit. In sinistris nimium adustio, a dextris equalitatis modus et constantia perdurat.
Pisces Pisces] vac., i. m. M principaliter frigidos ventos habe⟨n⟩t habent] V. In prima parte temperiem, in medio humorem, in in] add. et del. c M fine calorem, a sinistris ventos, a dextris aquas emanat.
⟨II.14⟩ ⟨De singulis anni temporibus, mensibus et diebus quid accidat⟩
⟨H⟩iis Hiis] i. m. M de partibus signorum suo ordine digestis, quid singulis anni temporibus et mensibus et diebus sit futurum tribus ex locis considerandum occurit. In primis ergo alestina alestina] alestima V1 et izeibel izeibel] izerba B; izibel V; ictibel, corr. ex ictimel V1, conventu⟨m⟩ conventum] V1 scilicet Solis et Lune et oppositionem, antequam singula anni tempora, equinoctialium scilicet et tropicorum principia ingrediatur signorum, velud supra docuimus, intueri oportet. Gradum etiam conventus aut oppositionis que Solis ingressum in predicta signa signa] add. et del. ac M precedit, ut quod eorum vicinius accidisse, latere non possit. Clima etiam quod libuerit et civitatem eam eam] eque VV1 perscrutari necesse est. Amplius ascendens eiusque cardines eadem hora, sicut in nativitatibus fieri precipitur, convenienter locandi sunt sunt] sup l. M. Quibus itaque dispositis conventus aut oppositionis gradum et eius stellam ministram, cardinem quoque sequentem ipsius minister minister] ministrum V1 , quotiens quidem singulis temporibus accidat sollicite perscrutamus, quemadmodum et in eclipsi diligenter intueri debemus. Quecumque igitur stella in predictis locis plurimum aut fortiorem obtinuerit principatum, ipsius ducatus et significatio secundum ipsius proprietatem tribuetur. In eo autem loco quomodo se habeat et qualiter aliis ⟨se⟩ se] V1; sup. l. M (perhaps other hand) applicet stellis et ab eis respiciatur notabi[u]s notabius] notabis VV1. Si enim in ipsam a loco fortiore fiat respectus, ipsa virtutem et motus impendet. Sed si cum ea iungatur, alteratur natura eiusque virtus permiscetur et secundum admixtionis modum tota significatio futura est.
Secundario autem, si que singulis mensibus fiant quis prescire laborat, ex conventu et oppositione que singulis mensibus accidunt studiosius hoc modo inquisitor reperiret. Si enim quid de ducatu et significatione eorum que singulis temporibus sunt futura prediximus ex conventu antecedente manare perpendes, prout ipsius ratio postulat, ea que singulis ⟨mensibus⟩ mensibus] VV1 futura imminent usque ad illius temporis finem iudicabis. Si ex oppositione precedente fieri cognoveris secundum oppositionis naturam, usque ad illius quarte terminum iudicandi modus servetur. Gradus deinceps tam conventus quam oppositionis et eius loci potentior, stella ascendens ascendens] corr. ex ascende M, etiam eiusque cardines et eorum ministri ea hora notanda sunt. Que igitur stella in hiis locis plurimum sortietur principatum, erraticarum stellarum applicationem et recessum ceterasque figurarum proprietates in earum locis, quos denique ventos ex propria et signorum in quibus discurrunt natura et in quam partem eos concitent intueri precipimur. Lune preterea latitudo ⟨eiusque disgressio⟩ eiusque disgressio] VV1; eiusque disgregsio i. m. M (perhaps other hand), in quam ventorum scilicet declinet partem donec a loco lucis separetur, eque consideranda sunt. Ex quorum omnium coniunctione eorum que singulis mensibus ex ventorum motu et ceteris que generantur sunt futura, quis etiam prevaleat significatione ducemus.
