istius libri compendium prescribere consilium duxi, diiudicans potius multa paucis comprehendere quam lectoris animum infructuose tedio prolixitatis offendere.

⟨I.2⟩ ⟨Quid potissimum per astronomiam quis valeat assequi⟩

⟨C⟩irculorum circulorum] i.m. M naturam et quicquid ⟨in⟩ in] VV₁ superioris firmamenti compositione in sue stabilitatis constantia indissolubiliter permanente subsistit hac ratione planum est comprehendere. Est enim eorum vis quedam naturalis circumquaque discurrens que usque in istum quem incolimus mundum pervenit et in omne quod in superficiem terre subsistere videtur descendit. Nichil denique quod sub lunari circulo permutatione fruatur intactum relinquit, quod videlicet in hiis duabus naturis, igne scilicet atque aere, ceteris circumdatis et quasi obsessis absque omni difficultate quislibet poterit perpendere. Hec etenim duo continuo et indeficienti circulorum motu variari coguntur. Cum hec igitur alternantur, quiсquid in hoc aere et in terra, aqua etiam consistit et quecumque in utrisque degunt, animantia scilicet et arbores ceteraque nascentia, reliqua demum omnia in quibus vitalis spiritus dominatur nullo labore, nulla difficultate, nulla denique anxietate variari necesse est. Quod ut liquidius claresсat, ab eo Sole scilicet cuius beneficia apud omnes habentur potiora et ex sua certa revolutione quasi quamdam vim necessitatis optinet, sumamus exemplum. Nullum dubitare credimus Sole supra verticem nostrum existente, tunc enim septentrionis partes obtinens obtinens] add. et del. nobis M nunquam nobis potest esse affinior, mundum istum maximo diuturnoque illius calore infectum permutari. Hac ergo de causa anni tempora que differentias quatuor nominant alterari, quedam animantium fecundari, alia partus edere, arbores crescere, rivos impleri, humana quidem corpora sua seorsum mutabilitate variari contingit. Hec autem tanta tamque multiplex diversitas iuxta modum qualitatemque qua anni tempora variantur non videtur solummodo provenire posse. Nam in Solis circuitione eiusdemque ascensu ascensu] corr. ex asscensu M cotidianoque illius occasu calefacere, humectari desiccarique iuxta presentis anni conversionem quam Arabes athahuvil athahuvil] achanvil B; actaynil V; atahuvil V₁ nominant consideramus. Istud namque ex diversa diversa] add. et del. consideratione M permutatione que iuxta alios ⟨et alios⟩ et alios] VV₁; i. m. M (other hand) ipsius lunaris corporis motus accidit ⟨fieri⟩ fieri] VV₁; sup. l. M (perhaps other hand) perpenditur, que quoniam terre propinqua, nobisque affinior cernitur, varios sue operationis operationis] add. †tunc† M modos acelerans eosdemque in nobis multiplicans, maximas maximas] add. et del. inundarum M aquarum inundationes tunc demum fieri videmus. Cum ea siquidem diverse animantium nativitates et preter hec que sunt aliorum mutantur. Incrementum etiam sive diminutionem ipsorum animantium animantium] add. et del. iix M iuxta ipsius Lune defectus vel potius augmentationes effici palam est. Nec minus etiam in ipsius lunaris ⟨corporis⟩ corporis] V exortu primo occasuque novissimo et secundum ipsius Lune alias permutationes aquarum redundatio sive earumdem earumdem] add. et del. redundatio M retractatio secundum... retractatio] BVV₁; i. m. M circa marinos fluctus, necnon etiam, inquam, plures fluviorum rivos certis accidit temporibus.

Ad eumdem quoque modum erratice stelle equidem et fixe in isto mundo varias multiplicesque alterationes innovant, calores generant, frigus procreant, ventos multiplicesque... ventos] BVV₁; i. m. M excitant, pluvias emanant, nives congelant. Renovatur equidem earum cursus currendique diversus super faciem terre modus. Renovatur inde quedam diversitas secundum stellarum variationem et secundum locorum quibus a se distant quantitatem, ab earum alterna permixtione procedens; que simul considerata quamdam maximam et dignam ammiratione ammiratione] corr. ex ammirationem M varietatem conficiunt. Ex quibus omnibus Solis vires aliarum virtuti stellarum in maiori parte precellere comprobantur, quod satis patens in illis firmumque consistit consistit] i. m. M. Quamvis autem hoc hoc] sup.l. M sic accidat, potissimum tamen in hiis que generantur vel transeunt, cum ceterarum natura stellarum impedimento subserviat, cogitur aliter provenire. Huius autem rationis exemplum, si ea ea] corr. ex eam M que per Lune mutationibus generationi corruptionique subiacent diligenter attendamus, planum erit intelligere. Illa namque que de Lune alteratione successu dierum sui defectus prodeunt ab hiis que sui tempore incrementi contingunt non modicum aliena dinoscuntur, eodem quoque modo cum crescit lumen cursumque accelerat. Non aliter etiam in eisdem duobus locis, cum de eorum scilicet atharbe atharbe]atarbe V₁, Solis etiam oppositione eiusdemque eiusdemque] corr. ex eiusdem M conventu, que ictichel ictichel]ietichel B; ictibel VV₁ et alestima alestima] alestina V nominant, aliorum ab aliis diversitas manifeste appareat. Quicquid autem de Lune permutationibus prediximus, nulla probatione indigent, sed totum quod de aliarum variatione stellarum, dum quid generatur sive corrumpitur, procedit, tardatur, gravescit, occultatur minusque patescit prout singularum tarditas cursusve, festinus sive mora earum sub radiatione et earum ortus vel vel] add. et del. eorum M earum a terra remotio fieri postulat.

Nec dum utique hec innovandarum rerum alteratio ex naturarum permixtione viriumque viriumque] corr. ex virumque M sive proprietatum proprietatum] corr. ex proprietateum M mutatione diversitatisque modo procedens in supradictis solum consistit. Verum etiam in herbarum germine frugumque seminibus frugumque seminibus] frugumque, seminum vel segetum V; aliis segetumque seminibus V₁, in hiis etiam que natura aut potius ignorantia voluit occultare, de quibus in herbarum et arborum aliorumque aliorumque] corr. ex aliorum M preterea nascentium fecunditate non minimum habemus exemplum. Quod etiam in rerum creaturis earumque earumque] corr. ex earum M formis esse manifestat et quid in rerum principio vel ortu et fine, necnon inter utrumque conficitur ex huius circuli convenientia sive demum diversitatis qualitate pro loco etiam et et] add. et del. qualitate M tempore dubium non est prodire. Unde agricole et qui semina quasi sub quodam fenore terre commendant, illi etiam qui pro creandis animalibus animalibus] corr. ex animali M preficiuntur, omnes denique qui quasi quadam materna nutritione in rebus quibuslibet alendis curam exhibent optimas eligunt horas earumque fortunam et infortinium mente pervigili notantes, quid potissimum in hiis ventorum flatu, temporum diversitate, caloris sive frigoris augmentatione, quid denique aliis temporum variationibus solitum sit provenire considerant. Precipue calores notant et cetera generalia accidentia que Solis et Lune ceterarumque ceterarumque] corr. ex ceterarum M stellarum natura cooperante innovari nullus eorum dubitat dubitat] add. et del. nu M. Nonulli etiam prescriptas mutationes, nulla stellarum edocti scientia, ex rerum generatione et corruptione solo usu diiudicare consueverunt, proinde quosdam