PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Ptolemy, Almagesti (tr. Sicily c. 1150)

Vatican, BAV, Vat. lat. 2056 · 77r

Facsimile

GE, hoc est GN, talium est lix lv, qualium LM diametros cxx, eorumdem vero ostensa est et GD recta lv xxxiii, et reliqua ergo DN talium est iiii cxxii, cxxii] xxii F1 qualium DK erat v xxiii. Quare et qualium est DK ypothenusa cxx talium et DN quidem erit xcvii xxviii, que vero super ipsam periferia talium cviii xxiiii, qualium est qui circa DKN orthogonium circulus ccclx, et DKN ergo angulus, qualium quidem sunt ii recti ccclx, talium est cviii xxiiii, qualium vero iiii recti ccclx, talium liiii xii, et quoniam ad centrum est excentrici, habebimus et MX periferiam liiii xii. Est autem et GMX tota medietas existens eius que est GXE graduum lxxxvii iii. Et reliqua ergo MG que a periguio in iii acronicton graduum erunt erunt] erit F1 xxxii li. Manifestum vero quoniam, et BG quidem distantia subiacente graduum xxxiii xxvi, et reliquam habebimus BM periferiam que ab iia acronicto in periguion sexagesimorum xxxv, AB vero distantia subiacente graduum xcix lv, et reliquam LA habebimus que ab apoguio in primam acronicton graduum lxxix xxx. Itaque si quidem in hoc excentrico centrum ferebatur epicicli, istis utique suffecisse quantitatibus permutabilibus couti. Quoniam autem secundum consequens ypotheseos in altero circulo movetur, hoc est eo qui scribitur duo centro equalia duo … equalia] centro in duo equalia F1 dividenti recta DK spatioque KL, oportebit rursum, quemadmodum et in Marte, supputare primum factas differentias apparentium distantiarum et demonstrare quante quedam utique erant, ut his ad proximum existentibus proportionibus, si non in altero excentrico, sed in primo et zodiacam anomaliam continente ferebatur centrum epicicli, hoc est circa K centrum scripti.

Esto ergo centrum quidem epicicli ferens excentricus LM circa centrum D, qui vero plani eius motus circulus NX circa centrum Z equalis ei que est LM, et copulata ea que per centra diametro NLM, sumatur in ipsa et zodiaci centrum E, et subiaceat primum in prima acronicto centrum epicicli secundum A punctum, et copulentur quidem recte DA et EA et ZAX et EX. Protrahatur vero a punctis D et E in AZ ductam catheti DI et ET. Quoniam ergo NZX angulus plane secundum longitudinem progressionis talium est lxxix xxx ostensus, qualium sunt iiii recti ccclx, erit utique et que secundum verticem ipsius DZI angulus, qualium quidem sunt iiii recti ccclx, talium lxxix xxx, qualium vero ii recti ccclx, talium clix. Quare et que quidem super rectam DI periferia talium est clix, qualium qui circa DZI orthogonium circulus ccclx, que vero super ZI reliquorum in semicirculum xxi. Et earum ergo que sub ipsis rectarum DI quidem talium erit cxvii lix, qualium est DZ ypothenusa cxx, at vero ZI eorumdem xxi lii. Quare et qualium est DZ quidem dimidia existens EZ recte ii xlii ad proximum, DA vero que ex centro excentrici lx, talium et DI quidem erit ii xxxix, ZI vero similiter o xxx, et quoniam quod a recta DI sumptum sub eo quod a recta DA facit quod a recta AI, et rectam AI habebimus eorumdem lix lvi. Similiter autem quoniam ZI quidem ei que est IT est equalis, dupla vero ET eius que est DI, et AT tota erit talium lx xxvi, qualium est ET recta v xviii. Propter hoc autem et AE ypothenusa eorumdem lx xl, et qualium est ergo AE recta cxx, talium et ET quidem erit x xxix, que vero super ipsam periferia talium x et sexagesimi unius ad proximum, qualium qui circa AET orthogonium circulus ccclx. Quare et EAT angulus talium est x et sexagesimi unius, qualium sunt ii recti ccclx. Rursum quoniam qualium est ET recta v xviii, talium est et ZX quidem que ex centro excentrici lx, at vero ZT recta unius, tota autem XT clarum quoniam lxi, habebimus et EX ypothenusa eorumdem lxi xiiii. Quare et qualium est EX recta cxx, talium et ET quidem erit x xxiii, que vero super ipsam periferiam talium ix lv, qualium est qui circa TEX orthogonium circulus ccclx, et EXT ergo angulus talium est est ix lv. Qualium ii recti ccclx. Eorumdem vero ostensus est et EAT angulus x et sexagesimi unius. Et reliquus ergo AEX angulus inquisite differentie, qualium quidem sunt iio recti ccclx, talium erit o vi, qualium vero iiii recti ccclx, talium o iii. Verum apparebat secundum i acronicton stella in EA recta considerata optinens Scorpii gradus xxiii xi. Manifestum ergo quoniam, si non in LM excentrico centrum ferebatur epicicli, sed in NX, erat quidem secundum X ipsius punctum, apparebat autem stella in EX recta differens tribus sexagesimis et optinens Scorpii gradus xxiii et sexagesima xiiii.

