PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Almagesti (tr. Sicily c. 1150)

Vatican, BAV, Vat. lat. 2056 · 79r

Facsimile

Rursum adiaceat et secunde acronicti secundum eamdem demonstrationem descriptio in consequentia apoguii figurata. Quoniam NX periferia excentrici ostensa graduum xix xl, xl] li F1 erunt erunt] erit F1 utique et NZX angulus et ipse et qui secundum verticem eius DZI, qualium sunt iiii recti ccclx, talium xix li, qualium vero ii recti ccclx talium xxxix xlii. Quare et que quidem super DI periferia talium est xxxix xlii, qualium qui circa DZI orthogonium circulus ccclx, et que super ZI reliquorum in semicirculum cxl xviii. Et earum ergo que sub ipsis rectarum DI talium est xl xlv, qualium DZ ypothenusa cxx, atque ZI eorumdem cxii lii. Quare et qualium est DZ recta iii xxxiiii atque DB que ex centro excentrici lx, talium et DI erit i xiii atque ZI similiter iii xxi. Et quoniam quod a recta DI sumptum sub eo quod a recta DB facit quod a recta BI, erit et BI eorumdem lix lix ad proximum. Similiter autem quoniam ZI ei que est IT est equalis atque ET eius que est DI dupla, et totam BT habebimus talium lxiii xx, qualium est ET recta ii xxvi, propter hoc autem et EB ypothenusam eorumdem lxiii xxiii. Et qualium est ergo BE ypothenusa cxx, talium ET erit iiii xxxvi, que vero super ipsam periferiam talium iiii xxiiii, qualium est qui circa BET orthogonium circulus ccclx. Quare et EBT angulus talium est iiii xxiiii, qualium iio recti ccclx. Similiter quoniam, qualium est XZ que ex centro excentrici lx, talium ZT collecta est vi xlii, habebimus XT totam talium lxvi xlii, qualium et ET subiacebat ii xxvi, propter hoc autem et EX ypothenusa eorumdem lxvi xlv. Quare, et qualium est EX ypothenusa cxx, talium et ET erit iiii xxiii, que vero super ipsam periferia talium iiii xii, qualium est qui circa ETX orthogonium circulus ccclx. Et EXT ergo angulus talium est iiii xii, qualium ii recti ccclx. Eorumdem vero demonstrabatur et EBT angulus iiii xxiiii, et reliquum ergo BEZ eorumdem quidem erunt o xii, qualium vero iiii recti ccclx talium o vi. Manifestum ergo et hic quod, quoniam quidem et secundum secundam acronicton stella in recta EB apparens optinebat Sagittarii gradus ix xl, si ergo in NX rursum apparebat, optinebat utique Sagittarii gradus ix xlvi. Demonstratum vero est quoniam et secundum primam acronicton optinebat utique similiter Chelarum gradum i et sexagesima iiii. Manifestum ergo quoniam et que a prima acronicto in secunda apparens distantia collecta est utique, si ad NX excentricum considerabatur, zodiaci graduum lxviii xlii.

Similiter adiaceat et tertie acronicti descriptio secundum eamdem figurationem ei que in secunda exposita est. Quoniam NX periferia graduum ostensa est lvii xliii, erit utique et NZX angulus, hic hic] hoc F1 est DZI, qualium sunt iiii recti ccclx, talium lvii xliii, qualium vero ii recti ccclx, talium cxv xxvi. Quare et que quidem super DI periferia talium cxv xxvi, qualium qui circa DZI orthogonium circulus ccclx, et que super ZI reliquorum in semicirculum lxiiii xxiiii. xxiiii] xxxiiii F1 Et earum ergo que sub ipsis rectarum DI talium est ci xxvii, qualium est DZ ypothenusa cxx, atque ZI eorumdem lxiiii vi. Quare et qualium est DZ iii xxxiiii atque DG que ex centro excentrici lx, talium et DI erit iii i atque ZI similiter i liiii. Et quoniam rursum quod a recta DI sumptum sub eo quod a recta DG facit illud quod a recta GI, habebimus et rectam GI eorumdem lix lvi. Similiter autem quoniam et recta ZI ei que est IT equalis, est atque ET eius que est DI dupla, et GT totam habebimus talium lxi l, qualium et ET collecta est vi ii, propter hoc A et EG ypothenusa eorumdem lxii viii, et qualium est ergo GE ypothenusa cxx, talium et ET erit xi xxxix, que super vero super vero] inv. F1 ipsam periferia talium xi ix ad proximum, qualium est qui circa GET orthogonius orthogonus] orthogonum F1 circulus ccclx. Quare et EGT angulus talium est xi ix, qualium ii recti ccclx. Similiter quoniam qualium est XZ que ex centro excentrici lx, talium et ZT collecta est iii xlv, xlv] xlviii F1 et totam XT habebimus talium lxiii xlviii, qualium et ET erat vi ii, propter hoc autem et EX ypothenusa eorumdem lxiiii v, et qualium est ergo EX ypothenusa cxx, talium et ET erit xi xviii, que vero super ipsam periferiam talium x xlix, qualium qui circa EXT orthogonium circulus ccclx. Quare et EXT angulus talium est x xlix, qualium duo recti ccclx. Eorumdem vero ostensus est et EGT angulus xi ix. Reliquus ergo GEX eorumdem quidem est o xx, qualium vero iiii recti ccclx, talium o x. Quare et quoniam secundum tertiam acronicton in EG recta apparens stella optinebat Capricorni gradus xiiii xiiii, manifestum quoniam, si in EX recta contingent, optinent utique Capricorni gradus xiiii xxiiii et fiebat rursum a secunda acronicto in tertiam apparens distantia ad NX excentricum considerata graduum xxxiiii xxxviii.