Tertius itaque modus ceteris subtilior quid singulis diebus ex ventorum impulsu et pace aut incremento sive diminutione accidat secundum alternos Solis et Lune modos insinuat. Nec solum ex eorum conventu et oppositione, verum etiam ex eorum status alterna diversitate inter conventum et oppositionem hoc idem poterit discerni. Ab eorum videlicet medio, quando Luna dicotomos usque ad conventum et oppositionem quod est atharbe atharbe] atarbe VV1 qui locus apud Arabes mouzaa alnairam mouzaa alnairam] corr. ex mouzoaa alnairam M; mouraa alnarram B; mouzia alnaata V; moucaa alnairam V1, id est locus luminis vel refulgens, potest dici, et hoc est donec medium Lune corpus luce resplendeat, que [quod] quod] om. V1 alteratio triduo ante conventum et triduo post post] sup. l. M, quarta scilicet lunaris corporis et ipsius tres quarte, dum videlicet in trigono aut exagono a Sole distiterit, frequentius sumit exordium. Tunc denique stellas erraticas stellas erraticas] BMVV1. Stellas erraticas should probably be corrected into stelle erratice earumque loca, utrum scilicet in trigono aut exagono a signo Solis et Lune consistant, ascendens quoque et cardines, stellarum etiam respectus earumque applicationes notande sunt, ut ex horum omnium consideratione ducis conveniens sequatur electio. Ipsius enim virtus et nature proprietas, eiusdem que est ⟨cum⟩ cum] VV1 stellarum et signorum virtute communitatis affinitas eorum que circa aera ex ventorum flatu et huiusmodi singulis innovantur diebus iudicium revelabit. Preterea fixarum modus modus] motus V et status, quarum videlicet evidentior serenitas et maior sentitur efficacia, prout, inquam, oriens aut occidens inhabitant, predicta declarat. Maior namque ac inprovisus eventus ex harum significatione procedit. Cum enim Soli et Lune conveniunt, ut eisdem in aliquo iunguntur, significationis particeps facte, turbam et et] vel V1 quietem denuntiant. Luna enim in cardine pluvias et nives modosque ventorum vel mutationes, prout ipsius digressio vel latitudo in aliquam quatuor partium que principalibus conveniunt ventis declinat, et ipsius partis ventos alternat. Notandum denique, quoniam quoniam] add. et del. generalis M prima et generalis eventus occasio, cum Sol videlicet quartarum initia discurrit, efficatior esse videtur; que autem sequntur particularibus et cotidianis causam prestant. Amplius horum omnium evidentior sequetur effectus, cum stelle que generales administrant naturas vel proprietates aliqua figure convenientia particularium qualitates respiciunt. Quicumque igitur de futurorum cognitione studiosus vult doceri, predicta memorie commendet commendet] corr. ex commendat M neque hiis neglectis ad aliena declinet, alioquin iudicii error huius imperitia⟨m⟩ imperitiam] VV1 et ⟨in⟩scientia⟨m⟩ inscientiam] V; scientie pauperitatem V1 denudabit.
⟨II.15⟩ ⟨De signis que in Sole et Luna et stellis et etiam in celo videntur⟩
⟨H⟩orum Horum] V itaque que in celo et in Sole et Luna et ceteris apparent stellis subtilis et ad individualium vel particularium qualitatum agnitione⟨m⟩ agnitionem] VV1 utilis est descriptio. Solem enim in ortum et occasum, ad eorumdem etiam etiam] add. et del. status M statum et moram notandam, utrum videlicet de trigono aut tetragono aut qua huiusmodi figura distiteri[n]t distiterint] distiterit V1 et quid inter ipsum et Lunam adiacet singulis horis et omnibus modis, ut ex hiis quid singulis tam diebus accidat quam noctibus prescire valeamus, considerare oportet. Que enim temporis qualitas eorum atarbe atarbe] atharbe BV sequitur, quousque ad alium se transmittent transmittent] transmutent VV1 forme respectum perdurare credimus. Est namque in quorumdam futurorum prenoscione summe necessarium.
Sol itaque in ortu suo clarus et absque omni nubium conculcatione conculcatione] ocultatione V; occultatione V1 vel sui alteratione et in occasu similiter serenum indicat. Si autem corpus Solis circulus diversicolor aut rubeus ambiat aut eius scilicet radii rubicundi in exteriorem circulum dirigantur aut saltem affinius aut eius color fuscus et pallidus appareat vel si in ipso quasi quedam nubes que a quibusdam soles appellantur aut si in contrariam Solis partem quasi virgule distendantur vel si radii subrubei vel crocei in terram videantur descendere, ventos validissimos designat, quorum asperitas partem in quam hec apparent signa continget. In ortu rursum pulverulentus vel niger vel potius ad virorem declinans aut ⟨in altera, aut⟩ aut in altera, aut] VV1 in utraque parte, sed in occasu nubilus aut circa se nubes predictas habens aut eius radii rubeum ⟨aut nigrum⟩ aut nigrum] V1 ⟨vel⟩ vel] VV1; sup. l. M (other hand) viridem induantur colorem, multas nives et pluvias minantur.
