PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Almagesti (tr. Sicily c. 1150)

Vatican, BAV, Vat. lat. 2056 · 40r

Facsimile

tie Lune ad proximum equales fiebant et obscurationes equales et vel ad arthos arthos] arctos V2F1 vel ad meridiem ambe, nodus vero nequaquam idem, sed compositus compositus] oppositus V2.

Et istarum vero eclipsium prima quidem est qua usi sumus et adnomalie adnomalie] ad anomalie V2F1 apodixim, facta vero secundo anno Mardokempadi secundum Egyptios Thoth xviii in xixa, in Babilone quidem mesonictii, in Alexandria vero ante dimidium et iii unius hore equinoctalis, secundum quam declaratur deficiens Luna a notho digitos iii.

Secunda vero qua et Iparcus cousus est facta xxo anno Darii eius qui post Kamuysin Cambisem, secundum Egyptios Epyphi xxviiia in xxixa, nocte preterita equinoctiales horas vi et iiia, secundum quam similiter defecit Luna a notho quartam diametri, et erat medium tempus in Babilone quidem ante duas quintas unius hore equinoctialis a mesonictio, quoniam eminictium erat tunc horarum equinoctialium vi et dimidii et iiiia ad proximum, in Alexandria vero ante unam et quartam hore equinoctialis a mesocitio. Facta vero est et istarum eclipsium utraque, Luna circa maximam existente distantiam, verum prior quidem circa ascendentem nodum, secunda vero circa descendentem, quare et hic equali borealius esse eo qui per media in ipsis centrum Lune.

Esto ergo obliquus eius circulus ABG circa diametrum AG, et subiaceat A quidem punctus ascendens nodus, G vero descendens, atque B borealissimus terminus, et assumantur equales periferie ab utraque A et G nodorum, ut ad B borealem terminum, Sintque AD et GE, quare secundum priorem quidem eclipsim secundum D esse centrum Lune, in secunda vero secundum E. Verum quidem in priorem eclipsim ab apochis tempus annorum est egiptiacorum xxvii et dierum xvii et horarum equinoctialium et simpliciter et examinate xi et via, et propter hoc distabat Luna ab apoguio epicicli gradibus xii et xxiiii, maiorque erat periodicus progressus examinato lxis lix. Quod autem in secunda eclipsim similiter annorum egiptiacorum ccxlv et dierum cccxxvii et horarum equinoctialium simpliciter quidem x et dimidii et iiiia, examinate vero x et iiii, et propter hoc distabat Luna ab apoguio epicicli gradibus ii et xliiii, maiorque erat periodicus progressus examinato lxis xiii. Et quod inter observationes tempus continens egiptiacos annos ccxviii et dies cccix et horas equinoctiales xxiii et xii colligit secundum demonstrationem demonstrationem] demonstratum V2F1 latitudinis medium motum epoysiam gradus clx et lxa et iiii. Esto ergo rursum perexposita et medius progressus centri Lune in priori quidem eclipsi secundum Z, in secunda secundum N. Et quoniam ZBN quidem periferia graduum est clx et lxorum iiii, DZ vero lxorum lix, EN autem lxorum xiii, colligetur et DE periferia graduum clx et l, et coutreque igitur AD et EG quidem reliquorum in semicirculum sunt graduum xix et x, utraque non non] vero V2F1 earum, quoniam equales sunt, eorumdem ix et xxxv, quantis examinatus progressus Lune secundum priorem quidem eclipsim defitiebat ab ascendente nodo, secundum alteram vero descendentem precedebat. Et tota ergo AZ quidem periferia graduum est x et xxxiiii, reliqua vero NG graduum ix et xxii. Quare et periodicus transitus Lune secundum priorem quidem eclipsim defitiebat ab ascendente nodo gradibus x et xxxiiii et distabat ab B boreali termino gradibus cclxxx et xxxiiii, iuxta secundam vero precedebat descendentem gradibus ix et xxii et distabat ab eodem boreali termino gradibus lxxx et xxxviii. Reliquum ergo, quoniam quidem ab epochi tempus usque medium prioris eclipseos epoysiam continet latitudinis graduum cclxxxvi et xix, istos si dempserimus ab eis qui secundum epochim prioris eclipseos gradus cclxxx et xxxiiii, apponentes ipsis unum circulum, habebimus et in primo anno Navonassari, secundum Egiptios Thoth prima meridiei periodice latitudinis epochim a boreali termino graduum cccliiii et xv. Et ad discretiones vero ipsorum que circa sinodos et panselinia fiunt compotorum, quoniam secundum huiusmodi progressus nichil indigebimus demonstranda secunda anomalia, exponemus particularium portionum canonium per lineas rursum, quemadmodum et in Sole, negotium ipsarum fatientes et coutentes quidem ea que lx ad v et iiiia proportione, pertranseuntes autem similiter que ad apoguium tetartimoria per gradus vi, que vero ad periguium per gradus iii, quare rursum canonii descriptionem simillem fieri ei que in Sole versuum xlv, selidiorum vero trium, primis quidem duobus continentibus numeros anomalie graduum, tertio vero proprie unicuique portioni adiacentes prostafereses, ablatione quidem facta secundum compotum et in longitudine et in latitudine, quando anomalie ab apoguio epicicli collectus numerus usque clxxx gradus erit, appositione vero, quando clxxx gradus superat. Et est canonium huiusmodi.