Rursum in simili scemate adiaceat et secunde acronicti descriptio parum in precedentia periguii figurata. Quoniam NX periferia excentrici ostensa est sexagesimorum xxxv, erit utique et XZN angulus, qualium quidem sunt iiii recti ccclx, talium o xxxv, qualium vero iio recti ccclx, talium i x. Quare et que quidem super rectam D D] DI F1 periferia talium est i x, qualium est qui circa DZI orthogonium circulus ccclx, que vero super ZI reliquorum in semicirculum clxxviii l. Et earum ergo que sub ipsis rectarum DI quidem talium erit v xiii, qualium est DZ ypothenusa cxx, ZI vero eorumdem ad proximum cxx. Quare et qualium est DZ quidem recta ii xlii, DB vero que ex centro excentrici lx, talium et DI quidem erit o ii, ZI vero similiter ii xlii. Similiter autem et IB, quoniam quidem indifferens est ab BD ypothenusa eorumdem lx et quoniam rursum TI ei que est IZ equalis est, at vero ET eius que est DI dupla, et reliquam TB habebimus talium lvii xviii, qualium est ET recta o iiii propter hoc autem et EB ypothenusa eorumdem lvii xviii. Quare et qualium est EB recta cxx, talium et ET quidem erit o viii ad proximum, que vero super ipsam periferia talium o viii rursum, qualium est qui circa BET orthogonium circulus ccclx, et EBT ergo angulus talium est o viii, qualium ii recti ccclx. Similiter quoniam qualium est ZX que ex centro excentrici lx, talium et ZT tota ostensa est v xxiiii, habebimus et reliquam TX talium liiii xxxvi, qualium et ET erat o iiii. Propter hoc autem et EX ypotenusa eorumdem liiii xxxvi, et qualium est ergo EX recta cxx, talium et ET erit o x ad proximum, que vero super ipsam periferia talium o x, qualium qui circa EIX orthogonium circulus ccclx. Quare et EXT quidem angulus talium o x, qualium sunt ii recti ccclx, reliquus vero BEX eorumdem quidem o ii, qualium autem iiii recti ccclx, talium o i. Manifestum ergo et hic quoniam quidem secundum secundam acronicton stella in EB apparens optinebat Piscium gradus vii liiii, si in EX rursum apparebat optinebat utique solos Piscium gradus lx liii.

Adiaceat ergo et tertie acronciti descriptio in consequentia periguii figurata. Quoniam ergo NX periferia excentrici subiacet gradus xxxii li, erit utique et NZX angulus, qualium quidem sunt iiii recti ccclx, talium xxxii li, qualium vero ii recti ccclx, talium lxv xlii. Quare et que quidem super DI periferia talium est lxv xlii, Quare … xlii] iter. V3 qualium qui circa DZI orthogonium circulus ccclx, Que vero super ZN reliquorum in semicirculum cxiiii, et earum que sub ipsis rectarum DI quidem erit talium lxv vi, qualium est DZ ypothenusa cxx, ZI vero eorumdem c quidem et sexagesimorum xlix. Quare et qualium quidem est DZ recta ii xlii, DG vero que ex centro excentrici lx, talium et DI quidem erit i xxviii, ZI vero similiter ii xvi. Et quoniam quod ab recta DI sumptum sub eo quod a recta GD facit illud quod ab recta GI, habebimus et ipsam eorumdem lix ad proximum. Similiter autem quoniam TI quidem ei que est IZ est equalis, ET vero eius que est DI dupla, et reliquam GT habebimus talium lvii xliii, qualium est ET recta ii lvi. Propter hoc autem et EG ypothenusa eorumdem lvii xlvii, et qualium est ergo EG recta cxx, talium et ET quidem erit vi v, que vero super ipsam periferia talium v xlviii ad proximum, qualium est qui circa GET orthogonium circulus ccclx. Quare et EGT angulus talium v xlviii, qualium sunt ii recti ccclx. Similiter quoniam, qualium est ZX que ex centro excentrici lx, talium et ZT tota collecta est iiii xxxii, et reliquam XT habebimus talium lv xxviii, qualium et ET erat ii lvi. Propter hoc autem et EX ypothenusa eorumdem lv xxxiii. Quare et qualium est EX recta cxx, talium et ET quidem erit vi xx, que vero super ispam periferia talium vi ii, qualium est qui circa ETX orthogonium circulus ccclx. Itaque et EXT quidem angulus talium est vi ii, qualium sunt ii recti ccclx, reliquus vero GEX eorumdem o xiiii, qualium vero ii recti ccclx, talium o vii. Quare quoniam secundum tertiam acronicton stella in EG considerata optinebat Arietis gradus xiiii xxiii, manifestum rursus quoniam, si in EX recta contingebat, optinebat utique Arietis gradus xiiii xxx. Ostensum vero est quoniam et secundum primam quidem acronicton optinebat Scorpii gradus xxiii xiiii, iuxta secundam vero Piscium gradus vii liii. Colliguntur ergo apparentes stelle distantie, si non ad ferentem centrum epicicli excentricum considerentur, sed ad equalem ipsius continentem motum, a prima quidem acronicto in iiam gradus ciiii xxxix, a secunda vero in tertiam gradus xxxvi xxxvii. Quibus assequentes in predemonstrato thehoremate reperimus quidem mediam centrorum zodiaci et equalem motum epicicli continentis excentrici talium v xxx ad proximum, qualium est excentrici diametros cxx, excentrici vero periferarum eam quidem que ab apoguio in primam acroniction graduum lxxvii xv,