Ptolemaeus Arabus et Latinus

⟨VII⟩

Claudii Ptolemei Pheludiensis dictio septima libri Almagesti quinque capitulis pulchre conflata adest.

Capitulum primum: De hoc quod longitudo stellarum fixarum que est inter quasdam et quasdam alias est longitudo una semper et quod ipse comitantur proprietates locorum suorum

Capitulum secundum: De hoc quod sphera fixarum stellarum habet motum ad partem successionis signorum

Capitulum tertium: In hoc quod motus stellarum fixarum ad successionem signorum non est nisi super duos polos orbis medii signorum

Capitulum quartum: In modo scribendi differentias tabularum stellarum fixarum

Capitulum quintum: In firmatione stellarum fixarum que sunt in medietate septentrionali sphere et positione earum in tabulis

⟨VII.1⟩ Capitulum primum: De hoc quod longitudo stellarum fixarum que est inter quasdam et quasdam alias est longitudo una semper et quod ipse comitantur proprietates locorum suorum

Et postquam narravimus in dictionibus que hanc precedunt dictionem ea que accidunt in sphera recta et in sphera declivi, et etiam que accidunt in modis motuum Solis et Lune, et quod videtur in eis ex figuris secundum quod oportet, incipiemus nunc secundum quod simile est dispositione ordinum ex ordinatione orbium et qui se ad invicem sequuntur in hac scientia loqui de stellis. Sed propter illud quod sequitur ex dispositionibus incipiemus prius loqui de stellis que nominantur fixe non mobiles. Ante omnia vero premittemus ut nominemus eas. Sed propter hoc quidem quod stelle omnes videntur comitari semper figuras suas fixas longitudinibus quantitatum que sunt inter eas similibus equalis motus, est decens ut nominentur fixe non mobiles. Et propter hoc quidem quod sphere earum in qua ipse sunt sicut solidate nate in ea, videtur motus localis comitans ipsam proprius ei secundum mensurationem unam ad continuitatem signorum et ad orientem econtrario motus totius, non oportet ut nominetur sphera fixa non mota. Ipsa enim est mota versus orientem. Nos namque ita reperimus unamquamque harum duarum intentionum per ea que vidimus in hoc tempore longo et ex eis que iam estimavit Abrachis ante nos per ea que vidit de hiis duabus intentionibus in longitudine temporis, quod non est nisi cogitatio et estimatio neque sunt comprehense. Ipse enim non reperit nisi considerationes valde paucas fuisse ante eum stellarum fixarum non currentium neque reperit nisi considerationes Arsatilis et Timocharidis scriptas tantum, que quidem non sunt absque dubitatione neque sunt verificate. Nos autem, cum consideraverimus quod videtur in nostro tempore ad ea que fuerunt tunc, per eas inveniemus tunc rem comprehensam unam. Et quia illud quod scripsit Abrachis de stellis fixis non retrogradis et consideravit et inquisivit de eis fuit ex tempore longo, factum est quod ipse verificavit et firmavit et perduxit nos ad considerandum per illud secundum omnem finem et quousque Probably corrupt for quod usque, which is the reading of Paris, BnF, lat. 14738 (112r, line 10 from the bottom). The Greek text is somewhat different here (cf. Toomer, loc. cit., p. 321, lines 1-2 from the bottom). ad hanc horam non sunt vise alterari a locis suis, sed ille figure quas consideravit Abrachis videntur usque hodie non diversificate a locis suis. Et neque stellarum que sunt in orbe signorum tantum quedam apud quasdam ita se habent, sed ille que sunt apud orbem signorum apud eas que sunt extra ipsum etiam. Iam autem esset ex eis que acciderent si forent stelle que sunt in orbe signorum tantum secundum modum primum quem posuit Abrachis et foret earum motus localis ad successionem signorum ut essent stelle que sunt in orbe signorum apud stellas que sunt extra orbem signorum elongate ab eis. Ita ergo declarabitur omni volenti inquirere et considerare in eo secundum dilectionem veritatis si fuerit quod videtur nunc conveniens ei quod scripsit Abrachis et affirmavit hic propter experimentum breve minimum quod ipse scripsit secundum plurimum quod possibile fuit ut esset notum. Et ut aggreget omnem considerationem earum per ea quibus declaravit ex figuris quas continent stelle que sunt extra orbem signorum secundum figuram unam aliarum apud illas et apud stellas que sunt in orbe signorum. Ipse enim affirmavit in eis que scripsit de stellis que sunt in Cancro quod stella que est in labio meridiano Cancri et stella lucida que precedit hoc labium dicta Spondilis Serpentis, et precedit caput Serpentis, et stella lucida que est ex stellis Canis Summersi, scilicet hee stelle sunt in linea recta fere. Medie tamen earum diversificatur aspectus a linea ad orientem et septentrionem quantitate digiti unius et medietatis. Longitudines vero que sunt inter eas sunt equales. Et scripsit de stellis que sunt in Leone quod due quattuor stellarum que sequuntur orientem et stella que nominatur Spondilis Serpentis, et est in gibbositate gule Serpentis Sepentis M., sunt super rectam lineam. Et scripsit etiam quod linea extensa super caudam Leonis et super stellam que est in extremitate caude Urse, et est Benennasci, declinans a stella apparente que est sub cauda Urse et sub cauda Leonis est aggregatio antecedentium stellarum, que nominantur motores. De eis vero que sunt in Virgine quod in eis que sunt inter pedem Virginis septentionalem et inter pedem Ululantis sinistrum sunt due stelle, quarum una lucida est meridionalis que est similis pedi Ululantis, et est ei diversitas aspectus super lineam rectam descriptam super duos pedes ad orientem, et altera est septentrionalis que est medietas apparentis, que ambe sunt super lineam rectam oppositam linee duorum pedum. Et precedit una harum duarum que est medietas apparentis duas stellas apparentes facientes cum medietate apparentis triangulum duorum equalium laterum cuius caput est medietas apparentis. Et he stelle sunt super lineam rectam oppositam Aschimech Arachmech, idest Lanceatori, et pedi Virginis meridiano. Et etiam quod in eis que sunt inter Aschimech Alahazel, idest Inermem, et inter secundam extremitatis caude earum que sunt in spondilibus Serpentis sunt tres stelle super lineam rectam adinvicem. Et media earum opponitur Aschimech Inermi et opponitur secunde extremitatis caude Serpentis. Et de stellis que sunt in Libra quod stella que opponitur stellis lucidis que sunt ad septentrionem ex stellis Libre fere est stella lucida, et ab unaquaque parte duorum laterum est stella parva opposita ei et facit lucidam cum eis figuram triangularem. De stellis autem Scorpionis quod linea recta descripta super stellam orientalem ex eis que sunt in centro Scorpionis et super genu dextrum Delatoris Serpentis secat longitudinem que est inter duas stellas precedentes que sunt in pede dextro Latoris Serpentis. Due enim spondiles Spine, scilicet quinta et septima, sunt super lineam rectam oppositam stelle lucide que est in medio Laris. Et etiam quod stella septentrionalis earum que sunt in basi Laris est opposita spondili Spine quinte fere in eis que sunt inter eas et inter eam que est in medio Laris. Longitudo namque eius ad unamquamque earum est propinqua equalitati. Et de stellis que sunt in Sagittario que Probably currupt for quod, which would correspond to the Greek text (see Toomer, loc. cit., p. 323, line 11 from the bottom). Paris, BnF, lat. 14738 (112v, line 13 from the bottom) reads que too. sunt due stelle earum que sequuntur orientem et meridiem circuli qui est sub Sagittario lucide apparentes quarum longitudo que est inter eas secundum oculum est sicut quantitas trium cubitorum. Quarum meridionalis, que est luminosior eis, est super pedem Sagittarii et est opposita secundum lineam rectam fere medie trium apparentium lucidarum ex eis que sunt in circulo in quo ipse sunt ad illud quod sequitur orientem et opponitur secunde orientalium ex eis que sunt in quadrato quadrilatero quarum quedam opponuntur aliis ab angulis. Et due longitudines que sunt inter eas sunt semper equales. Et septentrionalis earum est que habet diversitatem aspectus ab hac linea ad orientem et opponitur stellis lucidis que opponuntur angulis in quadrato habente quattuor latera. De stellis vero que sunt in Aquario quod due stelle propinque in capite Equi que sunt evacuatorium Aquarii precedens et stella que est in humero Aquarii quod subsequitur sunt super lineam rectam fere, et illa linea equidistat linee que est a spatula Aquarii precedente ad illam que est in mandibula Equi, et etiam quod stella que est in humero Aquarii precedente et stella lucida duarum stellarum que sunt in gula Equi et illa que est in sumine Equi sunt super lineam unam rectam et earum longitudines sunt equales. Linea autem descripta super muscidam Equi et super eam que sequitur orientem ex quattuor que sunt in pectore eius secat lineam descriptam super duas stellas propinquas que sunt in capite Equi in duo media et orthogonaliter fere. De eis autem que sunt in Pisce quod stella que est super muscidam Piscis meridionalis et lucida que est in duobus humeris Equi et lucida que est in pectore Equi sunt super lineam rectam. Et de eis que sunt in Ariete quod ea que precedit basim trianguli ad partem orientis cuius fit diversitas aspectus super lineam descriptam super stellam que est in muscida Arietis et super pedem sinistrum Mulieris digiti unius et etiam ea que precedit eas que sunt in capite Arietis et portionem medietatis basis trianguli sunt super rectam lineam. Et de his que sunt in Tauro quod stelle que sequuntur orientem ex eis que sunt in Aldebaran, idest vespera, et stelle que sunt extra Pellem Excoriati que sunt in manu sinistra ex stellis Audacis quas numerant a septentrione super oculum precedentem Tauri et super stellam septentrionalem septimam a parte septentrionis ex eis que sunt in Pelle Excoriati separantur a stella lucida que est ex eis que sunt in Aldebaran ad partem septentrionis quantitate digiti. De eis vero que sunt in Geminis quod super caput Geminorum est stella super lineam rectam posterior capite secundum triplum longitudinis que est inter duo capita. Illa autem opponitur stellis meridionalibus quattuor nubilosarum que sunt in Sumine. He igitur figure et earum similes continent omnia que considerantur ex eis que sunt in sphera. Et non videmus usque ad hanc diem hanc figuram earum alterari ab habitudine sua. Et illud est quod oportuit ut accideret et ut esset manifestum in sensu in eis que sunt inter istos 260 annos si esset motus localis ad orientem his stellis que sunt in orbe signorum tantum.

