PAL

Ptolemaeus Arabus et Latinus

_ (the underscore) is the placeholder for exactly one character.
% (the percent sign) is the placeholder for no, one or more than one character.
%% (two percent signs) is the placeholder for no, one or more than one character, but not for blank space (so that a search ends at word boundaries).

At the beginning and at the end, these placeholders are superfluous.

Johannes Regiomontanus, Epitome Almagesti

Venice, BNM, Fondo antico lat. Z. 328 (1760) · 39r

Facsimile

Quintus incipit.

⟨V.1⟩ Instrumentum armillarum componere.

Due armille decentis et eiusdem magnitudinis superficierum lenium ita primum sibi invicem inserantur ut una vicem ecliptice, alia vicem coluri solsticiorum teneat. In polis ecliptice, scilicet in coluro, figantur figantur] corr. ex figurantur duo claviculi rotundi equalis magnitudinis ita quod exterius et interius promineant. His superaddemus duas alias armillas, unam quidem affixam interius ut super polis zodiaci volvatur in claviculis predictis ita ut motu facili sua exteriori superficie contingat ecliptice superficiem interiorem, aliam affixam in eisdem claviculis exterius ut super eisdem polis ecliptice motu facili in predictis claviculis volvi possit sua interiori superfitie superfitiem superfitiem] corr. ex super exteriorem ecliptice contingendo. Armilla autem que vicem ecliptice tenet divisiones habeat 360 gradus, et horum prout fieri potest subdivisiones. Similiter armilla que interius claviculis affixa est, que vicem circuli latitudinis Lune aut stellarum tenet, 360 divisiones graduum habeat. Huic interiori armille, que latitudinum est, adaptabimus aliam armillam que in ea moveri possit, et habeat ex opposito diametraliter duas pinnulas. Verum in idem redibit si centro huius interioris armille aptabis regulam regulam] corr. ex regulas cum pinnulis et linea fidutie sicut in astrolabio fit. Potest enim vicem armille supplere. Id fit propter latitudines Lune et stellarum accipiendas. Preterea in armilla que vicem coluri solstitiorum tenet, secundum quantitatem maxime declinationis summes summes] i.e. ‘sumes’ puncta a polis ecliptice, quibus axes polorum mundi infigendi sunt ut super eis totum hoc instrumentum volvi possit.

Tandem ei sedes preparanda est, que sit armilla, exterius quidem quadrata, interius vero circularis, immobilis habens sibi claviculos polorum mundi infixos ut totum instrumentum secundum motum primi mobilis in eis volvi possit, habens polos elevatos secundum regionis in qua fueris habitudinem. Et sit hec armilla vicem meridiani tenens orthogonaliter super orizontem superficiem erecta.

⟨V.2⟩ 2. Locum stelle in longitudine et latitudine huius instrumenti auxilio invenire.

Situato instrumento in regione tua ut debet quod armilla immobilis vicem meridiani tui suppleat et poli instrumenti polis mundi respondeant, dum Solem et Lunam ambos simul super terram videris et voles locum Lune in longitudine et latitudine per locum Solis cognitum cognoscere, pone armillam exteriorem volubilem in polis zodiaci super loco Solis in ecliptica cognito. Et volve eam fixam in loco suo cum toto instrumento versus Solem donec utraque armilla sese obumbret, scilicet ecliptice et exterioris transeuntis super loco Solis. Et sic situs ecliptice instrumenti situi ecliptice in celo respondebit. Fixo itaque instrumento subito armillam intrinsecam in partes divisam volve cum regula sua aut