/B, 3r/

Incipiunt Fructus Ptolomei liber, scilicet quem Grecorum quidam Centum verba appellant Hugonis Sanctelliensis translatio Incipiunt Fructus Ptolomei liber, scilicet quem Grecorum quidam Centum verba appellant Hugonis Sanctelliensis translatio B] om. A.

Prologus eiusdem ad Michaelem Tirassonem antistitem Prologus eiusdem ad Michaelem Tirassonem antistitem B] om. A. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti add. A ad the bottom of the page.

De hiis que ad iudiciorum veritatem attinent cum in illis totus astronomie consistat effectus secundum arabice secte verissimam inquisitionem et tam grecorum quam arabum qui huius qui huius] quibus B. artis habiti sunt professores professores] profexores B. famosissimi auctoritatem volumina 10 10] decem B. in hiis de tam tam om. B. multimoda actorum actorum] auctorum B. copia eligendis diutius obversatus, ne tante expectationis fructus minor tantique laboris mercedes mercedes] merces AB. in aliquo defficere defficere] deficere B. videretur, de arabico in latinum transtuli transtuli] translatavi B. sermonem Sermones refers also to the aphorisms of the Centiloquium in the version of MS Vat. lat. 5714. For a list of the ten or so astrology and divination texts translated by Hugo, see C. Burnett, ‘A Hermetic Programme of Astrology and Divination in mid-Twelfth-Century Aragon: The Hidden Preface in the Liber novem iudicum,’ in Magic and the Classical Tradition, eds C. Burnett and W. F. Ryan, London-Torino, 2006, pp. 99-118 (114-117).. Hiis Hiis] His B. enim quot sufficiunt et et om. B. ut decent preiacentibus tota huius artis structura atque series dignissimo gaudebit effectu effectu] effecta B.. Ut enim Aristotiles, in Libro de signis superioribus This Liber de signis superioribus seems to refer to an Arabic version of Aristotle’s Meteorology. See Sezgin, VII, pp. 212-216. Cf. infra, the commentary of the last verbum. asseruit: si quis prudentissimus faber sive architectus in constituenda constituenda] construenda B. cuiuslibet edifficii machina congruis et quot sufficiant careat instrumentis, totam fabricam vacillare aut aliquid minus perfectum inveniri necesse est. Quod si non desit huiusmodi sufficiencia desit tamen desit tamen] cum B. opificis industria non aliud postulat examen examen] examem AB, but B has crossed out the second jamb of the last m.. Unde et quasi sese comitancia sunt et aliud alio indigere videtur. Nec ab huius ordinis serie declinat quod in prologo Rhetorice Rhetorice om. B. dicitur: ‘Sapiencia sine eloquencia parum prodesse civitatibus, eloquencia sine sapiencia prodesse nunquam, obesse plerumque Cicero, Rhetorici libri duo qui vocantur De inventione, 1.1. Cf. M. Tullius Cicero, De Inventione, book 1, section 1 (tufts.edu)..’

Quia ergo Ptholomeus inter ceteros astronomie professores precipuus habetur interpres et actor, post Almagesti et Quadripartitum hunc solum De iudiciis De iudiciis] De judiciis astrorum B. reliquid tractatum, ut tue, mi domine Tirassonensis antistes, satisfiat iussioni iussoni] jubsioni B. eius translationis fructum ego Sanctelliensis Sanctelliensis] Sactelliensis B. adporto, hac videlicet occasione compulsus ne dum in portu iudiciorum navigas in cimba cimba B] cinba A. Cf. cymba: ‘bark, barge’. locatus vasa saxosa formides et ne de tanti preceptoris operibus quippiam abesse queraris queraris] queratis B.. Hic enim si quelibet hucusque circa huiusmodi negocium fuerat ambiguitas poterit aboleri, si quelibet digressionis circuicio poterit breviari, quicquid tandem tandem om. B. hians vel minus perfectum hiis centum verbis poterit reparari. Unde et ipsius actoris actoris] auctoris B. edicto tuam non incongruum video exortari diligenciam ne tante sapiencie archana cuiuslibet indigno tractanda committas et ne quemlibet participem adhibeas qui pocius gaudeat gaudeat] gaudet B. librorum numero quam eorum delectetur artificio.

⟨1.1⟩ Verbum primum Verbum primum B] Ptholomeus primo in marg. A.

Astrorum scientia de te et de illis est, scilicet add. sup. lin. A (by Alvaro de Oviedo?)..

Explanatio Explanatio in ext. marg. A; Expositio B. Explanatio refers also to the commentary in the version of the MS Vat Lat. 5714.

Hoc in sermone ‘de te et de illis’ videtur velle Ptholomeus duplicem esse astrorum astrorum] astorum AB. scientiam et gemino calle terminari. Prima quidem est in significatione stellarum cognoscenda, quis sit etiam earum proprietatis unicus unicus] amicus B. et specialis effectus. Ad hoc rursum spectat eorum que de ipsis agnoverunt antiqui et experta scripto tradiderunt quicquid suis temporibus assequi potuerunt potuerunt B] poterant A. adhibentes diligens nec ingrata observatio. Et hoc est quod supra posuit ‘de illis’. Alia sursum tramitis tramitis] trasmictis B. in potencia species intelligencie in potencia species intelligencie A] species in potencia intelligencia B. et discretionis discretionis] discreptionis B. illius consistit consistit] consistat B. cuius tota intentio circa futurorum prenotionem versatur. Plerique etenim hec et que huiusmodi negocio sunt adiuncta referre presumunt etiam si nullam si nullam] si in illam B. moventis rei et mote atque motus cognitionem habeant. Verum prout placita mentis habet electio et quasi fortuitu id ipsum prenuntiare nituntur. Quorum quidem hos vel illos hos vel illos] ut nullos B. longe ab invicem estimo dissentire. Philosophi vero huiusmodi portionem simplicem et quasi mirificatam partem divinam vel potius quasi deicam appellant. Hoc igitur sentire arbitror Ptholomeum ad prescientiam prescientiam B] presentiam A. videlicet eorum que sub lunari circulo continentur nonnullos accedere his que de astrorum effectu experimento edocta reliquit antiquitas et suo tempore adinvenit potissimum instructos. Unde sub discretionis existimatione existimatione] extimatione B. magistra de hiis disserere fiducialius sunt adorsi. Ad hoc idem etiam de alio grege grege] grece B. multi aspirare nituntur propria mentis inquisitione ymaginationis auxilio freti. Que sit talium occasio et qua originis de causa sic vel sic accidat penitus ignorantes. Si igitur hec duo in quolibet forte concurrerint concurrerint] concurrerant B. is is om. A. in huiusmodi negocio atque disciplina peritissimus et ceteris excellencior non inmerito iudicatur. Nisi enim conveniant, tantum de arte minutus quantum de predictorum altero deficiet.

⟨1.2⟩ [Verbum 2^m] Ptholomeus in ext. marg. A.

Deinceps quoque ad significationem stellarum signorum et ad eos qui eiusdem sunt capaces, que est prima secta atque principalis rediens Ptholomeus eosdem in hac disciplina peritos nuncupat atque sapientes, ubi dicit ubi dicit] dicens B; Expositio add. B.: ‘Non est inquid sapientis unice et individualis operationis sive actus formam aperire, sicut nec est sentientis rei sentite sentite] sentire B. individualis formam recipere. Recipit tamen sive diiudicat formam in genere sibi congruentem. Et hoc est quasi de elemento et eius qualitate iudicare. Ut enim formam que est in actu et in anima simul pariterque significet impossibile est. Mentis itaque et animi deliberatio vel retractatio quasi elementum atque recipiens iudicatur. Erit igitur hec quedam iudicii forma ut in hoc negocio fit et pre similibus disciplinis inter certum atque ambiguum, ubi videlicet nature virtus potentior totius ambiguitatis nube detersa prorsus prorsus] proprius B. et fiducialiter adhesit et idem ipsum rei efficacia quasi serviendo attestatur.’

Expositio Expositio B] om. A.

Est autem forma unice et individualis operationis ea motus proprietas quam suscepit ab astris res in hoc mundo creata, generatio sit sit] finita B. sive corruptio, augmentum, diminutio, alteratio, secundum locum mutatio aut si quamlibet aliam motus speciem possibile sit repperiri. Quociens enim in recondictioni subiecta predictarum quelibet apparuerit operationis aut potius certitudinis nuncupatur forma. Nam que forma in eodem convenit genere ea est que ab eodem separatur in genere, cuiusmodi est duarum formarum in calore et frigore conveniencia. Non aliunde quidem est rectitudo et curvitas, nam et eo et eo] in ea B. sub quo continentur nomine meruerunt appellari etsi diverse fuerint quantitates. Est etiam certitudinis limes via que sui participant omnia aut que illam complectuntur expostulans certior quidem et firmior si omnia idem repperiri posse contigerit. Ex re item preterita aut prorsus futura nullum manere certitudinis argumentum. Amplius vel vel in subpunction A. mentis retractatio est ipsa inquisitio veritatis nulla argumenti argumenti] augmenti B. via precedente. Et hec est huius capituli sententia.

Quia ergo huius discipline scientia ex sensu et experimento componitur, sed etiam elementum sive potius radix ut hic discernitur et ad effectum pervenit materia est mobilis et quasi affluens multe diversitatis et que citius alternatur, nonnisi per viam certitudinis et constancie fidem ad eam paratur accessus fidem ad eam paratur accessus B] ad eam fidem paratus accensus A. et quod de hac erit iudicium ex rerum naturalium cogitatione manere creditur. Quare nec philosophus rerum secreta vestigans aut qui supra huiusmodi negocio sollicitus inquisitor accesserit non cum ea quam estimacio representat forma, verum cum ea que certitudinis est atque firmamentis firmamentis] firmitatis B., cum qua videlicet actor est actor et res facta est facta exordiri debet sermonem. Hoc autem in mente et cogitatione que et huius omniumque disciplinarum habet originem necessario repperitur. Rerum etenim tactus per formam in sua specie congruam discernimus eamque sequitur species que utramque complectitur et adunat formam. Ignem namque cum forma caloris repperiri constat que tamen eius calore substantiali minor est. Si enim ignis minime posset Si enim [...] posset repet. AB. tangi donec qui sentit reciperet eius formam, a nemine tangi posset sed prius exureretur. Et de ceteris que hunc secuntur in hunc modum modum] mundum B..

⟨1.3⟩ Verbum 3^m Verbum 3^m B] om. A.

Qui futurorum prenotionem prenotionem] prenotione B. quedam sui parte potissima assecuntur atque repperiunt quedam sui parte potissima assecuntur atque repperiunt A] quedam sive parte potissima assequuntur atque reperiuntur B., quedam divina virtute eisdem insita insita] inscita B. etsi parum doctrine gustaverint ipsa forma certitudinis spoliari eamque longe despicere palam est.

Expositio Expositio B] om. A.

Per huiusmodi prenotionis ac prescientie inventores eos videtur intelligere Ptholomeus quos superius nominaverat, de quibus scilicet dum de altera iudiciorum via ageretur fecit mencionem. Pars etiam nostri melior ea creditur quam dicimus rationalem quam dicimus rationalem] qua dicimur rationales B., quam videlicet philosophi divinam sive potius deicam appellant. Communi namque omnium qui philosophie et otio liberius vacant assensu hanc futurorum prenotionem ut esse certum est sic et assequi et repperiri possibile est. Vis tamen Vis tamen] Unde cum B. iracundie vel cuiuslibet appetitus motuumque naturalium quibus pleraque et fere omnis anima investitur hominem ad se detrahens, ut eum secularibus et que ad humanam conditionem spectant servitute quadam se add. A. subdat negociis ne futura prevideat omnino prohibet. Huiusmodi namque affectiones mentem his que iam diximus implicatam implicatam B] implicitam A. a futuris pervertunt. Verum quociens animus huius partis singularitate precellens et huiusmodi affectionum investitura liber, nec iam dictorum negociorum voragine et submersionis fundo detentus ad futurorum prenotionem securus nec inmerito accedere accedere] accedit B.. Sane de anachoritis et templorum cultoribus qui etiam oracioni et religioni vacant de otiosis necne, et qui nonnullis circuitionibus usi usi om. B. plerumque vera proferunt prout sibi visum est satis congruas supra huiusmodi negocio protulere rationes. Demoniacos et qui sunt etiam et qui sunt] etiam et qui sciunt B. huiusmodi futura predicere ut hii quidem volunt. Hec eadem ratio compellit quia videlicet ea pars de qua hic agitur tunc demum libera, unica etiam et precellens iamdictis affectionibus expedita quare in cursum cursum] cursu B. gravata subiugari et servire et appetitus humanos sectari cogebatur. Nam et sompniorum compulsiones compulsiones] visiones B. non alia de causa dicuntur accidere dicuntur accidere B] dicunt accedere A.. Habent etiam adhuc plurima que in hoc loco subscribere et incongrua negat digressio, et compendiosi tractatus tractatus] tractatulos B. ratio non permittit. Horum sane qui futura prevident ratio deprehenditur multiplex et secta. Quidam namque ad hoc accedere conantur propria mentis deliberatione et animi cogitatione compulsi. Alii vero ipsorum interrogantium demonstratione qualibet, que tamen debilis est minusque sufficiens. Alii quidem signis quibusdam sub ipsius interrogationis forte interiectis. Alii denique id ipsum adoriri minime formidant satis modica parte scientie confisi. Quod idem Ptholomeus in fine huius sermonis videbitur asserere.

⟨2⟩ Verbum 4^m Verbum 4^m B] Ptholomeus 2 in marg. A.

Quociens optima requiritur electio, ipsius ad naturalem nulla est differencia.

Expositio

Estimant Estimant A] Extimant B. quidam posteriorum posteriorum om. B. Ptholomeum hoc in loco eam electionem velle dicere quam in principiis operum docti vocare solent vocare solent] solent notare B. astrologi. Sed non est ita. Hoc Hoc] Hic B. autem dicit ut eorum error obtundatur qui propria estimatione decepti celum dicunt non vivere. Huius quidem sermonis talis est sensus. Errore inducti celum nec vivens nec rationale estimant quia videtur quasi unum de elementis esse. Quod maxime perpenditur perpenditur] perpendunt A. de illius motu ab oriente in occidentem uno et eodem modo semper divergente. Set etiam universas stellas earumque earumque] earum B. circulos in eodem cursu vagari nec alias declinare palam est; quod autem vita fruitur motu vario agitari agitari] agitatur B.. Cuius rei hec videtur esse occasio quoniam vis illius atque potencia his que complectitur et quibus quasi generali quasi generali] quasi quodam generali B. edicto preest maior iusta ratione occurrit individuorum potencia iuxta iuxta] iusta B. finem debitum excedens eius operationes in ipsis. Melior forma quidem pocior iudicatur vir vir B] aut A. qui se ipsum proprio regit imperio sibique suo motu preest ac consulit. Nec in eo quelibet inest diversitas. Sic igitur ipsum quasi naturale conspiciunt.

⟨3⟩ Verbum 5^m Verbum 5^m B] Ptholomeus 3 in marg. A.

Naturalis in re qualibet is is B]vis A. satis congrue appellatur in cuius nativitate eius rei dux atque minister potens invenitur invenitur] reperitur B. et fortis.

Expositio

Reffert nobis Ptholomeus in sermone 86 86] octuagesimo sexto B. The numbering used in the commentary is that of a version with 100 verba. stellas omnem stellas omnem] stellam esse B. administrare creaturam et voluntatis voluntatis] voluptatis B. sive appetitus potenciam atque actionem quomodo quomodo] quam B. elementa in ipsis corporibus. Quod cum ita se habeat, quociens stella quelibet sub alicuius nativitate fortis occurrerit, in ipso nascente sue actionis ostendit efficaciam. Unde et ipse nature bonitatem et celerem discretionis noticiam contrahere creditur, in quantum scilicet stelle significatio idem attinet idem attinet] eidem auctoret B.. Est ergo stelle potencia ut in dignitate qualibet qualibet] aliqua B. commoretur, hait valitudinis munus et cardinem sibi congruum obtineat, figura obtima obtima] optima B. a Sole discurrens, cuiusmodi est stellas que supra Solem discurrunt orientales esse orientales esse] orientalem esse B., sic item sic item] sicut rem B. inferioribus occidentalis laudabilis, aut de predictis quodlibet.

⟨4⟩ Verbum 6^m Verbum 6^m B] Ptholomeus in marg. A.

Anima naturalis per stellarum secundas secundas] sedes B., id est adiuncta diiudicans certiorem numpciat numpciat] iudicat B. effectum quam plerique qui de ipsis stellis diiudicant.

Expositio

Quomodo anima sit naturalis supra dictum supra dictum] supradictis B. fore existimo existimo] extimo B.. Sunt igitur secunde secunde] sedes B. astrorum earum renovationes que sub lunari circulo accidunt cuiusmodi sunt alniezic alniezic] amezic B. The Arabic term is al-nayāzik. Cf. infra, note 1146., id est textoris navicula nos autem dicere possumus. Caudate item stelle et circuli circa Luna, turbatio in Sole et Luna apparens et cetera omnia que in ethere ethere] hectere B. renovantur. Horum quidem omnium ducatum et significantiam Aratus Aratus] a ratio B. Allusion to Aratus (or Aratos) of Soli. et quamplures alii descripserunt etsi infra stellarum significanciam huiusmodi consistat ducatus. Inquid ergo quod anima naturalis si his aut huiusmodi aliquid aliquid] aliquibus B. possit inherere in prenotione futurorum magis asequitur quam qui natura minori et maiori viget scientia. Nec aliter aliter om. B. in qualibet disciplina videtur accidere quociens illius profensor profensor] profexor B. ut supra supra om. B. dictum est in ea ipso ea ipsa] eo ipso B. naturalis est naturalis est] naturalis erit B.. Modica enim significatio finis effectusque iuvat potenciam et compellit ut ultimum inde ultimum inde] in ultima B. appareat.

⟨5⟩ Verbum 7^m Verbum 7^m B] om. A.

Potest astrologus multos astrorum pervertere actiones si naturaliter de horum signis vel effectu peritus extiterit. Preveniat igitur ipsam actionem et quoad substineat actum diligenter inquirat.

Expositio

Quamvis una eademque sit accio per diversitatem subiectorum recipientium recipientium] suscipientium B. eam, necesse est variari cum nec in omnibus eodem modo consistat. Sicut igitur subiectum recipiens ad augmentum vel diminutionem rei suscepte suscepte] subiecte B. possibile est transmutari, ita necesse est astrologo si quid post longum temporis intervallum alicui venturum timeat quatinus quatinus] quatenus B. in contrarium sollicitudinis industria mutare festinet eidemque eidemque] eisdem B. prevideat ne im⟨m⟩inente quid timorem incussit incautum et immunitum immunitum B] imminutum A. occupet. Verbi gratia. Invenimus quemlibet quandoque equalis et temperate complexionis. Sed quia ex eius nativitate aut per aliquam stellarum significationem martiali egritudine eum debere vexari noverimus noverimus B] novimus A. jam dicte complexionis equalitatem in aliud longe diversum mutamus mutamus] mutante B.. Quare idipsum quod temperatum fuerat et equale priusquam martialis significatio adveniret in frigiditatem natura frigiditatem natura] frigiditate nature B. transmutavit discretio. Quantum videlicet martem ipsum noverimus noverimus B] novimus A in expressum calorem posse convertere. Hoc igitur precognito et premisso Hoc igitur precognito et premisso] Hec igitur precognitio et premisso B. et huiusmodi discretione habita martialis vigor superveniens idipsum ad equalitatem precipue revocabit revocabit B] revocavit A.. Sicque maior ipsius ipsius] illius B. mutatio ad priorem temperanciam fuit conversio. Ad hunc quoque modum signa Martis minime recipit si astrologus eius dinoscat naturam et que illi attinent diiudicet in in om. B. quantum sue possibilitatis permittit capacitas.

⟨6⟩ Verbum 8^m Verbum 8^m B] om. A.

Prodest semper electio quociens hore potencia utriusque rectoris differenciam excedit. Nam si minor extiterit, nec electionis apparebunt signa, etsi congrua et quasi utilis fiat electio.

[Expositio]

Nascentis Nascentis B] Nam scentis A. ducatus et hore potencia quando in bono conveniunt nati profectus exagerant. Quod si varientur, ad invicem contendunt eorumque virtutis forma in nascente palam erit. Is enim qui nascitur corporis edificio similis similis] simul B. est. Sane electio rei que prodest aliunde aliunde] aliundem B. supervenientis retinet speciem, cuiusmodi est cibus atque medicina. Sic ut ergo hoc superveniens si corpus incolume reperiat salutem exauget, si vero minime illud que devincat, ad equalitatem idipsum reducit. Nam si id vincantur, nulla huius in eo apparebunt signa etsi aliquantulum minuatur infirmitas, ita in nato et electione penitus accidit. Dux enim nati sub electionis hora fortunatus et felix prosperitatem exauget. Si vero infelix et tamen victor, nichil proderit electio. Is namque coniunctus coniunctus] convictus B. nulla post se reliquerit vestigia, quamvis in parte ipsum diminuat infortunium. Est autem dux vel vel] et B. rector cibus ipse in electione bona vel mala corpus corpus] eum B. repperiens. Cuiusmodi enim enim] est B. corporis compositio, et alter exercitus alterque causidicus B adds Expositio and starts the commentary here only.. Ostendit quidem nobis Ptholomeus hoc in capitulo quod plerosque latet lateat AB, A corr. in latet. astrologos. Oportet enim ut qui pro utroque exercitus exercitus] extra citus A, corr. in exercitus; ubi add. B. ambobus videlicet rectoribus spectat, quantum alter alterum in numero numero] numeros B. et audacia strenuitatis excedat ad unguem diiudicet dum pro utrolibet facienda sit electio. Quanta autem sit virtus ducis alterius a 7° 7°] septimo B. et quid quid] qui B. ipsum administrat et ab eius progressionis inicio speculandum erit. Si ergo electionis virtus ducis alterius excedat potenciam sed etiam electionis rector ad alterius rectorem sicut virtus electionis ad alterius potenciam se habeat, ab eo cuius est electio alterum superari superari] nisi add. B. nulla sit ambiguitas. Non enim enim] ergo B. de huiusmodi victoria mutas iudicium donec virtus electionis ad alterius potenciam, et rector alterius ad rectorem electionis pari racione sese respiciunt. Quod si forte acciderit acciderit] contingerit B. utrosque media equitate adequari necesse est. Augmento enim quolibet deprehenso, ut videlicet electionis potenciam ad alterius vires quam rector alterius ad electionis ministrum minorem constet reperiri electionis acies alteri profecto profecto] pro certo B. succumbet. His ergo sic ⟨se se om. AB.⟩ habentibus, quantum prosit nato et alter utrius rectoris excellenciam actusque certissimos per electiones licet intueri.