Hos autem ponemus sequentibus post nos plures figuras que sunt similes istis, ut subtiliter intueantur et considerent eas in eo quod prolongatur ex tempore, et addemus ex eis que non firmantur in libro antiquo, sed ex eis que nostris temporibus consideravimus et considerationibus nostris et secundum quantitatem qua possibile est ut sit planius eis. Incipiam vero in eo a stellis que sunt in Ariete. Dicam ergo quod due stelle septentrionales que sunt ex tribus que sunt in capite Arietis et stella lucida que est in genu Equitis septentrionali et nominatur Dominus ensis et captis Probably corrupt for capitis. Cf. Paul Kunitzsch (ed.), Der Almagest. Die Syntaxis Mathematica des Claudius Ptolemäus in arabisch-lateinischer Überlieferung, Wiesbaden 1974, p. 181. Paris, BnF, lat. 14738 reads caput. The Greek text has no correspondence to et nominatur Dominus ensis et captis (see Toomer, loc. cit., 325, line 11). et ea que nominatur Alhaioch sunt super lineam rectam. Et etiam linea descripta super Alhaioch et super lucidam ex Aldebaran declinat a stella que est in pede antecedente Alhaioch ad orientem parum. Et stella que nominatur Caper et nominatur Alhaioch et stella communis communicans pedi Tenentis Habenas sequens et extremitati Alhaioch qui sequitur et extremitati cornu Tauri septentrionalis et illa que est in humero antecedente Audacis sunt super lineam rectam. Et etiam stelle lucide que sunt super caput Geminorum et stella lucida que est in gula Serpentis Diaboli sunt super lineam rectam fere. Due quoque stelle propinque que sunt in pede antecedente Urse que nominatur Benennasci et stella que est in extremitate labii, idest lancis, Cancri septentrionalis et septentrionalis que est ex Asello sive ex duobus Audacibus sunt super lineam rectam fere. Et similiter Audax meridianus et orientalis qui est in Cane submerso Algameisa et apparens que est inter eas, et est ea que precedit stellam que nominatur Spina Serpentis, sunt super lineam rectam fere. Linea quoque que est a stella lucida media stellarum que sunt in gula Leonis ad stellam lucidam que est in Spina Serpentis declinat a stella que est in corde Leonis ad orientem parum. Et linea que est a stella lucida que est in lumbo Leonis ad lucidam que est in termino littoris posteriori que est in coxa Urse vel sequenti posteriori et est meridionalis a lateribus que sequuntur orientem habentis quattuor latera declinat a duabus stellis propinquis que sunt in extremitate pedis qui sequitur Urse ad occidentem parum. Et etiam linea que est a stella que est in postremo coxe Virginis ad secundam extremitatis caude Serpentis que est ex spina eius declinat ad occidentem parum a stella Virginis, et est Aschimech, idest Inermis Alahazel. Et linea que est ab Aschimech Inermi ad stellam que est in capite Virginis, scilicet Alangue, recedit ab Aschimech Lanceatore ad orientem parum. Aschimech vero Inermis et due stelle que sunt super duas alas Corvi sunt super lineam rectam. Et Aschimech Inermis et stella que est in postremo coxe Virginis et lucida septentrionalis trium que sunt in nare coxe antecedente Ululantis sunt super lineam rectam. Et etiam due stelle lucide que sunt in Libra et stella que est in extremitate caude Serpentis ex spina sua sunt super lineam rectam fere. Et stella lucida que est in labio meridiano et Aschimech Lanceator et media trium que sunt in cauda Urse, et est Benennasci, idest Ursa Maior, sunt super lineam rectam. Et stella lucida que est in labio septentrionali et Aschimech Lanceator et stella que est in posteriore coxe Urse sunt super lineam rectam. Et etiam stella que est super narem cruris quod sequitur ex Latore Serpentis et ea que est in spondili quinta Scorpionis et precedens duarum stellarum propinquarum que sunt in spinis eius, et sunt Alsuuleti, sunt super lineam rectam. Et stella antecedens trium que sunt in pectore Scorpionis et due stelle que sunt in duobus genibus Latoris Serpentis faciunt figuram triangulam duorum equalium laterum cuius corpus est antecedens trium que sunt in pectore. Stella quoque que est super calcaneum Sagittarii antecedens meridionale que est magnitudinis secunde in quantitate et stella que est super hastulam et stella que est in genu quod sequitur Latoris Serpentis sunt super rectam lineam. Et stella que est in genu huius pedis Sagittarii et opponitur Corone sive est propinqua Corone, et est Alfecatu, et stella que est super hastulam et stella que est in genu precedente Latoris Serpentis sunt super lineam rectam. Linea quoque continua a stella lucida que est in Vulture cadente ad stellas que sunt super duo cornua Capricorni declinat a stella lucida que est in Vulture volante ad orientem parum. Et linea que est a stella lucida que est in Vulture volante ad stellam que est in muscida Piscis meridionalis que est in quantitate prima magnitudinis secat longitudinem que est inter duas stellas lucidas que sunt super caudam Capricorni in duo media fere. Et etiam linea que est a stella que est in muscida Piscis meridiani que est magnitudinis prime in quantitate ad stellam que est in muscida Equi declinat a stella lucida que est ex eis que sunt in humero Aquarii qui sequitur ad orientem parum. Due quoque stelle que sunt in oribus duorum Piscium meridionales et due precedentes habentis quattuor latera quod est in Equo sunt super lineam rectam. Has quoque figuras si quis voluerit comparare ad ea que posuit Abrachis de stellis in sphera corporea et ad naturam que est in eis, inveniet loca earum in sphera illa loca que fuerunt tunc secundum illam considerationem fere secundum quod ipse scripsit. Ex hoc ergo quod diximus et que sunt eis similia est possibile scire quod motus omnium stellarum que nominantur fixe non currentes est motus unus et proportio longitudinis que est inter quasdam earum ad alias est proportio una.