⟨IV.10⟩

Canonium prime et simplicis anomalie Lune
Communes numeri Prosthaferesis
Gradus Gradus Gradus Minuta
vi cccliiii o xxix
xii cccclviii o lvii
xviii cccxlii i xxv
xxiiii cccxxxvi i liii
xxx cccxxx ii xix
xxxvi cccxxiiii ii xliiii
xlii cccxviii iii viii
xlviii cccxii iii xxxi
liiii cccvi iii li
lx ccc iiii viii
lxvi ccxciiii iiii xxiiii
lxxii cclxxxviii iiii xxxviii
lxxviii ccclxxxii iiii xlix
lxxxiiii cclxxvi iiii lvi
xc cclxx iiii lix
xciii cclxvii v o
xcvi cclxiiiic v i
xcix clxi v o
cii clviii iiii lix
cv cclv iiii lvii
cviii cclii iiii liii
cxi ccxlix iiii xlix
cxiiii ccxlivi iiii xliiii
cxvii ccxliii iiii xxxviii
cxx ccxl iiii xxxi
cxxiii ccxxxvii iiii xxv
cxxvi ccxxxiiii iiii xvi
cxxix ccxxxi iiii vii
cxxxii ccxxviii iii lvii
cxxxv ccxxv iii xlvi
cxxxviii ccxxii iii xxxv
cxli ccxix iii xxiii
cxliiii ccxvi iii x
cxlvii ccxiii ii lvii
cl ccx ii xliii
cliii ccvii ii xxviii
clvi cciiii ii xiii
clix cci i lvii
clxii cxcviii i xli
clxv cxcv i xxv
clxviii cxcii i ix
clxxi clxxxix o lii
clxxiiii clxxxvi o xxxv
clxxvii clxxxiii o xviii
clxxx clxxx o o

⟨IV.11⟩ Quoniam non penes differentias ypothesium, verum penes epilogissmos differt ea que secundum Yparcon quantitas lunaris anomalie

His ita demonstratis, congrue utique quis inquiret propter quam causam ex ab Yparco appositis lunaribus eclipsibus ad huiusmodi anomalie considerationem, neque eadem fit proportio a nobis demonstrate, neque consona prima et per eam que excentrotica ypothesim est est] om. V2F1 ostensa secunde et per eam que secundum epiciclum ypothesim investigare. investigare] investigate V2 Namque secundum primam quidem demonstrationem colligit proportionem eius que ex centro excentrici ad intermediam centro eius et illius qui per media animalia, quam habent iiicxliiii ad ccxxvii xl ad proximum, cui proportioni eadem est que lx ad vi et xv, iuxta secundum vero colligit proportionem eius que e centro eius qui per media animalia usque centrum epicicli ad eam que e centro epicicli, quam habent iiicxxii et dimidium ad ccxlvii et dimidium, cui proportioni eadem est que lx ad iiii et xlvi. Facit autem plurimam anomalie differentiam ea quidem que lx ad vi et iiii proportio v graduum et xlix, que vero lx et ad iiii et xlvi graduum iiii et xxxiiii, secundum nos lx ad v et iiiiam proportione v graduum ad proximum fatiente expositam differentiam.

Quoniam ergo non penes ypothesium discordiam, ut quidam autumant, huiusmodi consequutum est peccatum, et rationem paulo ante manifestum factum est ex secundum utramque ipsarum eadem apparentia inpermutabiliter contingere, et per numeros vero si voluerimus computationes facere, eandem utique reperimus factam proportionem ex ambabus ypothesibus, si eisdem quidem apparentibus sequamur in utraque, et non diversis, quemadmodum Yparcus. Possibile enim ita erit, non eisdem suppositis eclipsibus, vel penes ipsas observationes, vel penes distantiarum computationes fallaciam accidere. Inveniemus ergo et in ipsis eclipsibus coniugationes quidem sane observatas et consone factas a nobis demonstratis et plani et anomali motus ypothesibus, distantiarum vero computationes, per quas quantitas eius demonstrata est, non solicite, ut est maxime, factas. Ostendemus vero ipsorum ipsorum] istorum V2F1 utrumque a primis tribus eclipsibus inchohantes. Igitur has quidem tres eclipses apponi dicit ab ex Babilone deportatis velut ibi observatas, factam vero fuisse primam, principante Athenis Phanostrato, mense Possideone, et defecisse Lunam brevi parte circuli ab estivo ortu, noctis reliquo existente hemiorio, et adhuc dicit: ‘defitiens occidit’. Fit ergo istud tempus secundum ccclxvi annum a Navonassaro, secundum Egiptios autem, ut ipse dicit, Thot xxvi in xxvii, post v horas temporales et dimidium a mesonictio, quoniam quidem reliquum erat noctis hemihorium. Sed Sole existente circa extrema Sagittarii, in Babilone noctis hora temporum et xviii, nox enim est horarum equinoctialium xiiii et iiarum quintarum, quoniamque quoniamque] quinque V2F1 ergo hore temporales et dimidii colligunt equinoctiales horas vi et iii quintas. Principium ergo ecplipsis factum est post xviii horas equinoctiales et iii quintas ab ea que in xxvi meridie. Quoniam autem parva pars inumbrata est, totum quidem tempus eclipseos debet fieri una hora et dimidii ad proximum. Medium vero manifestum quoniam post xix horas equinoctiales et iiiam. In Alexandria ergo rursum factum est medium tempus eclipseos post xviii horas equinoctiales et dimidium ab ea vero que in xxvia meridie, et est quod ab ea que secundum primum annum Navonassari epochi tempus usque subiacentem annorum egiptiacorum ccclxv et dierum xxv et horarum simpliciter quidem xviii et dimidii, examinate vero xviii et iiiia. Ad quod tempus computantes secundum expositas nobis ypotheses, Sole Sole] Solem V2F1 quidem reperimus examinate obtinentem Sagittarii gradus xxviii et xviii, Lunam vero medie quidem Geminorum gradus xxiiii et xx, examinate vero xxviii et xvii, quoniam quidem et secundum ano