⟨7⟩ Verbum 9^m Verbum 9^m B] Ptholomeus 7 in marg. A.

Non pervenit ad iudicium secundum astrorum comixtiones comixtiones] comparationes B. nisi morum consuetudines et comixtiones comixtiones] commistiones B. naturales prudenter congnoscat [sic].

Expositio

Stellarum commixtionem id intelligere voluit quod ad earum naturam spectat spectat] spectare B. attinet, dum videlicet coniunguntur et sese respiciunt respiciunt] aspiciunt B.. Ex hac enim comixtione et respectu mores et officia et huiusmodi status omnino diiudicant. Ptholomeus in tercia Quadripartiti particula de stellarum iudicio quedam huius commenti nos docet Ptholomeus [...] nos docet in inf. marg. A; huius om. B. This is Ptolemy’s Tetrabiblos, known in Latin tradition as the Quadripartitum, of which Hugo Sanctelliensis produced a translation recently identified by Charles Burnett. The commentator refers here to Book III on Nativities. See https://ptolemaeus.badw.de/work/34, ubi videlicet principales nati mores exsequitur ad complexionis videlicet rationem rationem B] om. A. secundum stellarum significationem significationem B] rationem figurationem A. sibi attributam. Debet ergo astrologus triplicis anime virtutis beneficio quid probitatis et inhercie ex accidenciis accidenciis sic A] actenditis B. oriatur attenderit attenderit] actendere B. cuiusmodi est iusticia, iniusticia, largitas et avaricia avaricia B] audacia A. et verum et falsum falsum]fides add. B., mendacium, superbia atque humilitas. Hiis quidem perfecte cognitis stelle que virtutes anime et officia designant diligencius notare notare] notandum B. cum eisdem quasi principium et originem conferant. Ex his igitur et consimilibus que videlicet antedicta stellarum coniunctio vel respectus ostendet certum poterit extorquere iudicium. Quicumque autem absque ulli obesitationis ulli obesitationis] ullius hesitationis B. scrupulo hic manifestius assequitur, iudicis nec inmerito usurpavit nomen.

⟨8⟩ Verbum 10^m Verbum 10^m B] Ptholomeus 8 in ext. marg. A.

Anima sapiens et discreta circularem actionem iuvat, quemadmodum agricola et purgando nature subvenit.

Expositio

Per hoc quod dicit: anima scilicet scilicet om. B. sapiens, eam vult intelligere que circuli vires comprehendit arte arte] ante B. atque potenciam eiusque processum atque ordinem in individuis naturalibus attendit. Si itaque huiumodi anima aliquid prosperitatis alicui individuo futurum perpendat, ipsum individuum ut illud ipsum bonum suscipiat motu debito compellet. Hoc autem taliter collectum quin appareat nullatenus poterit occultari. Verum 5 5] quinti B. sermonis expositio que ad huius loci evidenciam sufficere debent satis ut arbitror comprehendit.

⟨9⟩ Verbum 11^m Verbum 11^m B] Ptholomeus 9 in marg. A.

Forme huius mundi huius mundi] huiusmodi B. formis circularibus obediunt obediunt] hobediunt B. easque secuntur. Unde qui prestigiorum scientia pollent sub stellarum in eisdem eisdem] scilicet formis add. sup. lin. A. situ eisdem situ] eiusdem scitu B. quodcumque quodcumque] quoscumque B. voluerint formare precipiunt.

Expositio

Huius sermonis intelligenciam ex multiplici prestigiorum archano et ex eorum qui se hoc scire profitentur institutis manare manare B] manere A. credimus. Quas autem diximus mundi formas species animalium et nascentium intellegit intellegit] intelligit B.. Cuius rei talis est sensus. Harum videlicet singulas sub circulari forma cuiuslibet eius speciei individuorum similitudinem gerente contineri. Scorpio namque individuus scorpioni in circulo existenti scorpioni in circulo existenti] scorpionis existentis A. obsequitur et servit. Serpens enim circularis serpentis forme obtemperat. Prestigiorum tandem peritissimi stellarum situs in eiusmodi circularibus formis notantes earumque ab ipso in in B] om. A. oriente ortus in lapidibus substantie minerialis minerialis] manerialis B. proprias illarum signabant signabant] significabant B. figuras, quedam alia ei speciei qua qua] quam B. prosperare volebant congrua adhibentes diversa quoque si corrumpere vel totius regionis confinio depellere velint. Sicque ex huiusmodi facta congerie signum aliquod evidenter apparet quod mult⟨is⟩ multum AB. perdurat temporibus.

Temporibus quidem Homar ben Ashemet ben Ashemet] benas Hemet B; i.e. Khumārawayih ibn Aḥmad ibn Tūlūn, second Tulunid sovereign of Egypt (884-896). filii olim quidam a Romanorum finibus Arab writers of the Middle Ages considered Byzantium to be the land of the Roumis. qui tandem moabita moabita] mohabita B. effectus est ad Egiptum permeans ibique moram faciens loci accensus desiderio nostram potissimum incoluit urbem geometria quidem et his que per se moventur instrumentis prudens, in lapidum quidem natura et medicaminibus non minori vigebat industria. Forte die quadam in secretiori parte domus de hiis que ad philosophiam pertinent collagotione collagotione] collogotione B. habita, eiulatus eiulatus] ululatus B. nimiosque clamores in parte curie audivimus; nobis tandem quid hoc esset percuntantibus de adstantibus quidam puer scorpionis ictu lesum occurrens et stupefactus retulit. Deinceps quoque pannum in quo plurima thuris odoris continebantur sigilla afferri precepit. De quorum numero unum in mortario tritum magistro mittente puer absorbens pristine saluti redditus integer illesus apparuit. Quo facto attonitus et quod factum fuerat ammirans sigilla scorpii formam habenti tandem comperui. Mihi autem qua arte sigillata fuerant requirenti aureum anulum cuius gemma bezahar Cf. bā(d)zahār in Arabic, from bad ‘stone’ and zahār ‘venom’ (i.e. ‘stone against venom’). forma scorpii insculta ut maior esset ammiracio ostendit ipsum lapidem Luna scorpium cardinem scilicet optinente debere insculpi. Tandem in ture masticato in signum ut eadem Luna Scorpii signum perambulet. Ego tandem hac disciplina instructus, veritus tamen ne thuris hoc haberet proprietas, alia etiam materia impressa eius efficaciam experimento veram ubique ubique] virtutem add. B. cognovi. Ex quibus omnibus Ptholomei in hoc loco sententia satis congruum facit argumentum.

⟨10⟩ Verbum 12^m Verbum 12^m B] om. A.

Infortunia sub omni electione notanda sunt aque observanda, sicut medicorum prudentissimi toxica id est ex aliqua parte nociva add. sup. lin. A. et venenifera quantum res expostulat exsecuntur.

Expositio

Quorumdam astrologorum inprudencia cuiuslibet electionis ducem felicem statuunt statuunt] statuit B. atque fortunatum ipsumque corroborant corroborant] corroboratum B. malivolis in casu suo ubi etiam debilitentur locatis, naturamque eius cuius est electio ipsiusque ipsiusque] ipsius B. electionis vim attendere nullatenus volunt. Quare unde prodesse debuerant non nullum sepius ferunt incommodum. Verum qui in in om. B. huiumodi prenotione prudentiores et melioris sunt industrie electione qualibet obiecta eius natura cui eligunt et quod eligitur diligenti animadversione prosecuntur prosecuntur] prosequuntur B.. Si ergo nativitas tota fuerit libera et felix, et hec debet sufficere. Utriusque ergo capituli ducatus et significatio fortunate sint aut infortunia roboranda. Si autem ex toto eam esse liberam minime contingat quod in eius naturam excedit et preest eius etiam actio et electionis causa notentur. Stellas enim eidem configuratas et similes in ipsa electione felices sint aut malivole corroborari necesse est. Hac ergo de causa precipit Ptholomeus sub qualibet electione malivolas observare stellas. His namque omnibus id quod necessario ducitur ad debitum quandoque perveniat finem. Ut videlicet mendacium ubi veritas oberit quandoque ponatur manus etiam ad nocendum itidem itidem] inde B. porrigatur et que sunt huiusmodi. Infortunia ergo medicaminibus calidis que vicem toxicorum toxicorum] tossicorum B. supplent similari palam est. Si ergo prudens medicus hec medicamina in quibusdam compositionibus sub termino exhibere exhibere] exibere B. eorumque vires in purgandis membris supplere novit novit] noverit B., sic et astrologorum discretio discretio] discreptio B. malivolarum potencia que causa dictum est in quantum est observare debet. Hoc igitur in loco ortatur nos Ptholomeus inquiens nichil aliud esse hanc observanciam quam providam ab eisdem cautelam. Confferendum Confferendum] Considerandum B. ergo quod dandum est iuxta sufficiencie quantitatem.

⟨11⟩ Verbum 13^m Verbum 13^m B] Ptholomeus 11 in marg. A.

Nullus electionem facere presumat nisi prius nisi prius] certum add. B. in natura rei electe certum certum] om. B. diiudicet consilium. Sed etiam dinoscat dinoscat] dignoscat B. que sit eius rei quesite virtus, ut tandem que sit inter potenciam circularem et inter rectores al. receptores add. in ext. marg. A. habitudo liceat intueri nec aliter in hiis quorum preponitur iudicium disserere oportet nec totius mentis intelligencia ad naturam circularem solummodo convertatur. Hic etiam legenti et proprie nationis linguam ignoranti ignoranti] ingnoranti B. penitus smilatur nec igitur in hiis que sunt huiusmodi adquiescendum censeo.

Expositio

Huius loci talis videtur esse intencio ut qui astronomie iudiciis insistit insistit] insistet B. ut propriis, sic et antiquorum experimentis muniatur, quibus videlicet fortune et infortunii quantitatem eque librare noverit quantitatem add. A. effectusque effectusque add. in ext. marg. A. formam cogitatione expressa vindicet vindicet] disiudicet B.. Nec in electionis conveniencia formandum ut videlicet quociens fortunatas aut infelices repperias fortunatas aut infelices repperias] fortunatam aut infelicem repperiam B. hinc bonum inde malum venturum audeas promittere audeas promittere] audeam penitere B.. Huiusmodi enim cuilibet lectori, cuius preceptor solum solum] solius B. literarum apicem apicem] apices B. cognoscit cognoscit] cognovit B. similatur. Unde convenit ut mensuram quantitatis diffiniat atque determinet quousque videlicet secure et liberius audeat profferre, id est id est] idem B. fere eodem modo quod illi vel illi accidit, et huic venturum.

⟨12⟩ Verbum 14^m Verbum 14^m B] Ptholomeus 12 in marg. A.

Amor et odium mentem a veritate pervertunt. Anima namque superba quod maius est diminuit, abiecta et inferior quod minus est magnificat et extollit. Optimum quidem inter utrumque versatur.

Expositio

Est philosophorum sententia amorem et odium duo esse anime vicia vel pocius morbos eam ab omni honesta rerum consideratione prohibentes. Nimius enim amor et multa dilectio ab his que expressius imitanda erant eamdem retrahit et quasi occulte. Odium quidem vel potius ira ne ad debitos id perducat actus persuasione adversa impedit. Unde Grecorum reges phisicis et astrologicis astrologicis] astrologis B. munera plurima offerebant quatinus quatinus] quatenus B. omni sollicitudine remota, certum proferrent iudicium, ne etiam honoris aviditas et loci sublimatio actorem actorem A] auferre B. a veritate declinet. Nam quociens anima imperat corpori et preest naturam attendit attendi⟨t⟩] attendet B. et expressam strenuitatis notat audaciam. Quicumque igitur ad hunc modum se habet que maiora sunt tamquam minora reputans negligit et relinquid. Abiecta quidem atque inferior animi mentisque debilitatem insinuat et circa minima versatur quoad huiusmodi negocio implicita ne quod maius est sive potius vendicet retinetur retinetur] detinetur B.. Quod ergo a sapientibus dignum et laudabile iudicatur intus has duas consistit naturas. Hoc autem si quis recte nominare voluerit, modum modum] medium B. sive mediocritatem nuncupet.

⟨13⟩ Verbum 15^m Verbum 15^m B] om. A.

Si quid promittit promittit] promictat B. stellaris potencia a secundis astrorum supra eodem negocio testimonia assumantur.

Expositio

Secundas Secundas] Secundus B. astrorum earumdem signa que in hoc mundo apparent vult intelligere. Iudiciorum significatio quidem exigit ut quod quod B] om. A. huiusmodi secunde in re futura debeant exponatur sic enim stellarum significatio his quasi coacta vel adiuta occurret. Verbi gratia: stelle igitur sub qualibet hieme eius anni quartam multarum affici egritudinum turbe turbe] turba B. promittentibus. Dum hoc attencius spectaret nostra discretio discretio] discreptio B. imbres continuos eorumque redundancia redundancia] reddundancia B. contingit repperri, sed etiam multa in aere accidencia quibus phisici eiusdem quarte corruptionem firmaverunt. Quia prenotio actoris et actus significatio sibi equaliter convenit ad firmandum responsum, maior inde datur potencia.

⟨14⟩ Verbum 16^m Verbum 16^m B] om. A.

Maior astrologorum error tunc demum occurrit si 7^{us 7us] VIIa B.} eiusque eiusque] eiusdem B. dominus corrumpantur.

Expositio Expositio om. B.

Quia oriens eiusque dominus querentis assumunt ducatum ducatum] iudicatum B; Quia oriens [...] ducatum] included in the text of the aphorism in B. Expositio add. B, 7^o eiusque domino status rei quesite conceditur. Eorum itaque corruptio detrimentum rei quesite nuntiat venturum. Et hec est prima res que in re quesita quesita] acquisita AB. iudicantis errorem generat. Indorum quoque astrologi 7^o eiusque domino corruptis peccare timentes sub qualibet interrogatione responsum omnino prohibent prohibent] prebent B..

⟨15⟩ Verbum 17^m Verbum 17^m B] om. A.

Adversariorum regni oriencia sunt signa ab eius scilicet regni add. sup. lin. A. oriente cadencia. Nam et oriencia primatum et qui constant in eo firmantur eiusdem scilicet regni add. sup. lin.A. sunt cardines. Oriencia officialium post eius cardines collocantur. Urbium quidem eius regni sub ipsarum fundatione oriencia quicquid ab hinc futurum est denunciat. Oriens item rege quolibet subintrante quid quid] que B. regno eius accidere debeat omnino exponit. Sub qualibet tunc lege indicta vel suscepta suscepta] subscepta B. oriens quid per ipsam eidem accidat urbi diiudicat.

Expositio

Signa cadencia sunt quorum nullum est cardo neque post cardinem. Hec autem 4 sunt numero: 12^m scilicet et 3^m, 6^m atque 9^m 12^m scilicet et 3^m, 6^m atque 9^m] 12 scilicet et 3^a, 6^a atque 9^a B.. Hoc igitur apud omnes apud omnes repet. A. astrologos certum existimo existimo] extimo B.. Quod si forte accidat cuiuslibet natale oriens aliquem esse de cardinibus iriensis sub ipsius regni inicio – dum tamen sit qui nascitur ad quem dignitas regni pertineat – et si non non om. A. maximam, ei tamen minorem assequitur dignitatem. Unde antiquissimi reges subiectorum natalicia utrum dignitate aliqua mererentur beari diligentius observabant. Quod si forte nascentis oriens in 12^⟨m⟩, 6^⟨m⟩, 3^⟨m⟩ vel 9^⟨m⟩ 12^⟨m⟩, 6^⟨m⟩, 3^⟨m⟩ vel 9^⟨m⟩] 12^a, 6^a, 3^a vel 9^a B. fore contingeret in puericia capite plectebant ne regnantis insurgeret insurgeret] subgereret B. dictioni. Cuius item oriens aut cardo quilibet post cardinem incipientis regni fuerit, si inquam si inquam] non umquam B. regie dignitatis iudicetur ydoneus primatum aut officialium merebitur munus. Oriens rursum construende urbis est id signum sub cuius ortu primum eius iacuerit fundamentum illudque quod boni et mali civibus accidat indubitanter exponit. Oriens etiam rege quolibet inducto inducto] introducto B. eius regni potenciam de filiis necne que sit eorum inpotencia et quanta sit stabilitatem constanciam stabilitatem constanciam] stabilitas in constancia B. idem insinuat. Legis namque oriens id erit qua lex aliqua indicerit eiusque latores suscepti, ipsam ergo legis constanciam et quid sub ea ad eius usque eius usque] eiusque B. finem accidat omnino exponit.

⟨16⟩ Verbum 18^m Verbum 18^m B] om. A.

Quociens benivole locum metus in nativitate alicuius add. sup. lin. A. Loca metus sunt 22, 8, 6 add. in ext. marg. A. administrant de loco salutis id est a rebus a quibus noce expectatur salus add. sup. lin. A. adducunt infortunium. Si vero ea loca descipiant despiciant] respiciant B. scilicet metus loca and aspectu benivolo scilicet add. sup. lin. A. aut in ipsis ipse fortune add. sup. lin. A. commorentur, timori obviant. Nec aliter in 4 commixtionibus erit refferendum refferendum] reserandum B..

Expositio

Inquit non posse esse loca formidinis ut (?) fortune add. sup. lin. A. quin eadem fortunate vel infortunio administrent. Pari quoque modo fortunatorum loca benivolis aut malivolis administrari necesse est. Et hoc est quod superius 4 commixtiones appellat. Prima enim est ut dum loca metus benivole administrent unde salus erat inde adversitatem ut supra dictum est incuciunt ut si adversus eum vera que tamen noceant proferantur testimonia. Secunda vero est quatinus malivolis eadem loca administrantibus a perversis et violentis violentis] violentibus B. et qui penitus sunt infames ipsum expectet incommodum. Tercia namque ut si benivole fortunata loca administrent, ab honestis et condignis illud honoris atque probitatis suscipiet munus. Quarta demum est ut si locis fortunis fortunis] fortuitis B. malivole presint harum honoris dignitatem inprobi atque pessimi largientur. Amplius benivolarum in partem quamlibet harum 4 respectus prosperitatem exauget et malum diminuit. Si vero infortunia illuc respiciant mali nunciant incrementum dum fiat prosperitatis diminucio.

⟨17⟩ Verbum 19^m Verbum 19^m B] om. A.

Nati naturam et vitam eiusque actus prius quam detur iudicium attentius inquire.

Expositio

Hoc videtur velle Ptolomeus ut si quelibet nativitas detur astrologo, de annis annis] amicis B. vite nullatenus iudicare presumat vel quid de hoc sit futurum donec solerti indagatione indagatione correct. ex indignatione A. cuius sit nativitas diiudicet. Erit namque pecudis forsitan forsitan] forsitam A; om. B et consimilium cuius annorum processio humane vite non potuerit non potuerit] non poterit B. adequari si nec etiam eius actus vel passio sive affectio similatur. Variantur enim propter diversitatem nascentium nascentium om. A..

⟨18⟩ Verbum 20^m Verbum 20^m B] 18 in marg. A.

Quociens ambobus luminibus in eodem puncto collocatis benivola quelibet quelibet] qualibet B. orientalem possideat gradum, emolumenta prosperitatis emolumenta prosperitatis] prosperitatis emolumenta B. presto adesse portendit portendit] portendunt B.. Ad hunc quoque modum si Luna in oppositionis puncto discurrat, benivola qualibet in 7^o gradu commorante. Ex adverso namque accidit si malivole fortunatarum loca obtineant.

Expositio

Quamplures ingredi negocia spernunt luminibus in eodem puncto vel huiusmodi collocatis. Quod si tunc demum benivola in orientis puncto commoretur partem fortune ipsi benivole incorporari necesse est. Sic ergo aggredi negocia conveniens erit atque fructuosum. Malivola item fortunate locum possidente econtrario portendit. Si vero fortunata sub hora oppositionis 7^m punctum obambulet partem fortune cum benivola existens incrementum prosperitatis inducit. In eius quidem loco malivola discurrens, expressum minatur infortunium.

⟨19⟩ Verbum 21^m Verbum 21^m B] om. A.

In accipienda farmacia Luna cum Iove discurrens effectum curtat et actionem diminuit.

Expositio

Hoc ideo videtur asserere quod quod] quia B. actio medicine naturalis innaturalis medicine naturalis innaturalis] medicine innaturalis innaturalis sic B. est corpori sed quasi quedam violencia multiplici nature potencia potencia] potencie B. repugnante humores extrahit et purgat. Natura enim facta robustior id ipsum prohibet. Cuius rei tale erit iudicium. Iuvat enim naturam odorare redolencia redolencia] reddolencia B. et odorifera odorifera] hodorifera B. hora medicine eiusque debilitat actionem. Ad hunc quoque modum Iuppiter naturam corroborat et Lune coniunctus vires conffert conffert] confert B. atque medicine efficaciam prohibet.

⟨20⟩ Verbum 22^m Verbum 22^m B] om. A.

Cauterizare Cauterizare B] Cauteriare A. membrum ferro Luna eiusdem eiusdem] eius B. membri signum peragrante omnino pessimum pessimum B] pessime A..

Expositio

Qui secreta nature eius vim intrinsecam rimantur et modum in hoc generaliter concordant quod Luna ad signum cuiuslibet membri transiens humorem tribuit. Qui autem membrum ferro incidit id ipsum vulnerat. Nimium igitur humorem addere vulneri summe noxium indicatur indicatur] judicatur B..