⟨VII.2⟩ Capitulum secundum: De hoc quod sphere stellarum fixarum inest motus ad partem successionis signorum

Declaratur autem nobis quod sphere earum motus inest ei proprius econtrario motus totius, scilicet motus orbis magni descripti super polos amborum orbium, orbis equationis diei et orbis signorum, propter hoc quod illarum stellarum earundem non fuerunt longitudines a punctis duorum tropicorum et duarum equalitatum tunc et in nostro tempore longitudines une, sed invenimus longitudines quanto plus antiquantur anni plures longitudinibus primis secundum successionem signorum ab illis punctis. Abrachis nanque dixit in libro suo quem edidit de localibus motibus earum a punctis duorum tropicorum et duarum equalitatum, ubi posuit eclypses lunares secundum considerationes suas subtiles et veras et per considerationes eorum qui fuerunt antiquiores eo, sicut fuit consideratio Timocharidis, quod longitudo stelle Aschimech Inermis precedit a puncto vernali ad partem conversionis signorum in annis quidem suis et tempore suo fuit sex partes, in annis vero Timocharidis fuit octo partes fere. Et similiter dixit quod Aschimech Inermis precedit punctum vernale in longitudine signorum in eo quod antiquatur ex tempore octo partibus et in eo quidem quod est nunc sex partibus. In eo vero quod sequitur nunc hoc ex sermone suo in eis que comparavit et consideravit de stellis fixis aliis declaratur quod hec longitudo est ad partem successionis signorum. Et similiter illud quod nos invenimus de longitudinibus stellarum fixarum a punctis duarum equalitatum et duorum tropicorum quando comparavimus ipsum ad sermonem considerationis Abrachis et ad illud quod ipse posuit in libro suo, et invenimus ipsum secundum quantitatem huius motus localis ad partem successionis signorum. Nos vero fecimus considerationes nostras et inquisitiones nostras pro hoc per instrumentum quod accepimus ad considerationes longitudinum que sunt inter Solem et Lunam in unaquaque partium orbis signorum. Per unam quidem duarum armillarum fecimus considerationem nostram et equationem eius cuius voluimus comprehensionem in hora considerationis transitus Lune qui videtur in ea, et alteram quidem armillam revolvemus ad stellam que videtur, ut videamus per ipsam simul Lunam et stellam, scilicet unamquamque earum in proprietate loci sui. Et similiter ex longitudine que est inter Lunam et unamquamque stellarum lucidarum sciemus loca earum. Exemplificabo autem unius earum exemplum. Consideravimus in anno qui est secundus annorum Antonii transactis novem diebus mensis Carmothi, qui est ex mensibus Egyptiorum, apud occasum Solis in Alexandria, et fuit medium celi postrema pars Thauri, scilicet post medietatem diei Iomin noni quinque horis et medietate hore. Invenimus ergo longitudinem Lune a Sole, quia fuit Sol visus in tribus partibus Piscis, 92 partes et octavam partis. Et post medietatem hore et occasum Solis, cum fuit medium celi quartus gradus Geminorum, et fuit locus Lune in quo ipsa visa est per considerationem instrumenti in loco suo, et fuit visa longitudo stelle cordis Leonis a Luna per armillam aliam ad partem successionis signorum etiam in orbe medii signorum 57 partes et 6 minuta, et fuit Sol in principio illius in tribus partibus et medietate decime partis Piscis fere, fuit ergo tunc locus Lune in quo fuit visa, propterea quod eius longitudo fuit tunc a Sole 92 partes et octava partis, ad partem successionis signorum quinque partes Geminorum et sexta partis fere. Et illud est longitudo quam oportuit esse secundum modum quem narravimus. Et oportuit ut esset motus Lune in medietate mediate M. hore ad partem successionis signorum quarta partis unius fere et ut esset diversitas aspectus eius ad conversionem signorum addens super locum eius primum secundum quantitatem medietatis sexte partis unius. Fuit ergo locus Lune in quo visa fuit post medietatem hore quinque partes et tertia partis Geminorum. Quapropter fuit locus cordis Leonis due partes et medietas partis Leonis, quoniam eius longitudo fuit visa a Luna ad partem successionis signorum 57 partes et 6 minuta et fuit eius longitudo a puncto tropici estivalis 32 partes et medietas. Sed quemadmodum scripsit Abrachis, quando consideravit in anno quinquagesimo revolutionis Philippi tertie, fuit longitudo stelle cordis Leonis a puncto tropici estivi etiam ad partem successionis signorum 29 partes et medietas partis et tertia partis, et fuit longitudo stelle cordis Leonis ad partem successionis signorum due partes et due tertie partis in annis qui sunt in eo, quod est inter considerationem Abrachis usque ad primum annorum Antonii, in quo fuit plurimum considerationum nostrarum transituum fixarum stellarum que aggregantur, et sunt 265 anni. Et ex hoc invenimus illud quo elongatur stella per partem unam ad partem successionis signorum in centum annis fere, sicut iam vidimus Abrachis vidisse in eis que scripsit de magnitudine quantitatis dierum anni. Et similiter propter hanc causam erit motus localis punctorum duorum tropicorum et duarum equalitatum ad partem conversionis signorum in anno uno non minus parte centesima partis unius. Et oportet ut non sit motus localis earum in trecentis annis minor tribus partibus. Et secundum similitudinem huiusmodi, cum nos consideraverimus longitudinem Aschimech Inermis et alicuius lucide stellarum que sunt in orbe medii signorum a Luna, alleviabitur nobis inventio longitudinum que sunt inter quasdam earum ad alias, et erit illud etiam simile illi quod est in considerationibus Abrachis fere, et erunt longitudines earum a punctis duorum tropicorum et duarum equalitatum, scilicet cuiusque earum ad partem successionis signorum, ille due partes et due tertie partis semper, sicut illud quod scripsit Abrachis.