Istis ergo distantiis assecuti in eodem thehoremate reperimus eam quidem que inter centra zodiaci et equalem epicicli motum continentis excentrici, hoc est equalem ei que est EZ, talium vi l ad proximum, qualium est excentrici diametros cxx. Earum ergo que eiusdem excentrici periferiarum eam quidem que a prima acronicto in apoguion graduum lvii v, eam vero que ab apoguio in in] add. secunda acronicton graduum xviii xxxviii, atque ea que ab apoguio in F1 tertiam acronicton graduum lvi xxx. Et sunt hinc examinate rursum exposite quantitatis sumpte, propter differentias periferiarum zodiaci easdem ad proximum eis que prius et per hec colligi eas et consonas reperiri apparentes stelle distantias observatis, velut ex similibus nobis erit manifestum.

Adiaceat enim prime acronicti figuratio in solo excentrico ferente centrum epicicli. Quoniam ergo AZL angulus subtendens excentrici gradus lvii v, qualium quidem sunt iiii recti ccclx, talium est lvii v, qualium vero ii recti ccclx, talium et ipse qui secundum verticem ipsius DZI angulus cxiiii x, erit utique et que super rectam DI periferia talium cxiiii x, qualium est qui circa DZI orthogonium circulus ccclx, et que super ZI reliquorum in semicirculum lxv l. Et earum ergo que sub ipsis rectarum DI quidem talium est c et sexagesimorum xliiii, qualium est DZ ypothenusa cxx, atque ZI eorumdem lxv xiii. Quare et qualium est DZ media centrorum iii xxv atque DA que ex centro excentrici lx, talium et DI erit ii lii atque ZI similiter i li. Et quoniam quod rursum a recta DI sumptum sub eo quod a recta AD facit illud quod a recta AI, habebimus et AI eorumdem lix lvi. Similiter autem quoniam et ZI ei que est IT equalis est atque ET eius que est DI dupla, et totam AT habebimus talium lxi xlvii, qualium et ET collecta est v xliiii, propter hoc autem et AE ypothenusa eorumdem lxii iii, et qualium est ergo AE ypothenusa cxx, talium et ET erit xi v, que vero super ipsam periferia talium x xxxvi, qualium qui circa AET orthogonium circulus ccclx. Quare et EAZ angulus talium est x xxxvi, qualium ii recti ccclx, eorumdem vero et AZL subiacebat cxiiii x, et reliquus ergo AEL eorumdem quidem erit ciii xxxiiii, qualium vero iiii recti ccclx, talium li xlvii, tot ergo gradibus stella secundam primam acronicton precedebat apoguion.

Rursum adiaceat secundum simille secunde acronicti descriptio. Quoniam BZL angulus, qualium sunt iiii recti ccclx, talium ostensus est xviii xxxviii, qualium vero ii recti ccclx, talium et ipse et qui secundum verticem eius DZI angulus xxxvii xvi, erit utique et que super DI periferia talium xxxvii xvi, qualium qui circa DZI orthogonium circulus ccclx, et que super ZI reliquorum in semicirculum cxlii xliiii. Et earum ergo que sub ipsis rectarum DI quidem talium est xxxviii xx, qualium DZ ypothenusa cxx et ZI eorumdem cxiii xliii. Quare et qualium est DZ recta iii xxv atque DB que ex centro excentrici lx, talium et DI erit xxx v et ZI similiter iii xiiii. Et quoniam quod a recta DI sumptum sub eo quod a recta DB facit quod a recta BI, habebimus et BI eorumdem lix lix. Similiter autem quoniam et ZI ei que est IT equalis est et ET eius que est DI dupla, et totam BT habebimus talium lxiii xiii, qualium et ET collecta est ii x, propter hoc autem et EB ypothenusa eorumdem lxiii xv, et qualium ergo est EB ypothenusa cxx, talium et TE erit iiii vii, et que super ipsam periferia talium iii lvi, qualium est qui circa BET orthogonium circulus ccclx. Quare et EBZ angulus talium iii lvi, qualium iio recti ccclx. Eorumdem vero et BZL subiacebat xxxvii xvi, et reliquus ergo BEL erit eorumdem quidem xxxiii xx, qualium vero iiii recti ccclx, talium xvi xlvi. Iuxta secundam ergo acronicton relicta apparebat stella apoguii gradibus xvi xl. Ostensa est autem et secundum primam acronicton precedens idem apoguium gradus li xlvii. Colligitur ergo a prima acronicto in secunda apparens distantia in idem expositorum graduum lxviii xxvii consone eis qui ex observationibus deprehensi sunt.

Adiaceat autem et tertie acronicti descriptio quoniam GZL angulus qualium quidem sunt iiii recti ccclx, talium ostensus est lvi xxx. Qualium vero ii recti ccclx, talium et ipse et qui secundum verticem ipsius DZI angulus cxiii