⟨21⟩ Verbum 23^m Verbum 23^m B] om. A.

Catarticum Catarticum B] Cataricum A. accipere et Luna in Scorpione Scorpione B] Scorpio A. vel Piscibus dum orientis orientis] id est ascendentis A add. sup. lin. A. dominus stelle super terram in celi medio existenti applicante vomitum timeat, quia nichil inferius operari permittit permittit] permictitur B. At the bottom of the fol. 89vb, a long note by Alvaro on verbum 20/22: ’20. Ex hoc capitulo, debet scire quod electio ut sit Luna…’.

Expositio

Ternarii Ternarii] Ventrarii sic B. Ternarii refers to triplicities in Hugo’s vocabulary. The anonymous version in the ms. Vat. lat. 5714 (sermo 21) describes them as trigoni. omnes humidi atque aquatici catarticis ad inferiora datis prosunt. Medicine enim ad membra et loca et loca] et ad loca B. humida venienti contradicunt et obviant membraque membraque] que of membraque add interl. A. protegunt. Orientis itaque dominus stelle sub terra applicans catarticum ad inferiora corporis movet et perducit perducit] producit B. et congruam ostendit efficaciam. Eius item stelle super terram applicatio ad superiora deducit et vomitum parat. Sicque fallacia profecto incidit.

⟨22⟩ Verbum 24^m Verbum 24^m B] om. A.

Vestes novas Vestes novas] Vestem novam B. facere atque preparare dum Luna in Leone discurrit omnino contrarium, graviusque ea existente corrupta.

Expositio

Facere dicit quasi scindendo formare, preparare idem quod induere. Signa autem fixa fixa om. B. universa quorum mutatio nobis videtur utilis agredi prohibent, et Leo potissimum. Ad hoc enim quod firmum est maximam ex sui affinitate indicat violenciam et gravis in eo est in eo est] in eam B. huiusmodi persecutio.

⟨23⟩ Verbum 25^m Verbum 25^m B] om. A.

Lune configuratio cum stellis sub nativitate cuiuspiam in his que significant eum qui nascitur exercet atque exagitat. Nam si eas eas B] om. A. ex se ipsis fortes esse contingerit prescientie rerum et prenotionis facit indicium. Quarum debilitas maximum exercitium sed minorem indicat sapientiam. Quorum omnium efficaciam stellarum in cardine vel post cardines apparentium situs situs] scitus B.. Emolumentum vero atque utilitas ex earum felicitate deprehendi potest. Ad hunc quoque modum et de his et consimilibus estimare estimare] extimare B. licebit.

Expositio

Configurationem duobus modis intelligit. Altera enim secundum respectum, altera secundum proprium in circulo circulo B] circulis A. signum et earum a Sole discursus discursus B] discursum A.. Verum ut ex⟨i⟩stimo ex⟨i⟩stimo] extimo B. configuratio respectus hoc in loco erit attendenda, de trigonali trigonali] trino mali B. videlicet figura, tetragonali tetragonali] tretragonali B. et exagonali et oppositione. Stelle ergo proprie nature mutationem nature mutationem] naturali mutatione B. et motum Lune attribuunt. Luna quoque eam eam] ea B. tantum partem significat que que] qua B. rerum formas discernit discernit] decernit B. et diiudicat nec deficit eius operationis executio executio B] exsecutio A. donec ex Iovis in eam respectu prosperitas descendat et salus, ex Martis quidem prelacio et violencia, nam ex Saturni significatione tolerancia innuitur, ex Veneris aspectu ludus atque delicie, ex Mercurii vero sapientia et quedam rerum inest cognitio. Stelle item singule effectus proprios in domino nativitatis in quantum, quod est in seipsis permittit potencia corroborant et pro sui eminencie effectu efficaciam inducit et ad quantitatem sue felicitatis prodest et subvenit. Stellarum item potencia et virtus sic iusta compensatione ut res exigit misceatur in duodecim redundat species eorum species eorum] eorum species B. que predicta sunt inductivas. Sunt autem hee fortes apparentes utiles, fortes noxie, fortes occulte et acomode acomode] comode B., fortes occulte et noxie, debiles apparentes utiles, debiles apparentes noxie, debiles occulte acomode, debiles occulte et noxie.

⟨24⟩ Verbum 26^m Verbum 26^m B] om. A.

Utriusque luminis in cardinibus natalium orientium et annalium conversionem eclipsis eius signi nature adversatur et nocet. Hora autem huius incomodi sic deprehenditur, ut videlicet eadem sit proportio ab ipsius orientis gradu ad 180, que est a principio eclipsis et eadem hora eadem horta sic A] eamdem horam B. ad totum eclipseos statum. Status quidem est ut unaqueque hora solaris eclipseos annum, lunaris vero mensem exhibeat.

Expositio

De Sole aut Luna vult intelligere ut quociens in nativitate aut annalis annalis] amalis B. conversionis cardine eosdem eclipsim pati contigerit contigerit] contingerit B. eiusdem signi locus nonnullo afficiatur incomodo. Verbi gratia. Si cardo hic domus regni existat, eius regno id superventurum sciat incomodum. Nam de loco vite proprio corpori minatur. Et de ceteris cardinibus par atque similis fiat existimacio hoc solum excepto quod annalis conversionis cardines faciliorem natalibus innuunt effectum. Nam per horam per horam] pro hora B. qua potissimum hec sustinenda sustinenda] substinenda B. occurrit adversitas eclipseos horas horas] hora B. notare oportet. Si enim Solis fuerit eclipsis quot horas tot annos attribue et de earum fractionibus in hunc modum. Porro totum id temporis quanta sit anni pars deprehenso deprehenso] deprehensa B. a principio eiusdem temporis tantam ipsius accipies portionem quanta est a gradu orientali ad gradum loci a gradu orientali ad gradum loci] Solis orientalis gradus et loci B. eclipsis distancia ad 180 180] CLXXX^ta B. gradus. Nam quociens Luna eclipsim patitur quot hore fuerint totidem cum eorum eorum sic AB. minuciis largieris menses ut ab eius inicio temporis tota pars assumatur quota quota] quotam B. quod est ab oriente ad locum eclipsis in 180 180] CLXXX^ta B. gradibus constituit portionem. Verbi gratia. Lune eclipsi in Capricornio, medio videlicet cuiusdam nativitatis celo reperta dum sub certa calculacione trium mensium eius foret quantitas deprehensa, id est id est om. B; prima add. then subponcted A. ad tres menses quolibet regno minatur incomodum . Quia ergo tota tota] tanta B. temporis quantitas 90 dies 90 dies] ad XC dies B. excrevit ab orientis quidem gradu quod est Arietis principium medietas de 180 180] CLXXX^ta B. per gradus equales reperta est reperta est] recepta est B. de 90 90] XC B. totam accipio quantitatem quantitatem] portionem B.. Unde ab eclipsis die 45 45] XLV B. quod precipue minabatur accidere palam est. Nec aliter sub Solis eclipsi facere monebimus monebimus] monebamus B..

⟨25⟩ Verbum 27^m Verbum 27^m B] om. A.

Attacir Attacir] Etatir B. Translitteration of the Arabic at-tasyīr, i.e. ‘prorogation’. See P. Kunitzsch, Mittelalterliche astronomisch-astrologische Glossare mit arabischen Fachausdrücken, Munich, 1977, pp. 32 and 44-45, and Al-Qabiṣī (Alcabitius), The Introduction to Astrology, London-Turin, 2004, eds. C. Burnett, K. Yamamoto, M. Yano, IV, 11-13, pp. 120-129 ductus ductus] ducis B. in medio celi existentis cum gradibus recti circuli ubique terrarum exsequatur exsequatur] assequatur B.. Eo enim in orientis gradu existente cum ipsius regionis orientibus faciendum est est] erat B.. Si vero inter utrumque discurrat per eius gradus oriencia secundum proprii loci ab oppositis locis numerum atque ditanciam. Partis namque attacir anterius fiat.

Expositio

Significat quidem attacir ductus ductus] ducis B. in medio celo existentis iuxta signorum ordinem et oriencia recti circuli fieri debere. In orientis gradu si existat ad eorumdem signorum ordinem et oriencia recti circuli fieri debere. In orientis gradu si existat ad eorumdem signorum ordinem om. B (hom‍oioteleuton). et secundum ipsius regionis oriencia. Inter utrumque eo existente ad ipsius partis modum et cum orientibus inter utrumque in multis vel paucis gradibus assumptis. Partis rursum attacir id est ductus contra stellarum cursus profecto nititur. Cuius quidem hec videtur esse occasio quia eius mutatio circuli motum stellas omnes substentantis imitari videtur. Gradus namque partis determinata pars est circuli atque inmobilis, omniumque discursus discrusus] discurssus B. stellarum, signorum ordini omnino obviat.

⟨26⟩ Verbum 28^m Verbum 28^m B] om. A.

Res maxime fit occulta quociens eius ducem Soli incorporatum esse contigerit contigerit] contingerit B. aut sub radiis teneri radiis teneri] terram B. vel in loco domui sue aut regno minime configuratio discurrere. Fortior quidem erit dux ab humilationis descensu ad regnum conscendens et et] si B. cardinem sue nature congruum obtineat.

Expositio

Quamplures capituli huius expositionem agressi errore nimio laborant. Quod Quod] Quod autem B. occultatur aut persona est aut actio. Persona quidem ut vir ut vir] ut ubi B. quilibet aut aut om. B. regem vel quemlibet adversarium formidans occultari desiderat. Actio quidem sicut vir vir] ubi B. aliquis mentis archana nullatenus revelanda alicui fidelissimo pandit. Et utrobique iudicia sunt diversa. Si igitur actio fuerit oportunum arbitror magisque congruum ducem ut Soli incorporetur in finis domo potissimum attendere. Persona quidem occultanda aliud prorsus expostulat. Plerumque enim rem absconditam dum tenetur mortem gravi afficitur afficitur] afficit B. incomodo. Est ergo optimum pro occultanda persona quatinus dux ipse gradu conventus conventus B] contemptus A. transacto adhuc teneatur sub radiis. Ducis autem ab humiliatione ad ad] in B. regnum suum progressio personam personam] per totiam AB. revelari insinuat et omnia ad congruum revocabit finem.

⟨27⟩ Verbum 29^m Verbum 29^m B] om. A.

Venus in nativitate qualibet membro cuius signum perambulat delectationem conffert. Ad hunc quoque modum cetere stelle quod suum est largiuntur.

Expositio

Communi quidem omnium astrologorum consensu Venus delectationem advehit nec ab aliquo refragari potest in huiusmodi muneribus sanctiorem esse. Vidimus enim multos oriente Ariete natos in rebus etiam honestis decisores decisores] derisores B., alios quidem in Leone amabiles, in Libra vero incestus incestus] incestu B. et libidinis appetitu accensos teneri. Huiusmodi tandem honestus vel inhonestus appetitus fortunatarum vel infortunatarum infortunatarum] infortuniorum B. respectus respectus] respectu B. omnino indicatur indicatur] judicatur B..

⟨28⟩ Verbum 30^m Verbum 30^m B] om. A.

Quociens Lunam duabus stellis incorporari minime contingit, eius incorproratio cum aliqua fixarum que tamen earum naturam obtineat obtineat] retineat B. requiratur.

Expositio

Si forte naturam de duarum erraticarum proprietatibus compositam corroborari exigat necessitas nec adsit facultas ut videlicet dux Luna aut de aliis qualibet sub earum respectu consistat, fixarum quamlibet duabus compositam compositam] comtemparatam AB. naturis requiremus ut videlicet Luna aut dux ipse eidem incorporatus fuerit. Hoc autem evidencius est quam quod exemplo quolibet valeat explicari.

⟨29⟩ Verbum 31^m Verbum 31^m B] om. A.

Stelle fixe inestimabi⟨li⟩a inestimabilia] inestimabia A; inextimabilia B. confferunt confferunt] conferunt B. munera, plerumque tamen perversos nuntiant exitus.

Expositio

Sub cuiuslibet nativitate post educationem et annos modus habendi statusque requiritur cuius significatio ab orientalitate stellam et duçtoria duçtoria] durturia B. Cf. in Arabic dastūriyya, from dastūr in Persian ‘order’. See Alcabitius, III, 6, pp. 92-93 and 298. et situ situ] scitus B. natalis ducis in cardinibus pariter dependet dependet] deprehendet B.. Quod si forte natus ad hunc modum sic se habeat ultra quemlibet sue generationis honore beatur. Fixe porro porro] vero B. stelle cuiusmodi sunt benibeniarum benibeniarum] beibeinare B. Stars called beibenie are fixed stars of high magnitude. Cf. the De stellis beibeniis ascribed to Hermes, ed. by P. Kunitzsch in Hermetis Trismegisti Astrologica et divinatoria, ed. G. Bos, C. Burnett, T. Charmasson, P. Kunitzsch, F. Lelli and P. Lucentini, Turnhout, 2001, pp. 3-81. corda et prioris potencie si in oriente vel in medio celo aut cum domino nobe natalis nobe natalis] nobe naturali B. For nobe, cf. in Arabic al-nawbah; Fr. Martorello and G. Bezza, Aḥmad ibn Yūsuf ibn al-Dāya. Commento al Centiloquio Tolemaico, Milano-Udine, 2013, p. 376. et parte fortune commorentur summo honore preditus omnes transcendit propinquos adeo etiam ut summorum regum presit familie etsi inferioris sit propaginis sue inquilinus. Verum hee stelle si specialiter earum hec sit felicitas, perversum sepius denuntiant finem.

⟨30⟩ Verbum 32^m Verbum 32^m B] om. A.

Utrum Utrum B] Utri A. quilibet de regis familia ad regium regium] regum B. promoveatur honorem sui natalis cum circulo qua hora ille provectus est configuratio indubitanter exponit.

Expositio

Astrologorum inprudentes inprudentes] inprudentia B., eorum qui de regia sunt origine nativitates nativitates] nativitatem B. hac ratione solent speculari ut si videlicet de orientalitate stellarum earumque in cardinibus situ et que sunt huismodi aliquid deesse contigerit contigerit] contingerit B. id regnum minime adipisci generaliter asseverant asseverant B] assueverant A., quod magis necessarium est postponentes, ut videlicet oriens nati, aut eius medium celum quando eius regni generatio primum regno potita est aut coniunctus coniunctus] conventitus B. minor vel medius quo videlicet lex ipsius nationis data est conveniat.

Memini siquidem dum infra iuniores annos huiusmodi astrologorum tam gregem quam vestigia sectarer, officialem quemdam iunioris iunioris A] domoris B. He was Khumārawayh, the second Tulunid ‘king’ of Egypt, son of Aḥmad ibn Tūlūn and father of Hārūn (Aaron). filii Ahsmet Ahsmet] Asmet B. filii Tolonis nativitatem Aaron filii eius ad me detulisse. Querebat enim sollicitus utrum regni Egipcii et patrie dictionis aliqua in eo posset haberi suspectio. Quia ergo graviores stellas occidentales a cardinibus, et etiam a Sole cadentes, nec aliquod regni indicium secundum eorum quos imitabar instituta et sectam instituta et sectam] sectam et instituta B., cognovi ut iudicium differetur quousque certior occurreret occurreret] occurrat B. certitudo, congruum duxi consilium. Communicato tandem consilio cum quodam astrologorum antiquissimo qui tunc temporis vir vir] et B. etate sic et et om. B. sapiencia universos Egipciorum despexerat sapientes postquam regie sobolis eum esse eum esse] ea esse B. cognoverat per 10 10] decem B (sic infra). fere annos eum patria frui dignitate asseruit verum subiectis et civibus fore odibilem. Cuius rei causam et stellaris munificencie rationem nunc rogatus nunc nunc rogatus nunc] minime rogatus nec etiam B. et precio conductus tandem exposuit. Retulit namque michi Scorpium esse oriens et Solem in Virgine commorari, qua videlicet muneris specie et actu avus suus Ahsmet filius Tolon regni primicias est adorsus est adorsus] esset adhortus B. Egiptum et Ierosolimam et Barcam 10 fere annis proprio subdens imperio. Hoc nos post eius obitum per longum tempus aliquod tempus aliquod] tempus tempore aliquo B. sua fefellit edictio edictio B] editio A.. Hac equidem iudicii ratione astrologus quidam Nubahat Nubahat] Nubalist AB. Nawbakht al-Ḥakīm was one of the astrologers who took part in the election that presided over the laying of the foundation stone of the city of Baghdad, founded by the Abbasid Caliph al-Manṣūr, on July 30, 762. See Yaʿqūbī, Les pays, transl. G. Wiet, Cairo, 1937, pp. 11-12; D. Pingree, ‘The fragments of the Works of al-Fazārī’, Journal of Near Eastern Studies, 29 (1970), pp. 103-123 (p. 104); F. Sezgin, Geschichte des arabischen Schrifttums, VII, Leiden, 1979, pp. 100-101; A. Labarta, ‘Nawbakht’, Encyclopaedia of Islam³. nomine Almancor quamvis tunc neglectum et inopem regno preesse spopondit. Cuius denique sentenciam nulla conturbavit fallacia.

⟨31⟩ Verbum 33^m Verbum 33^m B] om. A.

Attacir Attacir] Actatir B (sic infra). Cf. verbum 27. ducis in gente gente] gentem B. qualibet ad stellam fatalem perveniens regem quemlibet aut primatem tollit de medio. Quelibet rursum stella in signo alenhtile alenhtile] alenticile B. Cf. in Arabic al-intihā’ = deadline, arrival., id est terminali annalis conversionis, in eadem gente eadem gente] eamdem gentem B. secundum sui naturam mortem principis vel magnatis cuiuspiam eo anno minatur.

Expositio

Hoc autem sentire videtur quod orientalis gradus sub iam dicte gentis principio, si eius attacir singulis singulis] singulum B. gradibus annum tribuens facias dum eius alentihe ad malivolam perveniat stellam iuxta sui naturam summum summatibus summatibus B] sumatibus A. minatur infortunium. Ad fortunatam namque perveniens quod sui generis est comodum largitur et bonum. Stella rursum in oriente terminali sub conversione annali gentis cuiuslibet locata, summatem et excellentissimum virum sue significationi similem intimit. Si ergo hic Saturnus extiterit, occulte mentis et conscientie hunc esse indicat, Iuppiter iudicem et huiusmodi portendit, Mars namque ibidem consiliarium vel ducem ducem B] iudicem A. exercitus, Sol quidem de regio conditione conditione] congnatione B. ostendit, Venus rursum mulierem magni nominis et stirpe nobilem, Mercurius quoque sapientem vel scribam aufferet aufferet] aufert B., Luna vero regis officialem aut de familia quempiam innuit. Stella denique orientalis existens aut in sui abside abside] abscide B. conscendens iuniores insinuat annos, occidentalis namque, aut si ut iam dictum est descendens descendens] descendit AB. senilem indicat etatem. Et ut breviter omnia concludam iuxta sui firmitatem in cardine statusque potenciam sedem regni aut dignitatis cuiuspiam obtentum regni dignitas indicatur, prosperitatis prosperitatis] prosperitas B. rursum quantitas facultatis determinat.

⟨32⟩ Verbum 34^m Verbum 30^m B] Ptholomeus 32 in marg. A.

Quorumlibet duorum in eadem re re om. B. consensus de duce eiusdem rei in eorum nativitate procedit. Si vero laudabilis sit configuratio cetera amborum conveniencia profecto occurrent. Eorumque locus fortior quasi rex deprehenditur et actor, debilis quidem quasi actio et res subiecta dinoscitur dinoscitur] dignoscitur B..

Expositio

Duorum convenienciam vel potius assensum convenienciam vel potius assensum] conveniencia vel potius assensus A. hoc in loco appellat quatinus in eodem officio aut petendo vel huiusmodi re conveniant. Unde necessarium videtur astrologo utriusque ducatum in utriusque ducatum in utriusque ((hom‍oioteleuton) om. B. natalicio spectari. Si ergo alter alterum de trigono vel exagono respiciat, in eodem negocio vel huiusmodi communem communem] remunere B. utriusque innuit consensum consensum] sensum B., de tetragono tetragono] tretragono B. namque vel oppositione respectus respectus] aspectus B. expressas expressas] experte B. amborum notat discordias discordias] discordiam B.. Omni quidem respectu respectu] aspectu B. negato nec aliqua inerit conveniencia, quod si forte inerit respectus, quis eorum in domo vel cardine fortior percurret, et hic alteri preferetur.

⟨33⟩ Verbum 35^m Verbum 36^m B] om. A.

Amorem atque odium alter⟨n⟩atio alteratio AB. locorum utriusque luminis sub eorum nativitatibus profecto decernit. Nam et eorumdem oriencium configuratio concordiam portendit sive discidium, signumque conveniens sive obediens obediens] hobediens B (sic infra). expressiorem dilectionem exhibet.

Expositio

Huius rei talis est sensus ut videlicet Solem sub huius nativitate locum Lune alterius natalis optineat optineat] obtineat B. dum etiam Luna prioris natalis solarem locum sub secunda nativitate perambulet. Adhuc Adhuc] Ad hoc B. etiam alterutrius oriens in alterius trigono vel exagono repertum expressiori consensu eosdem sociat signumque alterutrius eorum subiectum sive obediens expressioris et multe subiectionis signum est.

⟨34⟩ Verbum 36^m Verbum 36^m B] Ptholomeus 3⟨4⟩ in marg. A.

Minister Minister] Magister B. conventus in pari gradu cuiuslibet natalis cardinis discurrens humani partus signum est. De oppositione quidem non alia datur opinio.

Expositio

In libro qui dicitur Annimodar Annimodar] Animodaret B. Cf. in Arabic al-namūdhār, itself coming from a Persian word meaning ‘the indicator’. See Alcabitius, IV, 3, pp. 108-09 and 316: ‘Et ex hoc animodar, quod est investigatio gradus ascendentis alicuius nativitatis’. Hugo seems to have misunderstood Arabic in believing that Ptolemy had written a book on this subject, unless he is referring to the opuscule Dixerunt Ptolomeus et Hermes quod locus Lune... Cf. https://ptolemaeus.badw.de/work/42, videlicet de natali natali] natalis B. gradu investigando, asserit Ptholomeus locum eius qui conventum vel oppositionem administrat alicui alicui] et alicui B. de cardinibus humane nativitati semper convenire locus autem ei gradui contrarius nunquam in humana nativitate cardinem efficit. Hoc autem sub ovium et vaccarum nativitate et in aliis quadrupedibus expertum habeo. Nec enim natalium cardinum quempiam ei gradui convenire quem minister sub hora conventus vel oppositionis occupat contigit repperiri repperiri] reperiri B..