⟨VII.3⟩ Capitulum tertium: De hoc quod motus stellarum fixarum ad successionem signorum non est nisi super duos polos orbis medii signorum

Ex eis vero que prediximus fit apud nos notum quod sphera stellarum fixarum habet motum localem ad partem successionis signorum secundum hanc quantitatem quam nominavimus. Post hoc autem oportet ut aspiciamus an super duos polos orbis equationis diei sit iste motus an super duos polos orbis medii signorum declivis. Iam ergo possibile est ut declaretur illud propter elongationem in longitudine. Orbes enim magni descripti super duos polos unius horum duorum orbium secabunt arcus diversos ex unoquoque eorum si non fuerit elongatio in longitudine, scilicet in longitudine huius temporis parva omnino. Erit ergo diversitas que est propter hanc causam cuius premisimus narrationem non sensibilis. Plurimum vero quo declaratur illud nobis fuit transitus earum in latitudine tunc et in nostro tempore. Non enim videntur nisi comitari semper longitudinem illam in latitudine a quocunque duorum orbium fuerit, scilicet ab orbe equationis diei aut ab orbe medii signorum. Manifestum est igitur quod motus sphere stellarum fixarum non est nisi super duos polos orbis signorum. Sed Abrachis etiam iam vidit quod motus earum est super duos polos orbis declivis. Ipse namque narravit in libro suo De motu locali punctorum duorum tropicorum et duarum equalitatum etiam quod Aschimech Inermis non removetur a longitudine sua in latitudine non solum ab orbe equationis diei, sed etiam ab orbe medii signorum ex eis que consideravit Timocharides et ex suis considerationibus, et quod longitudo eius ad meridiem ab orbe signorum fuit due partes in principio illius et in fine illius. Et propter illud in libro suo Super numerum dierum anni non scripsit nisi motum qui est super duos polos orbis medii signorum. Cum eo tamen est dubitatio, sicut ipse dixit, propter hoc quod considerationes que fuerunt secundum tempus Timocharidis non sunt credite, quoniam fuerunt cum instrumento magno valde, et non fuit diversitas que fuit in anno quod est inter duo tempora magna ut ea comprehenderetur certitudo eius cuius inquiritur comprehensio et verificatio. Nos vero, postquam invenimus certitudinem considerationis Aschimech Inermis in prolixiori illius temporis et maiore fere omnium stellarum fixarum, tunc vere et certe dico quod earum motus est super duos polos orbis declivis. Nos enim iam invenimus longitudines in latitudine cuiusque earum ab orbe medii signorum in orbe magno descripto super duos polos eius per considerationes nostras et illas longitudines longitudinem unam continere ab eo quod scripsit et collegit Abrachis, aut diversitas que est inter ea est parva et secundum quantitatem que, si pretermissa fuerit, non impediat in considerationibus. In longitudinibus autem que sunt ab orbe equationis diei in orbe magno descripto super duos polos eius per considerationes non invenimus quod comprehendimus per considerationes nostras conveniens ei quod comprehendit Abrachis per considerationes suas scriptas secundum modum unum. Neque invenit Abrachis quod ipse comprehendit per considerationes suas conveniens ei quod comprehenderunt homines temporis Timocharidis. Hoc ergo est plurimum quod apud nos firmavit quod longitudines longitndines M. earum in latitudine ab orbe medii signorum in orbe magno descripto super duos polos eius sunt longitudines une. Iam vero reperiuntur stelle que sunt in medietate sphere que est a puncto tropici hiemalis ad partem puncti vernalis et ad punctum tropici estivalis ad septentrionem semper in longitudine antiqua ab orbe equationis diei, et reperiuntur stelle alie, que sunt in medietate altera secundum contrarium eius quod est in hac medietate. Et que earum sunt propinquiores duobus punctis equationis diei sunt maioris diversitatis, et que earum sunt propinquioris duobus punctis duorum tropicorum sunt minoris diversitatis. Et est quantitas longitudinis illius secundum quantitatem longitudinis eius in longitudine. Et similiter portiones que sequuntur orbem medii signorum sunt aut ad septentrionem aut ad meridiem ab orbe equationis diei. Et ut per pauca quorum acceptio est propinqua firmetur quod diximus, firmabimus in unaquaque duarum medietatum sphere quas diximus quod scriptum est de longitudinibus earum in latitudine ab equatione diei in orbe magno descripto super duos polos eius secundum quod posuerunt illi antiqui qui fuerunt secundum tempus Timocharidis et secundum quod posuit Abrachis et secundum quod nos posuimus ex eis que nos comprehendimus per illum modum. Stellam autem lucidam que est in Vulture Volante Timocharides scripsit se invenisse ad partem septentrionis ab equatione diei elongari quinque partibus et quattuor quintis partis. Et similiter dixit Abrachis. Et nos iam invenimus ea quinque partibus et medietate et tertia. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit medium Pleiadum ad partem septentrionis ab equatione diei 14 partibus et medietate partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit illud 15 partibus et sexta partis. Nos autem invenimus 16 partibus et quarta partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit lucidam ex Aldebaran ad partem septentrionis ab equatione diei elongari octo partibus et medietate et quarta. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam novem partibus et medietate et quarta partis. Nos vero invenimus eam undecem partibus. Et scripsit Arsatilis quod ipse reperit stellam lucidam et splendidam que est in Alhaioch, et Alhaioch nominatur Caper, ad partem septentrionis elongari ab equatione diei 40 partibus. Et scripsit Abrachis quod invenit eam 40 partibus et duabus quintis partis. Nos vero invenimus eam 41 parte et sexta partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit stellam lucidam que est in humero antecedente Geminorum et est audax ad partem septentrionis elongari ab equatione diei parte et quinta partis. Et scripsit Abrachis quod reperit illam parte et quattuor quintis partis. Nos autem invenimus eam duabus partibus et medietate partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit illam stellam luminosam lucidam que est in humero subsequente Geminorum et est audax ad partem septentrionis ab equatione diei elongari tribus partibus et medietate et tertia. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit illam quattuor partibus et tertia partis. Nos vero invenimus quinque partibus et quarta partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit stellam luminosam lucidam que est in ore Canis, et est Alahabor, scilicet Canis pertransiens, ad partem meridiei ab equatione diei elongari sexdecim partibus et tertia partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit illam sexdecim partibus. Nos autem invenimus eam quindecim partibus et medietate et quarta. Et scripsit Arsatilis quod ipse invenit stellam antecedentem duarum lucidarum ex eis que sunt in duobus capitibus Geminorum ad septentrionem ab equatione diei elongari trigintatribus partibus. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam trigintatribus partibus et sexta partis. Nos autem invenimus eam trigintatribus partibus et duabus quintis partis. Et scripsit Arsatilis quod ipse invenit stellam secundam duarum ad partem septentrionis ab equatione diei elongari triginta partibus. Et scripsit Abrachis quod ipse invenit illam similibus illis. Nos vero invenimus illam triginta partibus et sexta partis. Loca vero omnia que diximus harum stellarum in longitudine sunt in una harum duarum medietatum sphere quas diximus, et est medietas continens punctum equalitatis vernalis. Et sunt omnes longitudines earum ab equatione diei in latitudine in eis que posteriorantur ex tempore maioris declinationis ad septentrionem eis quorum tempus antiquatum est. Que vero earum sunt in portionibus partium que sunt propinquiores duobus punctis duorum tropicorum, minoratur earum declinatio valde, et que sunt in eis que sunt propinquiores duobus punctis duarum equalitatum, accrescit earum declinatio. Quapropter oportet ut sit motus localis sphere stellarum fixarum ad partem successionis signorum super duos polos orbis declivis, ideo quod portiones partium huius medietatis que sunt ad partem successionis signorum sunt maioris declinationis semper ad partem septentrionis eis que sunt ad partem conversionis signorum. Et que sunt etiam ex portionibus partium que sunt propinquiores duobus punctis duarum equalitatum, maioratur earum diversitas, et que sunt ex eis que sunt propinquiores duobus punctis duorum tropicorum, minoratur earum diversitas. Et in medietate sphere altera opposita huic medietati Timocharides quidem scripsit quod ipse reperit stellam cordis Leonis ad partem septentrionis ab equatione diei elongari 21 parte et tertia partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam 20 partibus et duabus tertiis partis. Nos autem invenimus eam 19 partibus et medietate et tertia partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit stellam Virginis, et est Aschimech Inermis, ad partem septentrionis elongari parte una et duabus quintis partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam tribus quintis partis tantum. Nos vero invenimus eam medietate partis ad partem meridiei elongari ab equatione diei. Et scripsit Arsatilis quod ipse reperit unam trium que sunt in cauda Urse maioris que est in extremitate caude ad partem septentrionis ab equatione diei elongatam 61 parte et medietate partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam 60 partibus et medietate et quarta partis. Nos vero invenimus eam 59 partibus et duabus tertiis partis. Et scripsit Arsatilis quod ipse reperit stellam secundam ab extremitate que est in medietate caude ad partem septentrionis ab equatione diei elongatam 67 partibus et quarta partis. Et scripsit Abrachis quod ipse invenit eam 66 partibus et medietate partis. Nos autem invenimus eam 65 partibus. Et scripsit Arsatilis quod ipse reperit stellam tertiam ab extremitate que est super radicem caude ad partem septentrionis ab equatione diei elongatam 68 partibus et medietate partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam 67 partibus et duabus tertiis. Nos vero invenimus eam 66 partibus et quarta partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit stellam Aschimech Alramech, idest Lanceator, ad partem septentrionis elongatam 31 parte et medietate partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam 31 parte. Nos autem invenimus eam 29 partibus et medietate et tertia partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit lucidam stellarum lucidarum que sunt in duobus labiis Scorpionis que est in extremitate meridiana ad partem meridiei ab equatione diei elongatam quinque partibus. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam quinque partibus et tribus quintis partis. Nos autem invenimus eam septem partibus et sexta partis. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit stellam que est super extremitatem septentrionalem septentionalem M. ad partem septentrionis septentionis M. ab equatione diei elongatam parte una et quinta partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam duabus quintis partis. Nos autem invenimus ipsam ad partem meridiei ab equatione diei parte una. Et scripsit Timocharides quod ipse reperit stellam lucidam que est in pectore Scorpionis que nominatur Anchoris, per quam vult cor Scorpionis, ad partem meridiei ab equatione diei elongatam 18 partibus et tertia partis. Et scripsit Abrachis quod ipse reperit eam 19 partibus. Nos vero invenimus eam 20 partibus et quarta partis. Omnia vero que diximus de stellis huius medietatis postreme oportet ut sint secundum conversionem eorum quorum premisimus narrationem in medietate prima, et ut sint etiam longitudines earum ab equatione diei in latitudine in eis que posteriorantur ex tempore maioris declinationis ad meridiem quam ea que sunt in eis quarum tempus antiquatur secundum similitudinem illius considerationis. Et provenit etiam ex illo ut sit motus sphere stellarum fixarum in longitudine ad partem successionis signorum in centum annis una pars fere secundum quod precessit ex verbis nostris, et in ducentis et sexagintaquinque annis qui fuerunt in eo quod est inter duo tempora, scilicet tempus considerationis Abrachis et tempus considerationis nostre, due partes et due tertie partis. Et comprehensio illius erit per superfluitatem que reperitur reperitnr M. in latitudine stellarum que sunt apud duo puncta duarum equalitatum manifestior. Et illud est quoniam stellam mediam Pleiadum Abrachis invenit magis declinatam ad septentrionem ab equatione diei. Et plurimum quo declaratur illud quod invenimus de diversitate in latitudine earum que sunt propinquiores duobus punctis duarum equalitatum mediam quidam Pleiadum reperit Abrachis ad partem septentrionis 15 partibus et sexta partis. Nos vero invenimus eam 16 partibus et quarta partis. Fit ergo diversitas que est inter duas considerationes ad septentrionem pars et medietas sexte partis. Et illud est quantitas diversitatis longitudinis ab orbe equationis diei in latitudine in fine Arietis duarum partium et duarum tertiarum partis que sunt in longitudine ad partem successionis signorum illius temporis. Alhaioch vero, que nominatur Hircus, longitudo ad septentrionem ab equatione diei secundum quod reperit Abrachis est 40 partes et due quinte partis, et secundum quod nos invenimus 41 partes et quinta partis. Fit ergo declinatior ad septentrionem quattuor quintis partis fere. Et illud etiam est quantitas diversitatis longitudinis ab orbe equationis diei in latitudine in medio Tauri duarum partium et duarum tertiarum partis que sunt in longitudine ad partem successionis signorum illius temporis. Stellam vero que est super humerum antecedentem Geminorum et est audax invenit Abrachis ad partem septentrionis ab equatione diei elongatam parte una et quattuor quintis partis. Et nos invenimus eam duabus partibus et medietate partis. Fit ergo declinatior ad septentrionem medietate et quinta partis. Et illud est quantitas diversitatis longitudinis ab orbe equationis diei in latitudine in fine Tauri duarum partium et duarum tertiarum partis que sunt in longitudine ad partem successionis signorum illius temporis. Et similiter etiam stellas que sunt in medietate sphere opposita huic medietati, scilicet stellam que dicitur Aschimech Alahazel, Abrachis quidem reperit magis declinatam ad septentrionem ab equatione diei tribus quintis partis. Et nos quidem invenimus eam magis declinatam ad meridiem ab equatione diei medietate partis. Fit ergo magis declinata eo quod fuit ad meridiem parte una et decima partis. Et illud etiam est summa eius quo superfluit latitudo ab equatione diei duarum partium et duarum tertiarum partis orbis signorum que sunt in fine Virginis. Et stellam que est in extremitate caude Urse, et est Benennasci maioris, reperit Abrachis ad partem septentrionis ab equatione diei elongatam sexaginta partibus et medietate et quarta partis. Et nos invenimus eam 59 partibus et duabus tertiis partis. Fit ergo declinatior ad meridiem parte una et medietate sexte partis. Et illud est quantitas diversitatis longitudinis ab equatione diei in latitudine in principio Libre duarum partium et duarum tertiarum partis que sunt in longitudine ad partem successionis signorum illius temporis. Et stellam Aschimech Lanceatoris invenit Abrachis ad septentrionem ab equatione diei elongatam 31 partibus. Et nos invenimus eam 29 partibus et medietate et tertia partis. Fit ergo declinatior ad meridiem parte part M. una et sexta partis. Et illud est quantitas diversitatis longitudinis ab equatione diei in latitudine in principio Libre duarum duaum M. partium et duarum tertiarum partis que sunt in longitudine ad partem successionis signorum illius temporis fere.