Luna namque namque] corr. ex manque M triduo ante ortum et triduo deinceps et in plenilunio et ante plenilunium ad hunc modum, nec minus quoque dum [minus] minus] om. VV1 dicotomos exstiterit, hoc autem inter conventum et oppositionem necessario solet accidere, et triduo, inquam, ante et triduo post similiter observari iubetur. Quod si hiis tribus ⟨modis⟩ modis] BVV1; i. m. M (other hand) aut locis clara et munda nec aliqua nube fuscata apparuerit, serenum promittit. Rubor autem huius, sed tenuis, quamvis ipsius lunaris corporis color totus patescat quamvis… patescat] quamvis nec ipsius lunaris corporis color totus patescatid scilicet quod non illuminatur V1 videaturque moveri, ex ipsius obsuritatis parte ventos significat procreari. Niger autem aut pallidus, humidus et spissus, pluviarum subitam inundationem inducit. Demum circulus unus si eam ambiat, candidus et mundus paulatimque recedens, serenum indicabit. Duo autem et tres, imbrem et hyemem. Si autem plures et in oriente, nebulas; et in occidente quoque, si se quasi intersecantes amplectentur, nives ex ventorum immanitate et pluvias. Pulverulentus item color et niger, si se iterum occupent se alternatim intersecantes circuli, hyemis longam asperitatem, ventos, inquam, et nives designant.
Eodem quoque modo circa erraticas et fixas circuli pro qualitatis modo designant. Fixarum quidem color, ut sunt Pliades et Alfeca, si videatur augmentari augmentari] corr. ex agmentari M (perhaps other hand) aut ipse maiores solito videantur, ventos in eam quam consistunt partem promittunt. Que autem in nube Almalaf Alladcha Almalaf Alladcha] AlmaalafAladcha VV1 scilicet et Anayra Anayra] Apnata V; Anacra V1 et hiis similia et que Presepe dicitur et et] i. m. M hiis similia sunt autem in Cancro, si obscure et occulte aut solito ⟨more⟩ more] B; i. m. M (perhaps other hand) spissiores vel maioris luminis aut quantitatis videantur, celum aut⟨em⟩ autem] BVV1 serenum, aquas et nubes in quam ipse collocantur partem significant. Fulgentes enim et pure et quasi scintillantes, hyemis hyemis] add. et del. quasi scintillantes hyemis et M (homeoteleuton) et ventorum asperitatem innuunt.
Comete autem Alladcha Alladcha] Aledha V; Aladcha V1 similes circum obscure siccitatem nimiam, ventos calidos qua parte fuerint designant. Temporis item status vel qualitas et eventus fortitudo atque constantia pro magnitudine obscuritatis et stellarum et spatii capacitate pensatur. Quoniam si multus, longum longus] B; corr. ex longum M; longum VV1, tenuis, minus ostendit. Amplius color permixtus radiorum et eorum motus, inbratio inbratio] inbratio or rather vibratio V1 mundi, tamen sicut et stelle et ex altera parte prodeuntes ventos in eam conficiunt partem, ex oppositis vero partibus ⟨ventorum inordinatam mutationem procreant. Ex 4 namque partibus⟩ ventorum... partibus] BVV1; i. m. M (perhaps other hand) imbres, tonitrua, corruscationes et fulgura et hiis similia provenire dubium non est. Eodem quoque modo nubium qualitas vellerum villis similata aeris mutationem in hyeme portendit. Si vero tempore serenitatis aut etiam post hyemem hyemem] corr. ex hyemis M yris appareat, hyemalis aeris naturam adportat. In hyeme autem serenum reducit reducit] corr. ex adducit M. Ad hunc denique modum de omnibus generaliter colorum qualitatibus, quorum natura sepissime infectus variatur aer, iudicare licebit. Quemadmodum enim colores in aere videntur fieri et quos designant eventus ibidem renovari necesse est.
Quoniam de hiis que generaliter accidunt ⟨diximus⟩ diximus] BV; i. m. M (perhaps other hand), non incongruum videtur ut que ex nativitatibus futura presciuntur, velud ordo postulat, enarremus.