⟨35⟩ Verbum 37^m Verbum 37^m B] ⟨Ptholomeus⟩ 3⟨5⟩ in marg. A.

Stella sub qualibet anni quarta ad locum zodiaci zodiaci B] zodiachi A. perveniens Sole ibidem comorante quamquam in aere excitat qualitatem. Si ergo stella hec hec] adhuc B. ei qualitati conveniat eandem exauget et sub ea quarta vires tribuit atque potenciam.

Expositio

Stella ut hic videtur intendere intendere] intellige⟨re⟩ B. frigida quociens ad yemale signum pervenerit pervenerit] perveniens B. quodlibet quodlibet om. B. ipsa yemi frigus accumulat. Ea enim calida existens ipsius yemis reparat naturam. Calida porro si calidum sequatur signum estivo calori prestat incrementum et de ceteris stellis non alia datur sentencia.

⟨36⟩ Verbum 38^m Verbum 38^m B] om. A.

Urbibus construendis stelle fixe prosunt. Nam et domibus edificandis edificandis] hedificandis B. erratice obsequuntur. Qualibet item urbe construenda et Mars in medio celo celo om. B. discurrens aut saltem fixarum quelibet quelibet B] qualibet A. eiusdem nature, quamplures eiusdem obsessores gladio detruncat.

Expositio

Hoc eum velle existimo stellas videlicet fixas Iovis et Veneris complexionem sectantes in oriente edificiis edificiis] hedificii B. et medio celo, 4 4] quarto B. item et 7 consistere 7 consistere] septimo consistentes B., ut videlicet erratice eas respiciant aut saltem applicent. Stellas enim que urbium consilia consilia] conscilia B. administrant tardissimas esse ad firmitatem prolongandam necesse est earumque variatio quasi tardior differatur. Addit etiam consequenter Marte in celi medio aut fixarum qualibet que eandem habeat naturam commorante, eorum quos eorum quos] eos quas B. supra dixi pars maior gladio interibit. Medium namque celum oriens obsidentium obsidentium] obscindencium B.. Hos autem Mars in consimili locatus gladio perimit perimit] poterit B..

⟨37⟩ Verbum 39^m Verbum 39^m B] om. A.

Cum fuerit oriens Pisces sive Virgo, maxima regni hec hec] hoc B. erit occasio. Cuius autem Aries et Libra, mortis maximam hanc timeat causam. Nam cuius oriens Scorpius aut Taurus, summum egritudinis hoc habebit indicium. Ad hunc quidem quidem] quoque B. modum de ceteris orientibus estimandum estimandum] extimandum B. erit.

Expositio

Instruit Instruit] Instituit B. nos Ptholomeus quod cum fuerit unius stelle duo hospicia sitque sitque] sic quod B. alterum cuiuslibet natalis vel interrogationis oriens, alterum quoque quoque] queque B. domorum cuiuslibet cuiuslibet] quamlibet B. administraret, regnorum dignitas ex applicatione domini alterutrius cum domino alterius potissimum manat. Ex quibus omnibus deprehendi potest quatinus orientis significatio alterius signantiam signantiam] significantiam B. permiscet quemadmodum Virgo atque Pisces. Dum horum Dum horum] Dum enim B. quodlibet oriens oriens B] orientis A. fuerit, Geminos et Sagittarium domos regni esse necesse est, unde natus ipse ipse om. B. non multo labore regnorum munere pocietur pocietur] pacietur B.. Ad hunc quoque modum cuius est oriens Scorpius, Aries enim enim] om. B. 6 6] VI^ta B. Idem infra. profecto obtinebit locum, si vero Taurus ei probabatur probabatur] prebeat B. oriens, et Libra in 6 discurret, ex quibus scilicet scilicet] simul B. egritudinis causa ex Ariete et Libra mortis procedet occasio. Nec aliter si Capricornius Capricornius] Capricornus B. sub quolibet oriatur fecunditatis fecunditatis] facunditatis B. retinende retinende] etiam retinende B. et etiam augmentande signum est. Oriens iterum iterum] item B. Aquarius in promerendis hostibus occasionem ingerit expressam.

Agnovi siquidem ego virum quemdam cuius oriens Aries dum egritudo prevaleret sensum etiam cognitionem amisisse, sepius tamen antea de quadam quasi gutturis suffocatione conquestus unde vapor precellens superiores capitis occupavit partes. Accepto tandem artavo artavo AB. The Iam scripsi version gives cultrum, the Mundanorum version gladium, the Arabic text gives: ​سكين = sikkīn ‘knife’. quem in scriptorio reservaverat reservaverat B] reservaverant A. partem gutturis secans emisso sanguine tandem expiravit. Erat itidem in regione eadem vir quidam alius add. B. quem Asmet Asmet A] Thsmet B. filius Tolon templo cuidam fabricando prefecerat This is the ‘Great Mosque’ of Aḥmad ibn Tūlūn, still visible in Cairo. It would have been started in 873-74 or 876-77 and was completed in 879, a date confirmed by the commemorative inscription. See Z. K. Hassan, Les Tulunides, pp. 298-308.. Qui die quadam moram faciens a rege ipso multis exprobratus exprobratus] exprobatus B. iniuriis et fustibus cesus convitiorum pudore conffectus conffectus corr. ex effectus A] affectus B. et iracundia tandem expiravit. Huius quidem oriens erat Libra. Bene igitur et satis congrue reffert reffert] refert B. Ptholomeus ubi dicit: ‘fere cuius erat oriens Aries vel Libra’, non enim hos omnes manu propria interire necesse est verum si innuerit nativitatis ducatus et ipse propria manu interibit, si vero in proprio lecto lecto] loco B. mori debeat ipse sibi in hoc providebit consilio.

⟨38⟩ Verbum 40^m Verbum 40^m B] om. A.

Mercurius in altera domorum Saturni discurrens in seipso fortis in principiis artium subtilissime discretionis discretionis] discreptionis B (sic infra). intelligentiam nato attribuens. Si enim in altero Martis hospicio commoretur bona conffert conffert] confert B. principia et quasi consumendo omnia dissipat utriusque loci fortior Aries.

Expositio

Cuius naturam Mercurius administrat discretionis inest accumen inest accumen] mere acumen B. atque subtilitas, cuius incrementi beneficio supra his supra his] super hiis B. que cernit celerem celerem B] celere A. tribuit responsum. Eo enim in signo calido et sicco existente responsa et accelerationem promeruit. Nisi inquam fortunatarum fortunatarum]infortunatarum B. incorporatio erraticarum dico vel fixarum iuverit iuverit B] invenerit A.. In signo quidem temperato quod videlicet ad frigus vel humiditatem declinet spem firmat mentisque notat perseveranciam. Capricornius Capricornius] Capricornus B. quidem et Aquarius cum equalitate quam natura saturnalis eisdem eisdem] dat eisdem B. contulit longam deliberationem confferunt confferunt] conferunt B. et hoc satis congrue promereretur secundum iam dicti Ptholomei sentenciam. Eius etiam in Ariete situs non minus prestat incendium. Quod autem promptum esse et pervicacem et pervicacem] in parvitatem B. Martis contulit naturam Ptholomei suprascriptum sequi edictum. In Scorpio quidem aliter accidit: huius enim nature humiditas martiani diminuit naturam. Est item Yndorum assertio in cuius nativitate Mercurius Capricornium Capricornium] Capricornum B. vel Aquarium obtineat phisice esse professorem, quod apud ipsos experimentis claruit claruit corr. ex A] claruit B. multiplicibus.

⟨39⟩ Verbum 41^m Verbum 41^m B] om. A.

Perversus 11^{mi 11mi] XIa B.} eiusque domini domini] dominus B. status rege quolibet ad regnum provecto quid regni principibus eiusque facultatibus accidat omnino decernit. Nec aliter secundi perversitas subiectorum perversitas subiectorum] perversitas signi subiectorum B. possessionis significativa est.

Expositio

Communi omnium astrologorum consensu dum quilibet ad regiam pro vehitur dignitatem 10^{m 10m] Xa B.} quod est medii celi cardo regis locum insinuat, secundum ab eo 11 11] XI^a scilicet B. propriam aminicula propriam aminicula] propria amminicula B. suamque pecuniam. Oriens enim eius portendit rusticos, secundum quoque eorum insinuat opes. Qua quidem ratione 11^{mi 11mi] XIa B.} corruptio principibus obest, secundi secundi] secundum B. vero plebis subiecte facultatibus contradicit.

⟨40⟩ Verbum 42^m Verbum 42^m B] om. A.

Quociens infortunia natale oriens amministrant eius dominus rebus insipidis et forsitam forsitam] forsan B. [sic] mali saporis et que sunt huiusmodi delectatur.

Expositio

In hoc universi consentiunt astrologi quod orientalis dominus ducatu nativitatis specialiter et absque participe assumpto, nascentis natura eius stelle proprietatem imitatur. Quod si Saturnus extitit et hic in rebus accidi accidi] acidi B. austerique saporis delectatur. Martis namque est acutum amarumque saporem sectari et grosse substancie vina. Ad hunc quoque modum talis procedit significatio quousque etiam fetidis et pessimis delectetur odoribus. Sub hora etiam coitus ea quam cuncti cuncti] ceteri B. abhorent abhorent] aborrent B. gaudebit inmundicia. Piscibus rursum delectabitur salsis et prave olentibus. Memini quidem dudum quemdam vidisse non abiectum verum magni nominis atque ordinis quem videlicet mater copia copia om. B. pleno cornu omnium bonorum reficiebat affluencia in cuius nativitate Saturnum et Martem fortes ministros contigit contigit] contingit B. repperiri. Comedebat hic quidem carnes bestiarum ex diuturna salsugine graviter olentes, ex quibus diversi generis fercula sibi bene redolencia redolencia] reddolencia B., quorum tamen odor vix ab aliquo posset sustineri sustineri] substineri B. preparabat. Iurabat hic idem ad mulierem in vestibus preciosis ornatam sic etiam variis odorum speciebus delibutam delibutam A] debilitatam B. nullatenus posse accedere cum potius turpis et inmunde et prave olentis gaudere accessu.

⟨41⟩ Verbum 43^m Verbum 43^m B] ⟨Ptholomeus⟩ 41 in marg. A.

A corruptione 8 8] VIII^e B. eiusque domini cuilibet iter arripiento omnino cavendum. Nam secundi eiusque domini corruptio redeunti redeunti] reddeunti B. pariter timenda.

Expositio

Septimum quoque quoque] qui B. locus est ad quem tendit viator, octavum quidem et ab eo ab eo] ad B. secundum quid sibi illic acciderit et quod acquisierit diiudicat. Oriens namque locum ad quem debet reverti complectitur, secundum vero quid ibidem acquirat decernit.

⟨42⟩ Verbum 44^m Verbum 44^m B] om. A.

Si quis infirmatur et Luna in signo quo malivola sub nativitate morabatur aut saltem in eius tetragono tetragono] tretragono B. vel oppositione gravissimum. Gravius quidem si idem infortunium ibidem constat aut figura persevera ab eadem destiterit. Nam in loco benivole discurrens difficultate abiecta totum alleviat, nisi inquam morbum ipsius felcis nature contemperari contemperari] contemporari B. palam sit. Hec autem omnia postquam de quantitate morbi tractaverimus considerenda occurrunt.

Expositio

Hoc ipsum nobis insinuat Galienus in secundo Libro creticorum dierum Egiptorum Egiptorum] Egipciorum B. Reference to Book III, not Book II, of Galen’s De dierum decretis. Cf. G. M. Cooper, Galen, De diebus decretoriis, from Greek into Arabic. A Critical Edition, with Translation and Commentary, of Ḥunayn ibn Ishāq, Kitāb ayyām al-buḥran, Farnham, Ashgate, 2011, § 911.14, pp. 348-49 and 485. peritissimos id facere consuetos asseverans. Verum Ptholomeus satis congruo nos instruens edicto, inquiens scilicet quod si malivola complexio minime tamquam diversa conveniat, minorem incuciet metum. Felix enim a morbi commixtione dissenciens saluti detrahit. Sed etiam satis videtur congruum quod egritudinis quantitatem excepit excepit] excipit B.. Sic enim minor nec multum egrotus gravabitur.

⟨43⟩ Verbum 45^m Verbum 45^m B] om. A.

Res eas que cursum naturalem ad legis modum sequenter sequenter?] sequitur B. stelle corrumpunt malivole. Que autem a cursu naturali ac legitimo declinant a benivolis corrumpuntur.

Expositio

Dicitur coniugium prodesse si fortunate eius initio ut minister preferant proferant] proferatur B. earumque ducatu regatur eidemque malivole penitus contradicant contradicant] contradicitur B.. Incestus rursum rursum] cursum B. et fornicationis in utriusque sexu abusio, que videlicet cursum naturalem ac legitimum minime secuntur a benivolis refragantur, eis tamen proderunt infortunia. Quare necessarium videtur astrologo horum singula oculo discretionis oculo discretionis] aculo discreptionis B. attendere ut ut] in B. singulis nature nature] extra naturam B. ordinem currentibus quod sufficiat assignare possit.

⟨44⟩ Verbum 46^m Verbum 46^m B] om. A.

Oriente egrotantis nativitati nativitati] nativitatis B. sue contrario si nec annus ad huiusmodi habitudinem perveniat summe noxium iudicatur.

Expositio

Contrarius habitudinis intendit ut videlicet oriens egritudinis 7 7] VII^m B. fuerit nativitatis aut saltem finis vel metus hospicium. Sic enim precipue irruitur irruitur B] innititur A. timor, nisi inquam annalis conversionis proportio eidem similis existat. Nam tunc demum ad facilitatem omnia revocantur.

⟨45⟩ Verbum 47^m Verbum 47^m B] om. A.

Cuius Cuius] Cuiuscumque B and in the internal margin of A. nativitatis oriens et ducatus in humano non fuerit signo, is qui nascitur is qui nascitur om. B. hominum accessus vitabit atque consortia.

Expositio

Oriens hominis in humane forme signo viris iocundum et amabilem insinuat eorumque sectatur conventus. Si autem nec in humano, verum in mansuetarum forma is repperiri contingat, ab eis seorsum seorsum] seorsus B. recedens modicum aut nunquam sese eisdem eisdem] eiusdem B. associat. Eo enim in ferina ferina] femina B. specie et que timorem incutit reperto, inverecundus et insolens quasi cuiusdam prelationis dominio eisdem eisdem] eidem B. nititur imperare. Nec minus quidem a parentibus et propinquis pariter sese subtrahit. Ad hunc quoque modum locus domini nobe sui alhileg alhileg] alileig A; allipog B. Cf. in Arabic haylāj, i.e. prorogator: Planet which, due to its location in a birth horoscope, is interpreted as the one that contributed to giving life to the subject (dator vite) and from which the duration of this life can be calculated. See Alcabitius, IV, 4, pp. 110-115 and 319-323; P. Kunitzsch, Mittelalterliche astronomisch-astrologische Glossare mit arabischen Fachausdrücken, pp. 32 and 49-60. respectu.

⟨46⟩ Verbum 48^m Verbum 48^m B] om. A.

Maxima in nativitatibus felicitatis prosperitas a fixis stellis et cardinibus alkiren alkiren] aherren B. Cf. in Arabic qirān, i.e. conjunction., id est conventus, et aduçtoria aduçtoria] adusturia (sic infra) B. Cf. in Arabic dustūriyya or dastūriyyah, from dastūr in Persian ‘order’. See Alcabitius, III, 6, pp. 92-9, 298-299. et a loco partis fortune regni in oriente.

Expositio

In sermone 29 29] XXIX B., stellas fixas et etiam cardines conventus enumerarata fuisse arbitror. In 30 30] XXX B. quidem satis congrua ac plenior eorumdem habetur explanatio. Est igitur aduçturia ut stelle graviores cum Sole occulte et orientales in cardinibus, leves quidem, que videlicet sub Sole discurrunt, occidentales occidentalitate laudabili et extra alicuius male partis locum et occidentales a Luna discurrunt; pars item fortune dum quelibet gens gens] genus B. provehitur reperta in oriente nativitatis occurrat.

⟨47⟩ Verbum 49^m Verbum 49^m B] Ptholomeus 47 in marg. A.

Quociens malivola malivola] malivole B. sub nativitate qualibet locum fortunate alterius nativitatis obtineat, ei cuius ei cuius] eius B. benivola est ab eo qui malivolam habuerit malum monstrat venturum. Forma etiam adversititatis ad naturam stelle refferenda. Ser etiam quicquid accidet ad locorum naturam et proprietatem referendum et quicumque sub hac partitione incidunt non alium ordinem secuntur secuntur] sequuntur B..

Expositio

Sub hac igitur partitione incidunt ut malivola benivole locum obtineat, aut malivola malivole, aut fortunata fortunate. Malivola ergo fortunate locum obtinens ipsius felicis domino adversatur dum alterius domino proderit. Benivola loco benivole comune alterius emolumentum insinuat. Nec aliter malivola loco malivole alterutri adversatur et nocet et ad corrumpentis naturam erit adversitas. Si igitur hic fuerit Saturnus violenciam et detractionem innuit, honoris item item B] iter A. depositum atque summam innuit egestatem. Martis enim sunt mala principia, superbia atque elacio atque diversitas diversitas] adversitas B.. Et secundum stelle locum, quem videlicet in ordine domorum possidet hoc hoc] sic B. accidere oportebit, ut si in domo regni commoretur, regii regii] regni B. officii causa causa] cura B., in domo peccunie facultatis facultatis B] om. A. erit occasio. Et de ceteris in hunc modum.

⟨48⟩ Verbum 50^m Verbum 50^m B] om. A.

Quociens 10 10] X^a B. ab oriente et et om. B. consortis oriens fuerint associati associati] associari B. dum utriusque almubteç almubteç] almubtez B. Cf. the Arabic al-mubtazz, who reigns, who dominates. In a birth horoscope, a dominant planet because it enjoys the greatest number of essential and accidental dignities. Cf. Alcabitius, IV, 7, pp. 116-17 and 325: ‘Almubtaz vero qui preest nativitati significat esse nati post hilesg et quodchodeuh’. See also P. Kunitzsch, Mittelalterliche astronomisch-astrologische Glossare, p. 31: ‘Almuthen est qui est potencior in figura celi de quacumque radice’. Ibid., pp. 37-38. amicabili amicabili] amicabilis B (sic infra). figura conveniant, eorum dies pace continua et firme dilectionis vinculo perdurant et ad finem usque discurrunt. Ad hunc modum oriens servi cum fuerit 6 6] VI^a B. ab oriente possessoris. Set etiam oriens uxoris si ab oriente sponsi 7^{m 7m] VIIa B.} repperiri contigat esse contigat esse A, with esse add. sup. lin.] contingerit B. iam dictas namque consuetudines amicabili figure observare necsse est. Quorum significationis ducatus quod suum est totum reparabit negocium et modica inter eos aut nulla inerit alter ⟨c⟩atio altercatio] alteratio AB..

Expositio

Hoc vult dicere quod consors consors] cum sors B (sic infra). et qui in consortio consortio] consortium B. vocatur et uxor ex eorum ex eorum] et earum B. locis natalibus considerandi sunt. Consors namque vel possessor ac maritus in reparandis illorum negociis attencius perseverant. Consuetudines Consuetudines B] Consuetuedines A. autem extra capitulum hoc predictas existimo, de ducum de ducum] deductum B. videlicet in ea respectu. Eiusmodi sunt trigonus, exagonus et radiorum in eisdem directio in eisdem directio] in eodem directo B. et virtus quam ex se se om. B. ipsis contrahunt contrahunt] contrahitur B..

⟨49⟩ Verbum 51^m Verbum 51^m B] om. A.

Oriens consortis quando fuerit 10 10] X^a B. ab oriente alterius, is qui assumitur alteri imperabit. Nec aliter si dominus 6 6] VI^a B. natalis in medio commoretur celo consilium ab orientis domino recipiens, honestum regentis in subditos monstrat imperium. Et de reliquis ad hunc ordinem estimare estimare] extimare B. licebit.

Expositio

Apud astrologos manifestum satis arbitror 10 10] decimum B. cardinem, medium medium B] om. A. videlicet celum, cum totum appareat, evidencioris status ac maioris esse potencie. Hoc autem etiam etiam om. B. in tribus reliquis minime valet repperiri. Cum igitur ipsum fuerit oriens alicuius consortium postulantis, eius meliorem reliquo insinuat locum et eidem eidem] idem B. preesse testatur. Consilii Consilii] Consilium B. etiam receptor quam is a quo reciperit reciperit] recipitur B. erit potentior. Si ergo dux servilis subditi a domino orientali orientali] orientalis B. possessoris recipiat consilium, ut ut] nisi B. honestam subiectionem, sic et honestum facit dominium et honoris munere ditabit. Hoc denique modo de fratribus et filiis et his similibus fieri fieri] exequi B. mandamus.

⟨50⟩ Verbum 52^m Verbum 52^m B] om. A.

Ne obliviscaris 120 120] CXX B. conventuum quos videlicet stellarum erraticarum adiunctio facta constituit. In hiis enim res enim res] habetur B. maior quam in in] michi B. hoc mundo de rebus mundanis fundatur fundatur] funditur B. scientia scientia B] sentencia A..

Expositio

Centum 20 20] viginti B. conventus sunt quos septem stelle de duplici consortio, triplo et quadruplo et quadruplo] etiam quatuplo B., quintuplo quintuplo om. B., sexto et septimo inter se conformant quorum figuras atque numerum numerum] naturam B. hoc in loco describere satis congrua ratio persuasit After 12 lines of writing on fol. 95ra, the remainder of the ra column and the entire rb column, as well as the whole of fol. 95v, are left blank in A, in view of the announced description of the 120 conjunctions, which was not carried out. The text resumes on fol. 96ra with verbum 53. In B, the 120 conjunctions are listed one by one on fol. 96va-96vb and 97ra-97v..