Et etiam erit manifestum quod diximus de istis considerationibus ex eo quod volumus dicere quod Timocharides scripsit quod ipse consideravit in Alexandria in anno quadragesimoseptimo revolutionis prime revolutionum 76 annorum revolutionum Philippi octo diebus mensis Anisatarion, scilicet 29 diebus transactis mensis Atur, qui est ex mensibus Egyptiorum, in postremo hore tertie et invenit quod Lune fuit visa medietas que sequitur meridiem supra medietatem Pleiadum que est ad partem successionis signorum secundum veritatem. Fuitque ille annus quadringentesimus et sexagesimusquintus annorum Nabuchodonosor 29 die transacto mensis Atur Egyptii, cuius mane fuit dies tricesimus, ante medietatem noctis tribus horis temporalibus, que sunt tres hore et tertia hore equales, quoniam Sol fuit in septem partibus Aquarii. Et fuerunt he hore secundum equationem dierum cum noctibus suis propinque illis. Et fuit locus Lune propter illud quod aggregatur ex tempore in illa hora vere secundum modum cuius premisimus declarationem 20 minuta partis prime Tauri, scilicet quia longitudo eius fuit a puncto equalitatis vernalis 30 partes et 20 minuta. Et fuit longitudo Lune tunc ad partem septentrionis ab orbe signorum in latitudine 3 partes et 45 minuta. Et fuit locus Lune tunc visus in Alexandria in longitudine 29 partes et 20 minuta Arietis. Fuit ergo longitudo eius ad partem septentrionis ab orbe medii signorum in latitudine 3 partes et 35 minuta, quoniam medium celi fuit due partes Geminorum. Fuit ergo longitudo postremi Pleiadum quod est ad partem successionis signorum tunc a puncto equalitatis vernalis ad successionem signorum 29 partes et medietas partis fere, quoniam centrum Lune etiam precesserat ipsum ad conversionem signorum. Et fuit longitudo eius ad partem septentrionis ab orbe medii signorum in latitudine tres partes et due tertie partis fere. Et fuit ad partem septentrionis a centro Lune parum. Et scripsit Agrinus quod ipse consideravit in Bithinia in anno duodecimo annorum Domiciani, et est apud eos annus septimus annorum Matrach In M there follows a dot. This could simply be a punctuation mark. It could, however, also be an abbreviation mark, in which case Matrach would only be the beginning of a longer word. The Greek text does not contain any passage corresponding to et est apud eos annus septimus annorum Matrach (see Toomer, loc. cit., p. 334, line 6 from below). Paris, BnF, lat. 14738 (116r, line 9 from the bottom) equally offers Matrach followed by a dot., in uno mensium suorum nominato Matros in nocte septima ipsius et in principio hore tertie noctis Luna iam cooperuerat partem Pleiadum meridianam sequentem cornu suo meridiano. Fuitque annus 840 annorum Nabuchodonosor duobus diebus transactis mensis Tobi, qui est ex mensibus Egyptiorum, cuius mane fuit dies tertius, ante medietatem noctis quattuor horis temporalibus, que sunt quinque hore equales, propter hoc quod Sol fuit in sex partibus Tauri. Fuit ergo consideratio apud orbem meridiei in Alexandria ante medietatem noctis quinque horis et tertia hore equalibus. Et fuerunt hore secundum equationem dierum cum noctibus suis ante medietatem noctis quinque hore et medietas et quarta hore. Et fuit centrum Lune in illa hora secundum veritatem in tribus partibus et septem minutis Tauri. Et fuit longitudo eius ad septentrionem ab orbe medii signorum in latitudine quattuor partes et medietas et tertia partis. Et fuit visus in Bithinia locus centri Lune in longitudine tres partes et quarta partis. Et fuit longitudo eius ad septentrionem ab orbe medii signorum in latitudine quattuor partes, propter hoc quod medium celi fuerunt due partes Piscis. Fuit ergo tunc longitudo lateris Pleiadum quod est ad successionem signorum in longitudine a puncto equalitatis vernalis ad successionem signorum 33 partes et quarta partis. Et fuit longitudo eius ad partem septentrionis ab orbe medii signorum in latitudine tres partes et due tertie partis. Iam ergo demonstratum est quod pars Pleiadum ad successionem signorum fuit in latitudine quidem ad partem septentrionis ab orbe medii signorum tunc et nunc secundum illas partes tres partes et due tertie partis in orbe magno descripto super duos polos eius. Et in longitudine quidem fuit motus eius ad successionem signorum a duobus punctis equalitatis vernalis tres partes et 45 minuta, propterea quod longitudo Lune fuit in consideratione quidem prima 29 partes et medietas partis et in consideratione quidem secunda 33 partes et quarta partis. Et fuit quod fuit inter duas considerationes ex tempore 375 anni. Fuit ergo motus lateris Pleiadum sequentis ad successionem signorum in omnibus centum annis pars una. Timocharides quoque scripsit quod ipse consideravit in Alexandria in anno trigesimosexto revolutionis prime revolutionum Philippi mensis quidem Alachibar Suinis transactis 15 diebus et mensis quidem Tobi quinque diebus in principio hore tertie consecuta est Luna Aschimech Inermem cum medio cingulo quod sequitur orientem equalitatis et secuit Aschimech Inermis ex diametro Lune ad partem septentrionis tertiam secundum veritatem. Et fuit annus ille annus quadringentesimus et quinquagesimusquartus annorum Nabuchodonosor et quinque diebus transactis mensis Tobi, qui est ex mensibus Egyptiorum, cuius mane fuit dies sextus, ante medietatem noctis quattuor horis temporalibus, que fere sunt equales, quoniam Sol fuit in quinque partibus Piscis. Et colligitur ut sint hore que fuerunt ante medietatem noctis secundum equationem dierum cum noctibus suis ille hore fere. Et in illa hora fuit etiam locus centri Lune in longitudine secundum veritatem 21 partes et 21 minutum Virginis, scilicet quia longitudo eius a puncto tropico estivali ad successionem signorum fuit 81 partes et 21 minutum. Et fuit longitudo eius ab orbe medii signorum ad partem meridiei pars et medietas partis et tertia partis. Et secundum visum fuit longitudo eius a puncto tropici estivi in longitudine 82 partes et 12 minuta. Et fuit longitudo eius ab orbe medii signorum ad meridiem due partes fere. Fuit ergo medium celi in illa hora medium Cancri. Et fuit longitudo Aschimech Inermis a puncto tropici estivi in illa hora propter illud cuius iam precessit narratio 82 partes et tertia partis. Et fuit longitudo eius ab orbe medii signorum ad partem meridiei due partes. Postea similiter dixit quod in anno quadragesimooctavo illius revolutionis sex diebus remanentibus de mense Begueni Risuinis, et sunt septem dies transacti mensis Thut, post medietatem hore decime transactam et apud elevationem Lune ab horizonte fuit visa Aschimech Inermis contingere Lunam a parte septentrionis vere. Et fuit tempus annus quadringentesimus et sexagesimussextus annorum Nabuchodonosor septimo die transacto mensis Thut, cuius noctis mane fuit dies octavus, quemadmodum ipse quidem scripsit post mediam noctem tribus horis et medietate hore temporalis, que erunt quattuor hore