/B, 16va/ De duplici consortio rubrica: 1. Saturnus et Juppiter; 2. Saturnus et Mars; 3. Saturnus et Sol; 4. Saturnus et Venus; 5. Saturnus et Mercurius; 6. Saturnus et Luna; 7. Juppiter et Mars; 8. Juppiter et Sol; 9. Juppiter et Venus; 10. Juppiter et Mercurius; 11. Juppiter et Luna; 12. Mars et Sol; 13. Mars et Venus; 14. Mars et Mercurius; 15. Mars et Luna; 16. Sol et Venus; 17. Sol et Mercurius; /B, 16vb/ 18. Sol et Luna; 19. Venus et Mercurius; 20. Venus et Luna; 21. Mercurius et Luna.

De triplici consortio: 22. Saturnus, Iuppiter et Mars; 23. Saturnus, Iuppiter et Sol; 24. Saturnus, Iuppiter et Venus; 25. Saturnus, Iuppiter et Mercurius; 26. Saturnus, Iuppiter et Luna; 27. Saturnus, Mars et Sol; 28. Saturnus, Mars et Venus; 29. Saturnus, Mars et Mercurius; 30. Saturnus, Mars et Luna; 31. Saturnus, Sol et Venus; 32. Saturnus, Sol et Mercurius; 33. Saturnus, Sol et Luna; 34. Saturnus, Venus et Mercurius; 35. Saturnus, Venus et Luna; /B, 17ra/ 36. Saturnus, Mercurius et Luna; 37. Juppiter, Mars et Sol; 38. Juppiter, Mars et Venus; 39. Juppiter, Mars et Mercurius; 40. Juppiter, Mars et Luna; 41. Juppiter, Sol et Venus; 42. Juppiter, Sol et Mercurius; 43. Juppiter, Sol et Luna; 44. Juppiter, Venus et Mercurius; 45. Juppiter, Venus et Luna; 46. Juppiter, Mercurius et Luna; 47. Mars, Sol et Venus; 48. Mars, Sol et Mercurius; 49. Mars, Sol et Luna; 50. Mars, Venus et Mercurius; 51. Mars, Venus et Luna; 52. Mars, Mercurius et Luna; 53. Sol, Venus et Mercurius; 54. Sol, Venus et Luna; 55. Sol, Mercurius et Luna; 56. Venus, Mercurius et Luna.

De quadruplici consortio: 57. Saturnus, Juppiter, Mars et Sol; 58. Saturnus, Juppiter Mars et Venus; 59. Saturnus, Juppiter, Mars et Mercurius; 60. Saturnus, Juppiter, Mars et Luna; 61. Saturnus, Juppiter, Sol et Venus; 62. Saturnus, Juppiter, Sol et Mercurius; 63. Saturnus, Juppiter, Sol et Luna; 64. Saturnus, Juppiter, Venus et Mercurius; 65. Saturnus, Juppiter, Venus et Luna; 66. Saturnus, Juppiter, Mercurius et Luna; /B, 17rb/ 67. Saturnus, Mars, Sol et Venus; 68. Saturnus, Mars, Sol et Mercurius; 69. Saturnus, Mars, Sol et Luna; 70. Saturnus, Mars, Venus et Mercurius; 71. Saturnus, Mars, Venus et Luna; 72. Saturnus, Mars, Mercurius et Luna; 73. Saturnus, Sol, Venus et Mercurius; 74. Saturnus, Sol, Venus et Luna; 75. Saturnus, Sol, Mercurius et Luna; 76. Saturnus, Venus, Mercurius et Luna; 77. Juppiter, Mars, Sol et Venus; 78. Juppiter, Mars, Sol et Mercurius; 79. Juppiter, Mars, Sol et Luna; 80. Juppiter, Mars, Venus et Mercurius; 81. Juppiter, Mars, Venus et Luna; 82. Juppiter, Mars, Mercurius et Luna; 83. Juppiter, Sol, Venus et Mercurius; 84. Juppiter, Sol, Venus et Luna; 85. Juppiter, Sol, Mercurius et Luna; 86. Juppiter, Venus, Mercurius et Luna; 87. Mars, Sol, Venus et Mercurius; 88. Mars, Sol, Venus et Luna; 89. Mars, Sol, Mercurius et Luna; 90. Mars, Venus, Mercurius et Luna; 91. Sol, Venus, Mercurius et Luna.

De quintripli consortio: 92. Saturnus, Juppiter, Mars, Sol et Venus; 93. Saturnus, Juppiter, Mars, Sol et Mercurius; 94. Saturnus, Juppiter, Mars, Sol et Luna; 95. Saturnus, Juppiter, Mars, Venus et Mercurius; /B, 17v/ 96. Saturnus, Juppiter, Mars, Venus et Luna; 97. Saturnus, Juppiter, Mars, Mercurius et Luna; 98. Saturnus, Juppiter, Sol, Venus et Mercurius; 99. Saturnus, Juppiter, Sol, Venus et Luna; 100. Saturnus, Juppiter, Sol, Mercurius et Luna; 101. Saturnus, Juppiter, Venus, Mercurius et Luna; 102. Saturnus, Mars, Sol, Venus et Mercurius; 103. Saturnus, Mars, Sol, Venus et Luna; 104. Saturnus, Mars, Sol, Mercurius et Luna; 105. Saturnus, Mars, Venus, Mercurius et Luna; 106. Saturnus, Sol, Venus, Mercurius et Luna; 107. Juppiter, Mars, Sol, Venus et Mercurius; 108. Juppiter, Mars, Sol, Venus et Luna; 109. Juppiter, Mars, Sol, Mercurius et Luna; 110. Juppiter, Mars, Venus, Mercurius et Luna; 111 111 corr. ex. 113 B.. Juppiter, Sol, Venus, Mercurius et Luna; 112 112 corr. ex. 114 B.. Mars, Sol, Venus, Mercurius et Luna.

De sextuplici consortio: 113. Saturnus, Juppiter, Mars, Sol, Venus et Mercurius; 114. Saturnus, Juppiter, Mars, Sol, Mercurius et Luna; 115. Saturnus, Juppiter, Mars, Venus, Mercurius et Luna; 116. Saturnus, Juppiter, Sol, Venus, Mercurius et Luna; 117. Saturnus, Juppiter, Sol, Venus , Mercurius et Luna; 118. Saturnus, Mars, Sol, Venus, Mercurius et Luna; 119. Juppiter, Mars, Sol, Venus, Mercurius et Luna.

De septiplici consortio: 120. Saturnus, Juppiter, Mars, Sol, Venus, Mercurius et Luna De duplici consortio […] Mercurius et Luna B] om. A..

⟨51⟩ Verbum 53^m Verbum 53^m B] om. A.

Locus Lune in nativitate est ipsius orientis in circulo gradus sub conceptione conceptione] conclusione B., et quem sub conceptione possidet est ipsius ipsius] ipse B. natalis orientis gradus.

Expositio

Astrologorum omnium et qui nature nature] inter B. secreta rimantur generalis est sentencia varios varios] id est varios B. esse status fetuum in materno utero existencium. Est enim quidam medius, dum medius, dum] medius qui dum B. videlicet Luna et orientalis et orientalis] est in orientalis B. gradus equalem debiti status perficiunt circuicionem. Unde Luna sub Luna sub] Lunam in B. huiusmodi nativitatis in orientis gradu repperiri necesse est. Maior quidem status est qui circuicione perfecta supra medium, minus quam circulum augmentat. Sub eo enim Luna orientalem pertransivit gradum. Minor rursum status citra medium minus una circuicione repperitur, necdum Luna ad orientalem gradum poterit pervenire. Astrologi quidem in suis voluminibus et satis prolixo sermone nascentium status ad iudicia summe afferunt necessarios. Hec enim ex eorum documento documento] nocumento B. contrahimus quatinus conceptionis gradu comprehenso quod est origo universe generationis atque principium inde complexionem complexionem] compressionem B. atque membrorum formam et alia multa antequam de materno procedat utero plenissime decet decet] licet B. intueri. Verum qui ante Ptholomeum fuerunt astrologi ad conceptionis conceptionis] contemptionis B. horam dispendio longe difficili conabantur accedere de quo idem actor Ptholomeus compendiosum hoc in loco hoc in loco] in hoc loco B. subgerit subgerit] sugerit B. edictum. Inquid enim locum Lune sub hora nativitatis oriens esse conceptionis, et oriens natalis lunarem locum esse sub conceptione. Luna enim sub equali circuicione ad eumdem revertitur locum. Nec aliter status medius, idem etiam secundum augumentum et diminutionem addit et minuit.

⟨52⟩ Verbum 54^m Verbum 54^m B] om. A.

Longe stature ducatus sive cognotio in superiore superiore] superiori B. parte circulorum dinoscitur dinoscitur] dignoscitur B.. Talium etiam etiam] est B. oriencia in signorum principiis consistunt. Adhuc Adhuc] Ad hec B. etiam ab oriente talia talia] talita idem infra B. stellarum et talia occidente testimonia assumantur. Brevis etenim statura ex inferiori circulorum loco sumit sumit] sumitur B. indicium. Hiusmodi hominum necne oriencia in fine signorum accidere palam est ad quid ad quid] atque B. orientalitas stellarum et occidentalitas earumque statio nonnulla confferunt aminicula confferunt aminicula] conferunt amminicula B.. Set etiam signa que longe ac brevioris stature habent indicium.

Expositio

Duces hoc in loco dicuntur illi qui maiorem in natali oriente vendicant dignitatem. Sumitas Sumitas] Summitas B. quidem circuli est nota in duobus circulis, excentrici videlicet atque atadebir atadebir] atadebit B. Cf. the Arabic al-tadwīr, i.e. ‘epicycle’. a centro terre remotior. Hoc autem astrologi quamplures tali ratione decernunt quociens videlicet medius cursus in utroque eorum diversitatis et centri in eodem fore puncto reperitur. Significat enim longam nascentis staturam si videlicet astrologus de predictarum consuetudinum consuetudinum B] consuetudinem A. habitudine certus fiat. Hoc est quid de utriusque parentis statura statura] stature B. diiudicet. Si enim prolixa fuerit statura aut mediocris duce longitudinis adiuncto de longitudine diiudicabis. Nam dum breviores breviores] brevioris B. fuerint deprehensi mediocris stature dabis iudicium. Id ipsum etiam orientalis gradus significat quociens in signi principio ad 5 5] V^m B. gradum ipsum deprehendi contigerit contigerit] contingerit B.. Quociens enim signum multorum oriencium fuerit et ultra 30 30] XXX B. excreverit medii celi domino orientali existente. Nichilhominus quoque si dux nascentis inferiorem circuli obtineat portionem, ut videlicet modus habendi singulis que predicta sunt econtrario respondeat, sic enim ultimam stature insinuat brevitatem. Est autem inferior circulorum absis absis] assis B. brevissima linea inter locum stelle et terre centri constituta, postquam videlicet utriusque parentis stature occurrit occurrit] occurrerit B. certitudo. Si ergo prolixa statura fuerit, nec ipsum qui nascitur brevissimum, verum verum] virum B. mediocrem videlicet add. B. iudicabis.

⟨53⟩ Verbum 55^m Verbum 55^m B] om. A.

Duces in oriente nati absque latitudine macilentum insinuant insinuant] insinuat B.. Si vero multa fuerit latitudo pinguedinis facit indicium. Latitudo rursum australis etsi etsi] et B. corpulentum corpulentum] corpulentem B. levem et facilem monstrat. Septentrionalis gravem exhibet exhibet] exibet B. et tardum. Non minus quidem ducis ducis] direct. sic B. retrogradatio cursusque directus et utraque mora mora] moram B. cum idem faciant notanda occurrunt.

Expositio

Dux itaque nati quem paulo ante retulimus quando in altera sui Draconis Draconis] Dragonis (sic infra) B. nota et in eodem puncto commoratur nascentis corpus indicat macillentum macillentum] macilentum B.. Latitudo namque pinguedinis signum et carnosum indicat corpus. Australis quidem latitudo, ut videlicet ante notam Capitis Draconis minus CLXXX CLXXX B] 153 A (sic infra). gradibus discurrat discurrat om. B. facilem decernit et levem. Huius namque partis calor quod superfluum est desicando desicando] quiescendo B. alleviat. Latitudo namque septemtrionalis existens, ut videlicet post capitis notam minus CLXXX gradibus eam constat repperiri pinguedinem generat atque grossiciem. Expressa namque eius partis frigiditas tarditatis gravitatem accumulat. Amplius retrogradatio grossiciem et prima hora id ipsum portendit. Directus quidem cursus vel statio secunda macilencie indicativa sunt. Oportet enim enim] ergo B. in his omnibus astrologum versari nec iudicare festinet donec utriusque parentis statum omnino decernat.

⟨54⟩ Verbum 56^m Verbum 56^m B] om. A.

Nulla edificatio edificatio] hedificaptio B. vel structura cuius duces stelle sub terra applicant poterit sublimari.

Expositio

Unanimiter ferunt universam motus alterationem a naturis a naturis] Martis B., naturas autem secundum astrorum discursus et motus agitari. Que cum ita se habeant si firmam edificii edificii] hedificii B. structuram collocare et erigere quis velit sub primo totius rei initio orientis minister stelle super terram existenti applicet, sique eiusdem alicui sub terra deprehendatur applicatio, longe a constancia et sumitate sumitate] summitate B. se esse noverit.

⟨55⟩ Verbum 57^m Verbum 57^m B] om. A.

Adversatis Martis minuitur minuitur] innuitur B. in naves si extra medium celum et 11^{m 11m] XIa B.} commoretur. Hiis Hiis] Inde B. namque duobus locis existens onera disperdit et latronum latronum] latronis B. incitat discursus discursus] discursum B.. Adhuc Adhuc] Ad hoc B. etiam fixarum quelibet que sue sit proprietatis corruptus, nam et honeri honeri] honori (sic infra) B. parat incendia.

Expositio

Quelibet duo duo om. B. infortunia diverse nature ac proprietatis proprietatis] principatus B. sibi invicem adversantur et alter alterius tollit maliciam. Iacturam quoque in mari habitam Saturni facit malicia. Martis quoque obest perversitas quociens videlicet in oriente fuerit aut ibi quodlibet quodlibet] qualibet B. aministret eiusdem necne potissimum in 10^{° 10°] X B.} sive 11^{° 11°] XIa B.} situs. Istorum namque locorum alter navi, alter imperat honeri, quare latronum timenda incursio. Si vero stella que sue sit proprietatis eum eum] cura B. in oriente corrumpat adhuc adhuc] ad hec B. que predicta sunt omnia comburit comburit] comburrit B..

⟨56⟩ Verbum 58^m Verbum 58^m B] om. A.

Prima quarta corporum propagat et auget humores humores] humorem B., secunda decrescit. Et ad hunc modum relique due quarte.

Expositio

Videtur velle velle] corr. ex vellere A. in hoc loco humores corporum ab hora conventus ad tetragonum tetragonum] tretragonum B (idem infra). Lune et Solis ab interioribus ad exteriora dilatari sicut inquam rivus qui suas exauget et agregat aquas, et hanc collectionem nominat incrementum. A primo namque tetragono ad oppositionem ab exteriori corporum superficie ad interiora interiora] inferiora B. dependunt dependunt] dependum B., vice inquam fluminis cuius aque minuuntur. Ab oppositione item ad secundum tetragonum ut in primo factum est earum deprehenditur incrementum, a secundo denique ad conventum ut in secundo diximus earum notatur diminutio.

⟨57⟩ Verbum 59^m Verbum 59^m B] om. A.

Quociens 7 7] VII^a B (idem infra). eiusque dominus dominus]domini B. corrupti fuerint infirmo mutandi mutandi] imitandi B. medico prestat indicium.

Expositio

Oriens eiusque dominus apud omnes astrologos egrotantis statum significant significant B] significat A. dum 7 eiusque dominus medicis medicis] medici B. tueantur. Horum itaque corruptio medicantis errorem atque audaciam innuit et morbum reciprocat.

⟨58⟩ Verbum 60^m Verbum 60^m B] om. A.

Hoc loco Hoc loco] Hoc in loco B. minoris alkirens alkirens] alkuens B., conventus scilicet, ab oriente anni quo hic accidit deprehenso, quot inter utramque concurrerint signa totidem nec plures computabit annos.

Expositio

Annale oriens quo minor accidit conventus nos hortatur hortatur] ortatur B. attendere. Tres sunt profecto conventus. Minor quidem est Saturni et Iovis a primo ad secundum coniunctio cuius quantitas 20 fere 20 fere] viginti fere B. annos expostulat. Medius Medius] Medium B. item est a conventu eorum eorum] eorumdem B. sub ternario quousque sub alio coniungantur ternario, cuius quantitas 240 240] CCXL B. annis terminatur. Maior denique conventus ab eorum coniunctione in ternario ternario] trinario B (idem infra). quolibet quousque ternariis 4 decursis, ad eum ubi prius convenerant fiat reversio, cuius quantitatem fere 960 960] DCCC^orumLX B. annorum constituit sumam sumam] summam B.. Ea igitur oriente et loco alkiren deprehensis, quotquot signa vel gradus inter utrumque ponant distanciam distanciam B] distancia A. annos totidem, gradibus vero debitum anni prius attribuens attribuens] attribuere B. portionem.

⟨59⟩ Verbum 61^m Verbum 61^m B] om. A.

Non iudices absentem de quo consultus fueris mortuum donec excipias quod non sit ebrius neque saucium saucium] saucius B. donec prevideas quod non sit flebotomatus flebotomatus] flebothomatus B. neque lucrum et accidisse donec coniectures coniectures] coniecture B. apud eum non esse depositum. Iudicium namque supra his his] hiis B (idem infra). omnibus unum.

Expositio

In huius libri prologo quasi ex edicto monstravimus ut quicumque futurorum prenoscionem prenoscionem] prenotione B. exequitur cum certiori forma diiudicet. Quia ergo debita serie veritatis nos instruxit in quantum vis iudiciorum premonstrat atque potenciam, inter dormientem et ebrium nullam esse differenciam manifestum est. Set etiam inter saucium et flebotomatum, neque inter divitem et illum apud quem sit depositum nulla inerit diversitas.

Audivi itaque Ebraim, patrem meum, sepius refferentem refferentem] dicentem B. se esse cuiusdam astrologi Bokil Bokil A] Batol B. According to the Arabic, this is the astrologer Abaḥḥ, who is said to have been a disciple of Tawfīl ibn Tūmā. nomine esse esse] se esse B. familiarissimum, ut quociens eidem rex intima committeret archana eum in omnibus his his] huiusmodi B. conscium assumebat atque participem. Vidit etiam die quadam pelvim non modicam aque plenam ante se afferri in qua posito scabello eum desuper sedere precepit. Que quidem fuit occasio ut astrologos qui cum rege Almamun Almamun] Alimiamun A; Alimianim B. The Abassid caliph al-Maʼmūn, who reigned from 813 to 833. erant ratione probarent probarent] probari B. eum in mari medio navigantem iam existimantes existimantes] extimantes B. quorum quidam in mari Indico ferri iudicabant. Et hoc est quod Ptholomeus excipiendum suasit.

⟨60⟩ Verbum 62^m Verbum 62^m B] ⟨Ptholomeus⟩ 60 in marg. A.

Certissimi egrotantium dies cretici sunt hore in quibus apparet languentis mutatio ad bonum sive ad malum infra breve tempus hoc autem add. B. est situs situs] scitus B. Lune in angulis tetragonalibus tetragonalibus] tretragonalibus B (idem infra. Cf. supra, verbum 58). quos quos] quot B. rectus circulus obambulat. Diversitatis item mutatio que hanc antecedit et cum qua pronosticatur est eidem Lune in solidis solidis] solaribus B. angulis coll⟨oc⟩atio collatio A] collocatis B.. Eest que hanc antecedit alia eiiusdem videlicet in angulis 16 16] XVI B. laterum discursus quociens inquam egritudinis status ab equitate non recedit nec re qualibet impeditus extrinseca. Felix igitur in huiusmodi angulis fixa aut de erraticarum numero reperta bone mutationis signum. Si enim malivolam repperiri forte contigerit, pessima erit mutatio nisi inquam ea infelix egritudini adversetur et hayciam hayciam A] haiciam B. This is the quality of haiz (from Arabic al-ḥayyiz), i.e. eminence of a planet’s authority at certain times. Cf. Alcabitius, I, 78, p. 266: ‘Et si cum fuerit planeta masculinus in signo masculino et planeta femininus in signo feminino, dicitur esse in suo aiz.’ See also P. Kunitzsch, Mittelalterliche astronomisch-astrologische Glossare, pp. 31 and 33-34; G. Bezza, ‘The Development of an Astrological Term – From Greek hairesis to Arabic ḥayyiz’’, Culture and Cosmos, vol. 11 (2007), pp. 229-260. obtineat dignitatem. Lunaris enim in eisdem quasi centris centris] ceteris B. discursus portendit acutas egritudines, Sol equidem diuturnas. Nec aliter stella omnis in quantum ad ipsas de complexionibus attinet.

Expositio

Hoc in sermone ostendit nobis Ptholomeus creticorum dierum causam et que sit inter ipsos distancia, ad quem etiam finem bonum videlicet aut malum deveniat deveniat] veniat B. egritudo, quamvis huiusmodi documento plus videatur indigere medicus quam astrologus. Phisicorum etenim quamplures hanc creticam determinationem volunt esse mutationem quamdam nature egrotantis contrariam, acute quidem egritudinis 4 et 7 et 14 4 et 7 et 14] IIII, VII et XIIII B. die determinantur que autem est preter istas creticorum mutatio ut in 21 21] XXI B. videtur accidere ab aliis solo auditu percipiunt percipiunt B] percipiuntur A., nullam unde hoc accidat rationem dantes, si hoc solum excipias quod experimento didicerunt. Verum Ptholomeus que esset tanti tanti om. B. secreti occasio patefecit dicens: sub principio inquid egritudinis quia natura tamquam debilis ac formidolosa egritudinis agnovit potenciam, ne eius operatio sive actus recto ordine incedant prohibentis, eidem ut tunc ut tunc] vicio B. resistat nunquam enititur, set donec Luna locum eidem contrarium ingrediatur expectat ne ipsius superfluitatis vires atque potenciam ad maius quam in principio fuerat provocet incrementum. Tunc demum namque ut eidem repugnet atque contradicat incitatur quemadmodum videlicet prudens causidicus adversus adversus] adversarii B. imperitum concedit concedit] contempnit B. advocatum, cum namque impetit quociens illius illius] ipsius B. elationem et amminicula debilitari sentiet et abesse. Locus itaque in in B] om. A. quo amminicula desunt in 4 4] IIII B. signo a principio egritudinis esse dinoscitur dinoscitur] dignoscitur B. et Luna ibidem manente. Decimum namque et quartum eius nature deprehenduntur contraria. Nichilominus quoque 7 7] septimum B. quantum huiusmodi loca contrarietatem innuunt et odium significant. A principio rursum egritudinis ad situm Lune in gradu tetragonis eiusdem distanciam cum orientibus signorum et radiorum locis dies 7 7] VII B. constituunt. Pari quoque mode a Luna sub morbi initio ad oppositionis gradum gradum] gradus B. dies intersunt 14. Nam inter egritudinis initia et secundum tetragonum eidem principio contrarium dies 21 21] XXI B. manifestum est repperiri. Et ad hunc modum cuncta cuncta] cetera B. exequantur. Sunt igitur hec centra anguli quadrati, quos videlicet recti circuli zona, sive potius linea complectitur. Habent etiam hec quedam alia quibus videlicet itidem itidem] inde B. fit preiudicium situs videlicet Lune in locis singulos arcus dividentibus quorum cordas latera tetragonorum constituunt. Isti rursus arcus latera suas suas] solis B. cordas habent. Omnes igitur huiusmodi note ab eis eis] eius B. unde egritudo sumpsit initium in natura dissenciunt quidem. Debet quidem astrologus sub ipius morbi principio que stelle fixe et erratice, fortunate sive infelices, iam dicta centrorum obtineant loca loca B] om. A. diligenter attendere et deinceps congruum extorquebit iudicium quid videlicet fortunate naturam in egritudine prevalere infortunia quidem naturam ab egritudine devictam succumbere protestatur protestatur] protestantur B.. Nisi inquam malivola morbo contraria adversetur et in haicia potestate fortis. Sic enim Lune nichil obviat sed ex sui diversitate morbum diminuit. Dicimus quidem malivolam infirmitati contrariam cum ea frigida, et si calida fuerit egritudo, aut hec calida et morbus frigidus et si que sint alie diversitatis species. Inquid autem Solem diuturnis ut Luna acutis egritudinibus imperare, quorum videlicet status lunarem non excedit circuicionem. Diuturnas enim in solari circuicione palam est terminari. Hoc itaque loco congruum tante subtilitatis archanum Ptholomeus dum hec hec] hoc B. prediceret reseravit, inquiens etiam de ceteris stellis in eo quod sue consuetudinis est aut proprietatis consimile dari iudicium. Ex quibus omnibus manifesta ratio persuasit, si quis forte preter mores consuetos quid in nobis insolitum tamquam proficuum regnare presumat egritudini debere comparari. Unde non incongruum videtur nos hoc quod ibi facere oportet. Retulit etiam ne quid persone exterius superveniat statum determinationis corrumpens iusta ratione cavendum. De hiis autem creticis creticis] certius B. et consimilibus is qui per Anforismos is qui per Anforismos A] hiis de forismos sic B. Cf. Sezgin, III, p. 123, on the Arab translation of Galen’s commentary on the Aphorisms; Martorello and Bezza, p. 339. Ypocratis exponit plenius exequitur exequitur] exequi B., quare hoc in loco ea retexere non multum arbitror necessarium.

⟨61⟩ Verbum 63^m Verbum 63^m B] om. A.

Luna proprie et specialiter corpori presidet quoniam in permutationis alternatione alternatione] alteratione B. eidem penitus similatur.

Expositio

Quoniam Luna omnibus stellis erraticis proprium reddit reddit B] reddet A. consilium nec ab aliqua quecumque ei quecumque ei] ei quidquam B. exhibetur corporis promeruit similitudinem. Ipsum enim virtutes virtutes] virtutem B. movent et excitant sed nulli nulli] nulla B. ab eodem excitatur. Hac equidem equidem] enim B. ratione ut in questionibus, sic etiam etiam om. B. in ceteris eam corpori attribuunt.

⟨62⟩ Verbum 64^m Verbum 64^m B] om. A.

Si punctum alestima, id est conventus, inicium centrorum determinationis constituas aeris mutationem in eodem mense ostendet. Set etiam a ministro anguli cuiuslibet ipsius figure certum manabit indicium ipsum enim naturam aeris excedet si de temporis presentis natura et proprietate certus fiat.

Expositio

Mensem lunarem secundum ipsas nubes nubes] nobes B. in 4 4] IIII^or B. dividit Ptholomeus. Est igitur prima quarta que ab ipso conventus gradu ad ipsum fit tetragonum, eritque orientis orientis] oriens B. conventus minister stella que eamdem vendicat quartam. Secunda portio ab ipsius tetragoni gradu ad oppositionem terminatur, ea tamen consilium dispensabit stella que, Luna tetragoni gradum subeunte, oriens administrat. Tercia vero est ab oppositione ad secundum producta tetragonum eiusque minister est est om. B. qui sub ipsa oppositione orientis est dominus. Quartam demum portionem a secundo tetragono ad conventum esse intelligit intelligit] intellige B., eam rursum administrat eius orientis dominus qui Lune secundi punctum tetragoni pervenit. Sic igitur ad orientis eiusque domini naturam mentis reducatur reducatur] redducatur B. intentio intencio] in tercia B.. Nam que ibidem fortior occurrerit stella aeree variationis sub eadem quarta pro sui ducatus natura pandit indicium. Bene rursum atque competenter aeris cognitionem sub presenti tempore sub presenti tempore] Ptholomeus ipse B. certius certius] tercius B. attendere precepit. Si enim duces sub eadem septimana imbres portendant futuros, dum tamen mensis ille sit estivus, humores in aere et nubes nec tamen pluvias generat.

⟨63⟩ Verbum 65^m Verbum 65^m B] om. A.

Cum Saturnus et Iuppiter in eodem puncto conveniunt, uter uter] utrum B. altero minister fortior occurrat notari convenit ut ad eius quantitatem certum de mundanis profferatur profferatur] proferatur B. iudicium. Nec aliter in 20 20] XXX B. conventibus reliquis reliquis] reliquis mediis B. faciendum erit.

Expositio

Elevatur Elevatur] Elevatis B. stella supra stellam quociens eius distancia ab abside in circulo accedabir accedabir B] ad A. Cf. the Arabic al-tadwīr, i.e. ‘epicycle’, and supra, the commentary of verbum 54. alterius distancia distancia B] distanciam A. in sue absidis circulo minor deprehenditur. Sic enim eam alteram dicimus altiorem de 20 20] XX B. reliquis necesse neccesse A] utere B. non aliter fieri debere insinuat. Cum enim stellas 7 7] VII B. numero esse constet vicesies ac semel quasi (?) cuiusdam coniugii federe sese associant in hunc modum.

⟨64⟩ Verbum 66^m Verbum 66^m B] om. A.

Res siquidem prodigiosas et dignas ammiratione representant representant] representat B. et victori altior semper adscribitur. Certius item add. B. ac firmus erit iudicium quociens in oriente anni aut conventus aut quarte aut eclipsis Solis et Lune ista acciderint.

Expositio

In minori conventu dividitur medius, in medio namque dividitur maior. Si igitur de huiusmodi divisione sermonem facias, omnia ad certitudinem revocanda erunt, nec in respectu ponenda. Sic enim debilior omnibus fit expositio.

⟨65⟩ Verbum 67^m Verbum 67^m B] om. A.

Per divisionem generalem omnium expositionem intendit. Maiora enim id communiter id communiter bis in B. nunciant que excepta explanatione nullatenus intelligi possunt. Huiusmodi est annorum conversio ea que in nativitate sunt generaliter exponens. In hiis quidem omnibus hec summa videtur utilitas quia quod promittit et conffert conffert] confert B. hic minor conventus ad eum locum ubi medii respectus perveniet distenditur. Ut Ut A] ubi B. autem medius spopondet ad eum usque locum locum perdurat ad quem maioris respectu pervenitur pervenitur A] pervenerit B.. Si igitur hoc ordine sermo producatur, nec respectus sine expositione ibidem potuerit deprehendi.

Expositio

Astrologorum peritissimi peritissimi] peritissimus B. de potencia stelle in interrogatione ipsa de eius etiam prelatione in oriens et consilii receptione a locis per universa questionum genera designatis, certitudine accepta nullatenus videbatur sufficere donec id potissimum discernerent discernerent] discerneret B. an ea in his que enumeravit enumeravit B] numeravit A. Ptholomeus aliquam assumerent portionem. Si igitur plena et integra eisdem eisdem B] eidem A. adesset perfectio, ceteris ceteris B] certis A. omnibus nec inmerito anteferri ut sic tandem de veritate iudicii omnis removeretur occasio. Ea enim his que dicta sunt vacua existente ad eiusmodi eiusmodi] huiusmodi B. numerum et veritati detrahendum erit. Sed etiam istorum dominos cum eodem assumebant participes ne singularis singularis] singulis A. et solus potiretur ducatu.

Quidam vero Abenwelid Abenwelid B] Abemonelium A. This is the astrologer Sāliḥ ibn al-Walīd al-Tamīmī. inter Arabum antiquissimos astronomie gloria precellens antecedentis conventus dominum in omni questione ducem constituere solebat aut etiam oppositionis si inquam in oriente aliqua frueretur dignitate, sicque sicque A] sic B. inter ipsum et interrogationis ducem quedam consorcii ponebatur communitas. Eo autem cardine reperto nullum adhibeat participem, eratque maximum in iudicando solacium In the lower margin at the bottom of column 99ra, A adds four lines in the scribe’s hand, reproducing the text of proposition 65 according to the Mundanorum 2 version: ‘Cum fortitudinem significatoris in questione cognoveris, considera cuiusmodi fortitudinem in revolutione anni ipse habuerit et in coniunctione minori et in signo ad quod pervenerit profectio in illo anno, et secundum quod videbis iudica.’.

⟨66⟩ Verbum 68^m Verbum 68^m B] om. A.

Ne diiudices Ne diiudices] Tam parte sic B. cum atacir atacir] atatir (idem infra) B. solo quousque ducum ducum] ducis B. munera compleantur et ex eo ad quod nati fit terminatio certum assume ducatum.

Expositio

Vult quidem hoc in loco hoc in loco] in hoc loco B. quod orientalis gradus atacir in nativitate singulis gradibus singulos tribuat annos verum quociens ad infortunium pervenerit nullatenus congruum estimat quatinus eius singulariter ducatus nascentis mortem ea hora significat, nisi etiam ipsius alhileg alhileg] alihleg AB. et qui illud administrat atacir pariter facias. Si vero terminatio alniciret alniciret B] almiciret A. Incorrect transliterations of the Arabic word al-intihāʾ, 'progression, direction'. Cf. Martorello and Bezza, pp. 74-75, and the notes on verba 31 and 66 of the Iam scripsi version. istorum istorum] instar B. videlicet ducum perfectis annorum donis conveniat nulla mortis concurrat conccurrat] concurret B. dilatio. Sin autem, tunc demum minime fatalis.

⟨67⟩ Verbum 69^m Verbum 69^m B] om. A.

In omni iudicio ad quantitatem inpotencie receptoris ne totam actoris formam suscipiat discernendum.

Expositio

Hic est sensus ut quociens in nativitatibus aut interrogatione qualibet benivolenciam benivolenciam] benivolam B. contigerit repperiri, qui eam recipit ubique notetur, nec a sui perfectione perfectione] profectione B. quicquid detrahendum donec eius quantitatem vel pondus decernas. Erit enim hoc inter ipsum et alium differencia, quis videlicet eam benivolam pro loco presenti situque situque] scituque B. transacto dignius administret. Quia in plurimorum Expositione sermonum de his et consimilibus sufficienter dictum est, ut denuo repetantur supersedendum censeo censeo B] censseo A..

⟨68⟩ Verbum 70^m Verbum 70^m B] om. A.

Malivola orientalis existens incommodum affert. Occidentalis afficit egritudine egritudine] egritudinem B..

Expositio

Incommodi et egritudinis hanc hanc] harum B. ostendit esse differenciam. Incommodi namque vicium est membri cuiuslibet langor aut sensus privatio ut ad propriam redeat redeat] reddeat (sic infra) B. actionem omnino inpotens, cuiusmodi est cecitas, surditas, claudicatio. Morbi Morbi] Morbus B. quidem est cuiuscumque membri a proprio usu et complexione egressio eiusque operatio nature actione recedens, spem tamen ut ad proprium locum redeat non amisit. Intendit Intendit] Intendi B. ergo quod malivole corrumpentis orientalitas langore insanabili membrum afficiet occidentalitas quidem minus quam si sit orientalis minatur incommodum.

⟨69⟩ Verbum 71^m Verbum 71^m B] om. A.

Luna Soli opposita existens in in om. B. stellis parum micantibus apparens apparens B] appareat A. incurabili morbo oculum contempnat. Si vero eumdem cum Luna cardinem obtineant obtineant] obtineat B., idipsum dum ambo infortunia orientalia post eam consurgant. Sol item in cardine dum ambe malivole ante ipsum oriantur natum utroque lumine privabit.

Expositio

Pravior et pessima utriusque luminis corruptio est quod ambo infortunia ante Solem, verumtamen verumtamen] verumptamen B. post Lunam oriantur et hec in illius oppositione discurrat. Oculus enim dexter dexter] dester B. Soli, sinister et sinister B. Lune ascribitur. Unde nec mirum estimo estimo] extimo B. sub cuiuslibet nativitate his ita se habentibus natum natum utroque lumine privari. Sunt autem implicite vel quasi minus fulgentes Atoreie id est Pliades According to Albumasar, Liber introductorii maioris ad scientiam iudiciorum astrorum, VI, 20, éd. R. Lemay, Naples, 1996, vol. V, Texte latin de Jean de Séville avec la révision de Gérard de Crémone, p. 255, Athoraie (the Pleiades) is one of the constellations whose location in the sign of Taurus indicates eye diseases, and the same is true for Spume Scorpionis in Scorpio, Locus Sagitte in Sagittarius, Cauda Capricorni in Capricorn and Casus Aque in Aquarius. On the Pleiades in the Arab world, cf. P. Kunitzsch and M. Ullmann, Die Plejaden in den Vergleichen der arabischen Dichtung, Munich, 1992. On the astrological virtue of the Pleiades, see also the De quindecim stellis ascribed to Hermes in L. Delatte, Textes latins et vieux français relatifs aux Cyranides, Liège-Paris, 1942, pp. 248-249., caput Geminorum, Muçaba Muçaba] Mucaba AB. From the Arabic maṣabb ‘moldboard’. This is the nebula known as Maṣabb al-Dalw, literally ‘the waterfall of Aquarius’. See Martorello and Bezza, pp. 178-179 and 368. Aquarii et Anazre Leonis In Arabic Naṯrat al-Asad. et que stelle minus apparuerint, pro earum videlicet commixtione alterna.

⟨70⟩ Verbum 72^m Verbum 72^m B] om. A.

Caduci That is, epileptics. sunt illi sub quorum nataliciis nec Luna Mercurio et neuter eorum orienti ligatur. Adhuc etiam ut Saturnus de de] in B. die cardinem, Mears nocte obtineat. Demoniacos etiam non alia efficit ratio si si] sed B. hoc solum excipias quod hic Saturnus noctu, Mars per diem in cardine comoratur. Potissimum namque si cardo fuerit Cancer aut Virgo vel etiam Pisces.

Expositio

Astrologorum peritissimi et qui in iudiciis maxime sunt provecti in hoc specialiter concordari videntur quod Luna locum corporis, que vero ipsam respicit stellam vicem potencie secundum stella stella] stelle B. que que] quam B. respicit naturam in eo apparentis apparentis] apparencius A. omni modo representat. Quociens ergo Luna atque Mercurius nulla aspectus aspectus] aspecta B. figura intimatur intimatur B] viciatur A. dum tamen oriens ipsum respiciat, eum qui nascitur nullum proprie effectum consequi portendit, sed omnia summe oblivionis deleri deleri B] deleret A. incommodo. Cum vero nec oriens nec sese respexerint stoliditatis et et] aut B. inprudencie signum est. Malivola in cardine demoniacum aut etiam oblivionis indicat lesionem, si inquam cardo fuerit Cancer, Virgo aut Pisces que fortunatarum sunt regna et Mercurii. Si ergo eorum penitus et isti cardines in nataliciis, sensum conturbant conturbant] conturbat B. atque demoniacum efficiunt efficiunt] efficit B..

⟨71⟩ Verbum 73^m Verbum 73^m B] om. A.

Sub virorum nativitatibus lumina in signis masculis si existant eorum eorum] horumdem B. actus naturalem secuntur secuntur] sequuntur B. ordinem, femine vero ad non naturalia suppopere declinant. Nec aliud Mars et Venus habent conicere cum incestus incestus] incestum B. ac stupra stupra] strupra A; strupa B. ad hunc modum modum om. B. se habeant. Horum itaque duorum orientalitatis quod est adiuvat, occidentalitas quoque quod femineum est addit et molliciem exauget. Saturnus quoque corruptionis augmentat infortunium, Mercurius vero appetitus et desideria accumulat. Nec aliud ex adverso habeas documentum.

Expositio

Vult dicere quod in nativitate virorum lumina in signis aut quartis masculis aut una quarta mascula mascula] masculina B. ab hic que virilis consuetudinis sunt nullatenus declinat eiusque natura quod suum est imitatur. Si vero utriusque luminis loca sub nativitate sint feminea effeminatum indicat et contraria sexus appetit. Eadem quoque in locis masculis in nativitate muliebri exfrons et inverecunda inverecunda B] inverecundia A generatur et omnino viriles exequitur exequitur B] exequi A. actus sed nec eidem consentit. Martis quidem et Veneris in signo masculo masculo] masculino B. discursus, is qui nascitur naturalem quantum ad incestum pertinet sequitur ordinem. Si vero occidentales fuerint mulierum mulierum] mulieres B. vitabit coitus, puerorum effectus corruptor. In signis namque femineis et sub sub B] om. A. Saturni respectu sed occidentales, a naturali declinat ordine plerumque etiam hoc dimisso ultro ultro] ultus B. et non rogatus appetet. Feminea quidem existens dum Mars et Venus in masculis masculi] masculinis B. commorentur locis et orientales, virorum fugit consorcia de incestu eorum vices subiens. Porro locis eorum femineis dum occidentales fuerint prout natura exigit virorum appetet appetet] appetit B. coitus. Si vero Iuppiter Martis locum subeat, tam viri quam femine non legitime in hoc perseverant negocio. Mars enim specialiter huiusmodi assumens ducatum, Iovis aspectu negato, aliter quam lex lex] sexus B. exigit huiusmodi plerumque exercent coitus.

⟨72⟩ Verbum 74^m Verbum 74^m B] ⟨Ptholomeus⟩ 7⟨2⟩ in marg. A.

De dominis orientalis dominis orientalis] dominus orientis B. trinarii deprehenditur nutritura. Nam ex dominis trigoni illius qui nobam For nobam, cf. in Arabic al-nawba; Martorello and Bezza, p. 376; supra, verbum 31. possidet status vite discernitur.

Expositio

Hoc in sermone hominum radices atque originem Ptholomeus nobis insinuat, ad Quadripartitum Cf. Ptolemy, Quadripartitum, tr. Hugo Sanctelliensis, I, 21, De ternariis et earum dominis. See Madrid, BN, 10053 (olim Toledo 98-21), 94v. tamquam ad frondes nos invitans. Prima igitur et specialis nutriture speculatio orientalis ternarii ternarii] trinarii B. dominorum cognitio, quoad videlicet eorum in locis atque cardinibus eorum deprehenditur potencia et ab infortunis infortunis] infortuniis B. libertas. Addit etiam benivolam in gradum orientalem respectus et multa alia que de nutritura enumerare solent astrologi. Hec autem que supra dicta sunt firma et certa intelligenda sunt. His His] Huiusmodi B. enim corruptis reliqui reliqui] reliqua B. nichil prosunt. Nam si in eo statu addens fuerit et educatio graciosa et de vite statu incomodum. Dominus autem nobe sub natalitio quodlibet Sol de die et Luna de nocte. Set etiam orientalis gradus orientalis gradus] orientali gradu B. sub conventu pars fortune sub oppositione horum inquam quilibet nobam proculdubio ministrabat. Primus ergo ternarii dominus salvus atque atque] ac B. liber ⟨primam⟩ primam om. AB (the first third). terciam vite partem salvam insinuat et prosperam, secundus vero secundam, tercius terciam de prosperitate prosperitate] omni speritate B. decorat. Sunt etiam alia que vite prosperitatem conservant, secundi videlicet salvus eiusque domini prosperitas. Adhuc rursum pars fortune eiusque dominus, in his his] hiis B. tamen omnibus ei qui qui B] quique A. pleniori quam cetera felicitate beatus adhibendum erit.

⟨73⟩ Verbum 75^m Verbum 75^m B] ⟨Ptholomeus 7⟩3 in marg. A.

Martis cum Razalgol Razalgol B] Razalgal A. This is the star Caput Algol (in Arabic raʾs al-ghūl; cf. Martorello and Bezza, pp. 186-187 and 344). incorporatio si nulla felix orientalem respiciat nec in 8^o commoretur benivola, domino nobe eidem Marti opposito aut eius tetragonum tetragonum ] tretragonum (sic infra) B. possidente, capitalem notat subire sentenciam. Lumen susrsum in celi medio suspendium suspendium] suspendendum B. minatur. Si vero malivole in Geminis et Piscibus respiciant manus et pedes truncabit.