et octava hore equales fere, propterea quod Sol fuit fere in medio Scorpione, secundum vero quod oportet post medietatem noctis duabus horis et medietate hore, quoniam post has horas precedentes erit medium celi 22 partes et medietas partis Geminorum. Et erit illud quod elevatur de Virgine ille partes. Et in illis partibus fuit tunc Luna elevata in eis que dixit. Secundum equationem vero dierum cum noctibus suis invenimus eam post medietatem noctis duabus horis equalibus tantum, secundum veritatem vero in hora in qua fuit longitudo centri Lune etiam a puncto tropici estivi 81 partes et 30 minuta. Et fuit longitudo eius ad meridiem ab orbe medii signorum due partes et medietas partis et sexta partis. Et secundum visum fuit longitudo eius in longitudine 82 partes et medietas partis. Et fuit visa eius longitudo ab orbe medii signorum ad partem meridiei due partes et quarta partis. Fuit ergo longitudo Aschimech Inermis secundum hanc considerationem etiam ab orbe medii signorum ad partem meridiei ille due partes fere. Et fuit eius longitudo a puncto tropici estivi 82 partes et medietas partis. Et fuit motus Aschimech Inermis in istis duodecem annis qui sunt inter duas considerationes ad successionem signorum a puncto tropici estivi sexta partis unius fere. Et dixit Mileus mensurator quod ipse consideravit Rome in anno qui fuit primus annorum Traiani quintodecimo die transacto mensis Mesir, cuius mane fuit dies sextusdecimus, apud complementum hore decime noctis. Et Luna iam obscuraverat Aschimech Inermem tunc et non apparuit usque ad finem hore undecime. Postea apparuit stella posterior centro Lune cum minore spacio diametro Lune. Et fuit eius elongatio a duobus cornibus Lune equalis. Et fuit illud in anno 845 annorum Nabuchodonosor quintodecimo die transacto mensis Mesir, cuius mane fuit dies sextusdecimus, post medietatem noctis quattuor horis temporalibus, quia centrum Lune fuit consecutum Aschimech Alahazel fere. Et fuerunt hore quinque equales fere, propterea quod fuit Sol tunc quasi in 20 partibus Capricorni. Et fuerunt hore in orbe meridiei Alexandrie post medietatem noctis sex hore et tertia hore, et Probably secundum is missing here, which follows in Paris, BnF, lat. 14738 (117r, line 10) and would correspond to the Greek text (see Toomer, loc. cit., p. 337, lines 7-8). equationem dierum cum noctibus suis sex hore et quarta hore aut plus parum. Et fuit elongatio centri Lune in longitudine a puncto tropici estivi secundum veritatem in illa hora 85 partes et medietas et quarta partis. Et fuit eius longitudo ab orbe medii signorum ad partem meridiei pars una et tertia partis fere. In visione vero fuit longitudo eius in longitudine 86 partes et quarta partis. Et fuit longitudo eius ab orbe medii signorum ad meridiem due partes, propterea quod medium celi fuit quarta libre. Fuit ergo locus Aschimech Inermis tunc hic locus. Manifestum est igitur secundum quod dixit Timocharides et quod nos diximus etiam quod fuit ad partem meridiei ab orbe medii signorum secundum illam quantitatem etiam, scilicet due partes, et quod longitudo eius in longitudine ad successionem signorum ex consideratione que fuit in anno trigesimosexto fuit tres partes et 55 minuta. Et fuit quod est inter duas horas ex annis 391. Et ex consideratione quidem que fuit in anno quadragesimooctavo fuit tres partes et 45 minuta. Et fuit quod est inter duas horas ex annis 379 anni. Propter hoc ergo manifestum est quod cursus Aschimech Inermis ad partem successionis signorum in centum annis est pars una fere. Et etiam quod Timocharides dixit quod ipse consideravit in Alexandria in anno trigesimosexto revolutionis prime revolutionum Philippi 25 die transacto mensis Tusiduunis et sextodecimo die transacto mensis Chaucha in principio hore decime et invenit Lunam fuisse visam verissime consecutam esse tunc septentrionalem stellam que sequitur septentrionem ex stellis que sunt in fronte Scorpionis. Et fuit hora illa in anno 454 Nabuchodonosor decimosexto die transacto mensis Chaucha, cuius mane fuit dies decimusseptimus, post medietatem noctis tribus horis temporalibus, que sunt tres hore et due quinte hore equalis, propterea quod Sol fuit in 27 parte Sagittarii, et secundum equationem dierum cum noctibus suis post tres horas et sextam hore. Et fuit tunc longitudo centri Lune a puncto equalitatis vernalis in longitudine 31 partes et quarta partis in longitudine. Fuitque eius longitudo ad septentrionem ab orbe medii signorum pars una et tertia partis. In visione vero fuit eius longitudo 32 partes. Et fuit eius longitudo ab orbe medii signorum ad septentrionem pars una et medietas sexte partis, propterea quod medium celi fuit tunc medium Leonis. Fuit ergo tunc longitudo stelle septentrionalis que est ex stellis que sunt in fronte Scorpionis in longitudine a puncto equalitatis vernalis ille partes, scilicet 32 partes. Et fuit eius longitudo ab orbe medii signorum ad partem septentrionis pars una et tertia partis fere. Et similiter dixit Mileus, ubi consideravit Rome in anno primo annorum Traiani 18 diebus transactis mensis Mesir, cuius mane fuit dies decimusnonus, in fine hore undecime, quod cornu meridianum Lune fuit visum secundum rectam lineam inter ipsum et inter stellam mediam et inter stellam meridianam ex stellis que sunt in fronte Scorpionis, et fuit centrum Lune egrediens a linea, et fuit eius longitudo a media sicut longitudo medie a meridiana, et estimabatur quod iam consecuta esset stellam septentrionalem ex stellis que sunt in fronte, sed non fuit manifestum. Et fuit tempus eius etiam 845 anni annorum Nabuchodonosor et decimooctavo die transacto mensis Mesir, cuius mane fuit decimusnonus, post medietatem noctis quinque horis temporalibus, que sunt sex hore et sexta hore equales, quoniam Sol fuit in 23 partibus Capricorni, sed in orbe meridiei Alexandrie post medietatem noctis septem horis et medietate hore, et secundum equationem dierum cum noctibus suis propinque illis. Et fuit in illa hora longitudo centri Lune a puncto equalitatis vernalis secundum veritatem 35 partes et tertia partis. Et fuit eius longitudo ab orbe medii signorum ad septentrionem due partes et sexta partis. In visione vero fuit eius longitudo in longitudine 35 partes et 55 minuta. Et fuit eius longitudo ab orbe medii signorum ad septentrionem pars et tertia partis, quoniam medium celi fuit postremum Libre. Fuit igitur tunc locus stelle septentrionalis ex stellis que sunt in parte Scorpionis in illo loco fere. Iam ergo manifestum est in hac stella quod longitudo in latitudine ab orbe medii signorum tunc et nunc fuit longitudo una et quod longitudo in longitudine ad successionem signorum a puncto equalitatis vernalis fuit tres partes et 55 minuta in eis que sunt inter duas considerationes que aggregantur, et sunt 391 anni. Et illud est ex quo oportet etiam ut sit motus stelle in centum annis pars una ad partem successionis signorum.