Expositio

Reffert Reffert] Refert B. quidem nobis nobis B] om. A. Ptholomeus Martem sub hominis nativitate Rezalgol Rezalgol B] Rezalgal A. incorporatum capitis abscisionem minari. Verum eius subtilitatis discretio discretio] discrectio B. sub conditione refferens refferens] referens B. quamdam quamdam] quemdam B. exceptionem insinuat ea que bonam mortem significat significat] significant scilicet B. enumerans. Si videlicet benivole orientalem respiciant gradum, et earumdem in 8^{o 8°] VIII° B.} discursus. Hec enim apud astrologorum excellentissimos morti perverse obviant atque contradicunt. Quibus ita deprehensis, is is] his AB. qui nascitur acuta egritudine caput gravatus in lecto proprio occumbet.

Retulit quidem michi michi B] om. A. Xuag Xuag A] Xuac B. This is the mathematician Shujāʿ ibn Aslan al-Ḥāsib (d. ca. 900 or 930), author of the Algebra of Abū Kāmil, translated into Latin during the 12th century. Cf. Martorello and Bezza, pp. 186-187 and 344. filius Azalem compotiste compotiste AB. The genitive applies to Shujāʿ’s father, who may also have been a mathematician. But the best-known mathematician is indeed Shujāʿ himself; so ‘compotista’ would be better here. se quemdam principem habere amicum. Hic autem die quadam ventis adversis undisque rugientibus, qui semper in navigando audax existerat existerat] extiterit B. Tigrim ingredi cupiens eumdem volebat habere consortem. Hic autem quia de submersione timebat ire recusavit. Quod ille scilicet audiens taliter reffertur reffertur] fertur B. respondisse: ‘Quia, inquid, Iuppiter in mortis mortis] Martis B. This is the eighth house, the house of death. domicilio sed orientalis morabatur a me perversam removebat mortem.’ Hic autem post longum temporis intervallum in suo lecto obiit. Obtulit rursum Obtulit rursum] Obtulit autem rursum B. michi Aomarie princeps Khumārawayh, second Tulunid ruler of Egypt, 884-896. cuiusdam filii sui nativitatem sumopere sumopere] summopere B. obsecrans ne quid ne quid] dixit B. de eius significatione reticerem Sol igitur in medio celo alhilegie alhilegie] alchilegie B. nobe vendicabat dominium, Mars quidem in eius tetragono tetragono] tretragono B., Saturnus in terre cardine morabatur signo Piscium oriente. Quia igitur patris animum timebam contristari quibusdam ambagibus iudicium differens differens B] defferens A. de nutritura graciosum dedi consilium consilium] conscilium B.. Dum tamen hic hic] si B. ipse in adolescentia moraretur eius educationem et mores summa discretione discretione] discreptione B. prospiciens quare manibus pedibusque truncaretur aut suspendium formidaret formidaret] formidare B. nullatenus intelligere potui. Transactis quidem 30 30] XXX B. sue vite annis quosdam de regis proditione suspectos habitos in ipsius domo regia regia] regina B. cepit et detruncavit familiam, inter quos hunc de quo loquimur captum manibus et pedibus truncatis suspendio extinxerunt extinxerunt] extinserunt B.. Hec Hec] Hoc B. autem licet invitus prospexi. Quod quidem presenti capitulo satis videtur congruere.

⟨74⟩ Verbum 76^m Verbum 76^m B] om. A.

Quociens Mars in oriente commoratur, nascentis capud vel faciem signo quolibet deturpat.

Expositio

In Marte quidem vulneris et apostematum manet occasio occasio om. B.. Totum vero capud orienti ascribitur. In hoc autem facies continetur, unde nulli mirum videatur eius faciem nota qualibet insigniri.

⟨75⟩ Verbum 77^m Verbum 77^m B] om. A.

Martis cum orientali domino incorporatio sub Leone, si idem nichil in oriente habeat neque in 8^{o 8°] VIIIa B.} benivola commoretur, eum qui nascitur igne profecto comburet.

Expositio

Leo signum calidum et siccum quo nullum in suo termino calidius. Incorporatio autem Martis cum orientis domino in Leone deterius quam ferro, igne videlicet proprium afficietur afficietur] afficiet B. corpus. Hoc quidem etiam etiam] tamen B. videtur firmius quia Mars in oriente nichil administrat administrat] amministrat B., si enim ibidem aliqua esset prelacio malum et adversitatem minueret prout videlicet amicus amico, etsi ambo perversi fuerint, in necessitate qualibet subvenit. Congrua quidem et utilis fuit excepcio quibus dicitur de causis benivola in 8 8] octavo B. commorante.

⟨76⟩ Verbum 78^m Verbum 78^m B] om. A.

Saturnus in celi medio et cuius noba est in eius oppositione discurrens, quartum vero signum siccum mortem nascenti ex ruina minatur. Quartum namque aquaticam submersionem submersionem] submersione B. innuit. In humano quidem signo suffocatum notat aut fustibus interire, nisi inquam felix quelibet in 8 8] VIII^a B. Idem infra. commoretur. Sic enim quamvis hec accidant, ob hec minime interibit.

Expositio

Ruinam et lapsum lapsum] lapsus B. Saturnus super terram discurrens generat, dum videlicet ahileg ahileg] abileg AB. nobe dominus sub terra et signum siccum extiterit. Quarto enim aquatico existente et hic submergetur. Nec aliter de suffocatione atque verberibus si res exigat iudicandum. Nam benivole in 8 discursus etsi hic hic] hec B. tormenta subeat mortis depellet incommodum.

⟨77⟩ Verbum 79^m Verbum 79^m B] om. A.

Orientalis gradus attacir attacir] actatir (idem infra) B. – ductus videlicet sive progressio – corporis accidencia exponit. Gradus quidem fortunate partis que manus sunt aut aut A] ac B. possessionis, gradus Lune corporis alterationis alterationis] alteractione B. verum cum anima. Solis quidem gradus gradus] gradibus B. regni sive dignitatis monstrat potenciam. Medii celi gradus progressio negociorum habet officia, ut singulis gradibus annum attribuas.

Expositio

Sermo iste quamvis per se patens nec arduus videatur in orientali tamen gradu atque Lune nonnichil difficultatis suggerit. Ex orientali namque gradu que corporis sunt sunt om. B. secundum complexionis mutationem per exteriora qualibet discernuntur. Set etiam eius sunt egritudinis species, salus item et dignitatis provectus. Lunaris namque gradus attacir que corporis sunt, strenuitatem scilicet et velocitatem innuit ut etiam anime obediat obediat] hobediat B. et suscipiatur. Partis item fortunate ductus quid sibi eligit homo homo B] hunc A. commodi vel iacture iacture B] accure A.. Solaris gradus progressio statum dignittis et honoris bonum videlicet aut contra portendit. Gradus in oregrediendo ad benivolam vel eius radios perveniens, honoris significat incrementum, si vero infortunium consequatur eiusdem monstat detrimentum. Medii rursum celi attacir longe aliud expostulat. Gradus namque solaris ductus inter te et regem tuum quemlibet decernit, medii celi gradus progressio inter te et tibi subditos quod futurum est significat. Predictorum itaque attacir, gradus videlicet medii celi atque orientis orientis] oriens B. aut si quelibet alii in his his] huiusmodi B. fiant ductus cum orientibus recti circuli. Hoc autem cum orientibus terre vel climatis climatis] climatibus B. faciendum erit. Que vero preter hec duo loca fuerint, cum his que inter duo oriencia consistunt orientibus faciendum.

⟨78⟩ Verbum 80^m Verbum 80^m B] om. A.

Nichil prorsus significant stelle in loco ubi non corporantur corporantur] temperantur B. sive potius attenduntur et ad quem minime pervenit nativitas. Insipientes et minus discreti astrologi asserunt ut quociens sub qualibet nativitate malivola in oriente vel medio celo vel alibi commoretur malum significet, benivola vero prosit.

Expositio

Queratur Queratur] Querunt B. in nativitatibus nativitatibus] nativitatis B. aut annorum conversione conversione] conversionem B. vel interrogatione qualibet stella propicia vel adversa sub predictorum iniciis eiusque investitura aut sub quorum respectu respectu] aspectu B. vel configuratione moretur principaliter notanda. Si igitur sub predictorum inicium nullus respectus locum obtineat, ociosa erit nichilque minabitur vel permittet permittet] promictit B.. Ea rursum ad quodlibet nativitatis atacir perveniens, quod sue proprietatis est nascenti proculdubio largitur.

⟨79⟩ Verbum 81^m Verbum 81^m B] om. A.

Mars in 11 11] XI^a B (idem infra). fortem fortem] forte B. in oriente assumens ducatum, eum qui nascitur domino suo nunciat infidelem.

Expositio

Locus 11 a regis loco est secundus et regie facultatis ac possessionis hospicium. Si igitur Mars ibidem discurrat que proprie proprie B] propria A. de natura Martis furem vel fraudulentum insinuat. Idem porro si quolibet in oriente testimonio fulciatur, nativitatis dominum huius defraudationis causam fuisse asserit.

⟨80⟩ Verbum 82^m Verbum 82^m B] om. A.

Venere sub qualibet nativitate Saturno incorporata dum in 7 7] VII^a B (idem infra). aliquam habeat dignitatem, natus ipse inmundos ac sordidos coitus exsecutus exsecutus] exequetur B. et de ceteris domibus consimilis fiat existimatio existimatio] extimatio B.. Set etiam etiam cuiuslibet stelle cum altera altera] aliqua B. malivolarum adiunctio.

Expositio

Venus totius stupri strupi AB. vel vel] et B. incestus maxima est occasio, potissimum siquidem in 7 que domus est talis est talis] est et talis B. officii administret administret] administra B.. Ea igitur Saturno incorporata natum sodomicio sodomicio] sodomitico B. polluit, posteriora autem in omnibus autem in omnibus] anterioribus B. estimans estimans] extimans B. potiora. Saturnus tunc orientalis pueros substernit, nigros potissimum. Hec autem corruptionis perversitas de Martis incorporatione habita non esse zelotipum monstrat. Dum enim multis abutitur et fornicari propriam permittit permittit] permictat B. uxorem et in sobole perpetrat incestum, ut sic tandem legis prevaricator et totius inmunde et abhominabilis abhominabilis] abominabilis B. libidinis actor convincatur convincatur] coniungatur B..

⟨81⟩ Verbum 83^m Verbum 83^m B] om. A.

Horarum septiformis habetur electio. Prima quidem est inter ambos duces. Secunda in utriusque configurationis respectu. Tercia utriusvis ad alterius locum progressio. Quarta cum inter eorum quemlibet et locum ubi natura rei quesite discernetur. Quinta cum quo salvetur munus stelle post augmentum vel diminutionem. Sexta cum ducis ad idem negocium secundum directionem et orientalitatem mutatio mutatio] imitactio B.. Septima quidem ipsius stelle ad locum in natura sibi convenientem progressio.

Expositio

Hore quidem huiusmodi sunt in quibus sub interrogatione negociorum commendantur inicia. Est igitur harum prima ut videlicet qui inter utrumque ducem consistunt gradus assumptos assumptos] assumptio B. in diem aut in aliud aliud B] aliam A. per temporis complectionem convertas. Secundo Secundo] Secunda B. autem autem om. B. orientalis domini cum cum om. B. questionis domino notatur applicatio, quia non sine applicatione cuiuslibet perfectionis sequetur effectus, eamque configurationis perfectiones perfectiones] perfectione B. appellant. Tercio quidem discernatur quo temporis intervallo dierum sive sive B] sui A. huiusmodi orientis dominus ad questionis locum, aut hic ad orientalem pervenit gradum. Quarto Quarto] Quarta B. item que est inter eorum quemlibet et locum ubi rei natura consistit secundum eius progressionem distancia distancia] distancia corr. ex distanciam A., ut si in diebus et horis eum consequatur, nec nec] hec B. tamen ut de tercio factum est gradus computabis. Quinto autem ut quod mereatur donum interrogationis minister diligencius speculeris. Set etiam que benivole addiciant aut infortuniorum detrahat aspectus. Est igitur quasi ⟨alcochoden alcochoden] alcodhoze A; a loco hore B. On the combined notions of hyleg (Arabic haylāj, Latin ‘dator vite’) and alchodcoden (Arabic al-kadkhudāh, Latin ‘dator annorum’) in a birth horoscope and the calculations of direction which these aphaetic points may be subject to, see Alcabitius, IV, 4-6, pp. 110-117 and 319-325, and P. Kunitzsch, Mittelalterliche astronomisch-astrologische Glossare, pp. 31-32, 35-37 and 49-50.⟩ minus expeditum et ad certam invitabit horam. Sexto rursum quid quid] quem B. dux ipse de negocio exhibeat exhibeat] exibeat B.. Huic namque retrogradatio consumari prohibet quousque videlicet dirigatur, cuius dilationis horam ipsa retrogradatio et mora secunda exponunt. Ad hunc quoque modum si forte aduratur, eius orientalitas attendenda. Septimo tandem ut si sit itineris ducatus undique equalis, dum tamen Mars ad quartam recedentem aut ad domum proficiscatur itineris. Si ergo iter incitat, nec ad aliam expostulat horam.

⟨82⟩ Verbum 84^m Verbum 84^m B] om. A.

Quociens duces in negocio eiusque contrario quoequantur quoequantur] coequantur B oriens conventus conventus B] convientus A. et oppositionis notandum notandum B] notanda A.. Equalitate Equalitate] et qualitate B. rursum ibidem reperta iudicii facienda erit dilatio.

Expositio

Quia insipientes astrologi qualibet questione obiecta ex hoc quod sibi primum videtur nulla cautionis expectacione habita iudicium produnt erroris erroris om. B. incommodo sepius merentur affligi. Prudenciores quidem et qui maioris sunt industrie, quid ipsi querenti eiusque contrario conveniat attendentes, ex eo qui prevalet iudicandi sumunt originem. Verbi gratia: itineris questione proposita utrumque ducem, querentis videlicet et questionis, inter 4^am et 7^{am inter 4am et 7am] inter IIIIa et VIIa B.} contingit repperiri, unde manendi occurrit significatio. Dux item questionis duci itineris applicans iter instituit. Saturnus item in 4^{a 4a] IIIa B.} itineri contradicit. His His] priusquam B. ergo sic se sic se] sese B. habentibus priusquam iudicium proferatur utrumque ducem eundi videlicet videlicet] scilicet B. ac manendi attendere necesse est. Horum igitur paritate deprehensa iudicium erit differendum. Si alter Si alter] Si autem alter B. alteri preferatur ab eo qui fortior est iudicii manebit origo.

⟨83⟩ Verbum 85^m Verbum 85^m B] om. A.

Ducum equalitate deprehensa ad conventus et oppositiones duces oppositiones duces B] oppositionis A. recurrere nos ortatur attendere cum eo qui in suo oriente deprehenditur efficacior ipse orientalis domini vicem obtineat. Horum namque proprietatis equalitas denuo denuo] duo B. occurrens, iudicio pretermisso, ad aliam deinceps nos invitat invitat] inmutat B. questionem. Hora eligendi ministri inter ipsum et qui eidem preest omnino decernit. Qua hora vero residet et et B] om. A. assumpta negocii statum deliberat.

Expositio

Communis est astrologorum assertio horam provehendi officialis cuiuspiam quid quid] qui B. inter se et et om. B. qui sibi imperat futurum sit aperire. Qua vero residet et officia commissa exsequitur exsequitur] exequitur B. quid sibi erga subditos accidat explanare. Unde que sit inter prelatos et subditos distancia ad integrum deprehendi potest. Quod quidem Quod quidem] quia equidem B. ita planum estimo estimo] extimo B. ut alia expositione nullatenus ut alia expositione nullatenus] ut non alia expositione ullatenus B. indigeat.

⟨84⟩ Verbum 86^m Verbum 86^m B] om. A.

Quolibet officiali provecto Mars orientis orientis] ascendentis B. dominus et idem in secundo aut secundi domino investitus circa proprii domini facultates ministri ministri] minister B. portendit, avariciam precipue si Iuppiter secundi potiatur dominio.

Expositio

Secundum ab oriente quo minister provectus provectus B] provehctus A est domus facultatis subiectorum. Mars ergo ibidem et orientis functis functis] frutus B. dominio eorum dissipabit opes et communem utrumque conturbabit statum. Si vero Iuppiter domum administret pecunie, Martis potencia in eo deprehenditur efficacior efficacior] forcior B. quam si Saturnus eiusdem hospicii eiusdem hospicii] eius domus B. potiretur dominio. Malivola namque locum quemlibet administrans ab eodem omnia prohibet et potenti contradicit, Iuppiter autem quod malum est repparat repparat A] reperto B. ab eo cui investitur se expedire contempnens contempnens] contendens B. dum quod displicet displicet A] despiciens B. in denegando sustinetur contempnens sustinetur contempnens] substinere contempnit B. quod malivola facit.

⟨85⟩ Verbum 87^m Verbum 87^m B] om. A.

Orientis dominus secundi domino amicabili amicabili] amicabilis B. figura consilium consilium] conscilium (sic infra) B. reddens a ministro vel officiali multas multas] multis B.. innuit fieri expensas. Perversa quidem detrimentum predicat et dampnum. Secundo Secundo] secundum B. namque domino consilium domino consilium] conscilium domino B. orientali reddente consilium orientali reddente] orientali consilium reddente B. adquisitionis adquisitionis] acquisitionis B. et lucri signum est. Figura namque amabilis scilicet populi innuit favorem, inimica quidem et perversa malivolum significat et ingratum.

Expositio In precedenti quidem sermone add. A (scribe’s slip?).

Oriens et secundum rusticis eorumque facultatibus preponitur. Hic autem utriusque ducatum et significationem in officialem eiusque monstrat pecuniam. Unde qui naturalis discipline sunt expertes errore gravissimo add. B. quaciuntur. Oriens etiam dum quilibet officialis provehitur provehitur] proveitur B. eius dignitatis assumit ducatum, secundum vero subiectos eorumque administrat et concludit opes et quod a prefecto prefecto] profecto B. sibi iniungitur iniungitur] iungitur B.. Nichil igitur mirum Marte orientis principatu assumpto principatu assumpto] principatus assumptio B., dum stella stella] stellas B. in propriis dignitatibus minime corrumpatur corrumpatur] corrumpat B., hoc quidem est in secundo quasi quadam avaricia preceteris observari, ut quod est in oriente eius ministro specialiter relinquatur. Unde errorem precedentis capituli manifestum est tolli. Quod autem taliter orientis dominus secundi domino amicabili amicabili] amicabilis B. figura consilium reddens, hoc est de exagono vel trigono applicatio ab ipso officiali multas multas] multis B. et sponte ostendit fieri expensas, de tetragono tetragono] tretragono B (idem infra). quidem vel oppositione applicatio deprehensa, non spontaneam indicat iacturam. Secundi quidem domino de trigono vel exagono orientali applicante, prefectus prefectus] profectus B. vel minister idem his his] is AB. a quibus accipit non invitis multiplici commoditate beatus, de tetragono quidem vel oppositione si applicet Secundi quidem domino […] si applicet repetition B., his invitis multiplici emolumento gaudebit.

⟨86⟩ Verbum 88^m Verbum 88^m B] om. A.

Sol emanat potenciam animalem, Luna vero vim emanat naturalem, Saturnus quoque retentivam, Iupitter vegetativam, Mercurius quoque discretivam vel meditativam, Mars equidem irascibilitatem atque attractivam, Venus autem concupiscibilatis mater est atque appetitus. Unde Mercurius, Mars et Venus sub nativitate qualibet consuetudinum mores et nascentis designant et officia.

Expositio

Communi philosophorum omnium consensu personarum omnium individua, que videlicet generationi et corruptioni et corruptioni om. B. subiaceant subiaceant] subiaceat B., in predictis radicibus quasi rami iudicantur quemadmodum videlicet eadem individua ex terra, aqua, aere et igne ut rami pullulant. Harum personarum incrementum et diminutio ex eorum potencia viribusque procedunt, prout inquam inpotencia et debilitate moventur. Omnes denique affectationum consuetudines cuiusmodi sunt largitas et avaricia, veritas et mendacium, fides et defraudatio et que sunt huiusmodi ex harum trium affectionum commixtione affectionum commixtione] commistionum commistione B. planetarum motu et discursu generantur, et officia similiter. Que omnia in alio libro satis lucida explanatione digessi digessi] disgessi B..

⟨87⟩ Verbum 89^m Verbum 89^m B] om. A.

Mutatio sub atahuil signorum Mutatio sub atahuil signorum] Mutatio signorum sub attahuil B. Cf. the Arabic taḥwīl ‘revolution’., id est conversionibus de signo alempthile alempthile A, vel proffectionis add. sup. lin. A] aletphile B. Here again, as in verbum 33, it is the Arabic word ​الانتهاء = al-intihāʾ ‘deadline, term, accomplishment’ in the sense of astrological ‘profection’., id est terminabili, 28 dies et 2^as horas et 18 28 dies et 2^as horas et 18] XXVIII dies et duas horas et XVIII B. puncta id est minuta add. sup. lin. A. hore ut expressius dicam expostulat. Ab oriente quidem sub ipso orizonte dies 24 24] XXIIII B (idem infra). et terciam terciam] tunc iam AB. expressius. Menses quidem solares Solis mutatio a gradu quo sub radice vitali fuerat usque ad consimilem alterius signi gradum constituit.