⟨VII.4⟩ Capitulum quartum: De modo disponendi tabulas stellarum fixarum

Postquam invenimus certe et vere ex considerationibus nostris harum stellarum quas diximus et aliarum lucidarum et ex considerationibus earum his similibus et ex considerationibus nostris secundum convenientiam longitudinis aliarum stellarum ab his comprehensis quod sphera stellarum fixarum habet hunc motum ad successionem signorum a duobus punctis duorum tropicorum et duobus punctis duarum equalitatum secundum quantitatem qua possibile fuit declarare nobis longitudinem huius temporis, et invenimus etiam quod motus eius iste non erit nisi super duos polos orbis medii signorum declivis, non super duos polos equationis diei, super quos est motus totalis primus, oportet ergo post illud ut studeamus secundum considerationes cuiusque harum stellarum et aliarum stellarum fixarum et descriptionis tabularum earum et locorum earum in hoc tempore in quo consideravimus eas et longitudines earum in longitudine et latitudine non ab orbe equationis diei, sed ab orbe medii signorum declivis, quas terminant orbes magni descripti super duos polos eius et super unamquamque stellarum scriptarum, per quos secundum quod sequitur modum huius motus erunt transitus earum in latitudine comitantes semper necessario longitudines earum ab orbe medii signorum et erunt earum longitudines in longitudine ad successionem signorum secantes arcus equales in temporibus equalibus orbis signorum. Et propter illud etiam usi fuimus illo instrumento, propterea quod motus duorum circulorum duarum armillarum que sunt in eo non est nisi super duos polos orbis declivis, quo consideravimus de stellis totum quod possibile est videri usque ad quantitatem magnitudinis sexte. Unum autem duorum circulorum quorum premisimus narrationem parabimus semper et opponemus ipsum uni stellarum lucidarum quas comprehendimus per Lunam super proprietatem portionis partis sue in qua est ex orbe signorum. Circulum vero alterum, divisum totum, cuius possibile est ut sit revolutio in latitudine super duos polos orbis declivis, parabimus etiam et opponemus ipsum stelle cuius locus inquiritur, donec videatur ex foramine quod est secundum proprietatem circuli sui cum visione stelle alterius. Cum enim fuerit illud, declarabuntur nobis breviter transitus stelle cuius inquiritur locus ambo simul per circulum instrumenti. Locum quidem eius in longitudine determinabit locus sectionis communis circuli sui et circuli orbis signorum, et locum quidem eius in latitudine comprehendit arcus quem secat, qui est inter sectionem cuius premissa est narratio et inter foramen quod est super stellam.

⟨VII.5⟩ Capitulum quintum: De firmatione stellarum fixarum in medietate sphere septentrionali et positione earum in tabulis

Ut autem sit nobis iste modus firmus paratus, parabimus in fine nostri libri huius stellas sphere corporalis in differentiis tabularum secundum quattuor divisiones et firmabimus in unaquaque earum de stellis que sunt in omni signo, in prima quidem earum formas earum, et in secunda quidem quod aggregatur ex locis duodecem signorum in longitudine que fuerunt in primo anno principii regni Antonii ad principia quattuor que sunt a duobus punctis duorum tropicorum et a duobus punctis duarum equalitatum, et in tertia quidem longitudines earum ab orbe medii signorum, et in quarta ordines quidem quantitatum magnitudinis earum. Longitudines vero earum in latitudine firmabimus semper secundum quantitatem unam. Sed earum locorum in longitudine et earum transituum qui sunt in reliquis temporibus in quibus possibile est eas equare breviter portionem que provenit ex partibus ei quod est inter locum stelle in radice et inter locum eius quesitum, qui est in omnibus centum annis temporis pars una, minues ergo illis ex loco in tempore antiquo et addes ipsum super locum in tempore moderno. Ea vero super que significant nomina formarum imaginabimur secundum quod sequitur etiam modum harum stellarum et quod sequitur terminos qui sunt super duos polos orbis signorum. Nos namque iam nominavimus ‘antecedentes’ (que antecedunt alias) et ‘sequentes’ (que sequuntur alias) illas stellas quarum loca sunt ex portionibus partium orbis signorum in eis quidem que precedunt ex eo et in eis quidem que sequuntur ex portionibus eius et partibus eius. Que autem nominantur ex meridionalibus aut septentrionalibus nominabimus stellas que sunt propinquiores proprietati nominis quod est super duos polos orbis signorum. Quod autem diximus de formis que sunt cuiusque stellarum, nos non accepimus neque nominavimus illas formas quas acceperunt et nominaverunt illi qui fuerunt ante nos, sicut ipsi non acceperunt nec nominaverunt eas quemadmodum illi qui erant ante eos, sed accepimus formas alias in locis pluribus secundum quod est proprius et magis necessarium mensurationi nostre earum, sicut illud quod dixit Abrachis quod est super duos humeros Virginis diximus quod est super duo latera Virginis, propterea quod longitudo que est inter eas et inter stellas que sunt in capite est maior longitudine que est inter extremitates duarum manuum. Et illud est convenientius ut comparetur ad duo latera. Ad duos namque humeros est horrendum ut comparetur omnino. Et erit illud inventum breviter secundum considerationem que est inter loca earum scripta ut comparetur ad diversitatem supra quam significant stelle.

Ubicunque invenerimus apud magnitudinem que est in tabulis stellarum fixarum notam M et super eam notam E sciamus quod illius intentio est quod est maius illa quantitate parum. Et ubicunque invenerimus apud magnitudinem notam E et super ipsam notam L sciatur quod eius intentio est quod est minus illa quantitate parum. Et ita est descriptio tabularum:

Expleta est dictio septima libri Almagesti Ptolemei.