Expositio

Vult nos instruere quod signum ab oriente terminationis et oriente conversionis et loco Solis in ceteris inquam mensibus in ceteris inquam mensibus] in ceteris inquam mensibus bis in A. anni solaris eum qui nascitur administrat. Signum itaque quo annus solaris sub orientali conversione sumpsit exordium secundum est ab eo quo precedens inceperat annus eritque atacir atacir] actatir B (idem infra). progressio a primo signo ad ad om. A and add. in marg. ultimum ut sic 13 13] XIII B. signorum numero compleatur annus ibique nascentis facta conversio eiusdem alios mores, alium insinuat statum. Si ergo 365 dies et quartam per 13 parciaris signa 28 dies, horas duas et fere puncta 18 Si ergo 365 dies et quartam per 13 parciaris signa 28 dies, horas duas et fere puncta 18] Si ergo CCCLXV dies et quartam per XIII parciaris signa XXVIII dies, horas duas et fere puncta XVIII B. prodire manifestum est, quo videlicet tempore minister ibidem moratur et regnat. Diciturque atacir quousque ad sequens transmutetur signum et hos menses alempthie alempthie A] alemehie B., id est terminationis, appellant. Est autem ab oriente sub hora conversionis hoc modo. Si igitur Si igitur] signi B. annus qui 365 365] CCCLXII sic B. diebus et quarta consistit per 15 15] XV B. signa et decimam dividatur, a primo videlicet orientis sub conversione puncto ad incipientis anni oriens, signum quodlibet 24 dies ut expressius fiat vendicabit. Solarium quidem mensium anni ab annis atacir ab annis atacir om. B. variantur. Sunt igitur igitur] enim B. a primo Solis situ in quolibet puncto sub nativitate inquam usque ad similem similem] consimilem B. sequentis signi locum. Que quidem omnia secundum proprias species alio sunt explanata volumine.

⟨88⟩ Verbum 90^m Verbum 90^m B] om. A.

Pro atacir partis fortune per quoslibet conversionis annos cognoscendo a loco Solis ad ipsam Lunam sub nativitate accipies et a gradu orientis fiet exordium.

Expositio

Hoc in loco sententiam sententiam in the text, scientiam sup. lin. A] scientia B. huius sermonis et actum nobis reserat Ptholomeus. Quare nulla videtur necessaria explanatio. Hanc etiam nominavit Dorochius Dorochius] Duronis B. Dorotheus of Sidon is an astrologer of the first half of the first century, whose authority was great in the Arab world and the Latin West, but of which only fragments remain. eam partem lunarem appellans, quem quidam non intelligentes verbis redarguunt acerbis. Est autem partis fortunate atacir sub annali conversione ad fortunatas atque malivolas earumque radios progressio.

⟨89⟩ Verbum 91^m Verbum 91^m B] om. A.

Nati avus Nati avus] Natus avi B. de 7 7] VII^a B (idem infra)., patruus patruus] patrui AB. quidem a 6 6] VI^a B. requirendus erit, et ad hunc modum de ceteris.

Expositio

Huiusmodi sententie talis est sensus ut quoniam cardo terre, quartum scilicet, domus est parentum, quartum ab eodem, 7 scilicet, avorum sit hospicium. Quia item tercium fratrum domus est fratrum domus est] domus est fratrum B. tercium a parentum domo 6^{m 6m] VIa B.} videlicet, patruis relinquatur relinquatur] relinquentur A; relinquetur B.. Ad hunc qoque modum occidentis cardo, 7 scilicet, filios fratrum insinuat, dum a fratrum hospicio quintum locum possidebat.

⟨90⟩ Verbum 92^m Verbum 92^m B] om. A.

Si dux oriens respiciat, genus rei abscondite orientis sequitur naturam, respectu quidem negato ad naturam loci quem dux obtinet profecto respicit. Dominus quidem hore colorem colorem] calorem B. inducit, lunaris vero locus de tempore facit indicium. Super terram namque discurrens novam novam] nova B., sub terra vero antiquam antiquam] antiqua B. portendit. A domino etiam partis fortunate longitudo et brevitas designatur, a domini termini quarti et a domino termini medii celi quis eorum videlicet in cardine commoratur, et a domino termini Lune rei naturam licet interui.

Expositio

Ducem non eligit Ptholomeus solummodo Lunam nec stellam in oriente forciorem, verum ea ea B] eam A. ut idem idem] eidem B. atestatur ducatum ducatum] ducatu B. promeruit cui congruit vel convenit congruit vel convenit] vel convenit congruit sic B. forcior in oriente et locis luminum dignitas, sitque solivaga proprium nulli reddens consilium. Hec autem maiorem forsitan in oriente in oriente om. B. et his que predicta sunt habebit efficatiam. Adhuc Adhuc] ad hec B. etiam ut sit applicans stelle que pariter alteri applicet. Ea enim ad quam fit applicatio et solivaga existens tunc demum demum] enim B. vicem ducatus promeruit, si inquam in huiusmodi ducatu habendo proprii loci fortitudine, et sui sui] sue B. ipsius iuvetur potencia. Genus quidem orientis est, ut idem sit terreum aut de germinantibus aut de marinis si sit aquaticum aut de igneis si idem igneum fuerit. Ad hunc quoque modum locus ducis et dominus hore artificialis, scilicet quarum 12 12] XII^a B. habet dies et totidem nox, per totum anni circulum. Vidit etiam Ptholomeus quod Luna super terram novas sub terra existens res insinuat veteres. Nam secundum alios dux orientalis nova, occidentalis vetusta portendit. Nec aliter inter utrumque datur intelligi. Quod autem de longitudine et brevitate dictum est ad ipsius rei abscondite proculdubio spectat quantitatem, quod videlicet in longo et brevi inde assumitur ut si quantum manu capi possit aut minus quam sectio avellane. Quod autem dominos termini eos qui sunt Ptholomei vult intelligere, naturam quidem eius actio et affectio discernit, ut videlicet sicca sit aut humida.

⟨91⟩ Verbum 93^m Verbum 93^m B] om. A.

Dux egroto formidabilis ducis questionis sub adustione ingressio et partis fortune corruptio.

Expositio

Quociens dux consuetudinum pacta que in precedenti sermone retulimus consumarit consumarit] consumant B. totum egrotantis administrat statum. Si itaque aduratur ut ut] cum B. eius actio defficiat defficiat] deficiat B. atque corrumpatur fit transmutatio. Pars etiam fortune corrupta victualia corrumpit. Nullius autem autem] tamen B. vita corrumpitur nec eius actio defficit nisi morti sit deditus.

⟨92⟩ Verbum 94^m Verbum 94^m B] om. A.

Saturnus in occidente, Mars in oriente egroto minus oberint oberint] oberunt B.. Hoc etiam modo Iuppiter et Venus in austro et septentrione prosperitatis faciunt incrementum.

Expositio

Hoc velle videtur quod malivole perversitas ex sua parte minus nocet, benivolarum felicitas sub parte propria augmentatur. Has igitur 4 4] quatuor (idem infra) B. stellas partes 4 sortiri manifestum est: oriens namque Marti, occidens Saturno, auster Veneri, septentrio Iovi ascribitur ascribitur] astribuitur sic B.. Pars ergo istarum quelibet in oriente infirmi aut aliquis aliquis] aliquid B. locus ipsum administrans infortunium diminuit et prosperitatem exauget.

⟨93⟩ Verbum 95^m Verbum 95^m B] om. A.

Ne presumas in assignandis formis priusquam statum statum B] status A ordinemque diiudices. Sub omni enim omni enim B] orienti A. conventu regnorum fit mutatio. Statu igitur vel ordine deprehenso tam prelato quam subditis quod suum est omni tempore conferre licebit ut tandem liber liber] libri B. erroris vites incomodum.

Expositio

Astrologorum nonnulli in hoc errare videntur videntur B] videtur A. quod regnorum negocia specialiter Soli attribuunt, divitum vero sed etiam providem providem] providos B. ac strenuos Iovi ceteris quidem erraticis stellis que sua sunt in hunc modum set formarum mutationem ex figurarum variatione decernunt decernunt] decernit B. negociorum alterationem de uno ad alium et quid sibi naturale est penitus obliti. Regni namque mutatio ad Martem transiens pro sui alteratione regni statum profecto variat, et quod solaris fuerat potencie potencie B] potencia A. diminuit. Nec aliter de aliarum stellarum proprietatibus datur intelligi. Docet ergo Ptholomeus et regnum et quo idem eius prelatus precessit et quod eis eis A] eius B. debitum sit attendere, set etiam set etiam] scilicet B. eorum motus diligencius intueri et singula locis congruis adhibere. Si quis ab huiusmodi tramite via exponcted in favour of tramite A. declinet, quoniam prava estimatione nititur, certum nunquam dabit iudicium. Philosophi vero universos status formas vel figuras appellant.

⟨94⟩ Verbum 96^m Verbum 96^m B] om. A.

Dux sub qualibet interrogatione forcior querentis cogitationem significat.

Expositio

Questionum dux hic est quem suprascripto sermone determinatum habemus. Locus autem quem sub interrogatione presidet est id quod mens excogitat excogitat] cogitat B., ut si in domo regni commoretur pro regno dederat questionem, in domo itineris existens pro itinere querebat, et de ceteris domibus in hunc modum.

⟨95⟩ Verbum 97^m Verbum 97^m B] om. A; Albu- in marg. A

Forme vel figure que singulis gradibus oriuntur nascentis moribus et proprietati fere similantur que in faciebus tetragoni tetragoni] tretragonorum B; scilicet faciei ascendentes add. sup. lin . A. conscendunt conscendunt] concendunt A. affiniorem assumant significantiam significantiam] figuranciam B..

Expositio

Forme in tetragonis tetragonis] tretragonis B. defixe sunt quas Adaringet Adaringet] Adamiged B. In Arabic, the expression in question is al-nirandjāt, which designates certain Persian books of magic appellantur appellantur] appellant B. easque easque B] eamque A. Indorum antiquissimi omnibus anteponunt iudiciis.

Unde novi quosdam ea que nato accidunt his his om. B. solummodo iudicantes. Fuit etiam quidam nostris temporibus qui sub primo Arietis gradu oriente nova nascendi sumpsit exordium, cuius duces in saturnalibus terminis morabantur morabantur corr. ex commorabantur A.. Ipse enim vestibus mundis et candidis ornatus, et variis odorum generibus delibutus delibutus] delibitus B. deliciose vivebat. Quadam vero die, cum iam assiduitas colloquii eum michi familiarem fecerat, quesivi quamobrem huiusmodi vestimentorum specie odorumque flagrancia stellarum nature nature B] naturale A. et proprietatibus obviaret. Ipse autem ad vitandam infamiam omnia hec ad vitandam infamiam omnia hec] omnia hec ante ad vitandam infamiam B., et ne de se quamlibet in hominum conspectu pareret offensam facta fuisse retulit, inquiens et mentem et mentem B] etiam mente A. labore multiplici et angustia cruciari. Quare eius infirmitati infirmitati] humanitati B. blandiens, ne id occultum teneret his verbis aggredior: ‘Nullum inquiens homini dedecus sive infamia infamia B] infamiam A. naturali debito subservire.’ Summum namque vituperium si prave consuetudini naturam naturam] natura B succumbat. Quem cum his et consimilibus consimilibus B] cum similibus A. demulcerem demulcerem] demulcerer B. respondit hec: ‘Ab adolescencia adolescencia] adoloscencia B. teneri desiderio ut puerum nigrum in lecto candido tenerem eiusque tota tota] cum tota B. nocte frui amplexibus contigisse, ad vitandum tamen infamie scandalum se nunquam fecisse iurabat.’ Huius itaque relatu error error B] orror A. quo diucius tenebar evanuit unde vetustissima comprobabatur Indorum assertio sub prima facie Arietis puerum nigrum sacco sacco B] saco A. laneo et candido involutum exoriri inquiens. Hanc etiam, quam in affiniori ducatu habent potenciam hoc in loco describere digressionis digressionis] disgressionis B. negat prolixitas.

⟨96⟩ Verbum 98^m Verbum 98^m B] om. A.

Loca in quibus signa eclipsis accidunt, stationis etiam et retrogradationis inicia cursusque cursusque] cuiusque B. directi sunt ipsi cardines loco eclipseos affines sub ipsis nativitatibus et conversionibus tm hominum quam urbium quas significant et ad quos refferuntur eiusque quam ibidem designat natura atque proprietas ad locum eclipseos referenda et ad fixas que ipsam investiunt investiunt] invesciunt B. stellas et ad natura erraticarum signo eclipsis discurrencium. Eius porro quantitas utriuslibet eclipsis mensuram respiciet nec aliter de his que bona vel mala estimas discernendum erit.

Expositio

Huius loci sentencia difficilis et scrupulosa occurrit, ut que de multiplici indiciorum secta colligitur colligitur B] colligi A.. Ut enim est antiquorum philosophorum assertio signa eclipseos utriusque utriusque? A] virtusque B. luminis que in hoc mundo accidunt accidunt] accedunt B., more etiam sive stationis ceterarum erraticarum retrogradationis et dirigendi inicia inicia] inicii B. et loca ubi ubi] ut B. hoc accidunt sunt cardines qui loco eclipseos sunt affiniores. Urbes rursum ab eius cardinis signo designare sub quo videlicet ea primum edificata edificata] hedificata B. est et quid in hominis nativitate aut conversionibus cardo ipse portendat, quid etiam bonum vel malum innuit, omnia inquam hec ad locum eclipsis obductio obductio] abeductio B. signum relinquid maximum, minor quidem remissius. Comodum namque sive incomodum ex eo qui cardinem et more vel retrogradationis etiam et directionis gradu administrat, benivola sit aut infelix potissimum manat.

⟨97⟩ Verbum 99^m Verbum 99^m B] om. A.

Conventus et oppositionis dominus negocii cardinem cardinem] cardine B. discurrens eidem tribuit effectum. Ad hunc quoque modum in hiis que revelari palam est. Dum enim quilibet occultatur, et idem in cardine celari non potest.

Expositio

Ea stella conventus vel oppositionis dominatur que maiorem in utrius vis utrius vis B] utriusque vis A. oriente et gradu habet dignitatem et ad homium spectat negocia. Hoc autem in sermone 65 65] LXV B. satis arbitror explanatum. Huius iterum nature est revelare difficilia. Unde constat quod si in medio commoretur celo eum qui occultabatur exponit.

⟨98⟩ Verbum 100^m Verbum 100^m B] om. A.

Sinistri Sinistri] Sinister B. cardinum conventus et oppositionis et quartarum fortes quid significant grave et preciosum faciunt. Debiles namque viliores indicant precii, nec minus eorum acceleratio vel tarditas.

Expositio

Sinistros cardinum conventus et oppositionis et quartarum hic appellat que ibidem maioris dignitatis sunt atque potencie. Quorum singuli in victualibus et fructibus proprium assumunt indicium. Inquid ergo ut si quelibet stellarum cardinem administret quod sui generis est est om. B. gravius efficit, eius adhuc adhuc B] ad hec A. rursum celeritas idipsum adgravat adgravat A] agravat B.. Tarda namque progressio precium facit mediocre.

⟨99⟩ Verbum 101^m Verbum 101^m B] om. A.

Navicula et comete non de stellis sed de secundis sunt astrorum.

Expositio

In supradictis dictum existimo existimo] extimo B. secundas astrorum eorumdem esse in ethere renovationes renovationes] denovationes B.. Sunt autem navicule de his que in aere renovantur. Hec Hec] Hoc B. autem Arabum vetustissimi candores appellant. Has iterum iterum] item B. naviculas pro celeritatis similitudine iacula consueverunt dicere. Sunt igitur, nec inmerito, de stellarum secundis, non de ipsis.

⟨100⟩ Verbum 102^m Verbum 102^m B] om. A.

Iacula vaporum indicant indicant] indicare B. siccitatem, ex eadem vero parte ventos ibidem nuntiant futuros. His enim undique apparentibus aquarum diminutio et aeris fiet turbatio. Si etiam alterius legis adversarii et hostes ad obtinendam eius climatis regionem profecto insurgunt et ad vastandum congregantur. De cometis autem inter quos et Solem sub eorum ortu 11 11] XI^m B. signa ponunt distanciam, quociens ziliuma ziliuma A] ziliuiania B. Reversal of Arabic letters of al-nayzak, pl. al-nayāzik, which itself comes from Persian and means ‘short spear’ and by extension ‘shooting star’ and can refer to a meteor or a comet. apparuerit in aliquo regni cardinum collocata regem aut principum quempiam morte afficiet afficiet B] afficiat A., post cardines apparens thesaurum extinguit et opes dissipat, consiliarios consilatores] consciliarios B. et maiores deponit et alios eisdem subrogat. A cardine quidem remota carceris et egritudinis facit indicium et morte subita precipue interibunt. Consilii varietas et inconstancia incolas totius afficiet regionis. Si vero azanueba Azanueba A] Azanneba B. Cf. in Arabic dhū l-dhawāba (‘bearers of hair’); see Martorello and Bezza, pp. 232-233. que proprie dicitur coma dicitur coma] coma dicitur B. appareat, in regem incitat adversarium. Ea ergo ab occidente in orientem ab occidente in orientem B] ab oriente in occidentem A. discurrens hostes a remotis adducit finibus. Si enim eidem nulla fuerit progressio, de finitima regione eosdem advehit.

Expositio

Aristotiles in libro quem De superioribus composuit This book De superioribus refers to an Arabic version of Aristotle’s Meteorology. The reference is to Meteor, I, 4; see Sezgin, VII, pp. 212-216., signis manifeste affirmat siccos vapores qui ad ethera qui ad ethera] eo quod adhera sic B. perveniunt in iacula que superius candores diximus transmutari, unde impossibile videtur cum ea apparuerint siccos denunciare vapores. In secundo enim eiusdem voluminis libro idem reffert Aristotiles ventorum substanciam siccum esse vaporem. Ex eadem ergo parte ventos significant, undique autem aquas diminuunt. Siccitas enim in aere redundans redundans] reddundans B. aquarum necessario facit detrimentum. Recordor quidem cuiusdam noctis tempore 200 videlicet 90 alhigire 200 videlicet 90 alhigire] CC videlicet XC alhigere B. 290H = from December 5, 902 to November 24, 903CE. anno tot huiusmodi apparuisse iacula ut etiam totum aera occupare viderentur, non tamen amplius amplius B] om. A. horis 4 continuis, unde non modicam plebis partem vehemens deterruit stupor. Transacto quidem modico temporis intervallo intolerabilis intolerabilis] intollerabilis B. orta est siccitas, Nilus vero qui Egipti flumen est non ultra 13 13] XIII B. cubitos exercuit, a cursu solito et quo homines indigebant 4 4] IIII B. detrahens. Unde venalia ultra quam credibile est ceperunt gravescere et homines tremore nimio et insolabili conturbari. Ipso equidem anno regnum Tholonis Tholonis] Ptholonis B., regis regis om. B. Egiptii, vidimus terminari The Tulunid dynasty disappeared in 905CE.. Anno rursum alhigire 300 300] CCC B. The year 300 of the Hegira runs from August 18, 912 to August 7, 913 of the Christian era. Arabic sources indicate the appearance of three stars with tails between May and July 912. In fact, it is probably Halley’s Comet, visible from July 19 to July 28, 912. See D. Cook, ‘A Survey of Muslim Material on Comets and Meteors’, Journal for the History of Astronomy, XXX (1999), p. 139; G. W. Kronk, Cometography. A Catalog of Comets, vol. I, Ancient - 1799, Cambridge, 1999, pp. 146-150. his de quibus loquimur iaculis undique apparentibus Nilum denuo contigit restringi Arabum porta ad Egiptiorum partes reserata regnante regnante B] regna A. Abueza Abueza AB. The Arabic text speaks of Ḥabāsa, a general who was the regent of Egypt after the Tulunids, on behalf of the Fatimid dynasty. See Martorello and Bezza, pp. 234-235 and 348., et post hunc Abrahmen Abrahmen: ʿAbd al-Raḥmān. multos inmanes adversarios introduxit. De cometis porro cum appareret zuliuma zuliuma A; zulinimia B. Cf. supra. in cardine terminalis conventus terminalis conventus AB. According to the previous vocabulary, terminalis corresponds to the Arabic al-intihāʾ and conventus means conjunction. It therefore refers to the profection of the conjunction (small, medium or large) of Saturn and Jupiter that preceded the advent of the Abbasids. quo videlicet regnum Benaabez Benaabez AB, i.e. the Banū ʿAbbās: allusion to the advent of the Abbasids (750). On this ‘comet’ of 137H/754 that was in fact a meteor, see D. Cook, ‘A Survey of Muslim Material’, p. 136. On the conjunction of Saturn and Jupiter of 132H/749 which signified the advent of the Abbasids, see E. S. Kennedy, D. Pingree, The Astrological History of Māshāʾallāh, Cambridge (Mass.,) 1971, pp. 54-56 and 108-111; Abū Maʽšar on Historical Astrology. The Book of Religions and Dynasties (On the Great Conjunctions), ed. and trans. K. Yamamoto, C. Burnett, Leiden-Boston-Cologne, 2000, I, 496-497, 569 and 600-604. incepit, Abu Ahmet Abu Ahmet A] Abuhmet B. This is Abū l-ʿAbbās Aḥmad al-Nāṣir, the first Abbasid caliph (750-754). mortuus est. Quia ergo deinceps azanueba Azanueba AB. Transliteration of the Arab dhawāt al-dhawāʾib. Cf. supra. anno [2]92 92 A; XCII B. 292H = From November 12, 904 to November 2, 905. On this comet, visible from May 18 to June 12, 905, see D. Cook, ‘A Survey of Muslim Material’, p. 139; G. W. Kronk, Cometography, pp. 144-146. exorta est 11 noctibus 11 noctibus] XV noctibus B. certa progressione discurrens, post tempus modicum Ebenalhaling Ebenalhaling A] Enbaenalhaling B. According to Martorello and Bezza, pp. 234-235 and 348, which are based on al-Ṭabarī, it is indeed Ibn al-Khalīg, an Egyptian officer who, in 292H, marched on Egypt in opposition to the central authority. ingressus Egiptum et finitimas in manu forti atque violenta agregavit agregavit] agravavit B. regiones regiones] regionem B.. Manifesto tandem experimento cognovit Egiptus quecumque quecumque] quocumque B. hoc in loco recensuit Ptholomeus.

Hec sunt que de eiusmodi verborum explanatione ydonea cognoscens a preceptorum via nullatenus arbitror dissentire dissentire] discentire B.. Quare et his qui se tanti muneris dignos exhibent diligenter conferenda, et ab his quibus pocior est librorum numerus quam sensus avida manu subtrahenda Explicit domino Ihesu Christo gracias. Amen add. A; Explicit Liber Centiloquiy Ptholomey. Deo gracias rubr. B..